Het
Kerkje
te
Exmorra
Ss
<4&LS-<KmlS
Martinytoer
lil
üs hjoed
door Nederland
Fan de
to sizzen
No. 38
46e Jaargang
Dlrs deg M Mel VW
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Cliché Fries Dagblad
ie—io
15—11
Uitgave van Drukkerij Fa A.J.OSINGA Boliward
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Otro 87926
In bodder bljuwt altyd in bodder en
moat, krekt as in ezel, altyd foar oaren
in tige swier pak toaije.
spoedig met een jong vrouwtje.
Hoe het hem verder verging kunt U bij
de Halbertsma’s lezen en doet hier niet ter
zake.
Hwat hat Gabe Skroar
Dromen z^n bedrog. Midden In de nacht
werd de gardenier J. Swart te St. Ann»
Parochie wakker geroepen. Toen hi) de
deur opende stond daar z^n buurman L.
Oppers in nachtgewaad, geheel bebloed en
nog bloedende aan beide armen. Op de
vraag wat er gebeurd was, antwoordde Op-
perp: „Ik droomde dat mijn huis in brand
stond. Ik sprong van bed en ben met mijn
handen voor me uit door het venster ge
sprongen.” Oppers moest worden overge
bracht naar het Diaconessenhuis te Leeu
warden waar men zijn leven door bloed
transfusie redde.
5.
■1
I
^1
Bolswards Nieuwsblad
de J.
PYT.
Tj. de J.
TOLF MAEIJE.
Forhüzje, êfskiednimmen,
De minsken, sljuchtwei dimmen,
Reitsje üt har aide dwaen.
De buorrenbannen word’ brutsen,
Nij plak, In njje went bitrutsen,
Oertinken, hwat sil ’t nije jaen 1
De minsken smije nije plannen,
Of hien’ hja ’t lok seis yn 'e hannen,
Stean steech foarüt to stoarjen.
In streep wurdt efter ’t aide set,
Lykwols, sil ’t fielen yn har hert,
Oanjowlng n(j, alhlel fortoarje?
De arbeiders, de fammen, feinten,
Sizz’: ’t aide paed moat ris forlein en
Nimm’ in oare frou, in frisse baes.
In minske libbet by foroarjen,
Is. ünbikende lükt bikoarjend,
Is de omwikseling wiis of dwaes?
Earstoan: ’k soe net werom wer wolle!
(De hytste haefle ring bikuolle),
It is de fêste wet fan Maejje.
It nije: al goud is’t hwat der blierket!
Lést öngeriif wy fyn it hjlr net,
Elts wit hoe’t nije biezems fefle.
de tentoonstelling Mfllp.
shall-dag gehouden. Ei
rikanen.
Doel: Kraak (Stormvogels).
Achter: Potharst (Ajax) v.d. Sluis (BW).
Midden: van der Hoeven (Ajax), Twlouw
(Sparta) en Stoffelen (Ajax).
Voor: Roosenburg (Sneek), Rijvers (NAC)
Michels (Ajax), Lenstra (Heerenveen)
Hof ma (Heerenveen).
B
B
B
5
S
B
1
1
1
1
1
2
8
8
4
7
7
7
4
B
2
14— 1B
11—11
15— 18
6—12
VeTSchijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
3—-2
5—2
1—2
VOETBAL.
Kampioenschap van Nederland.
LimburgiaAjax
Blauw WitHeerenveen
Enschedesche BoysMauri ts
de seedlike easken oan de jonge minsken
net, oer de omgong net en oer de karak-
terfoarmjende ynfloed fan de tsjlntwurdige
fuotbalsport ek net. Dêrom is it logysk
en to respektearen, dat de lieding dit ek
docht.
Dat easket de geastlike frijjhelt, dy’t wy
mekoar ek gunne moatte. As dit nou mei-
bringt, dat de technyske topprestaesjes fan
de topgroep hwat leger komme to lizzen,
dan is dat net it wichtichste. Men mei siz-
ze, dat èn de gymnastyk èn de fuotbal
sport troch it bistean fan forienings fan
forskillende geastlike groepen, folie mear
en folie algemiener bloefene wurde as yn
eardere tiden.
