Uit de fiscale keuken
Prins Bernhard
Martinytoer
üs hjoed
to sizzen
door Nederland
Fan de
No. 49
46e Jaargang
Dinsdag 27 Juni 1950
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruKKe?U Fa. A. J. OSINQA -
B o h w a r d
Hwat hat Gabe Skroar
F ||J|
Bolswards Nieuwsblad
sluitende begroting.
i
PYT.
met
as
Dat is goed lean.
oarder. Oant salang.
Tj. de J.
Trou oan de tsjinst fan d’ierde, yn jierrenlang bistean,
Learde ik de wei, dy’t fierde nei har geheim to gean.
Hy toant it gol,
Myn stribjen ’k wol
Myn Frou üs Lènsfrou stypje.
Mei ’t klear forstean,
(It moaiste lean),
*t Soe leafdefielen rypje.
Moams oan de stille dage it earste lüd to jaen,
It libben nei büten drage, in groete, in boartlike frage
En dan de hynders ynslaen.
De jonge lea to brüken, to fielen hoe sterk men is,
De spieren to spannen, to lüken, to gean as de wyn oer de tüken
Yn alles wis.
Rjuchtsje syn wel,
Bliuw üs Prins nel,
God Ivige Folslelne.
Skink - mylde glim,
Heilsljocht - stel him
Foar üs folk ta ’n seine.
as de haeijer, dy’t üt Grins wel of üt de Wélden komt om hjlr
in wikemannich mei swler wurk in ekstra-lean to fortsjinjen.
Ek dizze kin it wurk wol oan, mar it aksent lelt by him oars.
Hear mar:
Mar jong jit, waerd ik twongen yn lenheit to bistean,
Mei al de staed’ge gongen, dy’t de seisoenen gean.
Jin alles to üntsizzen: It thüs, It wilf, de bern,
En wille wel to lizzen, as wie it sa biskern.
Neat is sa moai as sparjen, de drokke dagen léns
Oan’t ein ta op to garjen. Fan alle wurk de krftns.
Oant dat de joune daget en mei nel hüs ta tsjucht
Nei hüs ta fljocht, ta jaget, fol skraech bitwongen nocht.
En thüs gjin tiid fan sizzen, noch fan to harkjen hat,
As elts driuwt del to lizzen, hwat üt it herte moat.
De hege loft foroaret hiel faken fan fortoan,
En it jonge hert bikoaret by rédde wiksling skoan.
Ik bügde mei al myn sinnen oer it geheimnis gear,
Dat my de ierde binnen har klaed to sykjen bear.
Oan net ien fan de macht’gen, dy’t oer har hearske ha,
Kearde har djippe wSzen sa as oan my hja ta..
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
It bilde feit,
In Prins in heit,
Mei wer syn jierdei fiere.
Feest op Soestdyk,
Fan ’t folk allyk
Wurdt freugd tank lepenbiere.
Hy lei de bén
Mei 't bütenlén,
De Nfle Wréld, dit foarjier;
In swler geniet,
Hy toande yndied,
Dat ’t hert foar ’t folk net toar wie.
In sirmestriel,
Lyk blau flewiel,
Sil wer 't Wyt Hüs blskine.
Mei 't lok - Ijocht bliid,
Kommende tlid,
Der nea troch tsjinslach kwine.
beiden evenveel belasting betalen. Nu is
dat voor sigaren, sigaretten en bier wel
zeer te betreuren, maar het is nog niet het
allerergste. Veel erger wordt het met de
accijns op meel, suiker, en vlees, waar niet
alleen de arme evenveel betaalt als de rijke,
maar bovendien de grote gezinnen extra
zwaar worden getroffen.
De persoonlijke belastingen zijn vanuit 't
draagkrachtbeginsel bekeken, veel beter.
De vermogensbelasting spreekt voor zich
zelf. Zü treft de bezitters van vermogen,1 ken.
As de heamielwike sokke kostlike mominten to sjen jowt
Douwe Kiestra syn kostlike ferzen, dan komt it grif tige yn
Fan ’e wike haw ik mei in man praet, dy
hie noch noart fan Gabe Skroar heard.
Doe briek myn klomp.
In pear dagen letter praette ik mei im-
men, dy hie noch ncalt fan ’e Heamielwike
heard.
