W
BUITENLANDSE POLITIEK
ALLESBEHEERSEND
door Nederland
ys
I 1
No. 75
47e Jaargang
Vrijdag 28 Sept. 1951
r
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
Buitenlands Overzicht
üs hjoed
to sizzen
'5
In Engeland Churchill de komende man?
In Australië de Communisten niet geweerd
slag bij Warns
15
5
5
5
i
aas
Friezen herdachten
I
'T
Reg. Omroep Noord
Veischljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
tl
I
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs i 10 cent per m.m,
Giro 87926
I
Hwat hat Gabe Skroar
Bs
...B -
Bolswards Nieuwsblad
ons
Moderne Slag bij Warns.
De verbete-
188 M.
een
dat bes’and
van uiterst
metende Istra Is in de Amsterdamse ha
ven aangekomen. De kolenleverantie ge
schiedt volgens de handelsovereenkomst
tussen Nederland en U.S.S.R.
STEEN VAN HELGOLAND VOOR
MONUMENT OP RODE KLIF.
die door de vestiging van een defensie-
commando voor dat gebied hechter aan ’t
Westen gehouden zullen worden, ook
Egypte zal zijn. Daarvoor moeten dan ech
ter eerst de Engel-Egyptische geschillen
uit de weg geruimd worden en Engeland
heeft zich dan ook al in principe bereid
verklaard op bepaalde voorwaarden het
verdrag met Egypte te doen vervallen en
zijn troepen uit de Suez-kanaal-zöne terug
te trekken, als Egypte tot dit defensie-
commando wil toetreden.
Nieuwe verkiezingen.
Mossadeq heeft nu nieuwe verkiezingen
uitgeschreven doch de uitslag daarvan zal
eerst over een half jaar bekend zijn en
intussen kan veel gebeuren. Er schijnt
verschil van mening tussen de nationalis
tische groeperingen zelf te zijn. Mossadeq
heeft nu weer gedreigd met samenwerking
met Rusland, welks ambassadeur ook
naar Moskou is ontboden voor besprekin
gen en de toestand te Teheran is, ook we
gens geldgebrek, van dien aard, dat er
elk ogenblik uitbarstingen kunnen worden
verwacht, tenzij Amerika er in slaagt door
druk zowel op Engeland als op Perzië toch
nog een bevredigende oplossing aan het Het leven wordt duurder. Voorgesteld
oliegeschil te geven,
De- belangrijkste onderwerpen, te Ottawa
besproken, waren echter niet de bovenge
noemde, maar de economische, welke ver
band houden met de bewapening. Een
commissie van vijf, waarin ook Nederland
zit, is gevormd om voorbereidingen te
treffen voor grotere samenwerking der
landen van het Atlantisch Pact op eco
nomisch, financieel, cultureel en sociaal
gebied en daarin zal stellig aan de druk
welke de bewapeningsprogramma’s op al
dit terrein op de Europese partners leg
gen, aandacht worden g-eschonken. De Ne
derlandse vertegenwoordigers lieten zich
tenminste optimistisch uit over een be
vredigende oplossing in dezen.
Engeland
zich in een stabieler regering mag verheu
gen en de grote partijen het in grote
lijnen wel eens zijn over de buitenlandse
politiek, scheppen toch de door Attlee aan-
gekondigde algemene verkiezingen op 25
October enige onzekerheid ook op buiten
lands politiek terrein, al zal de verkie
zingsstrijd om de binnenlandse economi
sche problemen gaan. Het directe gevolg
der aankondiging dezer verkiezingen was
al dat de bijeenkomst van de Atlantische
Raad te Rome moest worden afgelast om
dat zij in de periode van deze verkiezin
gen zou worden gehouden, de eerstvolgen
de vergadering is nu te Parijs in Novem
ber. De vraag is wie daar dan Engeland
zal vertegenwoordigen, een Labourrege-
ring zoals thans of een conservatieve.
Renteloze voorschotten op proefschriften.
