HeamleluiMls ■i Buitenlands Overzicht Provinciale Kroniek <K*LS-‘IÓi£lS Hwat hat (jcioe S/croctr 1 üs hjoed to sizzen door Nederland No. 42 Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland Uitgave van Drukkerij Fa A. J. OS1NGA - Bolsward 46e Jaargang Vrijdag 2 Juni 19*0 Bolswards Nieuwsblad d i n I wordt verwezenlijkt, a. Op In zfln functie vanwaar htj de 4e Juni wordt terugver- Pinkster zonder (onaangename) verrassingen. Mager resultaat van Trygve Lie. Communis tisch China in de Veiligheidsraad? Engeland gereserveerd ten opzichtte van Frans plan. Het einde van de Marshallhulp in zicht. Belgische Koningskwestie und kein Ende. FRIEZENDAG IN VELSEN. Ter gelegenheid van de Friezendag te Velsen werd een schaakwedstrijd met levende stukken gespeeld. Aan het eind van de wedstrijd werd door de Zwarte Koning zijn zwaard over handigd aan de Witte Koning ten teken van de nederlaag van Zwart. t/eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Boisward Telefoon 451 (K 5157) 9 r i. n i, IV. b. c. Fryske journalistyk en reclame. Forline wike hat it wykblêd „Frysk en Frfl” fiif jier bistien. De kommisje fan bihear hat mei freonen, oprjochters en meidoggers gear west en dex' is efkes oer praet. Der soe foar üs gjin oanlieding wêze om by dit lytse lustruin stil to stean, wie it net, dat it de kwesje fan de Fryske journalistyk oan ’e oarder stelde. Dat is fansels hwat oars as: jour nalistyk yn Fryslftn, dy’t ek troch net-Frie- zen yn it Hollftnsk bidreaun wurde kin. Dy net-Fryske journalistyk Is al sa aid as de Ljouwerter krante dy’t nou hast twahün- dert jier forlyn oprjochte waerd en It ear- ste nijsblêd yn Fryslftn wie. Hündert jier letter waerd it Selskip foar Fryske taal- en skriftekennisse oprjochte eii dêrmei waerd it Fryske Jiskepüster-öf. Dat wie yn 1844 en al yn 1864 kaem by Behrns yn Frentsjer it earste nümer üt fan de Fryske Nflsboade, ünder redaksje fan W. Dykstra. In revolüsjonair ünder- nimmen sikerwier, yn dy tild! In wykblêd alhiel op it Frysk en dat wylst mar in lyts hantsjefol minsken Frysk léze koene en greate kloften der gjin bek op sette woe- ne. De krante hat it dan ek net lang üt- hülden en it stiet tige to bis jen oft de üt- jower wol mei de hakken oer de sleat kom men is. Lykwols, as libbensteken fan it Frysk mar fral as tiidsforskynsel wie diz- ze Nijsboade fan great bilang. Omxners, de mannen lieten sjen dat hja in nijsblêd fan genóch bitsjutting achten om it ek ris op it Frysk to bisykjen en wichtiger faeks hja makken in bigjin mei Fryske jour nalistyk. Dat moat men net to licht acht- sje: it Hollftnsk hie doe as krantetael al in tradysje fan tyftel leu en hie him ek hjirre moai fêst „set”. Lykwols, al koe de Nflsboade it net bankje en al moast it oant 1945 duorje ear’t der in Frysk nijsblêd kaem, it wie in teken dat it Frysk en de krante inoar moetsje moasten. Dat ie ek bard en nei in lange wei binne hja gftns tichter byinoar kommen. Net allinne dat der mear Frysk yn de kranten kommen is en de foarm fan forhael en rymke, ek it eigentlike wurk fan de journalist: forslach, krityk, reportage, skóging en nijtses hoeft net allinne mear op it Hollftnsk to driu- wen. De Fryske reportage (reisbrieven sei men doe) makke Tsjibbe Gearts van der Meu ten yn Forjit my net fan. 1879 al in bigjin mei yn it stik oer it libben yn Noard- elnde van de Marshallhulp, al in het zicht ligt, en al zal er dan naar de Amerikanen in het vooruitzicht stelten iets in de plaats van die hulp komen, mits West-Europa een begin van de economi sche eenheid heeft verwezenlijkt. haalde, niet zonder I land de dood gevonden, toen hij van een rijdende vrachtwagen