ENGELSE BOOM WORDT HOE LANGER
HOE DUNNER
Nieuwe Koffiebon
door Nederland
47e Jaargang
No. 79
Vrijdag 12 Oct. 1951
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
B olsward
Buitenlands Overzicht
I
üs hjoed
to sizzen
Gebeurde in Egypte les voor Frankrijk
Midden-Oosten doortastend in het verscheuren
van verdragen
Hwat hat Gabe Skroar
Bolswards Nieuwsblad
<5
De Ijippen strike sa stil oer 't Iftn
i
t
0
1
den bereikt, is een andere vraag. De En-
t
c
3
wed,
ra 80
ilger-
)ega
Ver-
Ou-
Jel-
zv
ssen
jen.
vrije hand in de Soedan krijgt, C"
van Njjlwater zal beroven, dat het zelf
nodig heeft.
West-Duitsland.
In dit verband zijn wij ook zeer nieuwsgie
rig naar het verder verloop van de onder-
handelingen tussen de Grote Drie en W.-
Duitsland. De West-Duitsers hebben voor
Het Bedrijfschap voor Granen, Zaden en
Peulvruchten te Den Haag heeft bon 608
Algemeen (A- en B-kaarten) en bon 516
Algemeen (D-kaart) aangewezen voor het
kopen van 125 gram koffie.
Deze bonnen kunnen met ingang van Vrij
dag 12 October 1951 worden gebruikt en
blijven geldig voor het kopen van koffie
bij de detaillist tot en met 27 October ’51.
Het rantsoen moet dienen voor zes weken.
De eerstvolgende bonaanwijzing zal op 22
November 1951 plaats hebben.
Jr->
Isga.
Vei schijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
L951.
ipjes
Sip-
tiraa
vert
r te
Aal-
3
J
i
t
Vlas,
Veen-
irden
19B1,
g en
zv
Uit-
erda
neer,
igtje
k
If
,r
1.
•t
i-
digingssysteem als prijs practisch totale
onafhankelijkheid op alle gebied geëist. Zo
als bekend, wensten de Grote Drie toezicht
op de Duitse industrie te houden. Dit was
vooral een Frans verlangen en we zullen
ons niet verwonderen als Amerikaanse
drang ook hier weer concessies aan West-
Duitsland veroorzaakt, hoewel een volko
men herstel van de W.-Duitse onafhan
kelijkheid een ongunstige invloed op de
Franse binnenlandse toestand zal hebben,
er is daar reeds nu sterk verzet tegen de
hoge prijs, welke men voor Bonns even
tuele medewerking aan de defensie betaalt.
Verzet aangewakkerd door het feit dat de
neo-nazi’s een groeiende Invloed in West-
Duitsland krijgen. De verkiezingen in Bre
men bewezen dat weer eens. De socialisten
bleven wel de sterkste partij en boekten
zelfs winst, maar de neo nazi’s kregen 7.7
pet. der stemmen, maar iets minder dan
de sterk achteruitlopende christelflk-demo-
cratische unie, de party van dr. Adenauer,
welker verlies de neo nazi’s juist ten goe
de schijnt te zijn gekomen. Het is een be
denkelijk verschijnsel, dat juist de partij,
welke in de regering van West-Dultsland
de grootste invloed heeft, verliezen naar
die richting lijdt, terwijl de achteruitgang
dezer partij, de s.d. weer aanleiding geeft
op nieuwe verkiezingen voor het bonds-
parlement aan te dringen.
Jurjen krijt in griene rite,
Mar Beitske wol neat fan him wite.
heid. De Engelse politiek stuurt in die
richting door te trachten de bevolking er
voor rijp te maken, de Egyptische eis is in
wezen imperialistisch en inwilliging zou
ook wel eens noodlottig voor de Soedan
kunnen zijn; de Egyptenaren zijn tot nog
toe niet in staat gebleken zich zelf be
hoorlijk te besturen, hoe zouden ze het dan
een ander volk kunnen doen; bovendien
bestaat het gevaar, dat Egypte als het de
dit land I hij deze regering, dat zfl niet geleefd heeft
het zelf x
De Arabische Liga heeft besloten de on
afhankelijkheid van Marokko voor de in
November te houden algemene vergade
ring der Ver. Naties te Parijs te brengen.
