K!
BEATRIX WURDT 13 JIER
EMIGREREN: EEN GROTE STAP
"aal
/oor
Martinvtoer
•mg
:n
üs hjoed
to sizzen
d.
Fan de
va rd
i a.s.
a,
door Nederland
DE wichtichste en slimste kwesje by de
oplossing fan de oplieding foar de bem
nei de seisde klasse, sit him yn de feitlike
situaesje fan de skoallen. Us apparaet is
binefter bleaun by de tiid en de bihoeften.
Der binne twa oarloggen tige skuld mei
oan, mar de feiten binne der net minder
pynlik om.
No. 8
47e Jaargang
Dinsdag 30 Jan. 1981
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA - Bolsward
RB A RA
wordt
rt.
Ineker-
dank zij
luchtige
Veischljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
onvol-
iestaat
3INS-
>nder-
rtstaat
28 JAN.
I in een
e songs,
ilijkheid
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m
Giro 87926
Hwat hat Gabe Skroar
k-
k
Bolswards Nieuwsblad
PYT.
te sparen,
in heb.
je thee
kwa
8 jaar,
estuur.
ids om
m zijn
eraakt
r later
de ka
rde en
er wel
Esther
schaal
e thee
el aan
it was
enoeg.
Esther
mders
n ook
Isther
iken.”
Juf-
by u
groot
treft, die zijn over het algemeen gunstig
De meeste Nederlanders passen zich goe
aan en ze
In pear’ljend golle laits,
Dy’t alles Ijocht oanset,
Wint thüs, op skoalle, op reis,
As fanseis it toarste hert.
Yn 't moaiste libbensrek,
Hwer’t hja, jong famke, yn stiet,
Wounet gjin toamestek,
Leit alles blinkend wyt.
Moarn wurdt hja 13 jier,
Mei hja ’t as bem forstean,
Har folie dei komtIer,
As in oar noch slomjend dreamt.
lama,
grote
Vliet
in de
Yn waerme, suvere gloed,
Lyk in fiver sinne oerroun,
Hja bringt in ütlitten groet
O an elke moarn en joun.
Beatrix hoop fan ’t lAn,
Tlid fan driigjende drok,
Wy jow’ dy moarn de hAn,
Skink’ God dy krêft en lok.
Propa-
iltuur,
age),
iet be-
orz.
Secr.
r aan
1 had.
krijgen van vaste voet. Verder kan ik nog
zeggen, dat ieder, die hier een ambacht
verstaat, gemakkelijk in het productie-pro-
ces wordt opgenomen en een behoorlijk sa
laris verdient. Maar ook de ongeschoolde
arbeider kan, als hij de handen uit de mou
wen weet te steken, een behoorlijk bestaan
vinden.
sa fier müglik meiinoar oparbeidzje, de
formele kant net to folie to sjen mar yn
eltse pleatselike situaesje to sykjen nei bi-
gryp en goede trou. Helderop en royael to
freegjen rekken to halden mei libbensop-
fetting fan oaren en wurdt dit mei eamst
dien, dan gjin spul meitsje om dingen,
dy’t likegoed yn eigen formidden foarkom-
me. Underfynt men ynskikkelikens en ear-
like meiwurking, dan kin der in bulte yn
goede banen bliuwe, al is it net ideael.
Mar dan mei in algemiene skoalle foar fak
of birop, foar hannel of bidriuw ek net
forsomje sjen to litten, dat it yn de leara-
ren en methöades de Alden en learlingen
sa great müglik bitrouwen jaen wolle yn
de sfear fan de skoalle.
As in Algemiene skoalle of Ryksskoalle it
karakter oannimme soe fan in skoalle sün-
der in oare as materialistyske grounslach
mei in negaesje fan de werkelike libbens-
wearden, dan twingje sokke skoallen om
it bihald fan de bern ta fordlgening er
ny'e skoallen, ek nou.
