KONING GEORGE VI
onverwacht overleden
GEDOKTER AAN EENWORDING VAN
EUROPA
RUSTHUIS „AVONDRUST” TE MAKKUM
WERD TE KLEIN
STUDINTEN
I R
48e Jaargang
No. 11
Vrijdag 8 Febr. 1952
Streekblad voor West
en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa A.J.OSINGA - Bolsward
ós hjoed
to sizzen
PYT
Buitenlands Overzicht
Verenigd Duitsland als Bufferstaat
OL
rt-
al-
Óf
hs.
:k:
:h-
un
Inwendige zwakheid van Frankrijk door
Spanje uitgebuit
Straks kan ook Wonseradeel bogen op bezit
van modern Rusthuis
D® kwesties van W.-Duitslands toela-
ting tot de Atlantische gemeenschap
en van het Saargebied hebben in de afge
lopen overzichtsperiode weer sterk de be
langstelling getrokken.
Hwat hat Gabe Skroar
a
Bolswards Nieuwsblad
'P-
KONING GEORGE f
it
„lek dien".
lei
zol
’e
;rs
‘ja
KONINGIN ELISABETH
Van tekenhaak tot troffel
(XÏH)
lm
ira
tal
Ier
ets
□er
de
jke
lan
Dienaar van zfln volk
Is met George VI, Koning van Engeland,
een groot vorst heengegaan?
In de democratie Is geen plaats meer voor
grote figuren als eens Karel V en bode
wijk XIV. En In Engeland is, sinds Prins
Albert, de gemaal van koning Victoria,
overleed, de macht in handen gekomen van
het Parlement en speelt de Koning geen
beslissende rol meer.
Was hij dan een groot man?
George VI heeft, toen hij Koning was, noch
ook daarvóór, blijk gegeven van geniale
of brillante kwaliteiten. Hij was een rus
tig, bescheiden, bijna verlegen man, die
zijn koninklijke plichten getrouw nakwam.
Maar zonder twijfel was hfl ’n groot mens.
De onverwachte kroon
Hij begeerde noch verwachtte de kroon.
Zfln broer, Edward, zou Koning George V
opvolgen en deed dat ook als Edward VIII.
De jongere broeder zal ongetwijfeld een
zucht van verlichting hebben geslaakt toen
zijn theoretische kans op het koningschap
(nog vrij groot dank zij Edwards gewoonte
met opvallende regelmaat van zijn paard
te vallen) met de troonsbestijging van de
Prins van Wales vrijwel verdwenen. Zijn
leven zou toch wel gevuld zjjn met repre
sentatieve plichten, maar in ieder geval zou
hij nog gelegenheid genoeg hebben om rus
tig te vertoeven in de huiselijke kring met
de vrouw van wie hij zoveel hield, de kin
deren, die hem zo lief waren en zijn eigen
leven te leven, ver van de vermoeiende be
slommeringen van het Hof.
Het mocht zo niet zijn.
Edward deed, wat George zonder twijfel
nimmer zou hebben overwogen: hij gaf zijn
koninkrijk prijs voor een vrouw. Zijn hu
welijk met de gescheiden Amerikaanse,
Mrs. Wallis Simpson, werd door de rege-
ring-Baldwin onverenigbaar geacht met ’t
bekleden van de koninklijke waardigheid.
Edward trad af.
En tegen al zijn wensen en verwachtingen
in moest George de kroon van het Britse
Imperium aanvaarden.
naast hem, zij wist een oplossing voor iede-
de moeilijkheid, zij versterkte zfln zelfver
trouwen. Met héAr samen durfde George
het aan de taak te aanvaarden, waartegen
hfl opzag als tegen een berg.
geland. De zon scheen niet voor George VI
hij moest zijn troost putten uit de weten
schap, dat ook achter de wolken zij nog
haar stralen uitzendt.
Dit alles schaadde zijn gezondheid. Het
kon niet langer verborgen blijven, dat de
koning lijdend was. De foto’s in de kran
ten toonden een zieke man, die zich slechts
door wilskracht en plichtsbesef staande
hield.
Het einde
Een riskante operatie bleek noodzakelijk.
