GRONDWET IN DE BRANDING
KRIS-KRAS door Nederland
Duits nationalisme en Italiaans neo-fascisme
steken de kop weer op
Hwat hat (3cit)c Stkroar
üs hjoed
to sizzen
Onrust van Perzië tot Marokko
Laatste Berichten
Minister Heel kreeg het zwaar te verduren
De Matthaus Passion
te Sneek
Frankrijk „vertrouwt in het wantrouwen*9
Straaljager explodeert
Een straaljager (Gloster Meteor) van de
Nederl. Luchtstrydkrachten is Woensdag
half vyf in de omgeving van Lunteren in
de lucht geëxplodeerd. De piloot, de 24-
jarlge sergeant-vlieger P. C. Smaal uit
Dordrecht, verloor het leven. Het slacht
offer was gehuwd.
No. 15
48e Jaargang
Vrijdag 22 Ffebr. 1952
n
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.OSINGA - Bolsward
Buitenlands Overzicht
!t
1
i
i
Bolswards Nieuwsblad
I.
e
B
zal
Vervolg op pag. 2, 2e kol.
i
i
KAMEROVERZICHT.
1
9
i
i
e
r
3
2
1
1
1
e
s
E
l
S
l
5
l
f
Frico verkocht voor 127 mlllioen gulden.
Ook In het afgelopen jaar bereikte de
Frico een recordomzet met haar produc
ten. Bij de 53 deelgenoten werd een hoe
veelheid van bijna 500.000.000 kg melk
MARIJKE’S VERJAARDAG
Een miniatuur-badkamer, volledig Ingericht, werd onze jarige prinses
geschonken door de verbindingstroepen te Utrecht. De poppen gingen
direct in het bad.
aangevoerd met een vetgehalte van ge
middeld 3.98 pet. De fabricage van zuivel
producten kwam voor het eerst boven de
40 mlllioen kg en bedroeg ruim 42 millioen
kg. De totale opbrengst van hetgeen ver
kocht werd, was 127 millioen gulden.
Welter weer Kamercandidaat. De Katho
lieke Nationale Partij heeft oesloten by de
a.s. verkiezingen wederom met een eigen
candidatenlijst voor de Tweede Kamer uit
te komen.
’t Giet net altyd foar de wyn,
Tink wol: nel rein komt ainneskyn.
i
B
1
2
3
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
KEES BROEKMAN NOOR?
Kees Broekman heeft voor de Noorse radio
verteld, dat hij gaat trouwen met zyn
Noorse verloofde en zelf de Noorse natio
naliteit zal aanvragen.
MIN. SUBARDJO AFGETREDEN
De Indonesische minister van Buitenlandse
zaken, mr Achmad Subardjo is gisteren
afgetreden, Mln. pres. Suklman neemt zijn
portefeuille tydeiyk waar.
r
i
t
J
a
3
B
ANDERSEN GESLAGEN
Anton Huiskens heeft Woensdag te Skiën
op moeilijk te berijden ijs de Noor Hjalmar
Andersen op de 3000 meter geslagen. Huis
kens noteerde een tijd van 4 mln. 58 sec.,
Andersen 5 mln. 1 sec. Huiskens verbeter
de zijn eigen persponlijk record dat even
eens op 5 mln. 1 sec. stond met drie volle
seconden.
B
1
C
e
t
f
i
a
i.
i.
e
a
a
t
e
a
r
a
a
e
a
i.
s
i.
e
Verzet van Taft
Het verzet in ’t congres tegen deze steun,
dat zich rond senator Taft concentreert,
neemt toch al steeds toe. Deze senator
heeft nog dezer dagen gezegd dat het af
gelopen jaar heeft geleerd, dat in Europa
schenkingen in geld en wapens niet de be
reidheid om te strijden kunnen kopen.
Op Formosa was dat niet nodig, „daar be
staat die bereidheid reeds”, betoogde Taft,
die daarop pleitte voor een invasie van het
Chinese vasteland door de Chinese natio-
RICHTER OF ROESSLER?
De uiterst rechtse afgevaardigde van de
W.-Duitse Bondsdag „dr Franz Richter” is
gearresteerd. Hij zou in werkelijkheid Fritz
Roessler heten en voorheen lid van de
NSDAP zijn geweest. Hy zou getrouwd zijn
met zijn eigen „weduwe”. Roessler was n.l.
dood verklaard en „Richter” gehuwd met
diens weduwe, eventueel dus met zijn eigen
vrouw.
VJjf gulden voor militairen. Bjj beschik
king van de minister van Oorlog en Ma
rine zal aan rechthebbende militairen nog
voor het einde van deze maand de vjjf gul
den looncompensatie worden uitbetaald.