viel. Toen ooggetui gen van het ongeval toesnelden om de knaap te helpen, bleek deze reeds te zijn overleden. Harlinger naar Harlingen. Burgemeester Hannema van Harlingen is uitgenodigd de ze zomer in Texas (VS) het 45-jarig be staan van de stad Harlingen aldaar mee te maken. Op rijke voet geleefd. Schoenlapper Jozef Daemen uit het Limburgs dorpje Heppen moest bfl het repareren van een paar oude schoenen de hakken losmaken. Tot zijn niet geringe verbazing vertoonden belde een holte, waarin twee gouden ringen en twee gouden oorbellen verborgen waren. Verstekelingen op een haringlogger. Schip per Cor Roeleveld van de Scheveninger log ger 339 heeft zijn reder, de heer B. van Leeuwen te Scheveningen radlo-telefonisch medegedeeld, dat hfl in volle zee drie ver stekelingen aan boord heeft ontdekt, Ezelachtig. Belgische schoolkinderen krij gen voor iedere 100 coloradokever» die afl vangen een gratia ritje op een ezel, aldus beloofde de radio. Toen de Nederlandse irin. deren met kevers kwamen aandragen was er geen ezel. Tlisdei 6 Juny: 19.0220. Fryske ütstjüring. Meditaesje fan de hear Dam Jaarsma fan Eastemar. Stimmen üt it Heitel&n. Sangütfiering fan it Ljouwerter Krite- koar 1. f. Jisk Heslinga. tig zfln, zich er in kunnen uitdrukken? Of wil hfl zeggen: wie van nature geen Ne derlands spreekt? Dit Is n.l. bfl alle Fries sprekenden het geval. Hoe dit ook zfl, de drukbezochte Plnkster- vergadering van het Kristlik Frysk Selskip heeft zich maar niet teveel illusies ge maakt en het -antwoord geïnterpreteerd als een afwijzing, reden waarom men een pro test-telegram aan de minister zond van de volgende inhoud: „Aan Z.E. van Maarseveen, Minister van Justitie a.i. Den Haag, De Friezen in Pinkster-congyes Kristlik Frysk Selskip te Leeuwarden bijeen, van mening dat Fries de taal van honderd dui zenden Nederlanders en dus geen vreemde taal in Nederland is, protestéren krachtig tegen uitsluiting hunner taal bij eedsfor mule en verklaren allen persoonlijk zich xecht op Friese eed in Friesland voor te behouden.” Reg. Omroep Noord 188 M. .1 De Pinksterdagen hebben te Berlijn geen de politiek van de volledige werkgelegen heid welke de Engelse regering nastreeft. Inderdaad zijn die gevaren er, want hel internationale bestuurslichaam zou om de betrokken industrieën zo goedkoop moge lijk te laten werken bijv, verouderde of ongunstg gelegen bedrijven kunnen doen sluiten. En zo zijn er meer gevaren, maar de vraag rijst of men deze niet zal moeten accepteren in ruil voor de voordelen der samenwerking, die ver uitgaan boven eco nomische alleen, omdat die samenwerking immers een begin kan zijn van de eenwor ding van West-Europa. Het is ten slotte toch ook dringend nodig, dat er nu iets practisch wordt verwezenlijkt, nu 1952 met het Een vraag, een antwoord, een telegram. Het is na de bevrijding in de Staten en in vete gemeenteraden gebruikelijk geworden bij de discussies ook van de Friese taal ge bruik te maken. Er is geen enkele wet, die de raadsleden dit zou kunnen verbieden. Uiteraard brengt dit gebruik van het Fries in dergelijke colleges zijn consequen ties mede. Een ervan werd dit voorjaar door een lid van de gemeenteraad van Leeuwarden aan de orde gesteld en wel het afleggen van de eed in het Fries. De bur gemeester wilde dit niet toestaan, waarop het raadslid bakzeil 1 aankondiging t.z.t. hierop terug te zullen komen. Dit muisje kreeg een staartje, toen mr. J. Algera, lid van Ged. Staten en van de Tweede Kamer, met betrekking tot de eeds aflegging en de kwestie of het Fries een officiële Nederlandse taal is, ja of neen, vragen stelde aan de Minister. Het inmid dels gepubliceerde