En ze scheen te zjjn geslaagd. Koning
George nam gedeeltelijk zijn taak weer op,
maar steeds groter werd het aandeel van
„lek Dien”
George VI was een groot Mens.
Zijn leven stond in het teken van de dienst
van zfln land.
Neiging noch kwaliteiten bestemden hem
tot Koning van het Britse Gemenebest.
Maar hij aarzelde niet toen de plicht hem
riep. Eigen verlangens en neigingen schoof
hfl naar de achtergrond, genoegen noch ge
zondheid weerhielden hem er van te doen
wat hfl zag als zfln taak.
Met de talenten, hem gegeven, heeft hfl
gewoekerd tot de dood toe.
Juist doordat hfl de verpersoonlijking was
van wat men beschouwt als de typische
Brit, was zfln voorbeeld voor zfln onder
danen, in een tfld van zorg en druk, van
onschatbare waarde.
George VI, die zich nimmer lauweren ver
gaarde door heldendaden op het slagveld
of door politieke zegepralen, was een hero
ïsche figuur.
De zin van zfln leven, de zin van zfln ko
ningschap, kan worden uitgedrukt In twee
woorden:
bfl ook gerechtvaardigde oppositie tegen
de Egyptische binnenlandse politiek wordt
onderdrukt is het nog te vroeg en met
hulp van Amerika langs diplomatieke weg
ruim baan voor nieuwe besprekingen met
Engeland maakte, lijkt een betere weg en
moge ook Perzië een aanwijzing zfln, waar
trouwens de Wereldbank aan een oplos
sing werkt. We hebben wel de indruk, dat
ook de Engelsen, onder de invloed der
moeilijkheden waarvoor het Westen schier
allerwege staat, wel bereid zfln tot grotere
concessies aan het Oosterse nationalisme
dan tot nog toe. Dit onbevredigd nationa
lisme heeft in de nu gesloten zitting van
de V. N. te Parfls ook aanleiding gegeven
tot zeker neutralisme bfl de Arabische sta
ten in de strfld tussen Oost en West.
naam „Avondrust” werd gegeven. Het was
toen de z.g. goedkope tfld. Voor f25000.
was het gebouw, met inventaris en al,
compleet. Thans worden enkel de bouw
kosten van een uitbouw, die de capaciteit
verdriedubbelt, reeds geraamd op het 7-
voudige van deze som!
Het „Avondrust” van thans
Dinsdagmiddag werden we door de Dia
conie van de Ned. Herv. Gemeente te Mak
kum vriendelflk uitgenodigd eens een kflkje
te nemen in he huidige Avondrust.
Dit rusthuis, dat enigszins buiten de plaats
ten Noorden van de Ned. Herv. Kerk en in
de onmiddellflke habflheid ervan, is verre
zen, biedt thans plaatsing voor 23 Ouden
van dagen, waarvan een groot deel leeft
in gemeenschap d.w.z. dat deze oudjes geen
afzonderlijke kamertjes tot hun beschik
king hebben, doch in een gemeenschappe-
To let bitoeht
Hat mannichien yn ’t Iflen brocht.
Moeilijk probleem
Hoe dan ook, de strfld of W.-Duitsland zal
deelnemen aan de W.-Europese defensie, de
prijs welke daarvoor moet worden betaald
en de vorm waarin ze zal plaats hebben,
is thans in volle omvang ontbrand. In we
zen is het eigenlijk een strfld om de lei
ding in West-Europa tussen Frankrflk en
W.-Duitsland. We hebben de indruk, dat
ija
it
‘St
\Zeischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Int
op
ei-
>at.
ie.
m-
•dt
ie:
bi-
rp
:oe
iy
:es
sa
ch
an
Ite
n-
1?
J.
e”
en
to
te-
:ke
et.
;se
lly
se*
tet
ier
re,
m-
lat
>n-
el”
je-
ft-
o’s
na,
:an
ers
it
>ar
op
lei
;er
Ja
it-
yn
al-
Sil
e?