Zoals bekend, willen de Fransen het pro
tectoraat over dit gebied nog niet ophef-
fen, natuurlijk niet alleen om ideële rede-
i nen zij vrezen een terugval tot feodale
toestanden als de gehele Franse admini
stratie wordt opgeheven zij willen in
dit ook strategisch belangrijke gebied blij
ven. Maar de eis van de Istiqlal, de Ma
rokkaanse onafhankelijkheidsbeweging, en
van de sultan, thans ook weer door het
Egyptisch initiatief sterk aangezet, zal
men niet gemakkelijk naast zich neer kun
nen leggen. Engeland en Amerika voelen
dat ook wel, ze willen ook de Fransen niet
graag voor het hoofd stoten, maar de Ara
bieren allerminst. Vooral de Amerikanen
willen dat niet, hun afkeer van alle z.g.
kolonialisme maakt hen nu eenmaal ge
makkelijk toegankelijk voor verlangens
naar onafhankelijkheid van rijp en groen
onder de volken en zfl aarzelen dan niet
daarbij zekere druk op hun bondgenoten
van wier trouw, omdat deze geen an
dere keus in deze wereld hebben, zij toch
verzekerd zijn uit te oefenen.
H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Bernhard
hebben Maandag in Amersfoort op het parade-
terrein van Infanteriekazerne aan de Leusder-
weg nieuwe vaandels uitgereikt aan drie batal
jons van het regiment Infanterie Oranje
Gelderland.
H. M. biedt een der vaandels aan.
algemene instemming van zijn volk heeft.
De nog aanhoudende discussie tussen W.-
en O,-Duitsland over de eenheid van het
Duitse rflk en de z.g. concessies, welke de
Oost-Duitsers daarvoor bereid schijnen te
doen, spelen natuurlijk dr. Adenauer in
zgn spel met het Westen ook in de kaart.
Wel stelde hfl naar het Ooste'n enige on
mogelijk door de communisten in te wil
ligen eisen (o.a. vereniging ook met het
vroegere Duitse gebied over de Oder-Neis-
se grens) maar deze hele discussie stelt
hem in staat tegenover het Westen een
vertragende actie te voeren, welke de Ame
rikanen die niet tevreden zijn over het
tempo der bewapening der W.-Europese
landen te feller kan maken de knoop
maar door te hakken en Adenauer zeer
tegen de zin van Frankrijk de prfls te
betalen welke h(j vraagt. Zo brengt de
stijging der spanning tussen Oosten en
Westen voor de man in de straat zich
ook uitend in al het gepraat uit Moskou
en Washington over de atoomwapenen
ook mede een toenemende onderlinge
spanning tussen de Westelijke bondgenoten
in het Oosten zal het trouwens met de
medestanders van Moskou wel net zo
gaan De sterkste en machtigste der
deelnemers in een pact geeft nu eenmaal
de toon aan en zet zijn partners tot pres
taties aan, welker last hij, bij alle goede
bedoelingen, misschien zelf niet beseft.
Daarom is het zo goed dat onze minister
Stikker op de conferentie te Ottawa ge
pleit heeft voor de uitbreiding van het
Atlantisch Pact tot een Atlantische Unie,
d.w.z. een organisatie, die niet alleen
streeft naar militaire, maar ook naar po
litieke, economische, sociale en culturele
samenwerking. In die sfeer zal de stem
der kleineren meer tot zijn recht kunnen
komen dan in de militaire, zodat ten slot
te meer onderling begrip voor eikaars mo
gelijkheden en moeilijkheden ontstaat.
TVIEN kan niet zeggen, dat het Midden-1 gelsen handhaven, zeer terecht, hun oude
-LTr Oosten niet doortastend is als het op standpunt: eerst een nieuwe overeenkomst
met Egypte voor we de Suez-kanaalzóne
ontruimen, en in de Soedan moet het volk
zelf beslissen over zfln lot. Londen staat
hier veel sterker dan in Perzië, omdat het
troepen in de Kanaalzöne heeft, die buiten
Egypte om verzorgd kunnen worden, het
behoeft ze dus niet terug te trekken en
als de Egyptenaren ze er uit willen heb
ben, zouden zfl ze moeten aanvallen.