Men mei hoopje, dat der each komt foa
de tige swiere jierren, dy’t komme. Sa-
folle müglik culturele bilangen sille wy
hoedzje moatte, safolle müglik folksfrijhe-
den biskermje, mar tink derom, dat as it
om dykjen giet tsjin de stoarmwyn en de
riizjende wetterfloed, dan sil it net maklik
wêze. En sa leit it lAn der hinne. Wy
moatte ünderdak mei üs jongens en fam
kes foar de stoarm opstekt. Dêrom soe
de Minister fan Underwiis skoanderwurk
’t Duorret net sa lang mear,
Dan jowt har ’t libben les,
Fornimt hja soarch en ear,
Har taek as Kroanprinses.
jende kwesje, troch to biten. En sa, dat
der sa min müglik kostbere gefolgen üt
fuortkomme, hwant dan wurdt strakaen-
sens alles stopset. Ek gjin wei öfslute, dy’t
winliken de béste wie, mar nou to kostber
Nije skoallen foarsafier net to missen,
moatte principieel wêze, de efterstAn mei
üt noch yn net greater makke wurde, ma>
oars mei it bisteande yn greate ienriedi-'
gens en earlik wollen elk helpe, safier as
it mar kin. Ek hjir is it sa: „Sin en Wille
kin in bulte tille.” Tj. de .1.
As Janke dy it tawurd jowt,
Leau dat it freegjen dy ris rout.
beiden zich ongelukkig voelt of zich n’-' i ienkommend mei de principiële ynstelling
i fan de bifolking.
liTnV. 44- - -.1 -. .X
Welke ervaring hebben de Nederlanders met
de vakkennis van hun Australische colle
ga’s? Die vakkennis moet vooral niet on
derschat worden. In tal van gevallen zal
zij groter, in andere minstens even groot
zijn als in Nederland. Laat men vooral niet
denken dat men zich hier als timmerman
kan uitgeven, als men wel eens een hamer
heeft vastgehouden. Dat leidt tot teleur
stelling. Soms is het zelfs voor bekwame
Nederlandse machinisten of bankwerkers
niet gemakkelijk om aan de eisen van de
vakverenigingen te voldoen; en in sommi
ge grotere bedrijven heeft men zonder het
lidmaatschap van die vereniging geen kans.
Het vakverenigingswezen is zelfs een heel
onderwerp op zich zelf, maar ook in dit
opzicht leert de ervaring, dat er toch wel
het een en ander kan gebeuren. In dit ver
band moet men zich de schaduwzijde van
de sociale wetgeving hier goed voor ogen
stellen. Als er om een of andere reden bijv.
regen of ook staking van transport-arbei-
ders of anderen, niet gewerkt kan worden,
dan zit men zonder loon, hoe graag men
zelf ook zou willen werken. Wel is er dan
soms gelegenheid om hier of daar los werk
te krijgen. Maar bfl ziekte is men in de
meeste beroepen en bedrijven hoogstens
voor veertien dagen gedekt. Voor de rest
dient men zelf door een verzekering te zor
gen. t,
Waaghals. Te Potchefstroom in Transvaal
yvilde een pas geëmigreerde Nederlander in
een overmoedige bui een leeuw omhelzen,
die aan een ketting lag, waarschijnlijk om
daarover een „sterk verhaal” naar huis te
kunnen schrijven Maar de leeuw was van
deze attentie niet gediend en sloot zijn
kaken om ’s mans neus, die zwaar bescha
digd werd.
Geen witte raaf, maar een witte mol werd
de overtochtskosten voor familieleden weten dezer dagen door een inwoner uit Donker
broek gevangen. Zeker een zeldzaamheid.
salaris, dat noem ik een salaris, waarvan
men zijn noodzakeljjke levenskosten kan
dekken, met een bedrag voor ontspanning
en ontwikkeling, een beetje luxe dus en
onder gunstige omstandigheden bovendien
een spaarduitje voor een woning of voor
de oude dag. Het heeft geen zin om hier
bedragen te noemen, want een loon var.