?m
rst
rst
or-
n-
en
De
5S.
te
ise
ha
de
m-
rf-
ry
ar
4e
■m
hy
He
>rt
to
ra
in,
iy
in
dn
la.
da
üs
te,
He
w-
Spanje werpt balletje op
Van Spaanse zijde is de laatste dagen ook
een balletje opgeworpen om te bemiddelen
tussen het Noord-Afrikaanse nationalisme
en het Westen. Madrid heeft de laatste
jaren nog al gedongen naar de sympathie
der Arabieren, doch het geniet zeker niet
voldoende gezag voor zo’n belangrijke rol.
Een vijftiental Aziatische en Arabische
staten heeft besloten het beleid van Frank
rflk ten opzichte van Tunis voor de Veilig
heidsraad te brengen. Of de zaak daarmede
werkelijk is gediend is een andere vraag.
Het Egyptische vorbeeld, waar Maher
Pasja in korte tfld orde op zaken stelde
voor een antwoord op de vraag of daar-
genomen. Hfl is 56 jaar oud geworden.
Het tragische gebeuren werd onmiddellflk
naar Kenya geseind, waar Kroonprinses
Elisabeth en haar echtgenoot de Hertog
van Edinburgh zich bevonden. De Kroon- economische dreiging hing zwaar over En-
prinses is krachtens de Grondwet van het
ogenblik van het overlflden van haar va-
dler af reeds Koningin. Zij zou zich zo snel
mogelflk naar Engeland begeven, waar de
Privy Council, de Kroonraad, die onder
meer bestaat uit de belangrijkste ministers,
vroegere premiers en de gouverneurs-ge-
neraals van de dominions, haar officieel
tot Koningin zal uitroepen.
De kroning zal eerst over verscheidene
maanden plaats hebben.
Het stoffelijk overschot van de Koning zal
worden overgebracht naar de kapel op het
terrein van Sandringham. Het zal daarna
naar Londen worden overgebracht, waar
vandaan het in statie naar Windsor zal
worden vervoerd.
Naar „Verenigd Duitsland”?
De voorbeur voor het „neutralisme een
verenigd Duitsland, gedemilitariseerd als
bufferstaat tussen Oost en West schijnt
er weer sterk te groeien. Dat blijkt ook
I uit het feit, dat Helene Wesser, de leid
ster van de links katholieke Centrumpartfl
en voorzitster van de fractie van deze par
tij in de Bondsdag al haar functies er aan
DE laatste jaren is er overal een verheu
gende activiteit ten opzichte van de
zorg voor de ouden van dagen. De jaarlflk-
se uitstapjes, in heel wat dorpen een tel
kens terugkerende zomerse exodus, geven
daar één bewijs van, het feit, dat overal
rusthuizen worden gebouwd, verbouwd of
vergroot een ander. Maar ook in het ver
leden was men zich de zorg voor de naaste,
ook voor de oudere dorps- of stadgenoot
wel bewust, getuige een groot aantal gast
huizen en stichtingen, die hier en daar in
de loop der eeuwen verrezen. De drflfveer
tot het stichten van dergelijke huizen was
niet altijd hetzelfde. Soms geschiedde het
uit enkel philantropie, soms was het de
liefde van Christus die drong. Dit laatste
zal het geval geweest zfln bfl de diaconie
der Ned. Herv. Gemeente te Makkum, dat
in 1932 een voor die tfld althans zeer mo
dern rusthuis opende, dat de passende
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m
Giro 87926
Duister tfldperk
En het was voorzeker geen lichte taak.
Toen hfl de regering aanvaardde, dreigden
reeds donkere wolken. En weldra barstte
het onweer over Europa, over de wereld,
los. Bommen barstten in Londens straten,
gehavende resten van het Engelse leger
redden zich ternauwernood uit Duinker
ken. Weldra was de „Battle of Britian” In
volle gang.
„Engeland verwacht dat ieder man zfln
plicht zal doen.” Die leuze van de grote
j vlootvoogd Nelson was ook richtsnoer voor
het handelen van Koning George VI.
De vrede bracht weinig verlichting. De
Eerst de plicht
George zag dit als zfln plicht. En het lag
niet in zfln aard die plicht uit de weg te
gaan.
Bezat hfl de kwaliteiten, onontbeerlflk voor
zulk een verheven positie?
