Churchill in Amerika
KRIS KRAS door NedeHand
Martinytoer
Bolswards Uitbreidingsplan ontmoette weinig
critiek
Goede kans op behoud
„Flying Enterprise”
„Ende despejreert niet”
üs hjoed
to sizzen
spoedig behandeld
Het plan Froger nu
Fan de
20.000 kronen loon
voor vinden van sieraad
Ds. Niemöller preekt
te Moskou
Zwettepolder thans
bedijkt
DER soe al in bulte woun wêze as de
minsken ynsjen woene, dat foar in lén
en in folk sosiale forbetteringen allinnich
dan mar müglik binne as de ekonomyske
situaesje se drage kin.
I
van Koningin Juliana
No. 2
Dinsdag 8 Jan. 19S2
48e Jaargang
- B olsward
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
VeischIJnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs; 12 cent per m.m
Giro 87926
Hwat hat Gabe Skroar
U itgave van
Bolswards Nieuwsblad
Zie vervolg pag 2, le kolom.
PIET.
Verkeer.
Tj de J.
Door het ontbreken van een spoorwegver
binding en groot vaarwater is Bolsward tot
voor kort uitsluitend met de buitenwereld
verbonden geweest door zjjn drie uitvals
wegen: de Franekerstraat, de Harlinger-
straat en de Snekerweg. De laatste, waar-
Algemene opzet van het plan.
Het uitbreidingsplan moet de mogelijkhe
den scheppen om te voorzien in de toekom
stige behoeften aan woonruimte, werkge-
Moord op S.S.er: eis zes jaar. De officier
van justitie bij de Haagse rechtbank heeft
zes jaar met aftrek geëist tegen J. v. d.
M., wegens moord op de in zijn huis onder
gedoken SS.er K. Dit zou in of omstreeks
April 1945 zijn gebeurd. Het lichaam van
K. is half Januari 1951 aan stukken ge
sneden in de grond van schooltuintjes aan
de Laakkade gevonden.
Mijnwerker omgekomen. De 31-jarige hou
wer G. Hendrikx uit Echt is in een mijn
te Brunssum om het leven gekomen. Hij
werd bij het werk in een breukpijler op
de 636-meter-verdieping in de Staatsmijn
Hendrik door vallend gesteente getroffen
en overleed onmiddellijk. Hendrikx was ge
huwd en vader van één kind.
Wjj staan in 't Nieuwe Jaar,
De buien worden zwaar,
Ging men al vaak voorspellen.
Waar blinkt één witte stip;
We voelen ’t wereldschip
Onttakeld, overhellen.
Het donker maakt ons bang,
Menigeen zit allang
Zich hunkerend te verkniezen.
Tarten ook wfl ’t gevaar!
Door in ’t pas begonnen jaar
De moed niet te verliezen.
Kurt Carlsen kapitein,
Mag ons ten voorbeeld zfln,
Geen kan de afloop weten.
Is er geen land in zicht,
Wij mogen onze plicht,
Onze post, niet vergeten!
Ds. Martin Niemöller heeft in de Evange
lische Baptistenkerk te Moskou voor een
geestdriftige menigte van ongeveer 1000
kerkgangers een Kerstpreek gehouden.
Bevolking.
Het verloop van de bevolking van Bols
ward is bestudeerd aan de hand van gege
vens, verzameld door de Gemeente-Secre-
tarie en de uitkomsten van de volkstelling
van 31 Mei van het jaar 1947.
Hieruit blijkt een goede bezetting in de
jeugdige leeftijdsklassen. Daarentegen zijn
de klassen van de productieve leeftijden,
vooral aan de mannenkant onder bezet.
Van 1921 tot 1951 is er een natuurlijke
bevolkingstoename van 1% pet. Deze
wordt echter verminderd met de negatieve
resultaten van de vestigings- en vertrek-
ctffers tot pl.m. 1 pet.
De voornaamste oorzaak van deze achter
uitgang ligt in het wegtrekken van de
jonge klassen der beroepsbevolking, die
elders werk gingen zoeken. Als voor de
hand liggend middel voor verbetering moet
dan ook worden gestreefd naar het opvoe
ren van de werkgelegenheid in Bolsward.
Smoarge bargen groeije 't bést,
Mar tink der om: dat hat sa wést.
Hij heeft zijn vrouw geseind:
„Mijn kracht is niet verkwijnd,
Op post - en nooit versagen.
’k Geef ’t schip niet af als buit.”