10 of 12 pond zegt op zich zelf niets. Het
hangt af van het platteland of de stad, of
waar men zit. Het komt, er, juist als in Ne
derland, er op aan, wat je voor het loon
kunt kopen; en de lonen in Australië later
een groter overschot over boven het nood-
seikelijke levensonderhoud dan die in Neder
land. Tenminste, als men er in slaagt voor
een redelijke prijs onder dak te komen. Zo
als nu langzamerhand in Nederland al wel
bekend zal zijn geworden, heerst hier in
Australië een minstens even dringend wo
ningvraagstuk als in Nederland. Misschien
nog dringender. Men moet er zich ook wel
degelijk rekenschap van geven, dat hier het
geld niet op straat ligt en dat er hard voor
gewerkt moet worden. Wie denkt, dat hij
het hem maar eens even leveren zal, komt
hier bedrogen uit, aldus de heer Van der
Laan.
Wat ik verder als zeer belangrijk beschouw,
dat is de kennis van een vak, liefst een
ambacht, en kennis van de taal. Ik weet
wel hoe moeiljjk dat laatste is, maar een
beetje kennis van Engels vergemakkelijkt
de vestiging, het contact met anderen, het
krijgen van werk, kortom, het hele proces
om zich hier thuis te voelen.
Over emigratie naar Australië van gezinnen
liet de persattaché zich aldus uit:
Een gezin met kinderen van 15 jaar en
ouder heeft het gemakkelijker, omdat allen
kunnen meehelpen in de kostwinning. Een
groot gezin echter met alleen maar school
gaande kinderen maakt het reeds zo moei
lijke woningvraagstuk veel lastiger. En
zelfs met een goed Australisch loon is het
voor de beste Hollandse vrouw niet gemak
kelijk om daarvan met 4, 6 of 8 kinderen
rond te komen. Dat wordt moeilijk, tenzij
de man en vader een speciaal vakman is of
het bijzonder treft met zijn huisvesting.
Voor landbouwers, die naar het platteland
gaan, ligt de toestand natuurlijk iets an
ders, omdat daarbij dikwijls onderdak inbe
grepen is, al is het loon daar weer lager
zonder veel kans op overwerk. Voor boeren
arbeiders en jonge boeren, die als arbeider
willen beginnen, liggen hier nog tal van
goede kansen. Het kost echter enkele jaren
van hard wertcen: het Iepen kefinen van de
ze van Nederland afwijkende omstandighe
den en verder het vinden van zijn weg.
Stad of platteland?
Wat verdient de voorxeur?
Zonder voorbehoud moet ik zeggen, dat de
vestiging van onze Nederlanders op het
platteland of in de kleinere provinciesteden
verreweg de voorkeur verdient. Ik ben er
zeker van, dat daar het leven eenvoudiger
is en ons Nederlanders meer ligt en meer
voldoening geeft op de duur.
Ook de aanraking met de Australische ge
meenschap, hetzjj door de kerk, hetzjj door
het maatschappelijk verkeer, is er Veel ge-
makkelyker. Er zijn mij verschillende ge
vallen bekend van Nederlanders, meestal
timmerlieden of bouwarbeiders, die er in
geslaagd zijn, mede met behulp van hun
uitkering als ex-militair van de Australi
sche regering, binnen een jaar een stukje
grond te kopen. Zij bouwen daarop een ga
rage of een optrekje waarin ze tijdelijk zelf
gaan wonen, om op die manier later een be
ter huis te kunnen neerzetten. Dat zijn
de mensen die bijv, met overwerk op Zater
dag en andere vrije dagen flink geld heb
ben overgespaard. Anderen hebben al weer
nije regeling fan saken, harren óf to freeg
jen hawwe, hwat hja om principiële en
praktyske redenen kieze moatte. Dizze kar
hat swiere konsekwinsjes en greate finan
ciële gefolgen.
Principieel steane sterk de foarstanners fan
in VGLO-skoalle foar alle bem, dy’t net it
Ulo of it M.O. folgje. Alle bem earst jit
twa jier algemien foarmjend ünderwiis yn
in principieel ynstelde skoalle. It ünderwiis
modem ynsteld, jnei romte foar taken en
opdrachten, ynskeakeling fan hantwurk by
de jonges en hüshAld- en naei-ünderwiis
by de famkes. Fris, praktysk, principieel,
karakterfoarmjend ünderwiis.