Ternauwernood.
Van nature was hfl teruggetrokken, schuw
de de openbaarheid. Een spraakgebrek
hinderde hem. Maar zijn huwelflk met Lady
Elisabeth Bowes-Lyon verdreef vele scha
duwen. Zij, vrolijk, levenslustig, had een
Uitermate gunstige invloed op de gereser-
Deelneming van Koningin Juliana
en Prins Bernhard
H.M. de Koningin en Z.K.H. de Prins der
Nederlanden hebben ’s middags terstond
nadat het* overlijden van Koning George
van Engeland hun werd medegedeeld, een
telegram van deelneming naar Buckingham
Palace gezonden.
Minister Stikker heeft met ontsteltenis en
diepe droefheid kennis genomen van het
overlflden van de Engelse Koning. Koning
George was een groot man, zo zeide hij,
in elke betekenis van het woord, die de
zware verantwoordelijkheid, welke zijn
taak in de fel bewogen tijd van zijn rege
ringsperiode meebracht, met al zijn krach
ten heeft vervuld. Hfl heeft daardoor de
oprechte eerbied en bewondering van alle
vrienden van het Gemenebest verworven.
Het Nederlandse volk leeft mee met de
rouw van de Britse natie en van de Com
monwealth.
Beschamend onvruchtbaar
De zitting was beschamend onvruchtbaar
al vond Eden bfl zfln inleiding van het de
bat over de buitenlandse politiek in het
Lagerhuis, dat de tegenstellingen er min
der scherp waren dan voorheen wel eens
het geval was. Eden zeide ook nog dat de
vrees voor een onmiddellflke oorlog niet
was toegenomen, maar toch ook wel was
gebleven. Dat is geen wonder, als men de
omvang der oorlogsvoorbereidingen gade
slaat. De Amerikaanse minister van de
fensie Lovett heeft verklaard, dat het door
Truman die een nieuwe candidatuur
voor het presidentschap voor de voorver-
kiezingen der dem. partfl in New Hamps
hire heeft aanvaard aangevraagde be
drag van 52 milliard dollar voor de defen
sie voor het volgend belastingjaar absoluut
het minimum is. Ein wat Rusland betreft
ofschoon we daar weinig van weten
de meest betrouwbare gegevens daarom
trent vindt men in het jaarlflks overzicht
van de Economische Commissie voor Euro
pa voor ’t jaar 1951. De indruk is, dat de
positie van de Russische bevolking weinig
verbeterd Is, doordat de nadruk op de pro
ductie voor de bewapening valt. Een ruwe
schatting onthult, dat in 1949 55 millioen
roebel, in 1950 63 milliard en in 1951 80
milliard voor dit doel werd uitgegeven en
dat de Russische inspanning ten deze in
ieder geval niet achter staat bfl die van
de Westerse landen. Het is een opbieden
tegen elkaar met al de gevaren van dien.
Toen bekend wérd, dat dr Adenauer in de
Bondsdagfractie van zfln partij had ver
klaard, dat zfln regering geen verdrag met
de Westelflke mogendheden en geen over
eenkomst over deelneming aan een Euro
pees leger zou tekenen vóór dat de West-
Duitse wensen inzake deze twee punten
waren ingewilligd, namen natuurlflk de
Fransen ook geen blad meer voor de mond
en wezen zfl rondweg Adenauers eisen af.
Van Duitse zijde is, toen de Grote Drie om
opheldering vroegen, ontkend, dat de kan
selier het zo kras had gezegd, als het in
de bladen was gekomen. Het zou anders
wel verklaarbaar zfln als dr Adenauer
had gesproken als gemeld werd, want hij
stond aan de vooravond van het debat over
Duitsland’s deelneming aan het Europese
leger in de Bondsdag, waar hfl zware op
positie had te verwachten van in de eer
ste plaats de sociaal-democraten. Slechts
als er een dikke prijs voor Duitslands deel
neming aan de W.-Europese verdediging
betaald wordt scheen Adenauer op een
meerderheid te kunnen rekenen, een meer
derheid dan in het parlement, want in de
laatste tijd wordt het zelfs betwijfeld of
die meerderheid er ook wel onder de W.-
Duitse bevolking zou zfln.
heeft gegeven om met dr Heinemann, een
vroegere minister uit Adenauers kabinet
en politiek vertegenwoordiger van de pro
testantse kerken in W.-Duitsland deze idee
te propageren. Het is, terwfll we dit schrfl-
ven, niet te voorspellen, wat de Duitse
Bondsdag nu zal besluiten.