De vijandige daad zou dus door Egypte
zelf gepleegd moeten worden en daarover
zal Kaïro zich wel tweemaal bedenken.
Maar Egypte is een zo belangrijke schakel
in het verdedigingsstelsel van het Midden-
Oosten dat er op een of andere wijze toch
naar een oplossing moet worden gezocht,
een oplossing, die evenmin als die in Per
zië, er nog een kan zijn tussen Engeland
en Egypte. Daarvoor staan de betrokken
landen te zeer tegenover elkaar en zijn er
te grote belangen van het gehele Westen
bij betrokken. Het zal, zoals het ook al
licht met het Perzische oliegeschil via
de bemiddeling van de Veiligheidsraad zal
gaan, een compromis tussen het gehele
Westen en Egypte moeten worden, waarin
dus Amerika, welks steun zowel Perzië als
Egypte behoeven, een hartig woordje zal
meespreken. Maar gemakkelijk zal het ook
dan niet gaan. Het Westen heeft zeer
groot belang bij vriendschap met de Ara
bische landen en de Ver. Staten hebben
op zijn tijd het niet aan druk op hun part
ners laten ontbreken als het er om ging
deze landen tegemoet te komen, zo b’jv.
op Engeland in het Perzische oliegeschil.
Maar het zal ook Washington moeilik val
len aan de Egyptische eis inzake de af
stand van de Soedan tegemoet te komen,
omdat dit in wezen een imperialistische
eis is en een koloniale verhouding tussen
Egypte en de Soedan zou vestigen, welke
verhoudingen de Ver. Staten zozeer ver
afschuwen.
Wankele basis.
Daar de soc.-dem. van Schumacher die
ook het Saargebied in een weer verenigd
Duitsland wil opnemen tegen de herbe-
wapeningsplannen van West-Duitsland
blijven, is de basis der besprekingen tus
sen de Grote Drie en dr. Adenauer ook
vrij wankel, omdat men eigenlijk niet weet
of zfln standpunt nog wel door de meer
derheid van het W.-Duitse volk gedeeld
wordt, al twijfelen we niet of zijn wens
naar volledige onafhankelijkheid wel de
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs i 10 cent oer m.m,
Giro 87926
Het compromis.
Hoe dit compromis echter zou moeten wor-
I hun deelneming aan het Westerse verde-
het verscheuren van verdragen aankomt.
Eerst maakte Perzië het contract met de
Engelse oliemaatschappij tot een vodje pa
pier, nu kondigde Egypte aan dat het van
plan is de verdragen te verscheuren, welke
de Egyptisch-Engelse verhouding regelen
betreffende de aanwezigheid van Britse
soldaten in de zóne van het Suez-kanaal
en betreffende het gemeenschappelijke En
gelsEgyptische bestuur over de Soedan.
Het laatste is al ernstig genoeg, de Engel-
sen hebben steeds getracht van hun be
wind in de Soedan een model beheer te
maken. Het gebied dat ongeveer vijf maal
zo groot als Frankrijk is en 10 millioen
inwoners telt, wordt al een halve eeuw
lang door Britse gouverneurs bestuurd,
welke benoemd worden met goedkeuring
van de Egyptische regering. Onder dit be
wind is in de Soedan, bij een deel der be
volking de wens naar zelfstandigheid ge
groeid, dus een nationalisme ontstaan, dat
geenszins vereenzelvigd mag worden met
het Egyptisch nationalisme. De nationalis.
ten van de Soedan zijn gesplitst in dègè-
nen die aansluiting bij Egypte willen en
een groep welke onafhankelijkheid wil van
het land, dat daarop onder Engels bewind
ook voorbereid wordt.