Acht etmaal hield hij 't uit,
Hoop er zal redding dagen.
legenheid, maatschappelijk leven en ont
spanning en dat alles op een duidelijk net
van wegen en straten,, die het verband leg
gen tussen de verschillende stadsdelen. Zij
moéten uiteraard voldoen aan de eisen,
die het moderne verkeer stelt.
Daarnaast moet de oude stad het levende
hart blijven, waarvan het typische aspect
van een in zijn wallen besloten stad be
hoort te worden gespaard. Als voornaam
ste middel hiertoe is naar de Oost-zyde te
genover het Hoog Bolwerk het land open
gehouden tot aan de stadsgracht en aan
de Westzijde een groene ruimte gespaard,
waardoor de nieuwe uitbreiding enigszins
vrij bljjft van de contour van het oude
stadje.
Het Zwettegebied, dat hoofdzakelijk uit
wild grasland bestaat en waarin alleen aan
de rand enkele boerderijen liggen, zal in
de loop van de komende jaren aan Fries-
lands cultuurgrond kunnen worden toege
voegd. Het eerste complex (dat ten Noor
den van Oldeboom in de gemeenten Utin-
geradeel, Idaarderadeel en Smallingerland
ligt) is thans door een dijk omgeven en
dezer dagen zal men met het droogmalen
kunnen beginnen.
Van de 10.000 ha. cultuurland, welke men
in Frieslands Lage Midden denkt te win
nen is, als deze polder droogvalt, dan 800
ha. rjjp voor verdere bewerking.
Bemanning ging van boord,
Kurt Carlsen, onverstoord,
Blijft nog zijn plicht betrachten.
Alléén - verbeten stug,
Op de kapotte brug,
In sterreloze nachten
Nog een Friese stier In Engeland kam
pioen. Enige tijd geleden kon gemeld
worden, dat een Friese stier het kampioen
schap der Royal Show behaald had. Ook
een anderjfe uit Friesland geïmporteerde
stier heeft het in Engeland .ver gebracht.
Op de keuring te Oxford werd tot kam
pioen uitgeroepen de stier Dokter Roosje’s
Athleet II (geboren Oct. 1949). Deze stier
Winston Churchill, die Zaterdagochtend
met minister Eden en een staf van twin
tig leden in New York is aangekomen,
heeft het in het afgelopen week-eind tij
dens besprekingen met president Truman
„de grondslag gelegd voor de conferentie
over de wereldstrategie”, welke deze week
in Washington wordt gehouden.
Zaterdag z(jn Churchill en Eden nog voor
dat de Queen Mary” aan de wal lag, over
gestapt in een kotter om zo spoedig mo-
gelijk aan land te zijn. l?er auto en met
Trumans eigen vliegtuig zijn ze naar de
Amerikaanse hoofdstad gebracht.
Aan boord van het presidentiële jacht
„Williamsburg” hielden de beide staatslie
den nog Zaterdag een eerste conferentie.
Twintig minuten voor het diner aan boord
en twintig minuten er na spraken zij on
der vier ogen. Later werden ook Eden en
Acheson en anders adviseurs binnengeroe
pen.
Gisteren zouden de besprekingen officieel
beginnen.
De Amerikaanse bases in Engeland, het
Atlantisch Pact, Korea, de atoomwapens,
Perziö en Egypte en het grondstoffente
kort staan bovenaan op de agenda.
langs ook de tram naar Sneek loopt, is de
voornaamste geweest.
In deze situatie is een ingrijpende veran
dering gekomen, door de bouw van de Af
sluitdijk en de nieuwe Rijksweg 43 van
Sneek, via Bolsward naar de Afsluitdijk,
waardoor een directe verbinding van Fries
land naar Holland is ontstaan, waardoor
Bolsward thans aan een belangrijke ver
keersweg ligt.
Een verkeerstelling heeft aangetoond, dat
het overgrote deel van het verkeer op de
3 invalswegen voor Bolsward bestemd is,
zodat verkeersomleidingen enerzijds de
moeilijkheden in de stad slechts in geringe
mate kunnen verminderen, terwijl ander
zijds dit doorgaand verkeer aan de stad
ten goede komt, doordat deze meer contact
krijgt met de buitenwereld en zich meer
naar buiten manifesteert.
De ligging van Bolsward aan de verbin
dingsweg van Friesland naar Holland kan
ook de aantrekkelijkheid van Bolsward
voor de vestiging van bedrijven verhogen.
De aansluiting in de richting Sneek heeft
in het uitbreidingsplan een meer op de stad
gericht tracee gekregen, ten Westen van
het Julianapark.