Doe briek myn oare klomp ek.
Nou bin ik hoasfuotling.
GABE SKROAR.
’t Folk generael:
(Gjin holle prael),
„In Prins om heech to achtsjen.”
Heech - simmerdei!
Takomst - wy meü’
Folie fan him forwachtsje.
Kin men it ko&rter en llbbener sizze hwat in greatfeint is:
rounom in man ütmeitsje, foar alle wurk to stean, DE WILLE
FAN IT WROTTEN SMEITSJE! Ja, dat is it foarrjocht fan
de feint of de jonge arbefder. Dy sjogge it dêrom ek wer oars
Dy earme lytsfeint hie fan de üngetiid net folie wille hawn, mar
hy sil him by it heamiel wol formakke ha, likegoed as dat er
yn 'e heamielwike graech rounom foaroan by wêze wol. Nou,
as er mar net al to bolbjirken is, lit him dan mar komme.
In hiel oare figuer is de greatfeint. Sa om en by de tweintich.
Biret en troch de moster fitere. Syn hannen gripe net mis en
de knoop, dy’t hy yn it tou leit, sit fêst. Ien, dy’t it wurk goed
yn 'e macht hat, it measte giet him boartsjende troch de ban
nen. Hear, hoe’t Douwe Kiestra dizze figuer masterlik typeart:
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 een. pe; m»
Giro 87926
die draagkrachtlger zijn dan de nlet-bezlt-
tenden. De vermogensbelasting kan ook
gezien worden als een aanvulling op de in
komstenbelasting. Het inkomen uit vermo
gen wordt in de inkomstenbelasting op de
zelfde voet belast als het inkomen uit ar
beid; het geeft echter door zijn voortdu
rend ter beschikking komen onafhankelijk
van arbeidskracht en gezondheid van de
genieter, meer draagkracht, zodat een ex-
tra-belasting gerechtvaardigd is.
De personele belasting was voor de oorlog
een verteringsbelasting. Zij werd geheven
naar zeven grondslagen, n.l. dienstboden,
huurwaarde, meubilair, pleziervaartuigen,
billards, motorrijtuigen en rijpaarden. Wie
zich voor deze zaken uitgaven kon’ ge
troosten, gaf blijk van meer draagkracht
dan anderen, en moest dus maar wat extra
betalen.
De inkomstenbelasting was de draagkracht-
belasting bij uitstek. Zij werd geheven naar
een progressief tarief en hield rekening
evenals trouwens de personele belasting
met kinderaftrek.
Wat progressie in het tarief wil zeggen,
behoeft men in deze dagen niemand meer
uit te leggen. Na de oorlog is de progres
sie zo verschrikkelijk geworden, dat leder,
die ook maar een klein beetje meer ver
dient dan een bepaald gemiddelde, daar
van een zeer grote portie moet afstaan.
Wilt ge toch een geleerde uiteenzetting,
welnu dan: een progressief tarief wil zeg
gen, dat het percentage van de heffing
stijgt met het inkomen, zodat de bovenste
stroken van het inkomen zwaarder wor
den belast dan de lagere stroken.
Ziehier het belastingstelsel, zoals dat voor
de oorlog als ideaal bestond en waarnaar
men streefde. Alles overkoepeld door de ge
dachte, dat de Staat moest werken met een
sluitende begroting en dat zij een zeer
grote zuinigheid moest betrachten met de
belastinggelden, die in wezen immers niet
van haar waren, maar die door de burgerij
moeizaam werden samen gebracht.
Wij staan van dit ideaal van draagkracht
beginsel en zuinig overheidsbeheer, waar
naar een hele generatie verlangend terug
blikt, verder af dan ooit. Zowel de om
standigheden als de veranderde politieke
opvattingen hebben daartoe geleld.
In de crisisjaren na 1929 moest de over
heid enorme bedragen uittrekken voor
werklozen-ondersteunlng, alsmede voor de
subsidies met name aan de landbouw.
De mobilisatie van 1940 bracht geweldige
uitgaven en wat de bezetting ons heeft ge
bracht ligt ons nog vers in het geheugen.
