Het leven
Bote
Schelte a Bolswert
van
en
weerspiegeld in hun werk
Martfriytoer
door Nederland
NGA
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
- Bolsward
I
üs hjoed
to sizzen
s.
1
UG.
Fan de
ER
Graveren een kunst of volmaakt
vakmanschap
Hwat hat Gabe Skroar
N” Bolswards raadhuis een unieke ten-
toonstelling herbergt met als hoofd
thema het grafische werk van de beide te
Bolsward geboren zonen van Adam Uyte-
ma, die ta Vlaanderen hun beroemd ge
worden gravures vervaardigden, rijst de
vraag of w|j hier hebben te doen met een
kunstuiting dan wel met een, z|j het dan
uiterst verfijnde vorm van welhaast vol
maakt vakmanschap.
47e Jaargang
No. 56
Dinsdag 24 Juli 1951
Bolswards Nieuwsblad
de J.
sven
ouw
sfln.
Tj. de J.
noe-
we
Tankwagen vloog In brand. Waarschijnlijk
ten gevolge van kortsluiting is Vrijdag
morgen omstreeks 10 uur op het emplace
ment van het Shell-depot te Deventer een
tankwagen met 5000 liter benzine in de
„Ja, vader, ik begrip het wel,
Gjj hebt U recht gedragen,
Volgend een innerlijk bevel,
Die bitt’re oorlogsdagen.”
't Volk, dat niet meer verbeten mokt,
Wil licht zijn weg plaveien,
Hij spreekt. Een stem die beeft en stokt,
In een bewogen schreien.
Saam treden ze op het balcon,
Zelf wil hij niet naar voren;
De ereplaats, fier in de zon,
Bljjft vader toebehoren.
KONING BOUDEWIJN.
Bedeesd, licht blozend; rank postuur,
Van zwart en goud omgeven,
Staat hij in dit gewijde uur
Door het lot omhoog geheven.
Op verantwoordelijke post,
Niet naar eigen verlangen;
Een kind voelt wat het offer kost,
Zijn vader te vervangen.
Ze staan gebogen, hand aan hand,
Zochten voor ’t volk steeds het goede,
Dit besluit kan in ’t vaderland
De eensgezindheid voeden.
In knap jong wiif,
In moaije blom,
Hab se leaf,
Mar tink der om!
ver
ast
>or-
Vei schijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Beneden wordt massaal en lang,
De Brabangonnne gezongen;
Een slanke hand streelt ’t rimpelwang,
,,’k Blijf toch het meest vaders jongen.”
- PIET.
ood-
zich
)FF,
78.
EL
n
ene,
i de
r is
n?”
lein
rift
irten
:on-
iaar
ztfn
de
noch, dy’t harren dertsjin forsette. Ek yn
de boerestün seis moatte de eagen noch
iepen gean. De fraech oft it lün- en tün-
bou-ünderwiis by Minister Mansholt of by
Rutten heart, is in aide striidfraech tusken
dizze departeminten, mar de publike opiny
hat nea bliken jown, dat hja de tsjint-
wurdige tastan oars ha woe en ek by de
learkrêften en bistjüren kin men dat net
sizze. De ban tusken de lênbou-foarljoch-
ting en it lanbou-ünderwiis makket it ek
net maklik dit to skieden en dat jildt ek
op oar terrein. Hwant nearne is de orga-
nisaesje fan de agrariërs sterker mei for-
boun as mei it ünderwiis en de learkrêf
ten dêrfan. Greate biswieren tsjin dizze
situaesje binne dan ek net nei foaren brocht
Ek in departemint fan Lanbou hat op it
lést gjin inkelde reden om net mei de tiid
mei to gean en ek de Ontwikkeling fan de
psychologyske en didaktyske wittenskip
fruchtber to meitsjen foar de agrariërs. Al-
linnich men sit hjir noch mei in twadde
frjemde situaesje.