Van de omgeleide Hichtumerweg is een
nieuwe invalsweg naar het Skilwyk ont
worpen, waarbij vlak buiten de stadsgracht
een ruim plein is geprojecteerd, waardoor
een parkeerruimte ontstaat, waaraan voor
al op marktdagen een groot tekort is.
Tot en met Zaterdag j.l. heeft het uitbrei
dingsplan van de gemeente Bolsward in
hoofdzaken en in onderdelen ter inzage
gelegen. Voor dit plan waarvan we
reeds eerder een overzicht gaven, bestond
wel is waar belangstelling, maar deze
kwam toch meer van „vakmensen”, dan
van Bolswards Ingezetenen zelf, al lieten
zij zich ook af en toe zien.
Het plan, waarop thans bezwaren kunnen
worden ingeleverd, zal nu wel vrij spoe
dig in openbare raadszitting behandeld
worden. Dat de critiek niet overgroot was,
zal waarschijnlijk ook wel in verband
staan met het feit, dat de meeste grond,
die b(j het uitbreidingsplan betrokken is,
eigendom is van de gemeente Bolsward,
zodat particuliere belangen hier geen
overheersende rol spelen.
Om het plan breder bekendheid te geven j
ook aan oud-Bolswarders, de meeste
trouwe lezers van ons blad! geven we
hier nog enige bijzonderheden uit de toe
lichting, die bij het plan werd overlegd.
inleiding.
„In 't verleden ligt het heden,” aldus Bll-
derdjjk. Gedachtig aan dit woord is het een
goede gedachte geweest, dat Prof. Froger,
de ontwerper van het plan, zich in een in
leiding rekenschap heeft gegeven van de
historische groei van de stad.
Over het ontstaan en de oudste begrenzing
van Bolsward kunnen wij slechts gissingen
maken, evenals over de ontwikkeling, die
het doormaakte, tot het in de Middeleeu
wen een levend aandeel kreeg in de han
del en de nijverheid van de steden van de
Hanze, waarvan het sedert 1422 lid was.
Daarna is de bloeitijd voorbij en is de om
trek van de stad waarschijnlijk eeuwen
lang onveranderd gebleven. In ieder geval
heeft Bolsward op de kaart van van De
venter uit circa 1575 reeds dezelfde gracht
die thans nog aanwezig is.
Door zijn ligging buiten het grote verkeer
heeft Bolsward in later eeuwen slechts de
functie vervuld van handels- en verzor
gingscentrum van zijn directe omgeving,
de Friese weidestreek.
De betrekkelijk geringe bevolkingstoena
me heeft tot het begin van deze
eeuw geheel kunnen opvangen door ver
dichting der bebouwing binnen de oude
omwalling. Eerst in de laatste decennia is
een systematische uitbreiding buiten de
oude kern ontwikkeld.
Het uitbreidingsplan, dat sedert het begin
van de oorlog ongewijzigd was gebleven,
moest na de bevrijding worden aangepast
aan de sterk veranderde omstandigheden,
wat bovendien binnen afzienbare tijd be
hoorde te geschieden, met het oog op de
in de woningwet voorgeschreven tienjaar
lijkse herziening van het plan.
werd gefokt door de heer J. G. van der Pol
te Herbatfum en in September 1950 uitge
voerd.
In bad verdronken. Een defecte gasra
diator heeft de 12-jarige M. H. A. M.
Scholtes te Naaldwijk het leven gekost. De
badkamer, waarin de jongen zich bevond,
was vol gas gestroomd.
Kinderen het slachtoffer. Te Spekholzer-
heide viel de 72-jarige S. in beschonken
toestand een vrouw aan, doch deze weerde
zich dapper, zodat de aanrander afdroop.
Hij keerde echter terug en wierp een pro
jectiel door het raam de kamer in. Twee
kleine kinderen werden gewond. -
Hoogtij voor zakkenrollers. Uit de Haag
se politierapporten der laatste dagen blijkt
dat de uitverkoop in Den Haag hoogtij
dagen vormt voor de zakkenrollers. Zij
slaan met succes hun slag, vooral in de
grote magazijnen. Een sterk staaltje le
verde een lid van dit gilde in een kleding
magazijn: h|j drong een kleedkamertje
binnen en terwijl zijn slachtoffer een col
bertje paste, stal hij uit diens oude colbert
een welgevulde portefeuille.