Tot de categorieën, die de looncompensatie
niet zullen ontvangen, behoren o.m. allen,
die van rijkswege worden gevoed en on-
gehuwden beneden de 23 jaar.
’t ziekenhuis toebehorende levensmiddelen,
zo gul was thans de officier van Justitie,
mr J. C. V. Meische, met de eisen, die
varieerden van 2 jaar gevangenisstraf tot
een boete van f 60 of 30 dagen.
Ontploffing bjj hoogovens. Dinsdagmorgen
is in de staalfabriek van de hoogovens te
Umuiden door nog onopgehelderde oor
zaak een deur van een staaloven ontploft.
Rondschietende stukken van deze deur
ming over de Europese defensiegemeen-
schap nodig. Men kan daar nu geen ken
nis nemen van een volledig plan voor die
gemeenschap, maar slechts van de bereik
bare mogelijkheden voor zo’n plan.
Misschien zal Portugal, nu de Duitse deel
neming aan de Westerse verdediging niet
onbesproken kan blijven, ok nog even het
aandeel dat Spanje daarin kan hebben
ev ennaar voren brengen, maar dat is niet
zo’n dringende kwestie.
Dringend is wel de Duitse deelneming en
men kan de Amerikaanse regering moei
lijk kwalijk nemen, dat zij haast daarmee
heeft, want zrj moet haar programma voor
militaire en economische steun an haar
bondgenoten voor het congres brengen,
dat er niet hartelijk ontvangen zal worden
als de regering niet tevens kan aantonen
dat West-Europa de plannen voor haar de-
fensiegemeenschap ernstig neemt en snel
.wil verwezenlijken.
Zoals de laatste jaren gebruikelijk was te
doen, zal ook dit jaar de Matthaüs Passion
op Goede Vrijdag weer in de Grote Kerk te
Sneek worden uitgevoerd. De restauratie
van de Martinikerk te Bolsward is nog
niet zover gereed dat men weer een uit
voering in Bolsward kan geven. Misschien
zal dit het volgend jaar weer het geval
zijn.
De uitvoerenden zijn: het Sneker Cantate
Koor, de Bolswarder Oratorium Vereni
ging en het R.K. Jongenskoor van Sneek.
De leiding berust weer bij de heer Gezinus
Schrik. Als solisten zullen meewerken:
Mevr. Erna Spoorenberg, Sopraan; Mej.
A. Neynis, Alt; Wiebe Draayer, Tenor;
Otto Couperus, Bas (Christuspartij)Peter
de Vos, Bas (kl partijen)Mevr. C. Kue-
ter-Zwager, Clavecymber, Jan Elzinga,
Viool; Kl. Kueter, Cello, terwijl ook be
richt is ontvangen van Jaap Stotijn, dat
hij ditmaal absoluut zijn medewerking aan
deze uitvoering zal verlenen voor de Hobo
partijen. J. W. Boeyenga verzorgt de or-
gelpartij, als orkest werkt het L.O.F. mee.
De uitvoering zal weer des middags plaats
vinden.
Zonder zegen. Tegen de vroegere directeur
van „Wees een zegen”, die eraan had mee
gewerkt, dat zijn vroegere kantoor werd
bestolen, is een jaar gevangenisstraf ge
ëist.
Lijk tussen spoorrails gevonden. In Hee-
renveen heeft men tijdens graafwerkzaam
heden op het stations-emplacement de res
ten van een lichaam gevonden. Men ver
moedt dat het hier het lijk van een Duits
soldaat betreft. Deze zou in 1944 zijn
doodgeschoten en heimelijk tussen de rails
zijn begraven.
Kracht door eenheid. Negen grote zuivel
fabrieken in de Achterhoek, die jaarlijks
87 millioen kg melk produceren, gaan ge
zamenlijk in Lochem een grote fabriek
voor de vervaardiging van melkpoeder
bouwen.,
fensiegemeenschap, dat zeker is van zo
wel de Franse als Duitse instemming.
Er zal daarvoor nog heel wat overleg no
dig zijn, al lag te Lissabon al een plan
klaar, opgesteld door de deskundigen om
de Europese defensiegemeenschap aan de
Atlantische te verbinden door een tractaat
en daardoor Duitsland, dat niet direct in
het Atlantisch Pact zal worden opgeno
men toch enige invloed in dat pact te ver
schaffen en het in ieder geval te doen pro
fiteren van de waarborgen welke dat pact
de aangesloten landen biedt; het zal als
het tot de Europese defensiegemeenschap
toetreedt tot die landen behoren, waar
voor, als een hunner wordt aangevallen,
alle leden in het kryt zullen treden.
