Gabe Skroar
VER. STATEN STAAN VOOR
FANTASTISCHE KRACHTSINSPANNING
KRIS-KRAS door Nederland
I
COMMISSARIS DER KONINGIN
HEES DE VLAG BIJ „NIJ STAPERT”
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa A. J. OSINGA - Bolsward
Hwat hat
Buitenlands Overzicht
üs hjoed
to sizzen
Churchill moest bittere pil slikken
Dr Drees wil liever dollars verdienen dan
cadeau krijgen
Frankrijks nieuwe regering in moeilijkheden
Wommels in feeststemming
Spreekwaterval en stroom van geschenken
L
J
Te Arum wordt een
vliegtuig opgegraven
48e Jaargang
No. 7
Vrijdag 25 Jan. 1952
Bolswards Nieuwsblad
t
e
t
Van tekenhaak tot troffel.
(XII)
t
r
t
r
T
it
1
1
'f
1
s
t
t
:r
!t
De weg terug
West-Europa is daardoor op een derde
rangs positie geraakt en het communisme
is er door in opmars gekomen, na een
Suezkanaal
bleef onverhoord. Amerika wenst de Ara
bische landen niet verder te ontstemmen
en aan te sturen op een vergelijk waarbij
de koning van Egypte ook als konlng van
de Soedan wordt erkend waarna misschien
door aansluiting der Arabische staten in
een of andere vorm bij de Westerse ver
dediging, ontruiming door de Engelsen
van de Suezkanaalzöne mogelijk zou wor
den.
Het is te begrijpen, dat de Amerikanen ook
met zekere spanning naar de felle reacties
van de Franse regering op de nationalis
tische woelingen in Tunis zien, waar tal
van arrestaties werden verricht, wat in
de gehele Arabische wereld verontwaardi
ging heeft gewekt.
Trouwens ook in Frankrijk zelf had de
nieuwe regering Faure er moeilijkheden
mee. Deze regering, even zwak als haar
voorgangsters had direct een interpellatie
van de socialisten over haar houding in
zake de Tunesische onafhankelijkheidsbe
weging, te beantwoorden.
Piloot omgekomen. Een straaljager (Thun-
derjet) van de militaire vliegbasis Uden is
Maandagmiddag kwart over vijf in het
Ijsselmeer gestort bij het voormalige Kam
per zeebad tussen Kampen en Elburg. De
piloot, reserve-sergeant-vlieger E. R. Pop
ping uit Amsterdam, werd op slag ge
dood.
Drees ontmoet Truman. Minister-president
dr Drees heeft Maandag op het Witte Huis
een beleefdheidsbezoek van tien minuten
gebracht aan president Truman. Dr Drees
verzekerde na afloop aan de pers, dat geen
grote internationale vraagstukken werden
besproken.
ontworpen werd door arch. Grunstra, ver
bonden aan het architectenbureau Jorrit
sma. De samenwerking met de vele amb
telijke instanties was van de meest aan
gename aard. Het financieringsprobleem
werd opgelost, dank zij de voortreffelijke
medewerking van de gemeentelijke boeren
leenbanken.
Op 7 Aug. 1950 werd definitief tot de bouw
van het Rusthuis besloten. In een volgend
stadium werd de bouw opgedragen aan
Gebr. Draisma te Piaam, het schilders-
werk gegund aan de heer R. Timersma te
Womimels, de electr. installatie aan de he
den J. Hobma te Rien en Th. Houtsma te
Oosterend, het aanbrengen van de verwar-
mingsinstallatie aan de heer F. Feenstra
ZO DE OUDEN ZONOEN....
Dat de bewoners van „Nij Stapert”
het leven nog van de goede en vro
lijke kant bezien, blijkt wel uit het
feit, dat ze nu reeds een onderlinge
zangclub hebben opgericht met een
wekelijkse repetitieavond onder lei
ding van de directrice. Het moet op
„Njj Stapert” wel goed leven zijn.