antwoord van minister Maarseveen luidde, dat, wanneer de wet of een Kon. besluit het gebruik van een be paalde Nederlandse formule voorschrift, het in het algemeen niet geoorloofd is deze formule of aanduiding te vervangen door een overzetting in de Friese taal. Wat de eigenlijke eedsformule betreft, ver wees de Minister naar een arrest van de Hoge Raad, dat personen die de Neder landse taal niet verstaan of spreken, de formule, mits woordelflk, voor hem op juis te wijze overgezet, mogen uitspreken in de taal die zij wel verstaan of spreken. Dit antwoord munt niet uit door helderheid Het eerste gedeelte zegt, dat het „in het algemeen” niet geoorloofd is enz. Betekent dit dus, dat het in bijzondere gevallen wel mag? En wat betekent: personen die de Nederlandse taal niet spréken? Bedoelt de Minister hier spreken in de zin van mach- ter plaatse worden verricht. Ten slotte zal de komische noot verzorgd worden door een „wonderdokter”, welke alle slachtoffers na afloop van de oefening opnieuw hun vitaliteit terugschenkt. Deze oefening is niet bedoeld als leger- oefening of als militair vertoon, doch uit sluitend als aanleiding tot het krijgen van gewonden en daarnaast als entourage voor het publiek. Ook laat deze oefening slechts een onderdeel zien van het omvangrijke Roode Kruiswerk en maakt geen aanspraak op volledigheid. Vrijdag 9 Juni: 18.45-19. Literair kwartier. Fokke Sierk- sma bespreekt de novellenbundel „Bui tengaats” van Sjoerd Leiker. Als men ziet hoe lang de verwezenlijking van de Benelux duurt, is het duidelijk dat een stoutmoedig plan als het Franse ook veel tijd zal vergen voor er een begin van uitvoering aan is gegeven, We vermoeden, dat de Amerikaanse cri- tiek op de Engelsen niet mals zal zijn, maar toegegeven moet worden dat de Ame rikanen gemakkelijk praten hebben, hun eigen industrie is er niet bfl betrokken. De laatste tfld schijnt de Amerikaanse druk op West-Europa om tot éénwording te ko men nog toegenomen te zijn, omdat Was hington meent dat de Russen de koude oorlog nog zulten verscherpen. Stalin zou de mening, dat het Westen door een in dustriële en economische crisis wel uitge put zou raken, opgegeven hebben, wat zou blijken uit het feit, dat de Russische eco noom Varga, die altijd tegen deze mening heeft gewaarschuwd, weer in genade is aangenomen. Het Kremlin zou dus niet meer op een economische uitputting van ’t Westen rekenen en daarom, zo zegt Was hington, zal het naar andere middelen grij pen om het Westen op de knieën te dwin gen, n.l. door verscherping van de koude corlog. Hoe deze Amerikaanse verwachting te verzoenen is met de uitnodiging van de Ver. Staten, Engeland en Frankrijk aan Rusland om door het houden van vrije ver kiezingen in geheel Duitsland voor te be reiden, is een raadsel. De Russen zulten, willen zij de koude oorlog zelfs alleen maar op dezelfde voet voortzetten, nimmer in een dergelflk voorstel treden. Als dit overzicht verschijnt, staan we aan de vooravond van de Belgische verkiezingen met opnieuw de Koningskwestie tot inzet. Aan een voorspelling omtrent de uitslag wagen we ons niet, maar dat hoe het re sultaat ook zal zijn, de verdeeldheid in Bel gië nog scherper aan het licht zal treden, schijnt wel vast te staan. verrassingen gebracht en daardoor opnieuw hen in ’t gelijk gesteld, die betogen dat overal waar men de Russen krachtig tege moet treedt, zij zulten wijken, omdat zij geen werkelijke oorlog willen. Zoals bekend werd maandenlang verwacht, dat de Russen van de Pinkstermars van de communistische jeugdorganisaties uit O.