Het feit, dat Engeland zich blflkbaar bfl
Edens bezoek aan Parfls direct achter
Frankrflk geschaard heeft en dat de Ver.
Staten van oordeel zijn, dat eerst nu maar
eens voortgebouwd moet worden aan de
Europese defensiegemeenschap en dat later
Duitslands toelating tot het Atlantisch
pact en de Saarkwestie kunnen worden op
gelost, kón de meerderheid in de Bonds
dag aanleiding geven nu wat soepel te zfln
en toe te geven. Misschien vinden de Grote
Drie ook een formule welke de kool en de
geit spaart. Dat kan een der onderwerpen
zijn waarover de ministers van Buitenland
se Zaken der Grote Drie: Acheson, Eden
en Schuman op 13 en 14 Februari te Lon
den kunnen spreken als zij elkaar aan de
vooravond van de vergadering van de At
lantische Raad, welke op 16 Februari te
Lissabon bijeenkomt, ontmoeten. We ge
loven niet, dat, als de Grote Drie het wer
kelijk eens blijven, dr Adenauer persoon
lijk voorlopig zal willen volharden in zijn
eisen hij heeft ten slotte voor binnen
lands gebruik ook wat hard van de toren
geblazen het is echter de vraag waartoe
de Bondsdag hem zal verplichten.
Engeland de laatste tfld meer geneigd Is
Frankrflk daarbij te steunen dan wel eens
het geval is geweest. Amerika’s houding
in dezen is meer onzeker, ze varieert nog
al eens. Belangrflke informaties daarover
zal de reeds genoemde conferentie van de
Atlantische Raad te Lissabon kunnen ge
ven, daar ze alle aspecten van de Europe
se en Atlantische samenwerking onder de
loupe zal nemen. Nederland zal daar ook
door een grote delegatie vertegenwoordigd
zfln, o.a. vier ministers en de chef van
de generale staf. Een der hoogste en in-
vloedrflkste Amerikaanse functionarissen,
die daar zullen verschijnen is de heer
William Draper,
wie door president Truman een belang
rflke rol is toegedacht in de leiding van de
zaken van het Atlantisch pact, maar te
gen wie in Frankrflk zeer fel verzet is
gerezen omdat hfl pro Duits heet te zfln.
De Fransen hopen op Engelse steun te
gen eventuele plannen van Draper Duits
land op de voorgrond te schuiven.
In deze tfld van crisis binnen de W.-Euro
pese verhoudingen blijft het uitermate
jammer dat de Franse regering op zo be
trekkelijk wankele basis staat en naar
buiten nauwelflks met het gezag het ge
hele volk te vertegenwoordigen kan optre
den. Daarom ook kan zfl de binnenlandse
moeilijkheden niet aan. De aanhoudende
prijsstijgingen hebben haar aanleiding ge
geven het parlement een voorstel tot het
invoeren van een glijdende loonschaal voor
te leggen, maar het eigenlflke probleem:
de inflatie, durft ze niet aanpakken. Ge
heel anders dan in Engeland waar de re
gering niet aarzelt voor de bevolking zwaar
drukkende maatregelen te nemen. Wel is
de Engelse oppositie het in onderdelen
van die plannen niet met de regering eens
en wint de groep-Bevan aan invloed, om
dat ze ook de bewapening in de bezuiniging
wil doen delen, maar 't gehele volk deinst
niet terug, zich beperkingen op te leggen,
waarover de Franse regering tegenover
haar volk zelfs niet durft te kikken.
En dat Frankrflk, dat zozeer op de Euro
pese samenwerking heet aan te sturen,
heeft zelfs besloten tot beperking van de
goederen-invoer uit W.-EUropese landen.