Hwant it lanbou-ünderwiis is jit altyd
dwaende sünder wetlike grounslach. Der is
gjin Wet op it Lanbou-ünderwiis, al hat
men der al mear as 25 jier om frege. Sa-
dwaende is der ek gjin mooglikheit om
lans de normale mei ynfloed üt to oefen
jen op de gong fan saken. Soms giet it
folie hurder fis by in Wet, mar soms is der
gjin gong yn to krijen.
Maklik kin men bigripe, dat it yn dizze
situaesje folie mear in kwesje is fan de
man, dy’t op 'e stoel sit, dat wol dan siz
ze, de direkteur fan it lanbou-ünderwiis,
de Minister fan LAnbou en syn secretaris
generaal. Har persoanlike visy bipaelt de
gong fan saken. En in great diel fan de
boeren wit fan dizze forhaidingen neat Of
en sjocht kwalik yn, hokker greate bilan-
gen der mei mank geane. len fan de eam-
stichste dingen is it feit, dat de ynfloed fan
de LOnbou yn de Nederianske ünde'rwiis-
wraid tige lyts is. It leit apart en it fait
büten it oare ünderwiis, dat sadwaende
wit men der net folie fan en bliuwt it in
apart en nuver fak. It plattelün is net bi-
wust genóch om to sjen, dat it de léste
tsien jier de forkearde kant üt giet. Hwant
it tal masters mei lünbou-akte giet hurd
TAE plannen fan Minister Rutten oangean-
de it ünderwiis hawwe dizze wike yn
’e krante stien en men kin deroan sjen,
dat dizze Minister in optimist is fan it
boppeste buordtsje. In rige fan wetten soe
alhiel op in nij troch de mounle moatte,
foar en alear dizze ideën foarm krigen.
Nou, leau mar net, dat it der oan ta komt.
Mar deroer wol ik hjir fierder net op ’e
tekst. Allinnich woe ik efkes sizze dat yn
dat hiele skoandere plan mei gjin wurd
rept is oer it lanbou-ünderwiis.
Wlnliken is dat hwat in frjemde boel, mar
it is sa: dit ünderwiis heart net by it oare
ünderwiis, dit fait büten it departemint fan
Minister Rutten. Alle oare skoallen hearre
by him* mar de lünbou- en tünbouskoallen
net. Dy falie ünder it departemint fan
Lênbou, Fiskerrj ensfh. Dus der moat de
Minister fan Ünderwiis Ofbliuwe. In tige
apart forskynsel, hwant derüt docht bliken,
dat men dit ünderwiis op it foarste plak
seach as in lünbou-bilang en net as ünder
wiis en opfieding oan de takomstige agra
riërs. It hie en hat in sterk technyske
ynslach, is tige materialistysk opset en is
yn mannich opsicht noch net oan 'e mins-
ke ta, allinnich noch oan de productyfak-
tor: bidriuwslieder.
Nou sit de oarsaek fan dizze kwael net by
de tafallige Minister of Ynspekteur, mar
it komt oerien mei de algemiene opfetting
yn dizzen. Ik haw der okkerwyks mines
al fan sein, de materialistyske tendins yn
de boerewrüld is great, sawol fan binnen-
üt as fan boppen-öf. It binne mar takelden
Gevaarlijke Utrechter ontsnapt en gepakt.
De Utrechter J. A. G., die uit de Leeuwar
der strafgevangenis was ontsnapt, is Don
derdagmiddag om twaalf uur door enige
Utrechtse rechercheurs gearresteerd. G.,
die veroordeeld was wegens de geruchtma
kende ontvoering van Dicky van Laar uit
de Zenithstraat op 9 Augustus van het
vorig jaar, en als zeer gevaarlijk bekend
staat, was bij zijn moeder ta de Pauwstraat
te Utrecht ondergedoken.
Bromfiets voor jeugd in Twente verboden.