Maar in de Soedan ligt de boven Nfll, daar
ligt dus de sleutel voor de onmisbare be-
vloeiïng van Egypte, zodat het even be-
grflpelflk is, dat Egypte er de lakens wil
uitdelen als dat Engeland er het bewind
in handen wil houden. Het laatste niet al
leen omdat Engeland een oog op het Nijl-
water wil houden, dat ook voor de Soe
dan nodig is om er vruchtbaar land te
winnen, maar ook omdat Londen daardoor
in staat is zekere druk op Egypte in tij
den van crisis uit te oefenen. De Egypti
sche eis dat de Engelsen uit de Soedan I
zullen trekken en dat de koning van Egyp- i
te tevens koning van de Soedan zal zijn
wordt geenszins gedekt door het nationa- j
liteitsbeginsel. Volgens dat beginsel heeft Voor Engelse regering: zuur.
de Soedan recht op totale onafhankelijk- Uitermate zuur is het gebeurde weer voor
de Engelse regering, welke machteloos
moet toezien dat de Engelse positie in het
Midden-Oosten steen voor steen wordt af
gebroken. Geweld kan zij niet gebruiken,
hoezeer onverantwoordelijke lieden in deze
verkiezingsdagen daarvoor in Engeland
dan ook pleiten.
Ook Churchill gaf toe dat de dagen, dat
Engeland zijn zin met de sterke arm kon
doordrijven, voorbij zijn. Veeleer verwijt
naar de stelregel: „Wie niet sterk is, moet
slim zfln”, hij verwflt haar dus, dat zfl
haar diplomatieke spel niet met voldoende
bekwaamheid heeft gespeeld. De vraag
blijft natuurlijk of de conservatieven dat
wel zouden hebben gekund, de ervaring
leert nu eenmaal dat het Westen zich bij
na steeds te lang vastklemt aan rechten,
welke men eenmaal verworven heeft, maar
in deze beweeglijke tijden niet meer door
de tegenspeler worden erkend; bijna
steeds loopt men achter de feiten aan.
Dat de Labourregering echter bij de ver
kiezingen op 25 October a.s. ook dit echec
in Egypte zal worden aangerekend, daar
van zijn wij overtuigd; het Engelse volk
ment nu eenmaal een kop van jut hebben.
Intussen is het gebeurde in Egypte ook een
les voor Frankrijk.
Vader doodde zfln zoon: 6 maanden. De
rechtbank in Middelburg veroordeelde de
43-jarige C. de M. uit St. Jan Steen, die
er van beschuldigd werd in de nacht van
6 op 7 Juni zijn 17-jarige zoon Johannes
Jacobus om het leven te hebben gebracht,
tot een gevangenisstraf van 6 maanden
met aftrek van voorarrest sedert 12
Juni.
Grote brand in Schiedamse fabriek. Woens
dagmorgen ongeveer 3.30 uur is een brand
van zeer grote omvang uitgebroken in de
chocoladefabriek „De Baronie” aan de
Waranda te Schiedam. De brand woedde
over een uitgestrektheid van minstens 50
meter. De Oostenwind wakkerde het .vuur
nog aan. Een groot deel van de huizen
aan de Waranda werd ontruimd daar een
hevige vonkenregen op de daken neersloeg.
Omstreeks zeven uur was men het vuur
meester. In de fabriek zal voorlopig niet
kunnen worden gewerkt.
Militaire orders blijven uit. Wegens het
uitblijven van verwachte militaire orders
zullen met ingang van Maandag a.s. enige
werkplaatsen van de Bata-schoenfabrieken
in Best tijdelijk worden stilgelegd. Als ge
volg hiervan zullen ongeveer 300 arbeiders
op wachtgeld worden gesteld. In totaal
werkten tot dusver circa 2500 personen bij
deze Nederlandse industrie.
15000 gulden verduisterd. De Velsense
politie heeft de 31-jarige Amsterdammer
P. W. A. de G. gearresteerd, die, voor
zover nu valt na te gaan, in zijn functie
van boekhouder bij een IJmuidense groot
handel in vis annex rokerij, 15000 gulden
heeft verduisterd. De G. heeft de verduis
tering toegegeven. Een accountantsonder
zoek za.l nog moeten uitmaken of het ge
schatte bedrag juist is.
BY ’T FOAKTGEAN FAN
’E LJIPPEN.
De Ijippen strike yn kloften oer ’t l&n, dat
skier
Yn mist en stourein, wiet derhinne leit.