Duizelingwekkende bedragen moesten wor
den opgebracht voor ’t onderhoud van het
bezettingsleger en alle sociale gevolgen van
de bezetting (duurte, distributie) vonden
in de overheidskassen een maar al te dui
delijk zichtbare weerslag. Na de oorlog re
zen de problemen van de wederopbouw en
van het leger in Indonesië.
Dit alles heeft tot gevolg gehad, dat de
overheid niet meer werkt met een slui
tende begroting. Dat moge te betreuren
zijn, waar het is desalniettemin een feit.
Wanneer de overheid geen sluitende begro
ting heeft, is de automatische consequen
tie het scheppen van geld. Populair ge
zegd: de bankbiljettenpers moet draaien
om het tekort te dekken. En de inflatie,
de geldsontwaarding, is er wederom het
onmiddellijke gevolg van.
In de jaren 1929-1940 hebben wij daar niet
veel van gemérkt. Door de geweldige goe-
deren-overvloed stond ’t economisch leven
steeds onder de dreiging van en stijgende
geldswaarde, tot uiting komende in een
desastreuse prfjsafbraak over de hele linie.
Inflatorische tendenzen, alhoewel ongewild,
konden slechts heilzaam en remmend wer-
Né, dat sil der bystean as de haeijer wer by syn hüshélding
werom komt -en de frou in grouwe hén fol jild en by Aids
faken in stik droech spek as wintertarring üt de blaupüde
helle. Dat wie ien fan de heechtiidsdagen yn de arbeiderswenten
yn Boppe-Grins en yn ’e Wélden! As léste komt dan de aide
arbeider, dy’t alle rangen trochroun is, oan it wurd. Hy is in
filosoof wurden, dy’t syn eigen libben sterk forboun wit mei de
groun en derf an it neifolgjende seit:
Rat met 2 staarten. De heer A. van Hel
den te Echterheide ving een rat met twee
staarten. Het dier had bovendien een beige
kleur.
Officier in appèl. De officier van Justitie
bij de Leeuwarder rechtbank heeft appèl
aangetekend van het vrijsprekend vonnis
in de zaak tegen P. de B. te Drachten,
voorzitter van de Bond van Mobilisatie-
invaliden.
Nog even de tjjd. De aangiftebiljetten voor
de inkomstenbelasting en de vermogens
belasting 1950 kunnen tot 31 Juli worden
ingezonden, omdat de belastinggids voor
die belastingen pas volgende week ver
schijnt.
Alweer een raad. Minister-president Drees
zal 14 Juli de Sociaal-Economische Raad
officieel installeren.
Vegetariërs aller landen verenigt U. Van
11 tot 18 Juli zullen te Oosterbeek vege
tariërs uit alle landen in een congres bij
eenkomen.
Tegenwoordigheid van geest. Chauffeur
Hakvoort zag er kans voor, een brandende
auto met hooi uit de kom van .het dorp
Urk te rijden, waardoor deze plaats
haar vele houten huizen voor een ramp
werd behoed.
Slag om Damstadt. Studenten, die de toe
gangsprijzen te hoog vonden en tevens wil
den protesteren tegen de h.i. te vroege
sluiting van Damstadt te Amsterdam, de
den des avonds laat een aanval op_ deze
„stad”, doch werden in een behoorlijke
kloppartij door de politie van deze tijd te
ruggeslagen en voor een deel ingere
kend.
Sit down en slaap wel. Arbeiders der Efa-
Produca fabriek te Amsterdam, die door
opheffing van het bedrijf werden ontsla
gen, bgonnen en sit down-staking, die ech
ter na één nachtje slapen in de fabriek
al weer werd ojpgeheven.
Ze wisten er meer van. Gebleken is, dat
de berovers van enige taxichauffeurs die
kort geleden wérden gearresteerd, ook de
genen waren, die op 24 April j.l. het speel
huis „De Hagse Jockeyclub” plunder
den.
Kranig. Mevrouw Boesman, de enige dame
die in België deelnam aan een ballonrace,
verwierf de eerste prijs.
Toe maar. De gepensionneerde ambtenaren
zullen hogere uitkeringen ontvangen, waar
voor wetsontwerpen bij de Kamer werden
ingediend en die van de schatkist 236 mil-
lioen per jaar zullen vragen.
