ideologie
Tweeërlei
Het grote struikelblok
üs hjoed
to sizzen
door Nederland
Laatste Berichten
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Buitenlands Overzicht
I
r d
Hwat hat Gabe Skroar
No. 84
Vrijdag 27 Oct. 1950
46e Jaargang
Bolswartls Nieuwsblad
Uitgave
van Drukkerij Fa
A. J. OS INGA
H Ol SW
West-Duitsland
zou
ig
Deun en kloek
Haldt de broek,
Dy’t dat sei
Brocht him wei;
Hwant al te kloek
Skuort de broek.
3e
«w
w
ar
Hr. Ms. TORPEDOBOOTJAGER „EVERTSEN” IN DE KOREAANSE
WATEREN. Midden op zee wordt de „Evertsen” van brandstol
voorzien door een olieslang. Foto: Het overbrengen van de slang.
ae
'n
zetschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat '3 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
48
es
>e-
Let
bi
’t
lo
an
de
en
tw
;er
ar
rd
t-
g-
an
ar
m-
op
le
er
dt
1O
rp
e-
23
er.
fe
lle
dd
en
li
n
ie
li
et
n-
et
a-
in
ee
se
re
en
•et
or
o-
k-
n.
os
Se
de
11-
se-
21-
:n,
o-
3)
2n
It
e-
er
g-
ik
m
■r,
Jn
at
ir,
ar
>u
■n
l"
a.
b.
e-
ar
ef
or
ie
hja moatte ek goedkard wurde fan des
kundigen, oan to wizen fan de Fryske Aka-
demy. De gadingmakkers kinne seis in On
derwerp ütstelle, mar ek wol ien oanfreegje,
it mei lizze op eigen sttidzjegebiet, mar ek
wol derbüten. Foar literatuer kin help fre-
ge wurde by de Fryske Akademy, dy’t fan
har kant ek guon boeken forplichte stelle
kin.
De Akademy sil alle war dwaen om skrip-
sjes fan goede kwaliteit publisearre to
krijen. It liket der wol op, dat der foar dit
njje plan by de studinten bilangstelling bi-
stiet; de earste oanfragen foar sa’n diplo
ma binne al ynkommen en yn bihanne-
ling nommen.
Beloften.
Die beloften zijn niet gedekt door uitspra
ken van een democratisch parlement. Mor
gen kan een dictator iets anders beloven
of door een andere dictator vervangen zijn,
die de eenmaal gegeven beloften niet hand
haaft. Dit verschil in ideologie zal altijd
een beletsel blijven voor volkomen over
eenstemming tussen Westen en Oosten, al
zal men Van Westelijke zijde de toenade
ringspogingen van Russische kant op hun
waarde moeten toetsen.
President Truman heeft daarvoor, zowel
in zijn rede te San Francisco als in een
speciale zitting van de algemene vergade
ring der Ver. Naties waarin het lustrum
werd gevierd, een goed plan geopperd. Te
San Francisco heeft Truman geëist dat de
Russen zich naar het Handvest zouden ge
dragen, in de Assemblée noemde de pre
sident als voorwaarden voor algemene ont
wapening het enige wat de vrees, in de
ban waarvan de mensheid thans leeft, kan
opheffen dat deze alle wapenen zal om
vatten en alle landen en dat zij omgeven zal
zijn door een stelsel van waarborgen en
openlijke uitwisseling van inlichtingen
welke schendingen van de overeenkomst
kan voorkomen. Het is duidelijk, dat een
Russisch plan om alle landen hun gewa
pende macht met een derde te doen ver
minderen op het gebied van de ontwape
ning niets heeft te bieden. Moskou heeft
verreweg de sterkste legers op de been en
die zouden het sterkst blijven als er van
alle een derde afging.
ant;v(,ord.ng schuldig zal rgn aa;1. es."
van ministers van defensie der Atlant’.sc! z
landen. Het lijkt allemaal erg omslauht.’j
en erg voorzichtig en de uitvoering zal he 1
wat tijd vorderen, die eigenlijk niet be
schikbaar is, maar de Amerikanen schijnen
het te willen aanvaarden.