De ambtenaren van het openbaar ministe
rie in Almelo heeft de politie ta Twente
opdracht gegeven een einde te maken aan
de vaak levensgevaarlijke activiteiten van
jeugdige bromfietsrijders. Kinderen bene
den 16 jaar krijgen van heden af zonder
pardon een bekeuring als zij gebruik maken
van een rijwiel met hulpmotor.
Sutan Sjahrir ta Nederland De vroegere
minister-president van Indonesië en voor
zitter van de Partai Sosialis Indonesia, Su
tan Sjahrir, verblijft momenteel met zijn
echtgenote op huwelijksreis in Nederland.
De heer Sjahrir, die kort geleden in Indo
nesië in het huwelijk is getreden, heeft met
zijn bruid verschillende familieleden in Ne
derland bezocht. Mevrouw SjahrirSaleh
zal vandaag met de „Willem Ruys” naar
Indonesië terugkeren, doch Sjahrir blijft
nog enkele weken ta Nederland.
Massa-ontslag bij Waldorp. In verband
met de financiële toestand van het bedrijf
heeft de instrumentenfabriek van Waldorp
te Den Haag Vrijdag aan 250 man perso
neel ontslag aangezegd. De directie heeft
bij het Gewestelijk Arbeidsbureau vergun
ning voor dit ontslag aangevraagd.
efterüt en dy’t der binne hawwe foar
90 pct. Abram al sjoen. Foar de opliedtag,
dy’t troch gratis lessen en reisforgoeding
tige bifoarrjuchte is, bistiet sa’n lytse bi-
langstelling, dat de opliedingscursussen
hast nearne mear yn stón bliuwe kinne.
Jit inkelde jierren en it sil blike, dat it
alhiel fêst rint. Geskikte Haden foar de
Legere LAn- en Tünbouskoallen binne der
hast net mear to finen, hwant it natuer-
like efterlên derfoar wie de lünbou-ünder-
wizer, dy’t toand hie, dat er mei de jonge
boeren opsjitte koe en har mentaliteit en
behoeften bigriep. Mar ta domme, koart-
sichtige, bureau-polityk hat de lju, dy’t
harren foar it plattelên roppen fielden,
gjin takelde reedlike kans jown. Men hat
se forwurde litten yn har doarpen en fiere
kontreijen De jongereta ünder de ünderwi-
zers is, mei dizze dingen foar eagen, mas-
sael in oare wei ütgien. Hja seagen dat de
lju, dy’t de akten lün- en tünbou foar kar
namjen yn in slop rounen, hwer’t hja net
ütkomme koene en hwer’t de wei omheech
blokkearre waerd troch oare as ünderwiis-
bilangen. It weinimmen fan de Lünbou-
akte: M. O. hwertroch eltse mooglikheit
foar assimilaesje fan leger en heger ün
derwiis forfoel, hat hjirfan it wichtichste
feit west. It plattelta is de dupe wurden.
De lênboumaster is as in wyfke mei in
earizer, de legere Lftnbouskoallen sünder
opfolgers, de nije collega’s sünder praktyk.
Dr. van der Zande, de man, dy’t it lanbou-
ünderwiis yn goede banen brocht, hat gjin
opfolgers hawn, dy’t syn wurk trochsetten.
Hja hiene oare dingen oan ’e holle en al
dan net mei sta, steane hja skuldlch oan
dizze treurige situaesje. De boeren en har
organisaesjes sille net langer wachtsje
kinne mei it eamstich ünder eagen sjen fan
dizze minne tastün, hwant it giet binam-
men om har eigen bem en harren takomst.
En as hja der seis net om tinke, dan liket
it net bést, hwant dy’t himsels forkrom-
melt, wurdt fan de bargen opfretten.
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs s 10 cent per m.m,
Giro 87926
lucht gevlogen. Ook de kleren van de
chauffeur van de wagen, de 24-jarige M.
van der Linden, vatten vlam. Tijdens pogin
gen tot blussing, door de depothouder
ondernomen, liep deze nog brandwonden
aan de handen op, terwijl de chauffeur
zwaar gekwetst, naar het ziekenhuis moest
worden overgebracht, waar hij in de loop
der middag is overleden, 't Slachtoffer was
gehuwd en had geen kinderen.