Hwat kin it Lammert helpe,
Al rint it lok him nel?
Al reint It brij as wetter,
Dan is de leppel wei.
1
t
1
s
1
e
t
I
s
1
it
e
n
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
aan de heer P. de Hoop te Makkum, ter
wijl de tuinaanleg werd gegund aan de fa.
A. Bosgra te Bergum.
Geheel de inventaris, tot aan de washand
jes in de ziekenzalen, was reeds aange
kocht geleverd door diverse firma’s,
zowel uit Wommels als van elders toen
er nog geen spade in de grond was gezet.
In verband met de latere prijsstijgingen
is dit een zeer gelukkig besluit geweest.
De bouw werd in .het vroege voorjaar van
1951 onder ongunstige weersomstandighe
den begonnen. De schepper en bouwmees
ter, architect Grunstra, bleek een stuwen
de kracht. Hij wist wat hij wilde en waar
óm hij dat wilde. Tot in details was het
plan doordacht en verantwoord.
Met alle mogelijkheden werd gewoekerd.
De bouwkundig opzichter Fijlstra, belast
met het dagelijks toezicht, bleek hierbij ’n
ware rechterhand.
De Stapertsage, waaraan de naam van ’t
rusthuis herinnert, is door de heer Jentsje
Popma in gebrandschilderd glas weerge
geven.
Ook de bewoners, die uit de eigen huls-
radio-installatie al het gespiokene op hun
eigen kamer konden volgen, werden door
spreker hartelijk toegesproken, alsmede de
directrice, mej. Feenstra en de staf van
personeel.
t
i,
u
h
it
at
'P
met een rente van 2% pet. groot f450.000.
De geldlening zal worden afgelost in vijf
jaarlijkse gelijke termijnen. Het bedrag is
bestemd voor de financiering van de ka-
demuurbouw aan de Nassauhavesn.
Nederlandse Bank verlaagt rente met >/2
De Nederlandse Bank heeft met ingang
van Dinsdag 22 Januari haar rentetarie
ven met een half procent verlaagd. Daar
mee wordt de verhoging met een vol pro
cent, die op 17 April van het vorige jaar
werd ingevoerd, gedeeltelijk ongedaan ge
maakt.
Al een Paasei? Een Red Islandkip van J.
Struiving te Wons (Fr.) heeft de vriende
lijkheid gehad deze week een driepersoons
ei van 180 gram te leggen (normaal 60
gr.).
.1
e
it
’t
I.
l.
n
t
d
5t
k
:e
ie
n
•e
ie
n
e
i,
i,
J.
e
n
1.
herbewapening van Japan
als tegenspeler van rood China en doen
zij blijkbaar ook een poging ook Tsjang
Kai Sjek weer naar de macht in China te
doen dingen. Wil W.-Europa nog altijd rood
China voor het Westen winnen door een
compromis met de rode Chinezen te zoe
ken, de Amerikanen houden hun kaart op
de tegenstanders van de huidige macht
hebbers in China, daar wenst dus Was
hington een politiek van de sterke arm.
Maar Churchills verzoek te Washington
om steun bij de handhaving van Engelands
greep op het
Invoerverbod van vee op Tershelllng op
geheven. Terschelling heeft het invoer
verbod van herkauwers en pluimvee, des
tijds afgekondigd in verband met de mond-
derde wereldoorlog zou het nieuwe kansen
kunnen krijgen in het Westen. Azië onder
leiding van China, en het Midden en Nabije
Oosten zijn ontwaakt en een nieuwe we
reldbrand zou heel gemakkelijk tot een
overheersende positie van deze gebieden en
Zuid-Amerika kunnen leiden. Ook de Ame
rikaanse staatslieden beseffen dit wel.
Naast hun eigen militaire paraatheid en
die van W.-Europa, streven z ij daarom
naar de
wacht werd Churchills reis geen grote po
litieke resultaten heeft opgeleverd.