De risico’s van een
De 72-jarige Arend van der Wal te Mak-
kum, die na 60 jaar trouwe arbeid als
werkman aan de draaischijf welverdiend
is gaan rusten.
Truman
heeft in zijn rede in de Assemblée de Ver.
Naties onmisbaar genoemd, omdat ze lo. de
gelegenheid bieden voor gemeenschappelijk
overleg om de vrede te bewaren; 2o. om
als die toch verstoord wordt gemeenschap
pelijk tegen de agressor op te treden; 3o.
om de ontwapening te verwezenlijken. Van
dat gemeenschappelijk optreden achtte hij
de Korea-campagne een voorbeeld en ook
de Engelse minister van buitenlandse zaken
Bevin beschouwde het zo en beide waren
van oordeel, dat het gunstig verloop van
die campagne de kans om de vrede te hand
haven aanzienlijk had vergroot. We zullen
moeten afwachten of dat inderdaad zo is,
vast staat wel dat wat er met de Noord-
Koreanen is geschied, heel wat opschudding
in de Russische satellietstaten in Oost-
Europa heeft veroorzaakt en het vertrou
wen in de doeltreffendheid der Russische
politiek er nogal geschokt schijnt te zijn.
Daarom is er te Praag een conferentie van
Molotoff met de Sovjet-satellieten, Oost-
Duitsland incluis geweest.
Natuurlijk was het probleem Duitsland de
hoofdschotel, want zoals wij hier in het
Westen geneigd zijn de deling van Duits
land als een sort Koreaanse kwestie te
zien, dóen de Sovjet-satellieten dat ook en
voelen zij zich allesbehalve gerust over de
voorgenomen bewapening van West-Duits
land in het gezicht van het verloop der
Koreaanse kwestie en het feit, dat Moskou
haar opgehitste satelliet in de steek liet.
Het resultaat der conferentie was een re
solutie waarin wordt geëist dat de V. S.
Rusland, Engeland en'Frankrijk geen her
bewapening van Duitsland zullen toestaan,
de Duitse vredeseconomie zullen bevorde
ren, een vredesverdrag met Duitsland slui
ten, een jaar na de ratificatie daarvan hun
troepen terugtrekken, terwijl Oost- en W.-
Duitsland een constituerende raad moeten
vormen om de eenheid des lands voor te
bereiden. De resolutie bevat niets nieuws,
de Russen hebben herhaaldeljjk dergelijke
voorstellen gedaan, welke er slechts op
zouden uitlopen dat Duitsland een
speelbal der communisten
werd. Voor de conferentie werd gehouden,
had Moskou ook al verzekerd, dat het geen
Donderdag 2 November:
1919.30. Het Jeugdstrijkorkest van de
Leeuwarder muziekschool, o.l.v. Kor
Ket; composities van Handel en Fol-
kertsma. Uitzending vanuit de Doops
gezinde Kerk te Leeuwarden.
FRYSKE STUDZJE.
Om to bifoarderjen, dat de Fryske studin
ten yn har stüdzje it forbAn mei FryslAn
net kwytreitsje, is fan 'e kant fan de Frys
ke Akademy in diploma ynsteld. Om dit
diploma to heljen moat in skripsje lévere
en in mounling tentamen dien wurde. De
Onderwerpen dy’t bistudearre wurde kinne
moatte fansels forbAn hAlde mei FryslAn;
herbewapening Van
dulden.
Dit dreigement is in het Westen over het
algemeen niet ernstig genomen, ofschoon
toegegeven moet worden dat de Russen
zich door eventuele herbewapening van W.-
Duitsland ernstig bedreigd kunnen voelen
en dit voor hen een reden kon zijn zich
op een oorlog op korte termijn voor te be
reiden. In het Westen neemt men echter
aan, dat het Moskou vooral te doen was
om de Franse socialisten te stevigen in
hun verzet tegen de Duitse herbewapening
die daarin een beslissende rol konden spe
len omdat zij het leven der Franse rege
ring in handen hadden. Op het laatste mo
ment hebben deze socialisten zich echter
verenigd met een plan der Franse rege
ring waarin deze zich bereid verklaart een
herbewapening van Duitsland te accepteren
in het raam van een Europees leger, na het
aannemen van het plan Schuman, en onder
een Europees minister van defensie die ver-
De kwestie van het verschil in ideologie
tussen West en Oost, die een volmaakte
eenheid in de weg staat, waarom we dus
met een zeer onvolmaakte Ver. Naties ge
noegen moeten nemen, is op de voorgrond
getreden nu de Russen op allerlei wijze
trachten weer met het Westen tot bespre
kingen te komen. In vorige overzichten
hebben wij daarvan reeds het een en ander
gezegd.