De minister van Onderwijs acht het, vol
gens zijn mededelingen bij de Rijksbegro-
ting nodig, aan hen, wier promoveren op
de hoge drukkosten dreigt af te stuiten,
voor een gedeelte dier kosten een rente
loos voorschot te verlenen; daartoe heeft
hij in de begroting een som van f 100.000
opgenomen.
wordt het in de Grondwet vastgestelde be
drag van het inkomen van de Koning te
verhogen van i 1 millioen tot f 1.5 millioen
en dat van de Prinsgemaal van f200.000
tot f 300.000. Het jaarlijks bedrag bestemd
voor het onderhoud der paleizen, wordt
verhoogd tot f350.000.
De vrouwen in het leger. In de Memorie
van Toelichting op de begroting voor oor
log en marine deelt de Minister mede, dat
het in de bedoeling ligt het Vrouwelijke
Hulpkorps uit te breiden. Behoudens een
vaste kern, zal dit korps bestaan uit vrij
willigers,die op een wijze, overeenkomend
met die bij de nationale reserve, dus ook
plaatselijk worden geoefend.
De greatheit is in wichtich pak,
Mar lyts to wêzen jowt gemak.
In Australië cerrmunisten vrq spel.
Tenslotte verdient nog vermelding, dat ’t
Australische volk bij referendum het voor
stel van Menzies, de liberale premier, om
via grondwetswijziging de communistische
partij te verbieden, verwierp. Velen had
den tegen dit voorstel bezwaren, zowel
van principieel democratische als practl-
sche aard. Menzies legde zich by de ne
derlaag neer en verklaarde dat het volk
thans de verantwoordelijkheid voor de
huidige toestand, waarbij de communisti
sche partij, hoewel niet groot, toch zeer
aanzienlijke invloed in de vakverenigin
gen uitoefent, op zich heeft genomen.
TN deze spannende tijden zet de buiten-
landse politiek in elk Westers land haar
stempel op de binnenlandse politiek
men denke maar eens aan het feit, dat
in alle West-Europese staten de bewape-
ningsuitgaven in zeer sterke mate de
staatsbegrotingen beheersen. Maar toch
is het niet minder waar dat omgekeerd
de binnenlandse politieke toestand in be
paalde landen een zeer belangrijke invloed
kan hebben, niet alleen op de buitenlandse
politiek van die landen zelf, maar op die
van e.en gehele groep van staten. We den
ken thans aan Frankrijk en Engeland.
Woensdagmiddag is op het Rode Klif aan
het Usselmeer de slag bij Warns her
dacht. Ditmaal was er voor deze herden
king bijzonder grote belangstelling. Een
deputatie Helgolanders was aanwezig om
een stuk rotssteen van hun eiland voor
plaatsing op het monument, dat volgend
jaar zal worden onthuld, over te dragen,
De overdracht geschiedde door de heer
Heinz Dahn.
Een telegrafisch blijk van belangstelling
was ontvangen van prof. B. Fridsma te
Michigan, namens de in Amerika woon
achtige Friezen, terwijl er tevens een brief
was ingekomen van de in Denemarken
woonachtige Noord-Friezen. De Ameri
kaanse Friezen hadden bovendien een gel-
delijke bijdrage voor de bouw van het mo
nument gezonden.
De herdenkingsrede werd gehouden door
de heer Th. van der Zee uit Irnsum. Me
nigeen, zo zeide hij, vindt het onjuist een
thans niet meer bestaande tegenstelling
van 1345 nog ieder jaar te accentueren,
maar de Friezen worden zowel in hun be-
wegingsstrijd als met deze herdenking ver
keerd begrepen. Men vat de actie voor een
Fries Friesland vaak als een neiging tot
seperatisme op. De Friezen wensen echter
allerminst een antl-Nederlandse demon
stratie. De herdenking Is alleen een de
monstratie tegen gelijkschakeling.
Amerika.
Blijkbaar heeft Amerika langs deze weg
een oplossing gezocht voor een uiterst ge
vaarlijk en voor het gehele Westen zeer
belangrijk geschil. De Russen hebben dat
ook ingezien en Egypte gewaarschuwd,
dat haar aanhechting by het Atlantisch
Pact door Moskou als een onvriendeiyke
zo niet vijandige daad zou worden opge
vat. Men is echter het stadium voorby,
dat dergeiyke waarschuwingen invloed
hebben op de gedragingen van een land.