Met motor tegen telefoonpaal. Te Stou-
tenburg is de 23-jarige J. v. d. Kooy uit
Achterveld met zijn motor in volle vaart
tegen een telefoonpaal gereden. Hij werd
op slag gedood. Het slachtoffer schrok van
een uit een zandweg komende melkauto,
waardoor hfl de macht over het stuur
kwijt raakte.
Zeldzaam geval in plantenwereld. De 15-
jarige Jan Nijland uit Deventer hooft in een
korenveld te Holten een vondst gedaan, die
in de plantenwereld een grote zeldzaamheid
is. Hij heeft namelijk uit het koren een
halm met vier aren geplukt.
En dér in man ütmeitsje, foar alle wurk to stean,
Wylst de sinne barnt op jins baitsje, de wille fan it wrotten
smeitsje,
De fiscus staat in de
na-oorlogse jaren bij
zonder in het middel
punt van de belang
stelling. Dit vloeit
niet voort uit de theo
retische interesse van
het mensdom, maar
uit de onbescheiden
heid, waarmede hij
grijpt in Uw en mijn
geldbuidel.
Voor velen, die ook
iets willen begrijpen
van' de fiscale activiteit, is het echter
moeilijk te doorgronden, welke motieven
nu achter dit onrustig beweeg vanuit de
fiscale binnenkamer zitten.
Om het huidige gebeuren goed te begrij
pen, dient men eerst te verstaan, dat er
een hemelsbreed verschil bestaat tussen de
belastingheffing van nu en die van vóór
de oorlog.
Vóór de oorlog ging men er van uit, dat
de Staat moest leven van de opbrengst der
belasting. Slechts voor betaling van objec
ten, die bruikbaar waren voor meerdere
generaties mocht worden geleend. Bijvoor
beeld voor het bouwen van een brug of
een station. Dit noemde men de kapitaal-
dienst. De normale uitgaven, waarvoor men
niet mocht lenen, vormden de gewone
dienst. En daarvoor moest dus een sluiten
de begroting aanwezig zijn.
Het beheer nu van de gewone dienst stond
onder de stelregel, dat alles zo zuinig mo
gelijk moest gebeuren en dat aan de acti
viteit van de overheid, die het geld der
burgers kostte, zo min mogelijk uitbreiding
moest worden gegeven. Want de Staat
werkte met het geld van de burgers en
moest hen zo weinig afnemen als maar
enigszins mogelijk was. Er waren dus de
zelfde normen, die nu nog gelden voor elk
bestuur van elke vereniging, of elke kerk.
Men beheert in de contributies geld van
andere mensen, door die mensen voor een
bepaald doel afgezonderd en is daar zo
zuinig mogelijk mee.
Bij het bijeenbrengen van de belastinggel
den ging men voorts uit van het draag
krachtbeginsel. Dat beginsel moest ertoe
leiden, dat de indirecte belastingen (met
name de accijnzen) een steeds kleinere
plaats in het belastingstelsel zouden gaan
innemen en dat de directe belastingen (in
komstenbelasting, vermogensbelasting en
personele belasting) een steeds grotere
plaats zouden gaan innemen. De indirecte
belastingen zijn n.l. met het draagkracht
beginsel in tegenspraak. Wanneer een rijk
man een glas bier drinkt en een arm man
doet hetzelfde, dan is het gevolg, dat zij
Maar in de oorlog en onmiddellijk daarna:
werd het anders. Toen was er goederen-
schaarste en dreigde als gevolg van de
geldaanmaak door de overheid een voort
durende echte inflatie. Dat wil zegden on-1
gekende prijsstijging der achaae gebruiks- j
goederen met als laatste catastrophaal ge
volg, de zo gevreesde wedloop: lonen prij
zen.
Men is tot ongeveer October 1944 er in ge- I
slaagd, dit alles binnen redelijke perken te
houden, door prijsbeheersing, waaronder als
belangrijke momenten loonstop en huur-
stop), door het uitschrijven van staatsle
ningen en last not least door het heffen
van ongekend hoge belastingen.
Na de oorlog werd het inflatlegevaar
weer minder, doordat langzamerhand de
goederenstroom toenam. Maar de inflatie-
tendenzen bleven. Zij behoren bij een niet
En zij komen nog
steeds tot uiting in de constante druk van
de prflzen op de lonen.