Rusland wil wel een bijeenkomst van de
Grote Vijf (de politieke commissie der V.
N. steunt dit idee, maar maakte niet uit
ot „rood” China of het andere China een
der vjjf moet zijn en daar zit de knoop!),
het is bereid met Amerika te praten over
een vredesverdrag met Japan, en in de
politieke commissie der Ver. Naties ver
zekerde Wysjinsky dat de deuren der Sov-
jet-Unie wijd zouden opengaan als het Rus
sisch plan voor atoomcontröle werd aan
vaard enz. enz. Het lijken allemaal getui
genissen van goede wil, maar men heeft in
het verleden al te veel frazen van Russische
zjjde gehoord om nu de wil ook maar voor
de daad te nemen. Zelfs al zouden de Rus
sen nu menen wat zij zeggen, dan is het
tragische van de toestand, dat hun be
loften alleen niet meer aanvaard kunnen
worden. Welke waarborgen zouden achter
de beloften van de heren van het Kremlin
staan?
AMERIKAANS VLIEGTUIG DOOR
CHINEZEN NEERGEHAALD.
Zuld-Koreanen nabij de Jaloe.
De leiding van de Amerikaanse luchtmacht
deelt mede, dat Dinsdag een Amerikaanse
F-15 (Mustang)-jager door luchtdoelar-
tillerie, die aan de Chinese zijde van de N.-
Koreaanse grens stond opgesteld, is be
schoten. De jager werd getroffen, vloog
,naar het Westen en stortte in zee; de vlie
ger werd opgepikt door een oorlogsbodem
van de marinestrtjdkrachten der Verenigde
Naties in de Koreaanse wateren. Het Ame
rikaanse vliegtuig bevond zich, toen het
werd beschoten, boven Noord-Koreaans ge
bied, ca. 5 km. ten Zuiden van de grens.
Dit is de tweede maal, dat van dé Chinese
z(jde der Noord-Koreaanse grens op Ame
rikaanse vliegtuigen is gevuurd. De eerste
maal geschiedde dit Maandag toen twee
Amerikaanse marinevllegtuigen werden be
schoten, waarbij geen der toestellen werd
getroffen.
De Amerikanen zetten in de onlangs door
de Zuid-Koreanën veroverde havenstad
Wonsan aan de Oostkust van Noord-Korea
mariniers en infanterie, in totaal 50.000
man, aan land.
REG. OMROEP NOORD.
188 M.
Tlisdei 31 Oktober:
19.0220. Fryske ütstjüring.
Stimmen üt it HeitelAn.
„It boek fan ’e Psalmen”, yn 'e biri-
ming fan Fédde Schurer: sang fan Kees
Deenik mei bigelieding fan strykkwar-
tet; foardracht fan Ludzer Eringa.
Ds. J. Rienstra sprekt oer:
„Mien leauwe, gjin miene macht”,
tekst Hanlingen 15 11. Mar wy leau
we bihAlden to warden op gjin oare
wize as hja: troch de genede fan ’e
Hear Jezus Christus. Foaröf it Luther-
liet. Ta bislüt Ps. 25 1 en 2.
Woensdag 1 November:
18.4519. De heer J. M. Dijkstra, inspec
teur van de Veeartsenijkundige dienst
in Leeuwarden spreekt over de bestrij
ding van de runderhorzel in de pro
vincie Friesland.