Ook over een paar jaar als Amerika en
misschien het gehele Westen militair ge
reed zal zijn, zal voor het Westen militaire
paraatheid niet alleen de doorslag moeten
geven bij hun houding tegenover de inter
nationale problemen.
Dictatoren mogen bereid zijn terwille van
hun eigen glorie hun volken op te offeren,
leiders van democratieën aanvaarden
slechts in het uiterste geval oorlog en wik
ken ook de gevolgen daarvan. Men zou
misschien in staat ztfn in ’n oorlog Rus-
lands macht in te perken. Maar ten koste
van welke offers aan mensen en goederen
niet alleen, maar ook van de positie van
het Westen?
De tweede wereldoorlog heeft daarvan een
waarschuwend voorbeeld gegeven.
„Hoge Raad”
Men wil reeds nu binnen de Atlantische
Unie een apparaat scheppen, een z.g. Hoge
Raad, waarin de staatshoofden elkaar ge
kegeld ontmoeten om met elkaar over de
te volgen politiek te spreken.
Dit lijkt verstandig. Tenslotte komt het
hierop neer, dat men van Europese zijde
wil trachten te voorkomen dat Amerika
straks, formidabel sterk als het dan zal
zijn, misschien tegenover Rusland minder
een politiek van ontspanning en meer van
intimidatie volgt en het concessies wil af-
dwlngen, welke de Russen er toe zouden
kunnen brengen het hoofd in de nek te
werpen.
Wat Engeland en W.-Europa nu willen, is
geregeld overleg op het hoogste niveau in i
de Atlantische Unie en gelijkberechtigd-
heid daarbij opdat een al te ultimatieve
Amerikaanse politiek kan worden voorko
men.
Dinsdag de 22e Januari Anno Domini 1952 zal in de geschiedenis van
de gemeente Hennaarderadeel en in het bijzonder In die van Wommels
met gouden letters geboekstaafd blijven. Na jaren van voorbereiding was
eindelek het grote moment aangebroken waarop het Rusthuis „Nij Sta
pert” officieel kon worden geopend. Met het hijsen van de vlag verrichtte
de Commissaris der Koningin in Friesland, Mi H. F. Linthorst Homan,
deze plechtigheid. Een welhaast onuitputtelijke rjj van sprekers en spreek
sters spraken de beste wensen uit en vereerden het nieuwe Rusthuis met
waardevolle geschenken. Heel Wommels leefde intens mee. We zagen
vele vlaggen en „Euphonia” bood spontaan haar diensten aan.
De openingsplechtigheid
Daar het gure weer het niet toeliet de ge
bruikelijke openingsplechtigheid, n.l. het
doorknippen van een lint, te verrichten en
dit ook weinig zin zou hebben, daar de
vele genodigden reeds binnen waren geno
digd, werd het gebouw, dat reeds enige tijd
bewoond was, op symbolische wijze door
de Commissaris der Koningin in Friesland,
Mr H. P. Linthorst Homan, in gebruik ge
nomen door het hijsen van de vlag. Het
was bij deze plechtigheid, dat het muziek
corps „Euphonia", dat zo spontaan haar
diensten had aangeboden, het Wilhelmus
inzette.
Rede Commissaris
De Commissaris der Koningin hield de
eigenlijke openingsrede.
Het is verheugend, dat, ondanks de moei
lijke tijdsomstandigheden, initiatieven als
deze tot een concreet resultaat kunnen lel
den aldus spreker.
Reeds voor de oorlog waren er bij het ge
meentebestuur plannen tot de bouw van
een tehuis voor ouden van dagen. Na de
bevrijding ontstond er nauwe samenwer
king tussen het bestuur van de burgerlijke
instelling van weldadigheid, het gemeente
bestuur en de diaconale commissie van de
Ned. Herv. Kerk in Hennaarderadeel, wel
ke commissie ook rusthuisplannen koester
de. Hieruit ontstond de bouw van het rust
huis van gemeentewege.