Kapitein Carlsen is met zijn „Flying En
terprise” met de slakkengang van vijf ki
lometer per uur, gesleept door de „Tur
moil”, op weg naar Zuid-Engelse haven
stad Falmouth.
Zaterdagochtend is men er in geslaagd de
tros vast te maken, nadat stuurman Ken
neth Dancy van de „Turmoil” was overge
sprongen om Carlsen te helpen.
De „Flying Enterprise”, die volgens de
commandant van de torpedobootjager
„John Weeks” 75 pct. kans heeft om het
te halen, was gister nog bijna driehonderd
kilometer van Falmouth verwijderd.
Ajs er geen nieuwe storm komt of onge
lukken gebeuren, kan de sleep in het mid
den van deze week in de haven binnenko
men, waar Carlsen een grootse ontvangst
zal worden bereid. Sedert Zaterdagochtend
is al ongeveer de helft van de sleepreis
volbracht.
Kapitein Kurt Carlsen zal bij behouden
aankomst in Falmouth onder meer zijn
ouders aantreffen, die uit Denemarken zjjn
komen overvliegen. De reis is door een
Londens dagblad betaald.
Hij is nu al 9 dagen en nachten aan boord
en rekent nog op 1 of 2 etmalen. Te zamen
met stuurman Dancy heeft hij Zondag een
wat hij (radiografisch) noemde „vorstelijk
diner” verorberd.
Al het scheepvaartverkeer op de weg van
de sleep is verzocht ruim baan te maken,
want de „Flying Enterprise” voert geen
lichten. Het schip maakt een slagzij van
zestig graden en de beide leden der „be
manning” houden zich met moeite vast in
de radiokamer.
De sprong van stuurman Dancy van de
„Turmoil” naar de „Flying Enterprise”
was een nieuw voorbeeld van moed. Beide
schepen stampten en slingerden in de hoge
zee. Toen de sleepboot vlakbij het vracht
schip lag, wachtte Dancy op een gunstige
„slinger” om over te springen.
Mar ek oarsom: it sosiale rjucht freget
forbetteringen fan de posysje fan de ar
beidende minsken sadré de ekonomyske ta-
stkn soks talit. Dit is klear yn to sjen
byhwannear men de libbens fan nou set
neist dy fan in pear tsientallen jierren for-
lyn. Wis om safier to kommen, moasten
hiel hwat gearkomsten, aksjes en wetten
tarieden en ütfierd wurde, dochs it wich-
tichste wie, dat de tanimmende en ratio
nele produksje dizze forbetteringen ütfier-
ber makke. Earst moat de pankoek bakt
wêze, dan kin men oer de fordieling pra
te.
Dizze wierheit hat alle minsken hwat to
sizzen, sawol dyjingen dy’t allinnich de
arbeidsfaktor ynbringe as de lju, dy’t al
linnich de kapitaelsfaktor forskaffe. Hja
kinne net sünder mekoar en hja kinne
meimekoar it hurdste foarüt komme.
De iensidichheit hwermei fakentiids beide
groepen allinnich mar sjogge nei har kant,
docht enorm folie skea, sawol yn de pro
duksje as jit mear yn de ünfrede en arge-
waesje, dy’t sa’n mentaliteit fêst mei-
brdngt. Dêrom is de sosiale frede sa’n
great goed en dêrom is en bliuwt it in
great algemien bilang dizze frede to bi-
warjen. In helder ynsjoch yn de forbou-
nens fan sosiale en ekonomyske dingen, en
in karakter, dat gjin nocht oan ünnocht
hat, kinne üs yn dizzen de goeie kant üt-
helpe.
Fryslén stiet yn koarten ek foar dltsoarte
fan fragen. Syn direkte produksje bringt
op it heden goede prizen op. Syn arbeids-
lean kin hiel wol bisjen leije.
Molke en fé, sied en setters, hja bringe
millioenen yn it beurske. En dêrom kin
men hjoed de dei ek de sosiale forbetterin
gen ynfiere, dy’t eartiids net müglik wie-
ne. Dêrom kin men nou de Fryske boere-
stün libjen sjen sünder it ivich en erflik
krimmenearjen. As de iene of oare dat
tsjintwurdich ek noch docht, is dit mear
in libbensgewoante as in biwuste died. Wy
soene dus sawol foar de arbeider as foar
de boer seis graech de omstannichheden
sa hélde wolle, mar de problemen, dy’t
soks opropt, binne machtich yn tal en yn
swierrichheden.