Doe’t R. E. S. oprjuchte waerd, wiene der
mar in hAnfol R.K. leden by C. A. B. Nou
binne der fier oer ’e hündert wurkjende
leden by R. E. S. Likernöch is it by de
gymnastyk. En primair is dochs by dit
alles oft de leden de sport bioefenje en de
bilangrike foardielen fan in soune lichame-
like foarming ünderflne? Of is it doel fan
de sport: publike attracty of café-bisiik
of gemeentlike bilêstingopbringst Krekt
dat men sa de klam leit op dingen, dy’t
foar de sport earder gefaren as foardielen
binne makket Alden en jeugdlieders tige
hoeden foar de lensldlge technyske toppres
taesjes. Hwant dy’t yn it tsjlntwurdige
kompetysje- en wedstrildsysteem allinnlch
mar foardielen sjocht, Is dochs wol blyn
foar in hiele boel dingen, hwerfan de wear-
de fier ütglet boppe kampioenskippen. De
feltlike sltuaesje fan sport- en gymnastyk-
bioefening ünder lieding fan prlnclpieel-
oriëntearre forienings Is de logyske konse-
kwinsje fan It bistean fan forskillende lib-
bensopfettlngen. Wol men greater len-
dracht, dan sil men blgjinne moatte dizze
feiten to nimmen sa’t se binne. Ea.rst op
dy grounslach Is der in bulte to winnen
foar alle groeperingen.
Dêroer In oare kear.
zich niet langer honen, maar nam korte
metten. Hg duwde zgn vrouw met spinne
wiel en al in de kruiwagen en kruide haar
tot op het Exmorster kerkhof. Toen hij
haar goed en wel bij het haantje op de
toren had geplaatst en haar nog een serie
verwensingen naar het hoofd had geslin
gerd, keerde hij huiswaarts.
Men vond Houkje de volgende morgen dood
op het kerkhof en dacht niet anders, dan
dat ze een avondje met haar spinnewiel
naar haar nicht had willen gaan te koffie
drinken, zoals het voorheen wel de ge
woonte was, en dat de kou haar overvallen
was.
Houkje werd begraven en Jakle trouwde
Letter: de fülste glftns forteage,
Sjocht men de saek mei nochtren eagen,
Men tinkt oan hwat men efter liet.
i It blykt ring’ dat is net forget ten,
Wémoed en langst oerrlnt it herte.
’t Forllne bliuwt dochs blank en swiet.
„Der is gjln ntjs Onder de sinne!”
Foroarjen bliuwt forliezen, Winne,
Wy sil it jlmmer ünderflne.
Wy hoopje op it frjemde nije,
Lit üs hwat wy bisieten wfle,
De sêfte gloed fan it forline.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
3
8
3
2
2 1
1
De Leeuwarder politie heeft dezer dagen
een inval gedaan in een huls In de School
straat, waarvan reeds lang het vermoeden
bestond, dat het er „niet pluis” was. De
verdenking was gegrond en men arresteer
de de bewoners, een man en drie vrouwen,
uit Amsterdam afkomstig, maar reeds eni
ge jaren in Leeuwarden wonend. Het ver
dachte huis werd vooral bezocht door
mannen van bulten de stad die hier een
„vrolijke avond” kwamen doorbrengen
Daarbij werd ook vaak sterke drank ge-
schonken, zonder dat hiervoor een vergun
ning aanwezig was. De man en de drie
vrouwen zijn in het Huis van Bewaring in-
praktysk oanpakt wurdt, der oardielt sa’n
groep oer om op groun fan har forantwur-
dmg tsjinoer har leden en tsjlnoer de hiele
lolksmienskip. Dizze bisllsslngen binne fan
oergreat gewicht en hja wurde net nomd
sünder ryp oerliz en kennis fan saken. Dat
alle geastlike groepearingen dat rjucht
hawwe, kin gjln minske üntstride. Dat hja
dit rjucht ek brüke moatte, as hja earllk
miene, dat dit mei it each op hegere wear-
den net oars kin, dat sprekt. En nou stiet
men hieltyd wer foar dit frjemde feit, dat
bütensteanders miene better to witten,
hwat de forantwurdlike lieders fan in groep
dwaen moatte, as hja seis. Sjoch, dat moast
men net dwaen.
Stel, dat ik siz, dat Aide minsken nearrs
oars better forsoarge wurde as by de Sus-
ters en dat der gjin inkelde reden is om
oare hüzen to bouwen, dat it jildforgriemen
is en soks sahwat. Soe dan in Herfoarmde
of in Grifformearde net sizze en mei rjucht:
Man, hoe kinne jo nou witte, hwat wy
foar de forsoarglng fan dizze Aide minsken
fan principieel bilang fine. Dat moatte jo
oan üs oerlitte. Wy hawwe de noed en de
soarch, wy bitelje de kosten, wy hawwe
de forantwurdlng.