Moskou heeft destyds op dezelfde wijze
ook Noorwegen tevergeefs getracht te
weerhouden van toetreding tot het Pact.
Nu gaandeweg de definitieve posities aan
de wederzijdse fronten moeten worden in
genomen geven dergeiyke waarschuwingen
niets als degenen tot wie ze gericht zijn,
van oordeel zijn dat hun voordeel elders
ligt. In dit defensiecommando voor het
Midden-Oosten zou men natuurlijk ook
van harte gaarne Perzië zien, maar de
huidige verhoudingen met het Westen
staan dat in de weg. De Engelsen hebben
Mossadeqs laatste voorstellen verworpen
en deze ontsloeg het laatste Engelse per
soneel der olieraffinaderijen. De Perzische
parlementaire machine is vastgelopen om
dat de oppositie, door terroristen ver
volgd, niet in het parlement verschijnt.
Tiisdel 2 Oktober;
18.4519.00. Literair kwartier. Fokke
Sierksma bespreekt „Frjemde epis
tels”, een novellenbundel van Geert
Jonkman.
19.0220.00. Fryske ütstjüring.
Fostedina, Fryske opera yn fjouwer
bidriuwen fan Pyt Kingma, op tekst
fan Ype Boersma.
Bromfietsers deden examen in Drachten.
Voor de eerste maal in ons land zijn exa
mens voor bromfietsrijders gehouden. De
Vereniging voor Veilig Verkeer te Drach
ten stelde berijders van een bromfiets in
de gelegenheid een examen af te leggen,
dat zowel een theoretisch als een prac-
tisch gedeelte omvatte.
Het examen was niet licht. Vrywel even
zwaar als de eisen voor het bezit van een
rybewys. Duideiyk bleek, dat aan de ken
nis van verkeersregels en verkeersborden
by de bromfietsryders zeer veel man
keert. Niemand slaagde.
Duitse herbewapening.
De Duitse herbewapening kan vertraagd
worden door het in ons vorig overzicht
reeds genoemde voorstel van Grotewohl
om in heel Duitsland verkiezingen te hou
den.
Wel heeft kanselier Adenauer het verwor
pen, maar tal van Duitse politici, ook de
soc.democraten spelen met dit Idee mis
schien ook om van het Westen nog groter
prys voor de samenwerking los te krij
gen en dit moet toch de plannen ver
tragen, welke thans door dr. Adenauer
met de commissarissen der Grote Drie
worden besproken. Eyna bemoedigend,
zouden wy haast zeggen, klinkt daarnaast
dan de verzekering van de stafchef van
de Amerikaanse luchtmacht generaal Hoyt
Vandenberg, die vertelde, dat de Ameri
kanen nu zoveel atoomwapenen hebben dat
ze een tegenwicht vormen tegen de over
macht van de Sovjet strijdkrachten te
land. Op de keper beschouwd is dit ech
ter misschien niet zo bemoedigend voor
West-Europa. Want deze generaal is ver-
moedeiyk er een uit de school van die
Amerikaanse militairen, die West-Europa
door een zo sterk mogelijke luchtmacht,
maar met vrij geringe landstrijdkrachten
willen steunen. Marshall was niet uit die
school, hy wilde een grote Amerikaanse
troepenmacht in Europa stationneren, of
daarvoor gereed houden, gesteund door ’n
passende luchtmacht. Hoe Marshalls op
volger Lovett er over denkt, weten we
nog niet, hopelijk voelt hij meer voor
Marshalls Inzicht dan voor dat van Hoyt
Vandenberg. In het kader der maatrege
len alle krachten van het Westen tegen
de dreiging uit het Oosten te verzamelen,
past ook het besluit der Grote Drie de
beperkingen inzake zijn bewapening aan
Italië bij het vredesverdrag opgelegd op
te heffen.