Allicht komme wy jit ien kear safier, dat
dit oer de hiele liny kin. Mar as men dat
docht, dan hat men op de leeftiid fan 14-
15 jier oars jit net hawn as algemien
foarmjend.ünderwiis. Dus dan moat it fak
noch keazen wurde. Dus dan moatte de
jonges jit twa jier nei de Ambachtsskoalle.
Ja, sizze de foarstanners, dat is de goede
wei, dan komme se der ier genóch, hwant
de Ambachtsskoalle hat ek folie mear oan
flinke knapen mei in bytsje earnst, dan oan
dat jonge guod. Ik sil it net üntkenne,
mar wiis inkeld hjir op, dat it dan fêst
fan gefolgen hat, dat mannich jonge gjin
Ambachtsünderwiis mear krije sil, omdat
hy thüs mei fortsjinje moat. Soe men yn
dizze tiid de bern nei de Legere Skoalle
jit twa jier forplicht op in V.G.L.O. halde
en dat jildt foar famkes as foar jonges,
dan soene hiel hwat hjirwei nei baes en
fabryk of tsjinst gean èn net mear in am-dwaen troch yn dizze, nou al sa lang sleep-
bachts- of hüshaldskoalle folgje.
Der binne lju, dy’t omearje, dat de lear-
plicht oan 16 jier ütwreide wurde moat
mei alle gefolgen dy’t üt sa’n bislüt fansels
fuortkomme. It liket üs gjin praktyske
kans to hawwen. De situaesje, dy’t wy
hjoed fine, twingt ta de greatste soarch.
We hawwe de middels net om de saken
sa to dwaen, dat elk krije kin, hwat wol
winsklik wie by in folie krêbbe. Dêrom KIN
men net oars as alderearst de bisteande
ynrjochtingen sa efficiënt müglik binutte,
Een behoorlijk bestaan en een behoorlijk
De abnormale foarsprong fan Ryksskoal-
len of Gemeenteskoallen, stammend üt de
tiid fan de iene skoalle, is jit lang net yn-
helle. Dat ferge tiid, dat ferge ek menta-
liteitsgroei. En dêrom kin men oer de hiele
liny in greate efterstan sjen fan de skoal-
typen, sa’t de Alden dy op groun fan har
libbensopfetting bigeare. Allinnich vby it
I Leger Underwiis is de tastAn sahwat oer-
Toen een kistje si
garen uit een pakket in de goederenloods
van de N.S. te Bergen op Zoom werd ver
mist ,en daarnaar een onderzoek werd in
gesteld, kwam een lange lijst diefstallen
door 4 chauffeurs van B.B.A. gepleegd,
aan het licht. De politie achterhaalde al een
halve verhuiswagen vol goederen. De
waarde bedraagt vele duizenden. De chauf
feurs zijn gearresteerd.
Soda by het vlees. De heer B. te Panner-
den had een fiks varken laten slachten
door de slager in de buurt. Het vlees, dat
hy terug kreeg, leek prachtig blank in de
kuip. Maar.’t feestmaal ging niet door.
In de pan begon de carbonade vervaarlijk
to schuimen. Toen bleek, dat de slager in
plaats van zout, soda had gebruikt. Het
vlees en spek is nu onbruikbaar.
Dat hielp. De spreeuwen, die des avonds
en des nachts de bomen voor het Victoria
hotel te Amsterdam bevolken, en waarte
gen al veel lawaaimiddelen zijn toegepast,
namen de vlucht, toen zij met vuurwerk
werden bestookt.
Honderd-en-twee-jarlge te Cromvolrt. Mej.
de weduwe RooversVan Berkel te Crom-
voirt, gemeente Vught, hoopt 21 Februari
».s. haar 102e verjaardag te vieren.
Vrouwen-wereld-gebedsdag. Op 9 Febr.
zal in 90 landen, waaronder Nederland,
wederom de vrouwen-wereld-gebedsdag ge
houden worden, die 24 millioen vrouwen in
gebed voor de vrede zal verenigen.
Een das omgekomen. By Smalle Ee huis
de een dassenpaar. Een hiervan is vermoe
delijk door het noge water in de winter
slaap verrast en verdronken. Het dier werd
gevonden door J. Kuipers te Opeinde.