20 maanden dienstplicht. De minister van
Oorlog is het niet eens m/et het bezwaar,
dat sommige Kamerleden tegen de ver
lenging van de dienstplicht koesteren. De
duur der eerste oefening zal in 1952 tot
20 maanden dienen te worden verlengd. De
dienstplichtwet verzet zich hiertegen niet,
zegt de Minister in zjjn Memorie van Ant
woord aan de Tweede Kamer.
Kinderverlamming neemt niet af. Het ver
loop van de kinderverlamming ta Den Haag
blijft zich in ongunstige zin ontwikkelen.
Het aantal gevallen stads half Mei be
draagt thans 40 en betreft voor het meren
deel kinderen beneden 5 jaar. Voorts zijn
er enige gevallen van kinderen van 5 tot
15 jaar. De volwassen-leeftjjd loopt tot 30
jaar.
Gulle totof 760 voor f 1. De hoogste uit
betaling, die de totalisator tot dusver deed,
geschiedde Vrijdag ta Leeuwarden, toen
voor het koppel Nooitgedacht-Manja Fried
niet minder dan f760.40 voor één gulden
werd uitgekeerd.
Toezicht op „wilde” vliegtuigen. Met in
gang van 1 Augustus zullen manschappen
van de rijkspolitie op Schiphol toezicht uit
oefenen op de bewegingen van de z.g. „Non
Scheduled”-vliegtuigen op alle vliegvelden
ta Nederland.
Een 13-jarig meisje uit Woking in
het Engelse graafschap Surrey is van
(Jj haar school voor jongens en meisjes
jj overgeplaatst naar een school alleen
w voor meisjes, omdat zij er te knap
lx uitziet. De blonde Helen Thomas
lx gaat nu naar een school, die 15 km
van haar huis afligt, en haar vader
w heeft het schoolbestuur vergoeding
van de extra-reiskosten gevraagd.
Maar dit verzoek is niet ingewilligd.
j) „We kunnen geen subsidie geven aan
de plaatseljjke schoonheden,” heeft
het bestuur verklaard.
zware stevigheid en soms ook enigszins
koude stijfheid, die daarvan het gevolg z|jn,
worden evenwel volgens Prof. Lebeer ver
golden door de meesterlijke zekerheid van
z|jn bur|jn. Toch weet de graveur met deze
werkwijze een verrassende wisselwerking
van sterkte en lichtheid te bereiken. Men
zie hiervoor zijn „Laatste Avondmaal” naar
Rubens op de B. en W.-kamer, alsook z|jn
meesterwerk „De lanssteek” in hetzelfde
vertrek.
De grootste Rubensgraveur zou echter
Schelte worden, die met uitzonderlijk ver-
tolktagsvermogen de schoonste werken van
deze grootmeester copieerde. Daaronder be
horen bijv, zijn grote landschappen, die
door geen enkele gravure, van welke tijd
of welke school ook, geëvenaard werden.
Ook is ongetwijfeld bewonderenswaardig
dat de hand en het oog (Schelte was vol
gens de overlevering aan één oog blind)
van deze jongste broer tot op hét einde van
zijn leven vaardig bleven. Hij was reeds 75
jaar oud, wanneer h|j nog twee van zijn
schitterendste en grootste werken uitvoer
de, w.o. het vierdelige „Intrede van Aarts
hertog Leopold Willem te Gent”. (Museum-
kamer)
De grootste roem ven Schelte is wel dat
hij na de dood van Rubens en dus zonder
diens rechtstreekse tussenkomst al de
eigenschappen en hoedanigheden kon be
reiken, die aan de geniale schilder voldoe
ning geschonken zouden hebben. H|J ver
stond de kunst om een l||n of een arcering
vanuit de donkerste schaduwen door te
halen en te laten verzwinden tot ta het
helste licht, zonder z|jn toevlucht te moe
ten nemen tot stipjes en burijntakjes. Dit
verleent om alweer met prof. Lebeer te
spreken aan zijn werken een soliede
stevigheid, die, waar het past, in subtiele
delicaatheid overgaat.