Dêr is alderearst de wichtige frage fan de
wetterbihearsking hjir yn Fryslén. Dan
net minder bilangryk it krijen fan njj lén
yn de striid tsjin de sé of it wetter binnen
de diken. Der is folie mear. Wittenskip en
hannel, organisaesje en ünderwiis moatte
yn it spier bliuwe om de posysje fan de
Fryske agrariër op it peil to hélden,
hwer’t it stiet. Der sit in enoarm kapitael
yn al dizze dingen en hja freegje ek nou
har diel op.
Teakesyl moat op ’e helling. De tsjettels
binne net langer fortroud en moatte der-
üt. As de saek klear is, dan sil it rapport
oer it twadde gemael ek net fier mear 6f
wêze en freget nije miljoenen. Yn de Don-
geradielen sit men mei plannen om de
wetterkearing en berging to regeljen. Yn
it Swettegebiet kin de wetterregeling jit
tüzenen H.A. min lén ta goed lén meit-
sje. Oan de sékant is nij lén to winnen,
hiel hwat wurken sille der yn de kom-
mende jierren barre om oan de earste eask
foar de agraryske produksje to foldwaen.
Oer de ündjippe slinken en geulen fan it
Wéd hinkje ek al ünderskate plannen fan
droechmeitsjen Mei inkele moannen binne
de kanaelwurken alhiel ré. Hoefolle mil
joenen hawwe dy koste. Nou sille de spoar-
banen nei Ljouwert foar de elektryske
traksje klear makke wurde, hwat ek de
noadige jildpine meibringt en far sa mar
fuort. Aloan wer moatte kaptaelsütjeften
de wei foar de arbeid frij meitsje, aloan
wer komt de meardere produktiviteit fan
de arbeid troch de ynvestering fan njj kap-
Een Zweedse dame is een dezer dagen ver
blijd met een Nederlandse cheque voor een
bedrag van 20.000 kronen. Dat geld werd
haar overhandigd als „vindersloon” voor
een sieraad, dat door koningin Juliana in
Parijs was verloren, zo meldt het Zweed
se persbureau T.T.
De dame uit Stockholm had onlangs op ’n
markt te Parijs dit sieraad gezien. De prijs
kwam haar erg laag voor en ze kocht het
pronkstukje.
Bij haar terugreis via Nederland herkende
de douane het sieraad echter als eigendom
van koningin Juliana. Deze had het tijdens
haar officiële bezoek aan Parijs in Mei
1950 verloren.
De douane nam het sieraad In beslag, maar
beloofde de Zweedse dame te zullen scha
deloosstellen. Deze schadeloosstelling is
haar thans als „vindersloon” uitbetaald.
De „Flying Enterprise”
Moest na een zware reis
Voor de orkanen bukken.
Een overhellend wrak,
Omhoog, omlaag gesmakt,
De zee bleef trekken, rukken.
Verklaring over zaak-Van Nes. Prof. dr.
L. J. van Holk, voorzitter van de’ Vereni
ging voor Misvormden, die de Orthopaedi-
sche Anna-kliniek te Leiden exploiteert,
zal binnenkort een verklaring afleggen
over het ontslag van dr. C. P. van Nes
als geneesheer-directeur van de Anna-kli
niek.
Inbraak met een luchtje. Door verbreking
van een venster hebben Inbrekers een be
zoek gebracht aan het Nederlandse filiaal
van een bekende Franse parfumeriefabriek
gevestigd aan de Willem de Zwijgerlaan te
Den Haag. Zij stalen f 500 en een aantal
flacons „Soir de Paris”.
Haring voor Rusland. Naar wij vernemen
sloot op Oudejaarsdag de reedersvereni-
ging voor de Nederlandse haringvisserij ’n
contract met Rusland af voor 30.000 vaten
zoute haring. Onderhandelingen over een
tweede contract moesten worden afgebro
ken wegens de geringe aanwezige voor
raad.
Van vroeger dagen. In „de Hoge Woerd”
te Heusden zijn urnen gevonden; bolle met
ronde randen en dieper in de grond Ro
meinse, van lichtgeel en grijs leem. Ook te
Drouwen, in Drente, zijn bij ontginnings
werk twee gave urnen uit de grond ge
haald.
Haas was de oorzaak. Een opgejaagde
haas in de Herwflnense polder was oorzaak
van een noodlottige vechtpartij tussen de
jachtopziener van het landgoed en de 23-
jarige landbouwer Van Zandwijk, waarbij
de laatste werd gedood.