Studente in last. Een 18-jarig meisje,
een pas aangekomen studente, was Zater
dag te Amsterdam op weg om collegegeld
te gaan betalen. Nog even winkelen in de
Kalverstraat, fluks een kwartje geofferd
voor de Watersnoodslachtoffers en toen.
merkte zy, dat de man, die dicht achter
haar had gestaan om een etalage te be
kaken er van door was met haar porte-
monnaie met ruim vierhonderd gulden.
Dank U, Rusland. Het eerste Russische
kolenschip sedert 1936. de 7000 br.reg. ton
Frankrijk.
In Frankryk is de binnenlandse politieke
toestand weer zeer onzeker geworden en
de inneriyke zwakheid van het kabinet
Pleven duideiyk gebleken toen de repu
blikeinse meerderheid uiteen viel over het
vraagstuk van de invoering van de giy-
dende loonschaal, op zyn beurt verband
houdende met de wankele positie van de
frank, die steeds nieuwe prijsstijgingen in
het leven roept. Pleven had zich fel ver
zet tegen de aanvaarding van dit principe
van een toekomstige automatische loons
verhoging, maar de socialisten lieten het
kabinet in de steek en stemden met com
munisten en Gaullisten voor invoering er
van, nadat deze party ook al had gestemd
tegen de tegemoetkomingen aan het bij
zonder onderwys, welke de regering er
echter toch dank zy nu weer de steun
van de Gaullisten doorkreeg. De giydende
loonschaal komt nog eens in tweede le
zing aan de orde en dan zal Pleven de
vertrouwenskwestie stellen, maar de breuk
reeds nu in de republikeinse meerderheid
wijst op een inwendige zwakheid, welke
zo weinig past by de grote rol welke
Frankryk in de W.-Europese politiek is
toebedeeld. Het wil hoeksteen der Euro
pese vastelandsverdediging zijn en kondig
de door Schuman zelfs te Ottawa een ini
tiatief aan tot het vormen van een Euro
pees orgaan tot geiykschakeling der bui
tenlandse politiek van de diverse Europese
landen. Maar hoe wil het van dit alles
centrum zyn, als dat niet steunt op
hecht binnenlands fundament,
is tegen de aanvallen zowel
links als rechts? Hoewel
Minister op bezoek in Friesland. De Mi
nister van Verkeer en Waterstaat, H. H.
Wemmers, heeft Woensdag eert bezoek ge
bracht aan Friesland. De Minister was
vergezeld van de heren ir Maris, directeur-
generaal Rijkswaterstaat en ir Schaank,
hoofdingenieur-directeur Rykswaterstaat.
O.a. werden de NOP en Sneek bezocht.
f 10.000 boete voor valse aangifte. We
gens valse aangifte voor de inkomsten
en vermogensbelasting heeft de Leeuwar
der rechtbank de 61-jarige veehouder J.
de W. uit Bozum tot f 10.000 boete of 3
maanden hechtenis veroordeeld. De Offi
cier had ook nog een maand voorwaarde-
lyk geëist.
Tien maanden geëist tegen fietsendief. De
53-jarige kleermaker A. de V. uit Amster
dam heeft zich Woensdag voor de Leeu
warder Rechtbank moeten verantwoorden
omdat hy op 18 Augustus te Lemmer een
fiets had gestolen. De officier van Justitie
eiste tien maanden gevangenisstraf met
aftrek en terbeschikkingstelling van de
regering.
Ook iets voor Bolsward. Er komt in 1952
in de noordeiyke provincies Groningen,
Friesland en Drente een grote etappe-
wedstryd over zes of zeven dagen. Mep-
pel en Leeuwarden hebben reeds veel be
langstelling voor dit plan getoond. De ini
tiatiefnemer, de heer Matthijssen, NWU-
consulent voor Groningen, zal een en an
der nu verder uitwerken en het heeft er
alle schyn van dat het noorden met deze
Wielersportprimeur voor de dag kan ko
men.
Machinist onder zijn kraan verpletterd.
Woensdag tegen het middaguur is op de
scheepsbouwwerf en machinefabriek „De
Merwede” te Hardinxveld, de 48-jarige
kraanmachinist J. Schippers uit Hardinx
veld op slag gedood. Door tot nu toe on
bekende oorzaak stortte de kraan plot
seling voorover. De machinist is biykbaar
uit zyn cabine gesprongen, want hy werd
onder het achttien ton zware gevaarte ge
vonden. Er werden geen andere arbeiders
getroffen. Het slachtoffer was onge
huwd.