In het licht van deze opmerkingen ge
niete men eens met intense belangstelling
de meer dan honderd gravures.
„Antwerpen dankt Bolsward!” aldus riep
de enthousiaste Frank van den W|jngaerdt
uit, toen h|j op de openingsavond zijn be
toog over de gebroeders Bote en Schelte
besloot: „Ze behoorden tot de grootste
graveurs en tot de allergrootste van Ru
bens!”
Zouden w|j dan niet Antwerpen danken,
dat dit kostbare werk gedurende enkele
weken aan Bolsward af stond?
Nooit zult u weer de gelegenheid krjjgen
al dit schoons te zien.
Daarom: Grjjp deze kans en verzuim niet
een bezoek aan deze tentoonstelling te
brengen.
artistieke loopbaan van Bote en Schelte
ligt, is moeilijk te zeggen. De oudste prent
die van Bote bekend is, dateert van 1609,
is uitgegeven door Michiel Col|jn te Am
sterdam en stelt voor een „Binnengezicht
van de Oude Beurs”. Het merkwaardige is
dat deze prent gemaakt werd reeds twee
jaar vóór de voltooiing van het gebouw.
Deze prent is op de tentoonstelling te zien.
Het gebouw vertoont een sterke perspectief
terwijl de „lege plekken” ta de lucht naar
de artistieke opvatting van die dagen zijn
gevuld met engeltjes. Deze gravure ver
toont reeds zulk een vakmanschap, dat er
zeer zeker nog oudere werkstukken moeten
bestaan, die helaas verloren z|jn gegaan.
Trouwens de 4 zeer expressieve prenten
„Boereverdriet” naar Vinckeboons werden
reeds het volgend jaar door Bote te Am
sterdam vervaardigd (eveneens op de ten
toonstelling aanwezig).
In 1612 vervaardigde de jongere broer
Schelte eveneens een gravure naar Vincke
boons n.l. „De Intrede van Christus te Je
ruzalem”, die merkwaardige en veel
zeggende bijzonderheid door zijn broer
Bote werd uitgegeven. De broers leefden
dus ta nauw contact met elkaar. Dit blijkt
nog meer uit het feit, dat Schelte ook een
plaat graveerde, die door Bote was voor
getekend n.l. het typische en geestige „Ge
vecht van de vette Vastenavond tegen de
margere Vasten”. Hieruit moge reeds blij
ken, dat Schelte werkte in opdracht van
z|jn oudere broer. Deze laatste zelf uit
gever van gravures was een zeer sterke
persoonlijkheid. Stelde later de Vlaamse
grootmeester Rubens bijv, graveurs naar
believen aan en ontsloeg hij ze eveneens
naar believen, het blijkt dat het juist Bote
is geweest, die met hem voor gemeenschap
pelijk risico werkte. Jammer is, dat deze
sterke invloed van Bote remmend heeft
gewerkt op het talent van de jongere
Schelte, die zich pas na 1633, het jaar
waarin Bote stierf, ten volle heeft ontplooid
waarna Schelte als kunstenaar zijn broer
verre heeft overtroffen.
Dat graveren geen stuk vakmanschap was,
maar een kunstuiting, blijkt wel uit het
feit, dat Rubens, zelf schilder en geen gra
veur, door zjjn artistiek overwicht, de gra
veerkunst waarschijnlijk ook die van de
gebroeders Bolswert ta een bepaalde
richting heeft gestuwd.