Sa leit it hjir ek. Hoe’t in Christlike of in
Katholike folksgroep it fraechstik fan de
sport oplosse wol, né oplosse moat, dat is
har saek en net dy fan bütensteanders. De
sport is gjin lossteand ding, binammen de
fuotbalsport, grypt djip yn, yn de foarming
fan de jonge minske. Hja hat yn de foar-
mingsjierren in greate ynfloed. Syn oare
geastlike activiteiten wurde dêrtroch sterk
biynfloede, syn omgong, syn freonsklp, syn
Ontspanning, syn Sneinsfiering en far sa
mar fuort.
De harmony fan alle forplichtingen, de goe
de gearwurking fan alle faktoaren, dy’t de
opfleding bipale, twingt de lieders ta har
eigen swiere forantwurdlike plicht. Dit soe
ek sa wêze as alle minsken desêlde geast
like grounslach hiene, mar dan koe men It
as in ienheit oanpakke. Dat is nou net
mear müglik. Oer dizze dingen tinke wy
net gelyk. Oer de Sneinsfiering net, oer
Van Kleffens gaat 16
Juni heen. De Neder
landse ambassadeur
te Washington, mr. Fl
N. van Kleffens, zal
zjjn functie omstreeks
lö Juni neerleggen.
Hij zal eerst 1 maand
vacantle in de Ver.
Staten doorbrengen,
Alvorens naar Ne
derland te komen.
Het nieuwe elftal. Zaterdagavond na afloop
van de wedstr^d tegen Leeds United te
Rotterdam heeft de Keuze-Commlsale het
Nederlands Elftal voor de officieuze landen-
wédstrijd tegen Engeland B op Woensdag
17 Mei in het Olympisch Stadion te Am
sterdam als volgt samengesteld:
Gaité” ingestort. Gelukkig zijn hierbij geen
ernstige persoonlijke ongelukken voorge
vallen. Slechts zes personen werden licht
gewond. De materiele schade is groot.
MarshaJU-dag. Zaterdag 3 Juni wordt op
paal 1950 een Mars-
Ir komen 600 Ame-
We vonden het verhaaltje echter te aardig
om het hier te verzwijgen.
Bj; de restauratie yan de vloer vond men
zoals eerder in ons (blad vermeld, een aan
tal grafzerken, die, thans in het portaal
zjjn ingemetseld. Ze herinneren o.a. aan
een tweetal predikanten, die de gemeente
van Exmorra in de 17e eeuw dienden.
De pear warden, dy’t Freed ünder it bi
langrike ynstjürde stik fan de hear v. d.
M. sein waerden, der kin it diz kear net
mei ta. Hwant mei dit oansnrjen fan de
sportkwesje sit men midden yn de proble
men. Alteast as men gjin maniak is, mar
in man, forantwurdlik foar mear as ien
ding en oan de oare kant graech ré om sa-
fier en safolle müglik elkoarren to for-
stean. Sjoch ik it goed, dan sitte der yn
de sjenswize fan v. d. M. ünderskate klach
ten, dy’t hy op in sympathike wize nel foa-.
ren bringt.
Dyselde klachten hawwe my, as earste
foarsitter fan R. E. S., wolris earder yn de
earen tüte en dan tige ünsympathyk. Mar
lit üs dêroer swije. Hwat west is, moat men
oan ’e kant sette kinne. De hear v. d. M.
kin net ynsjen, dat Boalsert net mei ien
fuotbalforienlng ta ken. Dat is jammer,
hwant de grounslach foar meiinoar op-
arbeidzjen is it ynsjen dat de partner
rjucht fan bistean hat. Erkent men yn
wêzen dat rjucht net, dan kin der fan ien-
r.edichheit gjin sprake wêze, dan wurdt it
in spultsje fan kAlde fuotten, sa’t it nou
dan ek is. Hwerom freget in katholike of
in Christlike groep fan de bifolking frjj
om bipaelde libbensfunksjes yn eigen for-
bAn to dwaen? Dat kin'wêze: ünderwiis,
sosiale bining, gymnastyk of sport, dat kin
theoretysk alles wêze. Oft en hwannear dit
del 1945.
Tribune ingestort. Zaterdagavond om
streeks kwart voör elf is op de Groninger
kermis de tribune van het „TheAtre de la
Zo staan de clubs er voor:
Blauw Wit
Limburgia
Maurlts
Ajax
Heerenveen
Ensch, boys
Heerenveen-Llmburgla uitgesteld. In ver
band met het opstellen van Lenstra en
Hofma In het Nederlands Elftal voor
Woensdagavond Is de wedstrijd Heeren
veenLimburgia, die op Hemelvaartsdag
zou worden gespeeld, uitgesteld.