Arbeider onder haver gedood. Gistermor-
geen heeft zich in de opslagplaats van
granen van de firma Algra en Ypeij te
Harlingen een ernstig ongeval voorgedaan
dat de 32-jarige J. Wouters het leven
heeft gekost. Plotseling zakte een borst
wering van de opgeslagen voorraad haver
door, zodat Wouters onder de schuivende
massa werd bedolven. Ofschoon de heer
Lemstra, die zich met het slachtoffer in
de opslagplaats bevond, onmiddeliyk hulp
inriep, duurde het 20 min. voordat Wou
ters onder de haver vandaan kon worden
gehaald. De levensgeesten waren toen
reeds geweken. De heer Wouters was ge
huwd en vader van 2 kinderen.
Ook de V. P. R. O. wil aan de televisie
deelnemen. Het bestuur van de VPRO
heeft aan het bestuur van de Nederlandse
Televisiestichting de wens kenbaar ge
maakt om in beginsel alsnog als stichter
bij het werk van deze Stichting te worden
betrokken met dezelfde rechten en ver
plichtingen als de andere omroepvereni
gingen.
Het Nederlands Detachement Ver. Naties in Korea op de thuisreis
naar Nederland aan boord van het troepenschip „General Mc. Rae”.
Het vertrek met op de achtergrond Amerikaanse oorlogsschepen.
Het groeiend aantal bromfietsen. Volgens
het Centraal Bureau voor de Statistiek
waren op 1 Augustus 1951 in ons land
146.356 rywielen met hulpmotor in ge
bruik. Deze telling berust op de dupli-
caat-aangifteformulieren voor de motor-
rytuigenbelasting. In één jaar is het aan
tal bromfietsen in ons land met rond
93000 gestegen.
Na het melken
haar handen wassend in een sloot is de
dochter van veehouder De Boer te Warns
door een snoek in de vinger gebeten; zy
zal een week niet kunnen melken.
25 chauffeurs en nog te water. Aan de
Buitenweg by Ureterp is een bus met 25
chauffeurs van de Groninger trambussen
in een sloot gereden, doordat de bestuur
der onwel werd en de macht over het
stuur verloor. De bus kantelde en daar
door werden vyf van de 25 inzittenden
de chauffeurs hadden een vrye dag en
waren gezameniyk uit vissen geweest
door glasscherven licht gewond; zy zyn
in het Academisch Ziekenhuis in Gronin
gen verbonden. De bestuurder K. is met
een shock naar Groningen gebracht.
Devlezenbezlt stijgt verder.
ring in de Nederlandse deviezenpositie
houdt ook in September aan. In de afge
lopen week zag De Nederlandse Bank
haar voorraad vreemde valuta met f 32
millioen vermeerderen, waardoor ’t nieu
we totaal een hoogte van f1070 millioen
bereikte.
De sneeuwbal rolde.De politie te Den
Haag heeft een merkwaardig sneeuwbal-
complot opgerold. By een groothandel in
snuisteryen waren sinds het begin van dit
jaar allerlei artikelen verdwenen tot een
waarde van omstreeks f 600. By het ver
hoor van het personeel viel een 19-jarige
etaleur door de mand; toen begon de
sneeuwbal te rollen. Het bleek n.l., dat
zijn vader by hem de spulletjes bestelde,
alles doorverkocht aan z|jn broer, die op
zijn beurt een hoge prys vroeg van zyn
zwager voor de goederen. Nu zitten ze
met zyn allen in voorarrest.
Neutrale markt. Op de algemene en de
boekenmarkt in Den Haag mag geen pro
pagandistische lectuur van politieke par
tyen worden uitgestald.
En nu de mosterd nog. Een levensgrote
pop, voorstellende Abraham, hebben be
woners van Dungen opgesteld voor de
pastorie om hun 50 jaar wordende pas
toor „Abraham te laten zien”.