Om aan de inzichten en de eisen van Ru
bens te voldoen, moest men immers wer
kelijk een virtuoos van de bur|jn z|jn. Bote
heeft enkele prenten naar Rubens gegra
veerd, maar bereikte daarbij nog niet de
beweeglijke en subtiele overgangsschake-
rtagen van z|jn voorganger de eveneens
uit Nederland afkomstige Vorsterman, daar
h|j zich nooit los heeft kunnen of willen
maken van de schoonheidswaarde van de
geburineerde l|jn op zich zelf en het gra-
frisch accentueren van de contouren. Deze
Officieren z|jn gewild. Een bedrieger, die
zich voordeed als officier en ook een uni
form droeg, heeft drie Haagse dames opge
licht voor al hun spaarcentjes, totaal
f12000.
Nlet-volgeboekte emigrantenschepen. De
emigrantenschepen, die naar Australië, N.-
Zeeland en Canada vertrekken z|jn, in te
genstelling tot vorige jaren, niet volge
boekt. Slechts driekwart van de beschik
bare ruimte is gereserveerd. Dit is voor
de regering reeds aanleiding geweest om
5 van de speciale emjigrantenvluchten niet
te laten doorgaan. De rederijen, die de emi
grantenschepen in opdracht van de rege
ring moeten exploiteren, dringen er zelfs
op aan deze vluchten geheel stop te zet
ten.
Koe van 7000 jaar. Bfl de watertoren van
Oude Pekela is de bijna volledige onder
kaak van een oer-rund gevonden, dat daar
7000 jaar geleden moet hebben gegraasd. -
Bruiloft gaat niet door. De weduwnaar S.
te Dedemsvaart, in ondertrouw met een
weduwe, wonende onder de rook van Zwol
le, wilde een goede indruk maken bij zijn
toekomstige vrouw en schonk haar een
toom jonge hennen. Deze haalde hfl echter
stilletjes uit het hok van zijn schoonzoon,
die aangifte deed bjj de politie. Men was
de dader spoedig op het spoor.
Geld verdween snel. Een Rotterdamse
melkventer had genoeg van het melkventen
en verdween met medeneming van zijn
weekontvangsten ad f 242. Eerst reisde hij
naar Den Haag, daarna naar Utrecht en
keerde toen naar Den Haag terug. Door
honger gedreven meldde hij zich daar bij
de politie.
Bezuinigingen b(J het leger. Minister Staf
heeft bepaald, dat er geen gelden en ook
geen t|jd meer mogen worden beschikbaar
gesteld voor alles wat niet tot de directe
taak van het leger behoort. De demonstra
ties, vertoningen en het optreden van on
derdelen der krijgsmacht in het openbaar
zullen tot het uiterste worden beperkt.
Laten wij direct vaststellen, dat men In de
eerste helft van de 17é (is Gouden) eeuw,
zelf vermoedelijk de mening was toegedaan,
dat graveren voor alles een handwerk was.
De graveurs en Bote en Schelte maak
ten daarop geen uitzondering hadden
in de eerste plaats een dienende taak en
dit nog wel ta dubbele zin. Letterlijk wer
den ze veelal in dienst genomen door de
beroemde schilders van die tijd en aan
de andere kant diende hun werk in hoofd
zaak de popularisering van schilderijen.
Was men bij wflze van spreken in de Gou
den eeuw bekend geweest met het procédé
van de moderne kleurendruk, dan had de
graveurskunst nimmer die hoge vlucht ge
nomen, waarvan wij nu nog vol bewonde
ring en als het ware met eerbied kunnen
genieten.
Het graveren diende n.l. om bestaande
schilderijen ta witzwart te reproduceren.
Wat dichter een gravure, wat de expressie
betrof, het origineel benaderde, wat vol
maakter het volgens het begrip van die tijd
was.
Dat het graveren beschouwd werd als
handwerk, blijkt ook uit de honorering. Be
taalde men voor een tekening, waaraan b.v.
een dag was gewerkt enkele guldens, voor
een in koper gesneden gravure werd soms
het 50 of 100-voudige neergeteld. Dit was
logisch, als men bedenkt, dat aan de gra
vure weken, soms zelfs maanden werd ge
werkt. En toch was de tekening, of even
tueel het schilderij een kunstuiting en de
gravure slechts een vorm van copiëring.