- Duitslarid naar Berlijn gebruik zouden ma ken om die stad geheel in handen te krij gen. In verband met deze verwachting had den de Westelijke geallieerden een aanzien lijke macht te Berlijn samengetrokken en dit machtsvertoon was voldoende om de Oost-Duitse communisten, die de kastanjes voor de Russen uit het vuur hadden moe ten haten, de laatste weken steeds maar weer een toontje lager te doen zingen, tot dat dan nu alles is geëindigd met een mas sabetoging „tegen de Westelijke oorlogs hitsers” van drie tot vijfhonderd duizend de schattingen lopen nogal uiteen jongelui in Oost-Berlijn. Overigens geven dergelijke respectabele cijfers toch te den ken. Zij bewijzen, dat evenals het natio- naal-socialisme ook het communisme door straffe organisatie heel wat met de jeugd kan doen, wanneer andere partijen geen ge legenheid krijgen haar idealen ook onder de aandacht van die jeugd te brengen. Zo is het echter in alle landen achter het Ijzeren Gordijn, de jeugd wordt er in straf fe discipline en organisatie tot felle strij ders voor het communisme opgekweekt, en het hopeloze in de verhoudingen is wel dat dit eigenlijk op de duur de kloof tus sen West en Oost nog steeds verder zal verbreden. Nu zijn daar achter het Ijzeren Gordijn nog generaties die de Westerse idealen ken nen en belijden, zij krijgen geen gelegen heid deze te propageren, hun verzet tegen het bestaande regime is ondergronds en zou slechts betekenis krijgen wanneer de ramp van een nieuwe oorlog over de we reld kwam, maar naarmate deze generaties afsterven, zulten Westen en Oosten steeds groter raadsels voor elkaar worden. Op voet van een gewapende vrede en een machtsevenwicht kunnen zjj misschien naast elkaar teven, maar broederlijke ver houdingen schijnen nauwelijks denkbaar. Ook Al wer hwat nfls. Der komt yn Boal- sert yn de heamielwike in Ünbidich greate tint. Twa jounen komt der it Selskip Carter yn mei in program ma lyk as Boalsert komselden sjoen hat. Twaris wurdt der ek in Frysk stik opfierd, wer Ünder „De Spieren Spand” fan Tetman de Vries. As if nou mar hwat heawaerje wol en de gollen fol reitsje. Moandei oer f jouwen wike al set de heamielwike yn. De tiid hftldt nou ienris gjin skoft. Mei Fryske hftnslach, GABE SKROAR. voetstuk een hardstenen schandpaal, ge- ker dezer dagen naar Parijs vertrokken, kroond met een beeltenis van vrouwe Jus- - - stitia. De gemeenteraad heeft besloten de- wacht. Daarna zal mr. Stikker in Oslo be- ze j___,----- te restaureren en aan de provincie een bij drage verzocht. „Luchtlanding” coloradokevers. Het „re gende” Dinsdagmiddag coloradokevers in Zuid-Nederland. Uit een wolkenloze hemel vielen tientallen geelzwarte kevertjes, die zich onmiddellijk vraatzuchtig op onze aardappelvelden wierpen, voor zover zij ten minste niet op de wegen werden verplet terd of in sloten en rivieren verdronken. Van wagen gevallen. Te Poortvliet heeft de 16-jarige Sander Westdorpe uit St. Anna- Amearika, dat doe al like aktueel wie as nou wer. De kunstkrityk (toaniel, litera- tuer, skilderkunst) is folge en de forslach- jowerjj yn it Frysk is al tige gewoan wur- den. Fryske gearkomsten krfle ornaris in Frysk forslach yn ’e krante: safier binne wy nou al. De greatste swierrichheden te- verje jitte de nfltsjes en de adfortinsjes. Net allinne, dat net alle redaksjes like wiis binne mei korrespondinten dy’t har nfltsjes yn it Frysk ynstjüre, foar in blêd lyk as Frysk en Frfl, dat syn nfls prinsipieel yn it Frysk ha wol, is it faken in hiel kerwei om düdlikens, lêsberens en suverens fan tael melinoar to forbinen. Dit jildt ek foar adfortinsjes. In sulveren bruiloft is net sa lêstich om oan to kundigjen, mar as it oer „fijne vleeswaren”, „soepele pasvorm”, „vlotte