Hja lykje swier en dröf fan djippe ün-
wennichheit,
Nel ’t bilde foarjierslok, dat lenris wie.
en
koart
Bliuwe lija noch en gean’ om, as in rou-
stoet giet,
Swart yn stourein en stoarm, yn djip
fortriet,
Hja strike noch ienris del en fleane dan
swtjende foart.
J.
De Ijippen strike sa sêft oer It lAn en
swije;
Binne stil fan har roppen, dat sa blier
En gol oer dizze greiden klonk, doe’t ’t
forjier wie,
En ’t liket, as soene wy nea wer ’n Mai-
tiid krfle.
Egypte zjjn zin?
Toch is er enig gevaar dat Egypte in de
Soedankwestie zijn zin krijgt. Het heeft
immers tegelijkertijd het verdrag met En
geland inzake de Suezkanaalzêne ver
scheurd. Die éénzijdige opzegging dreigde
al lang, maar nu heeft, blijkbaar aange-
moedigd door de driestheid van de Perzi
sche regering inzake het oliecontract, de
Egyptische premier Nahas Pasja, de knoop
doorgehakt. Deze zaak gaat het gehele
Westen direct aan omdat hier de ’zeer
kwetsbare verbinding van het Westen met
het Oosten en het ongestoorde verkeer via
het Suezkanaal ook in oorlogstijd in het
geding is. Dit is een levenskwestie voor
het Westen. Het gebruik van dit Kanaal
in een oorlog en de ontzegging van dat ge
bruik aan een eventuele vfland moet gega
randeerd zijn. Er is de laatste tijden al
naarstig gezocht naar een oplossing.
Nog enkele uren voor de Egyptische rege
ring .deze stap deed, kwamen de Ameri
kaanse, Engelse, Franse, en Turkse ambas
sadeurs te Kairo bijeen om die oplossing
te bespreken, welke zoals ook al reeds
eerder in een onzer overzichten werd mee
gedeeld, gezocht zou worden in een aan
bod aan Egypte tot opneming in een z.g.
defensiecommando voor het Midden-Oos
ten dat aangehecht zou worden aan het
Atlantische Pact en waarbij het nieuwe
lid van dat Pact, Turkije, de schakel zou
zijn.
De Engelse troepen zouden dan de Kanaal
zöne ontruimen als Egypte bereid was de
aanleg van de nodige verdedigingswerken
in deze zóne toe te laten en voor het on
derhoud wilde zorgen. De haastige beslis
sing van ;de Egyptische regering, voor
haar deze voorstellen konden worden over
handigd, schijnt te wijzen op een chan
tagepoging. Waarschijnlijk heeft men te
Kaïro gedacht sterker bij de onderhande-
lingen te staan als men eerst beide ver
dragen verscheurde, om dan op een com
promis aan te sturen, waarbij Egypte in
ruil voor zijn medewerking aan een defen
siecommando voor het Midden-Oosten, het
bestuur over de Soedan zou krijgen.
Schorsing by gevangenis te Leeuwarden.
In verband met de onregelmatigheden, die
bij de Leeuwarder bijzondere strafgevan
genis zijn ontdekt, is thans de adjunct-
directeur van de arbeid in deze inrichting,
de heer V., geschorst.
Bjj bromfietsverkeer geen alcohol. In Ure-
terp is een beschonken bromfietser tegen
een auto gebotst. De man werd over de
weg geslingerd, maar kon, na behandeling
door dr. Minkema, naar huis worden ver
voerd.
Merkwaardige straf voor radio-amateur.
Een Deventer jongeman die met een ge
heime zender had gewerkt, zag zich door
de Zwolse politierechter veroordeeld tot 25
gulden boete. Tevens werd bepaald, dat
hij binnen twee jaar zijn bevoegdheid
moest verwerven om te zenden. Slaagt hij
daarin dan krijgt hij zijn zendapparaat te
rug.
Moedig optreden van 12-jarige knaap. De
12-jarige Jan van der Zalm te Leidschen-
dam heeft het leven gered van een 3-jarig
meisje, dat reeds enige tijd in een sloot
had gelegen en nog slechts met de voetjes
boven water lag. De ijlings toegeschoten
arts, dr. Van der Stam, heeft het meisje
overgebracht naar St. Antoniushoeve,
waar na veel moeite de levensgeesten op
gewekt konden worden.