In dit beeld behoort nu de heffing van
exorbitant hoge belastingen. Zij dient niet
om de middelen te verschaffen waaruit de
staat zijn uitgaven doet, maar zij dient om,
voorzover langs deze weg mogelijk, de fa
tale monetaire gevolgen ener niet sluiten
de begroting weer teniet te doen. Belas
tingheffing in en na de oorlog is geen fis
cale kwestie meer, maar een monetaire.
Wanneer zü weer een fiscale kwestie zal
worden, is nog niet te bezien.
Een ontwikkeling die hiermede gepaard
gaat en ook weer noodzakelük gepaard
moet gaan is deze, dat de draagkracht-ge-
dachte op de achtergrond geraakt en eigen-
lÜk practlsch wordt losgelaten. Weliswaar
wordt de draagkrachtgedachte in de In
komstenbelasting nog steeds gecultiveerd,
maar de relatieve belangrükheid van de
inkomstenbelasting en de overige directe
belastingen, neemt voortdurend af. De on-
dernemingsbelasting vervalt, de inkomsten
en loonbelasting worden lager, de omzet
belasting wordt met pet. verhoogd. Zie
daar het beeld. En de Invoering van tarief
la In de loonbelasting betekent in de prac-
tüd een extra heffing op de genieters van
kleine Inkomens. Onze belastingen worden
steeds minder belastingen naar draag
kracht.
Ook dit ligt logisch in de Ifln. De som
men die men ter handhaving van het mo-
De hannen oan de leüen, neat poent de sinnen sa,
As ’t hoarige weinpaed to' jeüen, del nei de fiere kontreüen,
Nei’t bütlén ta.
netair overwicht, uit het economisch ver
keer moet trekken, worden zo groot, dat
men er via een progressieve heffing op in
komen en bedrüfswinst eenvoudig niet
komt. Het surplus aan geld komt voor
het allergrootste deel tot uiting als een
extra geldstroom onder de grote massa
der economlsch-zwakkeren. Wanneer de
fiscus haar daar niet vangt, krügt hü ze
niet te pakken.
Bovendien leven wü in een maatschappü,
die, hoesociaal ook georiënteerd, toch
steeds een ondernemingsgewüs georgani
seerde maatschappü is gebleven. En het
behoorlük functioneren van het onderne-
mingsapparaat verlangt toch wel dat men
voor het allermist de belastingdruk op de
ondernemens niet verder verzwaart. Ten
slotte ook is het afnemend effect der
draagkrachtgedachte niet zo fataal als op
het eerste gezicht schijnt, omdat de geld
middelen der overheid voor een steeds be-
langrüker deal worden besteed juist ter
verbetering van het materiële lot der eco
nomisch zwakkeren.
Of men hier de geschetste ontwikkeling
toejuicht is een kwestie van standpunt.
Velen achten haar weinig bevredigend en
velen die haar eerst met vreugde hebben
gezien, schrikken voor haar consequenties
terug. Terugkeer echter tot de oude solide
normen van financieel beheer ligt voor het
ogenblik nog buiten het mogelüke. Of het
ooit weer komen zal, is een open vraag.
70.000! Op het congres van de Algemene
Nederlandse Metaalbewerkersbond te Am
sterdamss Donderdag medegedeeld, dat de
bond de 70.000 leden heeft overschreden.
De Zaandamse politie arresteerde bü de
Hembrugpont vier Amsterdammers, die in
hun auto 8600 gesmokkelde Amerikaanse
sigaretten vervoerden. De rookwaar, be
stemd voor de hoofdstad, was afkomstig
van een houtboot, die te Zaandam ligt.
Radioprüsvraag op 29 Juni. In de avond
van 29 Juni, de verjaardag van Prins
Bernhard en de tiende Anjerdag, zal in
het Nationale Programma een radióprü’s-
vraag worden uitgezonden ten bate van ’t
Prins Bemhardfonds, dat tot doel heeft de
bevordering van en steun aan de Neder
landse cultuur.
Is het Fries een eigen taal? Het ligt in
de bedoeling, dat prof. dr. K. Fokkema te
O.egstgeest deze belangrüke vraag zal be
handelen in een uitzending van de N.C.R.V.
op 30 Juni a.s.
10.