Daar stond tegenover dat men met een in
koper gesneden plaat een groot aantal af
drukken kon maken, destijds was het de
manier om een reproductie te vermenig-
vuldigen.
Feit is dus, dat de graveurs als het ware
leefden ta de schaduw van de schilders en
dus op kunstgebied een secundaire plaats
Innamen.
Dit neemt echter niet weg, dat we thans
eeuwen nadien het graveerwerk als
„kunst” durven betitelen. Met kunst be
doelen we ta dit verband dan niet de vaar
digheid, maar de artisticiteit.
Van „kunst” ta deze zin is alleen sprake,
als de kunstenaar ta kwestie niet enkel
dood copieerwerk levert, maar er iets van
zich zelf, als het ware iets van zijn ziel
ta het werk legt. Met andere woorden, van
„kunst” is enkel sprake, als we in het werk
de levende mens, de kunstenaar ontdekken.
Stellen we deze vraag ten opzichte van
de gebroeders Bote en Schelte Bolswert,
dan durven we deze bevestigend beant
woorden. Deze beide graveurs waren niet
enkel copieerder zonder meer, maar hun
leven valt als het ware af te lezen uit hun
werk, ook al bestond dit werk dan in lou
ter copiëren.
In dit verband is het eigenlijk jammer, dat
op de tentoonstelling geen deskundige aan
wezig is, die de ware kunstliefhebber op
deze trekjes wijst, immers nu heeft de be
zoekers weliswaar wel oog voor het kunst
vaardige, maar gaat h|j gemakkelUk aan
het essentiële, het eigenlijke voorbij.
Om ta deze behoefte enigszins te voorzien
heeft de Belgische regering speciaal voor
het werk van Bote en Schelte een gids sa
mengesteld. Dit kostbare boekwerkje, dat
behalve een inleiding van Prof. Dr. Louis
Lebeer, Conservator van het Prentenkabi
net van de Koninklijke Bibliotheek van
België en een catalogus van de meer dan
100 werken van de gebroeders, een 13-tal
schitterende op kunstdruk uitgevoerde re
producties bevat (stuk voor stuk geschikt
om te worden tagelijst) wordt aan de be
zoekers zolang de (kleine) voorraad
strekt beschikbaar gesteld voor de lut
tele prtJs van fl.terwijl de kostprijs in
Nederlands geld omgerekend ongeveer
f3.50 f4.bedraagt. Eigenlijk moest
men de tentoonstelling niet gaan bezich
tigen voordat men thuis rustig de tahoud
van dit fraaie boekwerkje op zich had la
ten inwerken.
Daar dit voor vele lezers bezwaren mede
brengt* zullen we ta dit artikel enkele
aanwijzingen geven, waarmee de bezoeker
van de tentoonstelling zijn winst kan
doen.
De gebroeders 8. Bolswert ontvingen hun
eerste opleiding te Amsterdam; Hier
eigenaardige omstandigheid, die van veel
invloed op hun latere leven geweest zal
z|jn kwamen ze waarschijnlijk onder
de invloed van de Zuid-Nederlandse gra
veurs Nicolaas de Bruyn en Willem Ja-
cobsz. Delff, terwijl ze hier reeds werkten
naar schilders als Bloemaert, Miereveld en
Vinckeboons. De laatst genoemde was
eveneens uit Zuid-Nederland afkomstig en
het feit, dat de gebroeders zich ongeveer
in 1627 te Antwerpen vestigden, staat hier
wellicht mee ta verband.
Wanneer en waar precies het begin van de
Bloembollen naar West-Duitsland. West-
Dultsland heeft de invoer van bloembollen
uit Nederland toegestaan tot een bedrag
van 2.5 millioen dollar. Voor de import van
verduurzaamde melkproducten en groen-
tenconserven is door de Bondsrepubliek
100.000 dollar beschikbaar gesteld.