coupe” en sahwathinne giet, moat de kop (en de taelnoas) der by. De béste wel is ek hjirre om net letterlik oer to setten, mar in eigen Fryske foarm to syk- jen. Dat jowt net allinne better Frysk, mar men komt ek ris öf fan dat aeklike horrespondinte- en adfortlnsje-Hollftnsk, dat it yn Fryslftn jit altiten wol docht, mar dat yn Holten al ta weismiten keard is en fan de hjoeddeiske journalisten en reclame-deskundigen net mear brükt wurdt. Men wol dêrre it oarspronkelike it „forrassende"de taelcliché’s komme op ■e mingbult. Der is yn it Frysk mar ien methoade om dizze goede wel to folgjen: in eigen wel to geen. Abonnementsprijs 1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs i 10 eest per na.m. Giro 87926 Schandpaal wordt hersteld. In de ge-1 Mr. Stikker weer op reis. meente Hetendorp bevindt zich op een- klein van politiek bemiddelaar is minister Stik- schandpaal, ge- ker dezer dagen naar Parfls vertrokken. Grote Roode Kruis-oefening te Harlingen. morgen, 3 Juni, zal des middags te Harlingen een grootscheepse provinciale Roode Kruis-oefening plaats vinden. De be langrijkheid van deze actie moge blijken uit het feit dat er aan zal worden medegewerkt door alle beschikbare Friese Roode Kruis colonnes, alsmede de luchtmacht, de land macht, het Harlinger reddingswezen en an dere plaatselflke organisaties. In totaal zulten ruim 250 mensen medewerken. De oefeningen zullen worden bijgewoond door een groot, aantal officiële persoonlijkheden, w.o. leden van Gedeputeerde Staten, ver schillende hoofden van Provinciale en Rflks- waterstaatsdiensten, vooraanstaande per soonlijkheden uit het Rode Kruis, w.o. hoofdbestuursleden uit Den Haag en plaat selijke autoriteiten. Voorts zal de actie worden verfilmd door de Roode Kruis-film- dienst en door Polygoon, terwijl een aan tal verslaggevers van grote landelijke bla den hun komst hebben aangezegd. Het programma van de middag is als volgt opgezet: 13.3014.45. Bezichtiging van de in aan bouw zijnde sluiswerken, nabij de Noorder- havendam. Bij wijze van hoge uitzondering worden deze werken gedurende één middag opengesteld voor het publiek. 14.4515.30. Luchtaanval door een for matie straaljagers op een in zee liggend schip. Tegelijkertijd een aanval van uit zee en afweer door luchtdoel-batterflen. Het in zee liggende schip wordt in brand gescho ten; de opvarenden springen voor een groot gedeelte „gewond” overboord en worden door te hulp snellende reddingboot en an dere vaartuigen gered. Deze gehete actie kan worden waargenomen vanaf de Nieu we Noorderhavendam, alwaar tevens en kele slachtoffers aan wal zulten worden Trygve Lie, de secretaris-generaal der Ver. Naties, heeft na zijn bezoek aan de Europese hoofd steden blijkbaar alleen nog maar de ver wachting dat men hoogstens nog kan trachten het contact tussen Westen en Oosten in de Ver. Naties te herstellen op de basis van de overweging, dat men daar in ieder geval nog over allerlei kwesties kan praten, en dat al helpt dit niet veel, dit toch beter is dan dat men over en weer al maar mokkend achter zfln gordijn blijft zitten, onderwijl trachtend zich militair zo sterk mogelijk te maken. Zoals bekend kan het internationaal con tact in de Ver. Naties hersteld worden door een concessie van het Westen aan het Oos ten, n.l. dat het Westen de Chinese natio nalisten uit de Veiligheidsraad werpt en de Chinese communisten er ’n plaats in geeft. Ongetwijfeld zou deze concessie stroken met de werkelijkheid, want de communis ten zijn in China de baas, de Engelsen wen sen die concessies dan ook voluit te doen, de Amerikanen voeten er echter niet voor het prestige der Chinese