Een historische schets van Exmorra te
schrijven is op dit moment niet nodig. We
deden dit reeds eerder. Nu echter gister
avond de overdracht van de gerestaureer-
de West-gevel plaats vond, menen we
goed te doen nog een paar aanteke
ningen te geven. Het verslag van de over
dracht zelf volgt in ons nummer van a.s.
Vrijdag.
Het Ned. Herv. kerkje te Exmorra zal wel
het oudste bouwwerk ter plaatse zijn. Het
stamt uit de Middeleeuwen. Exmorra was
reeds vroeger een niet onbelangrijk dorp.
Waar nu de polders zijn, waren toen nog
meren en Exmorra staat in oude geschrif
ten dan terecht ook bekend als zeer vis
rijk.
Voor de kerkhervorming behoorde het
kerkje tot de R.K. parochie. De parochie
kerk bracht toen 110 goudguldens op. Ook
was er een z.g. „schrale prebende” van 40
goudguldens die voor de koster bestemd
was. De Proost van St. Jan genoot te
Exmorra 8 schilden.
Natuurlijk was de toren vroeger van het
gewone Friese zadeldaktype. Op oude kaar
ten komt hfl nog als zodanig voor. In de 18e
eeuw werd de toren echter bouwvallig, ge
tuige de aantekening, dat op 7 October
1882 de Floreenplichtigen beraadslagen
over de „desplorabelen” toestand van de
toren te Exmorra.
Nadat de toren werd afgebroken (wanneer
dit precies geschiedde is ons niet bekend
heeft men genoegen genomen met het
plaatsen van een houten spits op de West
gevel. Waarschijnlijk door het uitdrogen
van de grond na het droogleggen van de
meren, vertoonde tot voor enkele jaren
deze gevel ernstige tekenen van verval.
Met balken moest de gevel zelfs gestut
worden, hetgeen op de hier nogmaals afge
drukte tekening is vereeuwigd.
Dit kostte f 1400, terwijl de gehele restau
ratie Exmorra f21.374.heeft gekost.
Het Rijk verleende een subsidie van 60
de provincie van 15 en de gemeente
Wonseradeel van 10 terwijl de kerk
voogdij de resterende 15.% bijeenbracht.
Was de restauratie dus een dure geschiede
nis, het is niet onmogelijk, dat de eerst
volgende jaren opnieuw offers zullen vra
gen. Nu pas ziet Exmorra weer hoeveel
mooier de gele Friese baksteen toch eigen
lijk is dan de witgepleisterde muur. De
muur zal dan ook nog wel eens van haar
kalk worden ontdaan en wie weet of dan
algehele restauratie van de kerkmuren niet
het gevolg zal zijn.
Natuurlijk zijn wij blij met de voorlopige
restauratie, die op zo verantwoorde wijze
is uitgevoerd door fa. Draisma van Piaam.
Bljj met de Herv. gemeente, die weer een
■waardiger bedehuis ontving.
Blij ook, dat dit typisch Friese bouwsel
werd behouden.
Ook in de Friese folklore heeft (of liever
had) de toren een plaats.
De zegswijze: „in Aid wyfke by de toer
opkroadzje” is van Exmorra afkomstig.
De gebroeders Halbertsma boekstaafden in
hun „Rimen en Teltsjes” de oorsprong van
deze zegswijze die we hier volledigheids
halve, zij het dan in korte vorm, weer
geven.
In 1503 woonde bü Allingawier het bewuste
„Aid wiif”, die Houkje genoemd werd.
Houkje was getrouwd met een flinke jonge
man, die voornamelijk met vissen aan'de
kost kwam. Houkje had echter weinig hart
voor haar Jakle (wiens naam nog voort
leeft in Jakle-set), want ze gunde hem
nauwelijks het nodige. „Hja siet seis mar
yn de hurdsherne tö spinnen en iet en
dronk fan it allerswietste en béste iten en
drinken en as de man dan üt it f jild kaem,
dan koe er nel de süpmogge of nei de
waeiboats tinne, en yt der syn droege
brogge by op."
Op een avond, toen hij verkleumd van het
ijs kwam, werd Jakle weer onheus beje
gend. In de woordenstrijd die volgde, liet
Houkje zich ontvallen: „Men soe leaver by
de hoanne op 'e toer wenje, as by sa’n
keardel astou ien biste.”
„Dér kinst wol komme,” dreigde Jakle en
toen zij spotte van: „Dat soe ik wol ris
sjen wolle fan sa’n ierdmantsje”, liet Jakle
Ontstellende cjjfers. Het aantal processen
verbaal wegens openbare dronkenschap,
wegens het besturen van motorvoertuigen I
onder invloed van sterke drank en wegens
overtredingen van de Drankwet, dat in
1947 reeds zeer hoog was, bleek in 1948
nog met zestig proceent gestegen. En in
1949 nog eens met elf procent.