De Republiek bestelt lichte wapens. De
republiek Indonesia heeft via het Hoge
Commissariaat in Den Haag belangrijke
orders in Nederland, Frankrijk en Zwitser
land geplaatst voor de levering van lichte
wapens en militaire uitrustingsstukken.
De Nederlandse mijnen hebben een tekort
van ongeveer 1900 ondergrondse arbeiders.
Wervingacties in Drente en de DUW-kam-
pen van Zeeland en Limburg leverden
sléchts matige resultaten op.
Bioscoop met luchtjes. Een moderne bios
coop, die te Haarlem wordt gebouwd, zal
met parfumgeuren „geventileerd” kunnen
worden.
Een enorm tumult in de grote zaal van het
Concertgebouw te Amsterdam heeft Zon
dagmiddag de tweede uitvoering van het
Requiem van Verdi, onder leiding van Paul
van Kempen, in de kiem gesmoord. De or
kestleden die in een dergelijke stemming
onmogeiyk konden musiceren, pakten hun
Instrumenten op en verdwenen van het po'-
dium. Aangezien niet verwacht kon worden
dat het publiek by een tweede poging het
concert te beginnen, rustig zou biyven, ver
klaarden zy het voor onmogeiyk, naar het
podium terug te keren.
De VARA heeft 250.000 leden. Het werd
Zaterdagavond bekend gemaakt in een spe
ciaal „feest”programma, waaraan byna al
le bekende VARA-artisten plus het hele
VARA-personeel mee werkt®.
Investeringen van gemeenten moeten om
laag. Minister Lieftinck heeft Woensdag
middag in Utrecht (ondanks de dreigende
kabinetscrisis) 1200 gemeentë-bestuurders
uit alle delen van het land verteld, dat de
investeringen, óók die van de gemeenten,
zullen moeten beperkt. De minister deed een
beroep op de gemeenten, hun investeringen
vrijwillig zo laag mogelijk te houden en
daarbij vooral te letten op de vraag hoeveel
deviezen een bepaalde nieuwe investering
het land kan kosten.
Effecten waarmee men fiscus kan betalen.
Het ministerie van Financiën zal binnenkort
overgaan tot uitgifte van belastingcertifica-
ten, voorlopig tot een totaal bedrag van 200
millioen nominaal en tegen een koers van
100 procent.
De bëlastingcertificaten, die een rente dra
gen van 2% pet. zullen van 1 Januari 1952
af kunnen worden gebruikt voor het beta
len van aan de houder van deze certificaten
opgelegde aanslagen in de vermogensbelas
ting, de inkomstenbelasting en de ven
nootschapsbelasting. De fiscus zal de certi
ficaten A 100 pct. accepteren onder verre
kening van de lopende rente.
Vier kinderen verbrand. Vier kinderen zyn
om het leven gekomen by een laaiende
brand, die Donderdagavond twee tuinders-
woningen aan de Zuld-Akerweg in het dorp
Sloten by Amsterdam verwoestte.
Rond Hasselman. In Den Haag gaan hard
nekkige geruchten, dat een groot aantal
leden van de Generale Staf het plan heeft
ontslag te vragen in verband met de aan
staande benoeming van kolonel Hasselman
tot chef-staf. Als reden voor de ontslag-aan-
vrage wordt opgegeven het „verleden” van
kolonel Hasselman. Zoals bekend was hy
gedurende de bezetting hoofd van het af
wikkelingsbureau van het departement van
defensie.
TIE eerste serie vraaggesprekken met emi-
granten in Australië, welke zijn uitge
zonden in de Regeringsuitzending „Verkla
ring en Toelichting” (elke Vrijdagavond
van 19.15 tot 19.35 uur), werd onlangs be
sloten met een gesprek met de heer J. J.
van der Laan, persattaché by het Neder
lands Gezantschap in Australië.
Daar er ook onder onze lezers mogelijk wel
belangstelling is voor emigratiepproblemen,
geven we hier een résumé.