19.1519.30. De Stem van het Noorden.
Groot aantal varkens bij brand omgeko
men. Een felle brand heeft Maandagmid
dag de varkensmesterij van de heer J. Bolt
te Bedum in de as gelegd. Twee schuren
brandden totaal af. Een derde, de grootste,
waarin zich o.m. twaalf koeien bevonden,
kon worden gered. Het juiste aantal var
kens, dat in de vlammen omkwam, is nog
niet bekend, maar vast staat, dat van de
ruim negentig varkens drie en twintig le
vend verbrandden. Men schat dat er wel
zestig zijn omgekomen.
De emigratie van Nederlanders in het eer
ste halfjaar van 1950 omvat bijna tien dui
zend personen. Zij trokken vooral naar Ca
nada en Australië,
Het Surinaamse kiesstelsel wordt herzien.
De landsregering zal binnenkort voorstellen
de evenredige vertegenwoordiging in te
voeren. Daarna zouden verkiezingen worden
gehouden.
Een kanjer. Onder Nederweert heeft men
bij graafwerkzaamheden een boom ontdekt
die wellicht eeuwen geleden in het veen is
verzonken. Het gevaarte heeft een lengte
van twintig njeter en een diameter van drie
meter by de voet.
Toch nog heel wat. Het aantal gasten, dat
deze zomer gedurende het vóór- en hoog-
seizeri Schiermonnikoog heeft bezocht, be
draagt 22.300, iets minder dan het vorige
jaar.
Help de dieren. Brandweermannen uit Zeist
hebben een kennelijk verzwakte jonge ooie
vaar van een hoge schoorsteen te Soester-
berg gered De vogel is nu gehuisvest in
het dierenpark Wassenaar.
Geschenken voor de Paus. Een groep Vo-
lendammers, die met hun pastoor Rome be
zoeken, hebben de Paus een Volendammer
costuum en een miniatuurbotter aangebo
den.
Ketel ontploft: vjjf gewonden. In de melk
fabriek van de Verenigde Veluwse Melkfa
brieken te Nunspeet ontplofte Maandag
middag een steriliseerketel, waarin zich
verscheidene flessen melk bevonden. Vijf
personen, die in die afdeling werkzaam wa
ren, bekwamen min of meer ernstige
brandwonden. Ze zijn per ziekenwagen naar
hun woningen vervoerd.
Tractor in tweeën. Maandagochtend reed
de heer J. Schat met een Jandbouwtractor
op het Oosteinde te St. Anna Par. tegen
een betonnen buis, bestemd voor de riole
ring, die in de Oostervaart wordt gelegd.
De buis bleef heel, maar de tractor brak
in tweeën en is met een paard naar de
smid gesleept. De bestuurder bleef onge
deerd.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm
Giro 87926
Duitse herbewapening
moeten nu eenmaal genomen worden. Dat
deze niet gering zijn zij toegegeven. Men
denke ook maar eens aan de drang welke
aan beide kanten van de Elbe moet be
staan om tot een herenigd Duitsland te
komen. De Oost-Duitsers zullen daarom
steeds trachten het Oosten te bewegen W.-
Duitsland te „bevrijden”. In West-Duits
land zal echter steeds de neiging bestaan
Oost-Duitsland weder bij het rijk te voe
gen en het zal daarom zijn invloed in Wes
terse defensie-aangelegenheden allicht
trachten uit te buiten ten bate van een be
vrijdingsoorlog voor Öost-Duitsland.
Waakzaamheid blijve dus geboden.
De Fransen zullen dat in ieder geval wel
blijven. Ze zijn dat ook in de onderbande -
lingen binnen het Atlantisch pact zelf over
de economische en financiële verplichtingen
welke de militaire der verschillende lan
den dienen te vergezellen. Zij dringen er
terecht op aan dat die billijk zullen worden
verdeeld en hebben daarbij vooral het oog
op het feit, dat de Engelse oorlogsindustrie
kans krijgt op zeer grote orders en de En-
gelsen dus winst zullen kunnen maken uit
een toestand, die andere landen slechts na
delen veroorzaakt. Uit het Verre Oosten
valt het binnendringen van de Chinese
communisten in Thibet te melden.
Vrijdag 3 November:
1919.15. Litterair kwartier. Fokke
Sierksma spreekt over de christelijke
roman in Friesland.