Brommen. De officier van Justitie bij de
Bredase rechtbank heeft vijftien jaar ge
vangenisstraf geëist tegen de 49-jarige
Tilburgenaar J. S., die op de middag van
de 19e December j.l. mej. P, Melis, zgn
hospita, door slagen op het hoofd met een
bijl of hamer, van het leven heeft be
roofd.
Natte kermis. De Groninger kermis gaat
breken met een traditie. Voor het eerst
sinds jaren zal tijdens de Meikermis, die
Zaterdag werd geopend, in hotels, café’s en
restaurants weer sterke dronk mogen wor
den verkocht.
Kapper valt door spiegelruit. Een kante
lende tafel, waarop de 42-jarige kapper
G C. Hoeksema te Groningen Stond te
schilderen, veroorzaakte een ongeval met
dodelijke afloop. De kapper viel door een
spiegelruit en kreeg een stukje glas in
de hartstreek. Vrijwel onmiddellijk trad de
dood in.
De Hocres dertig jaar. De Nederlandse
Katholieke Bond van Hotel-, café, restau
ranthouders en slijters (Hocres) heeft 30
jaar bestaan.
Eieren in de pet. Bij de fruitkweker J. van
Sluijs te Haamstede heeft een winterko
ninkje zijn nest gebouwd in een pet, die
aan de muur in zijn werkplaats hangt.
In een zak van een oude jas, die in de
schuur hangt, heeft eveneens een winter
koninkje zijn nest gebouwd.
Piloot omgekomen. Vrijdagochtend om
10.20 uur is er midden in Haarlem-Zuid
een vliegtuig van de Marine Luchtvaart
dienst van het type Firefly met het re
gistratienummer 81, neergestort. De piloot,
de 20-jarige ongehuwde matroos le klasse
leerling onderofficlervlieger Jitze Kiemel
uit Leeuwarden kwam om het leven. Hg
was de enige inzittende.
Twintig millioen voor Oosterpolder. Vrij
dag heeft de Tweede Kamer in de tot laat
in de nacht van Donderdag op Vrijdag
voortgezette vergadering nog besloten op
de begroting van dit jaar f20.000.000 uit
te trekken voor het begin van de inpol
dering van de Oosterpolder.
Kleuter dronk petroleum. Een 2-jarig jon
getje te Kortezwaag dronk in een onbe
waakt ogenblik uit een bus met petroleum
waarin verfkwasten werden schoongemaakt
De kleine is dadelijk naar het ziekenhuis
te Heerenveen gebracht.
Het kon er niet af. Op de verzoeken, de
kosten van de paspoorten omlaag te bren
gen, heeft de Minister geantwoord, dat de
schatkist de leges voor de afgifte niet kan
missen.
Anders Hopeloos. Het Nederlandse hospl-
taal-kerkschlp „De Hoop” zal binnen en
kele jaren door een nieuwe „Hoop” moe
ten worden vervangen. Er zal een beroep
worden gedaan op het Nederlandse volk
om dit te bekostigen.
Gerrlt Doeksen overleden. De heer Gerrit
Doeksen, de grondlegger van de rederij
Doeksen op Terschelling, is aldaar op 89-
jarige leeftijd overleden.
Waterpoortmars een groot succes. De Sne
ller politiemannen hebben het met hun 2e
waterpoortmars bijzonder getroffen. Het
was prachtig wandelweer, zodat de deel
neming en de belangstelling groot waren.
Het aantal deelnemers bedroeg ruim 700.
Onder hen waren zeven groepen voor de
15 km-tocht en 14 voor de 25 km-tocht.
Bovendien waren er vele Individuele tippe
laars.
Op alle postkantoren kan men thans bij
dragen voor de „bevrtjdingsklokken” in
busjes deponeren.
Oude bankbiljetten worden ongeldig. Oude
bankbiljetten van f10 en f100 van 7 Mei
1945 moeten vóór 1 Juni a.s. worden Inge-
leverd. De Nederlandse Bank herinnert ez
aan, dat het hier betreft de bankbiljetten
van 10 gulden (uitsluitend die welke aan
de voorzij g zijn bedruk* met de Neder-
'andse Leeuw omgeven door de dichtregels
,.Die tyrany verdrijven, die m|j mijn hert
doorwondt”) en van 100 gulden, beide mo- j cêgioten.
3. jda. Joncj
-r