De heer Van der Laan kent de Nederlanders
in Australië en allereerst vertelde hy daar
over het volgende: Het doel van deze serie
gesprekken was eens wat persooniyke in
drukken te laten horen van rnensen, die de
stap gewaagd hebben en nu bezig zijn ter
plaatse hun ervaringen op te doen. Door
een wekelijks blaadje met berichten over
Nederland tevens bedoeld om de band
met het vaderland en met elkaar aan te
houden hebben wij veel aanraking met
Nederlanders. Velen schrijven ons hun er
varingen en dat geeft dan wel een beeld
van hoe het de Nederlanders hier in Austra
lië gaat, hetgeen toch ook voor de mensen
in Nederland van nut kan zyn, aldus de
heer Van der Laan.
Uit ontmoetingen, gesprekken en brieven
trok de heer Van der Laan de volgende le
ring voor onze emigranten:
Men moet het besluit om te gaan emigre
ren vooral niet onderschatten. Ik weet we
dat iedereen dit op de voorgrond stelt, man
het kan nooit genoeg herhaald worden. II
is het af breken van een levensperiode
op zyn best het begin van een geheel n’
bestaan, of liever een poging om een ni
bestaan op te bouwen in een geheel vre
de omgeving. En daarbij komt het beg’r
van een geheel nieuw bestaan, of liev
een poging om een nieuw bestaan o'
bouwen in een geheel vre.emde omgev
En daarby komt het precies evenveel
op de vrouw als op de man. Als één
kan aanpassen, dan slaat dat op het gen' fan de bifolking.
terug. Wat nu mijn verdere ervaringen bc i Mar nou giet it om twa jier minstens, dy’t
treft, die zijn over het algemeen gunstig om ünderskate redens folie better op in
skoalle trochbrocht wurde kinne, dy’t de
zijn hier graag gezien. Daar z:j" jonge puber leit: De ambachtsskoalle, de
tal van bewijzen van voorhanden. Het ge-Hüshaldskoalle, de LAnbou^koallé of de Ulo
beurt al dikwijls dat kamerverhuurders, d’" en de M.S. By al dizze skoaltypen, de Ulo
goede ervaringen met Nederlanders hebb- jit it minst, lizze de forhAldingen folie ün-
opgedaan, ons zeggen of schrijven, dat z i gunstiger. De efterstAn fan de principiële
nog wel graag een andere Nederlander In fakskoallen is navenant tige great. By de
huis willen nemen. Wanneer de Nederlan- LAnbouskoallen is it yn de sektor Legere
ders hier een beetje steun krygen en ook LAnbouskoallen better, mar by de LAnbou-
geanimeerd worden om elkaar te steunen,I winterskoallen net. Dit alles bringt mei, dat
dan wordt dat een grote hulp voor het ver-alle lju, dy’t forantwurdelik binne foar de
Ned. Herv. predikanten naar Australië. De
Ned. Herv. Kerk heeft contact opgenomen
met de Presbyteriaanse Kerk in Australië,
ten einde binnenkort een aantal Hervorm
de predikanten naar Australië te zenden
om de Nederlanders die zich in dit lanó
gaan vestigen, in te leiden in de kerkelijke
verhoudingen in dat land en eventueel so
ciale bijstand te verlenen.
Ik ben Toon de Soep, zei een inwoner van
’s Hertogenbosch tegen verschillende Nij-
megenaars. Zich aldus uitgevend voor de
bewuste Ossenaar wist hij hen geld uit de
zak te kloppen door hun vrees in te boe
zemen, dan wel op hun gevoel te werken.
Hij zit nu opgesloten wegens oplichterij.
Blikverpakking komt in de knel. In in
dustriële kringen houdt men er ernstig re
kening mee, aldus het Alg. Dgbl., dat er
binnenkort geen blik meer zal kunnen
worden gebruikt voor de conserven-indus-
trie, voor zover het de orders voor het bin
nenland betreft.
Melkryders bespraken hun positie. De
melkrijders in het rayon Sneek van de Ned.
Organisatie Beroepsvervoer (N. O. B.)
kwamen Dinsdagmiddag onder leiding van
de heer D. Wynja te Scharnegoutum in
Aere Perennius te Sneek byeen om hun
belangen en het werk voor de organisatie
te bespreken.
De sneeuwbal rolde.
4
-