De moeilijkheden bij een bouw als deze
waren niet te onderschatten. Hierbij kwam
het overlijden van architect Jorritsma, de
moeilijke financiering, het gebrek aan
bouwvolume, moeilijkheden in verband met
het uitbreidingsplan, terrein, etc.
Goede medewerking van de drie boeren-
De grenswijziging HarlingenFranekera-
deelBarradeel. In hun antwoord op het
rapport van de commissie van rapporteurs
inzake de gemeentebegroting hebben B.
en W. van Harlingen meegedeeld, dat de
grenswijziging tussen Barradeel, Franeke-
radeel en Harlingen spoedig tegemoet kan
worden gezien.
En dat In deze tijd. Bij Tuindorp, Oostzaan,
Amsterdam, staan sinds enkele weken vijf
afgebouwde woningblokken leeg, omdat de
kelders onder water staan en de gemeen
te, noch de aannemers voor de afwatering
willen zorg dragen.
Het leven wordt goedkoper. Het prijsin
dexcijfer van het gezinsverbruik per 15
December 1951 daalde van 15 November
tot 15 December 1951 met 1 punt. Ook
het indexcijfer voor de voedingsmiddelen
liep met 1 punt terug. De indices van
groenten en fruit vertoonden een daling,
terwijl voorts enkele vleessoorten per 15
December goedkoper waren dan per 15
November. Aardappelen vertoonden een
prijsstijging. Bij de niet-voedingsmiddelen
daalden de prijzen van kleding en schoei
sel.
Rijkspolitie grijpt smokkelaars van oud
ijzer. De rijkspolitie van het Brabantse
grensdorp Lage Mierde heeft zes mannen
uit Helmond en Eindhoven gearresteerd,
die probeerden een vrachtwagen, beladen
met drie ton oud ijzer naar België te smok
kelen.
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs! 12 cent per m.m
Giro 87926
Niet op sleeptouw
Terwijl men echter aan de ene zijde de
hechte binding aan de machtige en rijke
oom In Amerika vurig begeert, wenst men
aan de andere zijde niet door hem op
sleeptouw te worden genomen.
Al met al zien we de Atlantische Unie
nog niet zo hecht aaneengesmeed als Eu
ropa dat wel wil, en de invloed van ons
werelddeel daarin zo groot als wel gewenst
ware om de Amerikaanse wat af te rem
men. Hoe groot die wel is, heeft Churchill
ook weer te Washington ondervonden toen
hij na veel tegenstribbelen de bittere pil
heeft moeten slikken dat een Amerikaan
bevelhebber van de Atlantische vloot zal
worden, als pleister op de wond kreeg hij
de toezegging dat Engeland een millioen
ton staal zal krijgen, waaraan het zo drin
gend behoefte heeft, in ruil voor 20000 ton
tin en 25000 ton alluminium. Op dit niveau
is er met de Amerikanen nog wel wat te
bereiken, als men maar niet afdingt op
hun positie als leidinggevend land. Zo is
er best kans, dat dr Drees’ verzoek om
bewapeningsorders voor onze industrie,
opdat wij dollars kunnen verdienen inplaats
van cadeau krijgen ook succes heeft. Toch
krijgt men de indruk, dat zoals al var-
Frieslands bevolking nam slechts weinig
toe. Het aantal inwoners in Friesland is
in 1951 met 291 personen toegenomen en
bestond op 31 Dec. van dat jaar uit 234611
mannen en 233433 vrouwen, totaal 468.044.
De geringe vermeerdering wordt toege
schreven aan het feit, dat anderszijds velen
emigreerden. Het aantal mannen vermin
derde met 141, het aantal vrouwen steeg
met 432.