De inwendige zwakheid van Frankrflk
wordt door Spanje uitgebuit bfl Madrids
onderhandelingen met Amerika. De Spaan
se regering geeft nu de vorkeur aan een
tweezijdig verdrag met de Ver. Staten in
zake militaire en economische samenwer
king inplaats van een opneming in het
Atlantisch pact. Als Spanje lid van dat
pact werd gesteld de Europese leden
gingen er mee accoord zouden Spaanse
troepen ook verplicht kunnen worden el
ders in Europa te vechten. De regering van
Franco beroept zich nu op de h.i. bestaan
de zwakte van Frankrflk en het nog ont
breken van een Duits leger om te betogen
dat de Rfln of Elbe linie toch niet te hou
den is, doch alleen Engeland en het Ibe
risch schiereiland bfl de eerste communis
tische stormloop niet overspoeld zullen
worden. Madrid insinueert zelfs, dat En
geland juist daarom niet deelneemt aan
het Europese leger, het wenst zfln expe-
ditieleger niet weer aan een débacle bloot
te stellen.
We laten deze Spaanse mening voor wat
ze waard is, ze is kennelflk ook ingegeven
door spfltigheid, dat de Europese leden
van het Atlantisch pact Spanje niet als
partner wilden hebben misschien is En-
gelands opinie daarover trouwens wel wat
veranderd maar wat Amerika er ook
van denkt, Spanje krflgt als eerste bijdra
ge van Washington aan militaire en eco
nomische steun 300 millioen dollar.
veerde, hoekige echtgenoot. Zfl stond altijd
Woensdagmorgen vróeg in het konink-
J^ONING GEORGE VI van Engeland is
Iflk buitenverblijf te Sandringham overle
den. Hfl is in zfln slaap vredig heengegaan.
Toen hfl zich de vorige avond ter ruste
begaf, wees niets er op, dat het einde nabfl
was. Hfl voelde zich volkomen gezond. Zfln
laatste verschijning in het openbaar was
de vorige week Donderdag toen hfl op het
Londense vliegveld van zfln dochter Eliza
beth en haar echtgenoot afscheid nam bfl
hun vertrek naar Australië. Deze bevonden
zich op het ogenblik van het tragisch ge
beuren in Kenya.
Op 23 September van het vorige jaar had
de Koning een ernstige longoperatie on-
dergaan. Thans is bekend gemaakt, dat bfl
deze operatie de gehele linkerlong is weg-
de Kroonprinses, Elisabeth, in de vervul
ling dier plichten.
Hfl zag zfln oudste dochter, die zoveel met
haar vader gemeen had, getrouwd met de
man van haar keus, Philip van Grieken
land. Hij mocht zich verheugen in de aan
blik van zfln kleinkinderen.
Toen gingen Elisabeth en Philip naar
Afrika.
De koning wist, beter dan iemand anders,
hoe de situatie was: dat het mogelflk was,
dat hfl zfln geliefde dochter nimmer zou
weerzien. Maar hij wist ook hoe noodza-
kelflk dit vorstelijk bezoek aan de Britse
gebieden in Afrika (thans voor het Impe
rium van vitale betekenis) was. Elisabeth
moest gaan waar haar plicht haar riep, en
het afscheid was een afscheid voor altfld.
Zfl zag haar geliefde vader niet levend
weer.
Stêd-studinten
Bin meast trinten
Prate graech ris mei de prins
Fan ’e wike
Die soks bliken
Oan de akadeemje Grins.
Nijelingen!
Daliks springe
De trochwintere der op öf.
't Wurdt slim mienens
En sa’n grienen
Rekket soms omraek yn 't nau.
Wylde riten
Dolle fiten
Bin oan oarder fan de dei.
’t Is gjin wónder
Hwant in „boender”
Telt as klubgenoat net mei.
In gelearden
Dimmen „deaden”
Is der allemans fortriet.
Meiinoar drinke!
Meiinoar Klinke!
De oerdweaskens ken gjin miet!
Gun sa’n jonge
Brike sprongen.
Lykwols Grins hat it wer sjoen
Hja forjitte
Oer de miitte
Faek har ear en nar fetsoen.
-