Zuinig stoken: ambtenaren vacantie! Er
bestaat een grote kans, dat de departe
menten van algemeen bestuur en de rijks-
bureau’s de komende wintermaanden een
zodanige werktijd invoeren, dat. zij ook op
Zaterdagmorgen gesloten zullen zijn. Een
desbetreffend voorstel heeft de Minister
raad bereikt met de bedoeling daarmee
een belangrijke besparing van kolen te
verkrijgen.
Koe werd dol en ging er vandoor. De vee-
expediteur Dragt te Wolvega was juist be
zig een koe uit zijn veewagen te halen,
toen het dier plotseling dol werd en de
Rijksstraatweg op rende. Een motorrijder
trachtte de koe tegen te houden, maar
dat had tot gevolg, dat zfln motorrijwiel
licht beschadigd werd en hij zich achter
een boom in’ veiligheid moest stellen. De
inmiddels gewaarschuwde Rijkspolitie
maakte met een welgemikt schot een ein
de aan deze Wild-Westrace.
Jongetje verdronk in Zuiderhaven te Har
lingen. Dinsdagmiddag was het 7-jarig
zoontje van de familie Boomstra, wonen
de in het Lanen Poortje te Harlingen, met
een vriendje aan het spelen op een aantal
in de Zuiderhaven liggende dekschuiten.
Het jongetje raakte plotseling te water,
is klaarblijkelijk direct onder een der
schuiten geschoten en verdronken. Eerst
na een uur dreggen slaagde de politie er
in het lijkje op te halen.
Ambonezenschooi. In het woonoord Schat
tenberg te Westerbork is een bijzondere
lagere school voor Ambonese kinderen ge
opend. 220 kinderen bezoeken haar.
Arrestant wil niet zeggen wie hij is. In de
cel van het politiebureau te Zaandam be
vindt zich een man, die er van verdacht
wordt verduisteringen te hebben gepleegd.
Hij gaf aanvankelijk voor Limburger te
zijn, doch bij onderzoek bleek echter, dat
de opgegeven naam, adres en woonplaats,
alsmede de geboortedatum, niet juist wa
ren. Toen men hem dit mededeelde, ant
woordde hfl slechts: „Zoek het maar uit,
ik weet het niet.” Voorlopig wordt hij
vastgehouden.
De melk was verdwenen. Toen de heer
S. Huisman te Kollumerzwaag zijn koe
wou melken, bleek hem, dat dit reeds door
een onbevoegde was gedaan. De politie
stelt een onderzoek in.
Marine schoot op visser. De bejaarde heer
I. Huisman uit de Javastraat kreeg, toen
hij rustig zat te vissen, een kogel in zijn
wang, door een schot van een marine
man. Omstreeks half elf, toen hij in zijn
schuitje op de Boezem (het verbindings-
water tussen IJ en Merwedekanaal) zat te
vissen, schoot plotseling een marine-oplei-
dings-motorboot voorbij. Uit een der pa
trijspoorten werd geweervuur op de oude
man geopend zonder dat daartoe enige
aanleiding bestond. Wonder boven wonder
werd de'man slechts aan de wang getrof
fen.
Leo Prins, de jongeman, die Dinsdag pre
cies een week geleden het besluit nam
niet met zijn moeder, broertjes en zusjes
naar Canada te emigreren, is terecht. Hij
is gevonden bij zfln oom in Heemstede,
waar hij na de ontvluchting van zfln
ouderlijk huis in Zwflndrecht een toevlucht
zocht.
Manus Oly in beroep. Manus Oly gaat in
hoger beroep van de straf, hem op 5 dezer
opgelegd door de Zufphense rechtbank.
Zijn vonnis luidde toen vier jaar gevange
nisstraf met aftrek van voorarrest en ter
beschikkingstelling van de regering na af
loop van de straftfld. Het Arnhemse ge
rechtshof zal dus t.z.t. de beruchte in-
en uitbreker voor zich zien verschijnen.
Leiker bedankt als hoofd van R.O.N. De
heer Sjoerd Leiker heeft met ingang van
1 Januari 1952 ontslag gevraagd als di
recteur van de Regionale Omroep Noord,
welk ontslag hem eervczl is verleend.