communisten te versterken door aan hun toelating mee te werken, zfl zulten echter die toelating niet door hun veto treffen. Om de raderen der Ver. Naties dus weer op gang te brengen is Engeland nu bezig een voldoend aantal leden in de Veiligheidsraad bijeen te zoe ken, die bereid zfln voor de toelating van communistisch China te stemmen. O.a. zal het daarvoor de me dewerking van enige Zuid-Amerikaanse staten nodig hebben. Zfl zouden Engeland echter de lastige vraag kunnen stelten waarom het zich zo druk maakt over de toelating van dit communistisch China, terwfll het om ideologische redenen het fascistische Spanje buiten de Ver. Naties houdt. Het antwoord is eenvoudig, omdat Londen om politieke en handelsoverwegin- gen communistisch China wel wat tege-1 moet wil komen, doch dit voor Spanje minder nodig acht, terwijl de Engelse re- i ol<xv' gering rekening heeft te houden met de j gebracht, linkervleugel van de Arbeiderspartij, die fel op Franco gebeten is. Binnenlands politieke en economische re denen schijnen ook een rol te speten in de houding der Engelse regering tegenover het Franse plan voor de samenwerking van de Franse en Duitse zware industrie, waaraan Enge- lands medewerking is verzocht. Men zegt, dat Londen weinig voelt toezicht van een internationaal lichaam ook op de eigen flzer- en staalindustrie te aanvaarden, om dat dit gevaar zou kunnen opleveren voor I worden gehecht aan alle handelingen welke merkwaardige erfenis uit het verleden j spreklngen voeren. Kinderen speten met vuur. Te Assen heeft een brand een grote boerderfl verwoest, waardoor het gezin Boer (negen mensen) dakloos Is geworden. KTC f 214 millioen. De kosten van de In Den Haag gehouden Ronde Tafel Conferen tie worden geraamd op f2.517.000. De aardbeienoogst zal dit jaar bijzonder groot zijn. Dit is goed nieuws, ook voor de Nederlandse consument, want derre vruch ten zulten betrekkelflk goedkoop aan de markt komen. Aardbeien zfln immers niet geschikt als export-product, wegens hét snelle bederf waaraan zfl onderhevig zfln. Alleen Duitsland is een goede afnemer. De hoeveelheden, welke te velde staan, sfln evenwel zo groot, dat deze noch door ex port geabsordeerd, noch door de jam- en conservenfabrieken verwerkt kunnen wor den. Steiger van Oostmahorn is klaar. De werk zaamheden aan de nieuwe aanlegsteiger en oprit te Oostmahorn zfln beëindigd. Auto’s kunnen nu over de dflk tot vlak bfl de boot naar Schiermonnikoog komen. - Fraude. In verband met de geconstateerde fraude op het postkantoor te Laren zfln Woensdag wederom twee bestellers gear resteerd. Er worden in deze zaak binnen kort nog enkele arrestaties vernacht Het „comité Isaac Allal” heeft f 8*88.97 bfleen gebracht. Zoals men weet la Isaac Allal dé enige die de ramp van een Da cota van de Aero Holland in Noorwegen overleefde. Vergissen la menaelflk. Menend, dat hfl bfl het graven op een boomstronk atootte, greep de landbouwer Seubrlnk te Wester- bork een bijl en hakte da atronk door. Toen ging in heel Westarbork het licht uit, want de stronk wm een stroomkabel. i De overige geredden worden in de.Noor- derhaven tegenover het Stadhuis aan land gebracht. 15.3016.45. De Roode Kruis transport- colonnes begeven zich met de slachtoffers op weg naar de Grote Brede plaats alwaar een noodverplegingsinstallatie is opgesteld Hier zulten de gewonden door doktoren en i de Roode Kruis-hulp verder worden ver zorgd, terwfll tevens enkele bloedtransfu sies zulten plaats vinden. Door middel van luidsprekers zal aan het publiek worden duidelijk gemaakt welke betekenis moet

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1950 | | pagina 1