VfTEL heel frappant zijn de uitgaven voor
bewapening voor de V. S., waar Tru
man pas de begroting voor het jaar Juli
’52Juli '53 heeft inge'dlend. Voor dat jaar
zjjn voor de eigen defensie 51.2 milliard
dollar uitgetrokken. Voor het lopende jaar
was dat 39.8 milliard, voor 1950 20.5 mil
liard en voor 1949 12.3 milliard.
Geen wonder, dat de totale begroting,
waarop ook nog 10% milliard dollar voor
militaire en economische hulp aan de bond
genoten is uitgetrokken, het hoogste cijfer
aan uitgaven meldt, ooit in vredestijd
voorgekomen, nl. ruim 85 milliard dollar.
Bovendien zal Truman voor de eerstvol
gende 5 jaar nog een totaal bedrag van.
6 milliard dollar vragen om fantastische
nieuwe wapens aan te maken welke op de
duur de traditionele wapenen zullen kun
nen vervangen. Eind van het volgend be
lastingjaar hoopt de president dat voor dt
meeste onderdelen der defensie het gewen
ste maximum bereikt zal zijn en dat de
militaire uitgaven nadien zullen kunnen
worden verlaagd.
Nieuwjaarsreceptie door H. M. de Koningin op het Paleis op de Dam te
Amsterdam voor buitenlandse vertegenwoordigers bij het
Nederlandse Hof.
H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Bernhard gaan het Paleis binnen.
De erewacht groet met haar vaandel.
en klauwzeer-epldemie en de pseudo-vo-
gelpest, thans opgeheven.
Dat kan helpen. Een der grootste emigran
tenschepen ter wereld, het pas verbouwde
ms „Johan van Oldenbarnevelt” van de
maatschappij „Nederland”, is 23 Januari
met ruim 1400 emigranten uit Amsterdam
naar Australië vertrokken. Er zullen en
kele bijzonder grote gezinnen aan boord
zijn: verscheidene hebben negen kinderen
en een gezin uit Enschedé heeft twaalf
kinderen. Nog een groot gezin zal ons land
verlaten: de familie Huisman uit Midden-
meer (zestien kinderen) vertrekt begin
Februari naar Canada.
Kinderziekenhuis in Leeuwarden gewenst.
Daar het aantal te verplegen kinderen in
het Diaconessenhuis te Leeuwarden dik
wijls meer dan honderd bedraagt, zou het
gewenst zijn, zo heeft de directeur-ge-
neesheer, dr G. A. Kruik medegedeeld, een
apart kinderziekenhuis te stichten. De
voorwaarden een gunstig gelegen ter
rein en eventueel voldoende kapitaal
zijn wel aanwezig. Slechts moeten de jaar
lijkse bedragen in die mate toenemen, dat
daaruit de te betalen rente voldaan kan
worden.
In het land van de heer S. Brouwer te
Arum is men bezig om een neergestort
vermoedelijk Engels, vliegtuig, dat in het
laatst van de oorlog te Kornwerderzand
werd aangeschoten en daarna nog naar
Arum vloog en daar brandend neerstortte,
op te graven.
Het vliegtuig, een zware bommenwerper,
zit behoorlijk diep in een sloot en gedeel
telijk in het land.
Op eigen risico worden bij stukjes en
brokjes de resten van het vliegtuig te
voorschijn gehaald. Het is het meest om
het metaal te doen. Voor deze opgraving
is vergunning gekregen.
TJURGEMEESTER J. van Hout, voorzit-
■*-* ter van het bestuur van „Nij Stapert”,
dat verder bestaat uit de heren R. Jonge-
ma, L. Lanting en P. Pagels, resp. secr.
B. A. en wethouders van de gemeente
Hennaarderadeel, kon vele officiële perso
nen en afgevaardigden het welkom toe
roepen, toen eindelijk na jaren van voor
bereiding, de deuren van „Nij Stapert”
voor het eerst officieel waren geopend.