Jongetje verdronken in gierput. Te Jislum
is Maandagmiddag om ongeveer vier uur
in een onbewaakt ogenblik het drie-jarig
jongetje Sjouke Boersma in een gierput
geraakt en verdronken.
Vos geschoten. De jager R. •Roffel te Tol
bert heeft in de Bakkeveenster bossen een
dikke vos geschoten.
Stenen doodkist gevonden uit jaar 200. Bij
graafwerkzaamheden in Nijmegen werd
Zaterdag op slechts een halve meter diep
te een stenen doodkist gevonden, die na
een vluchtig onderzoek afkomstig bleek te
zijn uit het tijdperk van tweehonderd jaar
na Christus. De kist bevat het skelet van
een vrouw en wat aardewerk. De bedoeling
was een kabel dwars onder de weg te leg
gen; het werk is voor een paar dagen stil
gelegd om de kist zonder beschadiging op
te graven en over te brengen naar het
Rijksmuseum te Nijmegen.
Leverancier van hamsteraar. Een geldboe
te van f 1000 of zes maanden hechtenis
luidde een vonnis tegen een kruidenier te
Haarlem, die een klant aan hamstervoor
raad geholpen had.
Plattelandsvrouwen vieren hun jubileum.
In Utrecht heeft de Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen, die 14 October 1930
werd opgericht, als „bond van plattelands
vrouwen” haar 20-jarig bestaan gevierd.
Late appeltjes. Bij de veehouder Jan Kals-
beek op de 7e wijk te Hoornsterzwaag staat
nog een appelboom iri bloei. Ook komen
er nog kleine vruchten aan de boom.
Uitstel van repatriëring? be mogelijkheid
bestaat, dat het vertrek van een aantal Ne
derlandse militairen in Indonesië naar Ne
derland enige tijd zal worden uitgesteld,
aldus verneemt het A. N. P. van welinge
lichte zijde.
Buspassagiers te Joure hebben spontaan
f 4.95 ingezameld en overgedragen aan een
hunner -^medereizigers, ieen arbeider, die
zojuist voor vijf gulden was bekeurd we
gens roken in de bus.
De walvisvaarder „Willem Barendsz” is te
Curasao aangekomen.
De Bilt registreerde aardbeving. De seis
mografen van het KNMI in De Bilt hebben
Maandagmiddag een vrij sterke aardbeving
geregistreerd. De aard van deze beving lag
op ongeveer 9300 kilometer afstand, ver-
moedelijk aan de Westkust van Midden-
Amerika.
Jager had bril nodig. Een jager heeft on
der Vught een bromfiets stukgeschoten.
De fiets stond op een dijk en leek in de
verte net een haas.
Naar de jeugdgevangenis. Drie jaar jeugd
gevangenis luidde veertien dagen geleden
de eis tegen de 22-jarige los-werkman
Wietse V. uit Leeuwarden, die voor de
rechtbank moest verschijnen wegens het
stelen van geld uit offerblokken in katho
lieke kerken. De rechtbank veroordeelde
hem thans tot twee jaar en drie maanden
jeugdgevangenis.
VJjf Nederlanders in Italië gewond. Vijf
Nederlandse doofstomme jongens, die van
een pelgrimstocht ter gelegenheid van het
heilig jaar naar Nederland terugkeerden,
zijn Woensdag gewond, toen de bus waarin
zij zaten in de buurt van La Spezia in
Italië slipte en over de kop sloeg.
Lieftinck heeft een nieuwe rechterhand.
Met ingang van 16 October is mr. H. A.
M. van den Dries tot secretaris-generaal
van het ministerie van Financiën benoemd.
Hij volgt in deze functie mr. s’Jacob op,
die minister van Oorlog werd.
De visserüberichten uit zee melden nog
steeds overvloedige vangsten, vaak van 5
en 6 kantjes haring per net. Evenals vorig
jaar zijn de resultaten buitengewoon goed,
met dit verschil, dat deze visserij 14 dagen
eerder is begonnen.
Dr. H. M. Hirschfeld is ernstig ziek. De
oud-Hoge-Commissaris in Indonesië, dr. H.
M. Hirschfeld, thans Regeringscommissaris
voor het Europese Herstelprogramma, is
Maandagavond in Parijs zéér ernstig ziek
geworden.