Haak in: 3 millioen. Mr. A. B. Roosjen,
voorzitter van de NCRV, heeft meege
deeld, dat de eindopbrengst van de haak-
in-actie pl.m. drie millioen gulden zal be
dragen. Tegen 1 November wordt de actie
gesloten. Er zal een accountantsrapport
verschynen over de wyze, waarop deze
gelden worden besteed.
Kinderverlamming in Friesland. In de
barak voor besmettelijke ziekten te Leeu
warden zyn twee patiënten, die lijdende
zijn aan kinderverlamming, hoewel in lich
te mate, opgenomen.
Noorderlicht Dinsdag zichtbaar. Dinsdag
avond is in ons land aan de Noordeiyke
hemel duidelijk noorderlicht waargenomen.
Het begon om 19.30 uur en om 22.20 uur
was het belangryk sterker geworden.
Alleen rond de wereld. Dirk Tober uit
Wormerveer, oud-marineofficier, is met
zyn 11-meter jacht te Vigc, Spanje, aan
gekomen op z;1n solo-tocht rondom de
wereld. Van Wormerveer is hij via Fal
mouth naar de Spaanse wateren gevaren.
Zyn eerstvolgende doel is Las Palmas op
de Kanarie-eilanden.
Churchill de komende man?
Over het algemeen gelooft men dat Labour
ditmaal haar kleine meerderheid zal zien
verdwynen (ze heeft 312 zetels tegen de
conservatieven 295) en Churchill aan het
bewind zal komen. Men meent wel dat de
conservatieven iets sympathieker tegen
over de Raad van Europa en dergeiyke
bewegingen, dus ten opzichte van een sa
menwerking met het Europese vaste’and
staan, dan de Labourregering, maar stug
ger zyn inzake conflicten als het Perzi
sche. Bovendien is de kans op arbeidscon
flicten in Engeland onder conservatief
bewind veel groter, dan thans het geval
is. Zo zou by een conservatieve overwin
ning de economische kracht van Engeland
en de uitvoering van het Engelse bewa-
peningsprogramma duchtig op de proef
kunnen worden gesteld, hetgeen schade
zou betekenen voor heel het Westen.
Factoren van onzekerheid als de hierboven
genoemde, welke zich nu by twee zo be
langrijke partners in het Atlantisch Pact
openbaren, zyn te betreuren in een tyd,
die snel om daden vraagt.
Nu zal veel wat te Ottawa besloten werd
op een begin van uitvoering moeten biy-
ven wachten tot na de Engelse verkiezin
gen, als men weet, wie te Londen het be
wind zal voeren.
Eisenhowers verzoek om meer troepen
komt nu niet in October maar eerst in
November in de Atlantische Raad aan de
orde. Ook een plan om enige landen van
het Midden-Oosten aan het Westen te ver
binden, waarby Turkije, dat met Grieken
land (waar men nu tracht een nieuwe re
gering te vormen) tot het Atlantisch pact
is toegelaten, als schakel zal dienst doen,
zal wel op de beslissing der nieuwe he
ren te Londen moeten wachten. Er is n.l.
te Ottawa de mogeiykheid overwogen, dat
onder deze landen van het Midden-Oosten
Trouwe Kazan. Na een afwezigheid van
zeven jaren is de Duitse herder „Kazan”
van de heer A. Snijders aan de Kruishe
renstraat te Roermond by zyn baas terug
gekeerd. In de hongerwinter van 1944 werd
'het dier, niettegenstaande de smeekbeden
van de eigenaar, door een Feldwebel op
rooftocht meegenomen. Moe en uitgehon
gerd stond hij dezer dagen voor de deur
van de familie Snijders te janken.
In zak en (dure) as. In Heemskerk zit
een familie in zak en as omdat de doch
ter des huizes de kachel heeft aangemaakt
in welks asla de vader f 3000 aan bank
biljetten had opgeborgen.
Het gepieker begint weer. Ook dit jaar
zullen ter besparing van electrische stroom
piekuren by de radio worden ingesteld. Van
medio November af zullen gedurende eni
ge maanden de zenders Hilversum I en H
anderhalf uur in di morgen en de middag
zwijgen.
IWWW ’-iT