Spreker releveerde vervolgens de wor
dingsgeschiedenis van „Nij Stapert”. De
eerste plannen dateren reeds van voor de
oorlog. Promotor was de oud-armmeester
Wietsma, terwijl de toenmalige gemeente-
architect, de heer Dijkstra, niet onschul
dig was aan het feit dat in het door Ir van
Loo ontworpen uitbreidingsplan een te
stichten rusthuis werd geprojecteerd.
Na de bevrijding werden de plannen weer
ter hand genomen. Spr. herdenkt hierbij
het werk, verricht door het medebestuurs
lid, thans wijlen de heer Foeke Galema
van Welsrijp.
Het eerste schetsplan werd geleverd door
de thans eveneens wijlen Eolswarder ar
chitect Ruurd Jorritsma. Spr. herdacht ook
deze zo plotseling verscheiden en veelbe
lovende bouwmeester. Uit piëteit t.o.v. de
overledene bleven de plannen voorlopig
rusten. Toen evenwel de diaconale com
missie van de gemeente Hennaarderadeel
ook plannen tot de bouw voor een rusthuis
koesterde, werd met deze commissie con
tact gezocht.
Het oorspronkelijk aangewezen terrein, de
Hofkamp, bleek bij nader inzicht niet ge
schikt voor de bouw van een rusthuis. Een
ruiling kwam tot stand met de diaconie
van de Ned. Herv. Gemeente te Wommels
en zo kreeg men de beschikking over het
terrein aan de weg naar Oosterend. Dit
terrein vroeg om een nieuw plan, hetgeen
Rouw over Nederland. Na een week van
martelende onzekerheid moet thans als
zeker worden aangenomen dat de IJmui-
dense trawler „Alkmaar” met man en muis
is vergaan. Na ’t tragische ongeval met
de schipper van de reddingboot van Den
Hoek, die bij de uitoefening van zijn mens
lievende plicht verdronk, zijn opnieuw 14
Nederlandse zeelieden in de eindeloze strijd
tegen de zee gevallen.
In modder gestikt. Te Losser is een 22-
jarige man, Z., dood aan de kant van de
weg gevonden. De man was in de modder
gestikt. Men neemt aan, dat hij onwel is
geworden en daardoor van zijn fiets is ge
vallen. Het rijwiel lag naast hem.
Rotterdam kan lenen van Unilever. B. en
W. van Rotterdam hebben van Lever Bro
thers en Unilever N.V. een aanbieding ont
vangen voor een onderhandse geldlening te Sneek, idem van de sanitaire Inrichting
Churchill’s reis
In welke mate Churchill er in zijn confe- j
renties met de Amerikaanse president in j
Is geslaagd meer zeggingschap voor En- j
geland en voor geheel Europa in de Atlan
tische samenwerking te verwerven zal de J
tijd moeten leren.
De verkiezingen in Amerika kunnen hier
op ook invloed uitoefenen; als niet Eisen
hower of Truman maar bijv. Taft tot pre
sident gekozen zou worden geven we geen 1
duit voor die Atlantische gemeenschap; 't i
feit al dat generaad Mac Arthur die
het zwaartepunt van de Amerikaanse po
litiek naar Azië wil verleggen Tafts
candidatuur steunt, zegt al genoeg. Bo
vendien is de constructie van een Atlan
tische gemeenschap op zich zelf een hek
sentoer. Van Europese zijde is er een ken
nelijk verlangen de Ver. Staten zodanig in
die gemeenschap te binden, dat dit land
te allen tijde zowel militair als economisch
voor de andere leden in de bres zal sprin
gen. De voorkeur voor een binding in een
Atlantische gemeenschap boven die in een
Europese is eigenlijk ook al door dr Lrees
te kermen gegeven bij zijn bezoek aan Tru
man toen hij de bezwaren, veelzins ook
door België en Luxemburg gedeeld, tegen
de Europese defensiegemeenschap (Euro
pees leger) te berde bracht, al hoopte nij
dat deze zouden kunnen worden overwon
nen.