Weer nieuw record voor Geertje. Geertje
Wielema heeft Woensdagavond in ’t zwem
bad aan de Kapelstraat in Hilversum het
Nederlands record op de 3 x 100 meter wis
selslag persoonlijk, dat sedert 30 Maart
1949 op naam stond van haar clubgenote
Annie Veldhuizen, met niet minder dan 9.6
seconde verbeterd en gebracht op 4 min.
17.9 seconde. Een waarlijk schitterende
prestatie.
Een dolgeworden koe rende Dinsdagmiddag
in Tiel van het slachthuis weg en liep op
haar vlucht door de straten een vrouw om
ver, die vrij ernstige kneuzingen opliep.
Minister s’Jacob naar Washington vertrok
ken. De nieuwe minister van Oorlog er
Marine, mr. H. L. s' Jacob is Woensdag
avond naar Washington vertrokken om
deel te nemen aan de conferentie van mi
nisters van Defensie der landen, aangeslo
ten bij het Atlantisch Pact. Hij hoopt 4
November terug te zijn.
De Canadese regering heeft in het kader
van wederzijdse bijstand tussen de leden
van het Atlantisch Pact aan de Nederland
se regering materieel aangeboden voor de
uitrusting en bewapening van één infan
terie divisie.
Zestig trekkende leeuwerikken en vinken
zijn in één nacht te pletter gevlogen tegen
de Texelse vuurtoren.
Vier gearresteerde CPNers bekennen. Be
treffende de arrestatie van enige commu
nisten te Vaals (Limburg) en omgeving
deelt de officier van justitie bij de recht
bank te Maastricht het ANP mede, dat het
hier twee gevallen betreft waarin aan
een gedesterteerde militair (in geen van
beide gevallen communist) hulp werd ver
leend om naar België uit te wijken.
De eerste „zelfbedieningswinkel” in Rot
terdam (de derde of vierde in Nederland)
zal ongeveer half November worden ge
opend in het nieuwe flatgebouw Wereldha-
ven-Rotterdam-Zuid.
Een motorkustvaaxder, de „Bonaire”, is
Dinsdag met .goed gevolg te water gela
ten op een scheepswerf te Foxhol (Gr.).
Op dezelfde werf wordt de kiel gelegd voor
het grootste schip, dat ooit langs het Win-
schoterdiep is gebouwd.
Van de Oostenrijkse scholen, die in ons
land worden geïmporteerd, zullen sommige
voortaan misschien ook stenen buitenwan
den krijgen. De binnenwanden blijven van
hout.
f 10.000 werd gestolen aan materiaal uit
het Centraal Auto Herstelbedrijf in Utrecht
Vijf leden van het personeel zijn tot nu toe
door de politie gearresteerd. -
„Sinaasappelkistenhout lijkt veel op wat
hier verwerkt wordt in zolders en vloe
ren,” was de critiek van een groep archi
tecten ,en andere vaklieden, die nieuwe
woningen in Assen en Meppel bezochten.
Het Assens gemeentebestuur heeft dit ech
ter vierkant tegengesproken. Drente is be
nieuwd naar de waarheid.
De onderscheidingsvïag van de Rijkslucht
vaartdienst heeft een witte dr’ehoek, waar,
in een gestyleerde Vliegende meeuw is aan
gebracht met daaromheen de letters
RLD.
Mis, burgemeester. Onder dit opschrift
geeft de hoofdredacteur P(iebenga) de bur
gemeester van IJlst een standje, dier het
Fries als voertaal in de raad meende te
kunnen verbieden.
Grote boerderjjbrand. Doordat een boer
bij Aalten een tractor wilde aanslaan, ont
stond er brand in een grote boerderij. Uit
de tractor sloeg n.l. een steekvlam, die
oversloeg op de benzine.
Mooie opdracht. De Italiaanse regering
heeft de heer mr. M. P. van Buytenen t8
Leeuwarden, rijksarchivaris in Friesland,
een studieopdracht voor de duur van 4
maanden verstrekt. Vandaag reeds vertrekt
de heer van Buytenen.
O