Wilkes uit het veld gestuurd. Faas Wil
kes, de Nederlandse rechtsbinnen van de
Italiaanse club Internazionale, is in de
wedstrijd tegen Juventus, dat met 3-2 won,
in de 67ste minuut van het veld gestuurd
wegens ruzie met een der spelers van
Juventus. Bij de rust was de stand 2-1 voor
„Inter”.
Rijwielzaak in de os. Een korte, felle
brand heeft Vrijdagmiddag in Leeuwarden
tegenover de Harmonie de rijwielzaak van
de heer G. van der Meulen in de as gelegd.
De brand is vermoedelijk ontstaan door
een niet goed sluitende kachelpijp en in
een oogwenk stond de voorraad fietsban
den, die op de bovenverdieping was opge
slagen, in lichterlaaie. Binnen een half uur
was het pand een ruïne.
Hoog water in Limburg. Door de zware
regenval in de laatste dagen is de Maas
zeer sterk gestegen en heeft op enkele
punten, o.a. bij Maastricht en Roermond,
haar bedding verlaten. De watermassa’s,
die de zijrivieren aanvoeren, kan zij niet
verwerken. De stroom is sterk, dat menige
boten het anker moesten uitwerpen en
assistentie van een sleepboot moesten in
roepen.
De kerk is open. Als een lopend vuurtje
ging het Zaterdagavond 10 uur door Huis-
sen, het kleine stadje achter in de Over-
Betuwe: de Paterskerk is open. De Huis-
senaren hadden de „bestorming” van de
kerk aangekondigd en lieten het niet bij
woorden. Een mededeling van de kansel,
dat de kloosterkerk van de Paters Domi
nicanen op 2 Januari officieel gesloten zou
worden, had Huissen in beroering gebracht
Er zijn ingezetenen, die voor hun leven
een bank in de kloosterkerk hebben en bo
vendien is het werk van de paters, by wie
de Huissenaren blijkbaar liever te biecht
gaan dan bij hun eigen geestelijken, ’n tra
ditie, nauw verweven met het leven van
de bevolking.
tael.
It giet der mei as mei In man, dy’t fan
in bipaeld plak nei in oar plak moat, in hiel
ein derfandinne. Hat er nou gjin reade sint
dan moat er rinne en duorret it lang. Koe
er in fyts oantuge troch in bytsje jild, dan
gie it makliker en hurder, koe er in brom-
fyts keapje, dan avensearre er jit mear
en hie it noch makliker. Mar soe er sparje
oant er fan dat kaptaeltsje in auto krije
koe, dan einde de reis op syn hurdst en
wie derby biskut tsjin waer en wyn.
Dizze simpele forgeliking héldt in djippe
wierheit yn, dy’t lang net genêch ynsjoen
wurdt.
It kaptael is in wichtige faktor yn it op
peil bringen of hélden fan it materiële
libben. Wy kinne der net sünder, wy net,
dy’t fan üs hannen en hollen libje moat
te. It giet net om de kapitaelbisitter as
persoan, it giet om it kaptael seis as pro-
duktive factor. En it is net de béste erf-
poarsje fan Marx, dat hy de massa fan de
minsken sa blyn makke hat foar dizze ien-
féldige wierheit, troch de fierst to iensidi-
ge arbeidslear. Dat hat makke, dat men
tsjintwurdich yn bipaelde rounten net mear
forstien wurdt as men it wurd kapitaels-
foarming neame doart. Dat hat makke,
dat men, pleitsjende foar produktive yn-
vesteringen yn de lénbou, foar in feint fan
de rike léneigners oansjoen wurdt.
Dizze forblining moat weinommen wurde,
oars rint it forkeard. It gefaer fan per-
soanlik leed of misforstean moat men dan
mar riskeare. De eagen sille fansels wol
wer iepen gean en de lju nei de müle prate
kin men mar better oan demagogen oer-
litte.
Sil it slagje foar tsien miljoen arbeids-
müglikheden en in goed sosiael biskut bi-
stean to biwrotten, dan sil aloan nij kap
tael bisparre wurde moatte om de wegen
to sljuchtsjen, dy’t it folk gean kin om
dat to birikken. Ek op it gebiet fan de
agraryske produksje leit it net oars. En
dy’t de kapitaelsfaktor bilet om dit to
dwaen, sil ünderfine, dat men it hynder
earslings foar de wein slein hat. Yn it lyts
en yn it great bliuwt it wier: kaptael en
arbeid moatte meimekoar gean, dan sil it
striden fan alle minsken aloan better gean.
J