Dokkumse meisjes kregen geiyk. De drie
meisjes uit Dokkum, die bezwaar hadden
tegen verspreiding van haar foto in bad-
costuum, die op prentbriefkaarten in het
openbaar werd verkocht, zijn door de
rechtbank in het gelijk gesteld.
De kantonrechter had de uitgever veroor
deeld tot f 50 boete en voor de rechtbank
luidde de eis f10. De rechtbank overwoog
dat de meisjes een redelijk belang hebben
om zich tegen de openbaarmaking te ver
zetten, doch nam daarbij aan, dat er geen
twijfel bestond aan de goede trouw van
verdachte.
100 millioen ton kolen In vooruitzicht. In
de gehouden vergadering der Eerste Ka
mer heeft de minister van Economische
Zaken, prof. J. R. M. v. d. Brink, medege
deeld, dat de ministerraad besloten heeft
tot ontginning van het miJnveld Vlodrop,
dat 100.000.000 ton kan leveren.
Diamanten bruiloft. Bertje (96) en Lintje
(94) van Schjjndelvan Oorschot vieren
te St. Oedenrode hun diamanten (70) brui
loft. 22 Praalwagens reden in een grote
optocht mee en de bisschop van Den Bosch
kwam zelf gelukwensen aanbieden.
75 jaar schoenmaker. De directeur-gene-
raal van de Middenstand, dr W. L. Groe-
neveld Meyer, heeft de zilveren ere-me-
daille, verbonden aan de orde van Oranje-
Nassau, uitgereikt aan de heer D. de Jong
in Den Haag. De heer de Jong, die onlangs
86 jaar is geworden, oefent reeds 75 jaar
het schoenmakersvak uit.
Ieder stal mee. Een volslagen gebrek aan
controle leidde in het Provinciaal Zieken
huis „Duin en Bosch” te Castricum tot ’n
grote reeks diefstallen, die jarenlang on
ontdekt bleef, doch heden voor de Alk-
maarse rechtbank een climax vond in de
berechting van dertien employé’s van deze
inrichting.
Zo gul als eens deze beambten waren met
het ontvreemden en accepteren van aan
Abonnementsprijs
1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs) 12 cent per m.m
Giro 87926
t
800 BAKKERS IN LEEUWARDEN
Ruim achthonderd Friese bakkers verga
derden te Leeuwarden. Aan Kamerlid v. d.
Wetering, aan wiens interpellatie de ver
hoogde broodprijs was te danken, werd
hulde gebracht. De spreker, oud-min. pres.
P. S. Gerbrandy, was verhinderd. In zyn
plaats sprak de heer S. Tamsma van
Kollum.
Garanties voor Frankryk
Frankrijk zal zekere garanties krijgen van
de Ver. Staten en Engeland tegen een her
leving van een agressief Duits militairls-
me als W.-Duitsland wordt herbewapend,
er zal waarschijnlijk een lijst worden sa
mengesteld van wapenen welke Duitsland
niet mag vervaardigen (die welke bestemd
zijn voor het voeren van een atoom-, che
mische of biologische oorlog)vonnissen
van Duitse oorlogsmisdadigers zullen al
leen kunnen worden herzien door een Hof,
waarin zowel de Grote Drie als W.-Duits
land vertegenwoordigd zijn enz.
Maar we hebben toch niet de indruk dat
de vertegenwoordigers der Grote Drie
naar Lissabon voor de vergadering der
landen van het Atlantisch Pact gegaan
zjjn met een plan voor een Europese de- 1
Bflna een hele week heeft de Tweede Ka
mer zich bezig gehouden met de voorstel
len van de Regering om de grondwet te
wijzigen. Een grondwetswijziging is altijd
een tere zaak in ons Parlement, omdat het
hier gaat om onze hoogste nationale wet.
Die wet kan men niet zomaar veranderen;
daarvoor is een aparte procedure nodig.
Zy wordt tweemaal besproken. Eerst een
keer door de Tweede en Eerste Kamer,
die de veranderingen kunnen aanbrengen
met gewone meerderheid van stemmen en
dan later nog een maal, maar dan is twee
derde van het aantal uitgebrachte stem
men nodig. Intussen zijn echter de beide
Kamers ontbonden en is meestal 'n nieuw
Kabinet geformeerd, dat dan de tweede
lezing van de wijzigingen moet verdedigen.
Men ziet, onze Grondwet wordt wel als
zeer gewichtig beschouwd.
Men zal dus begrijpen, dat er niet gemak
kelijk veranderingen in zijn aan te bren
gen. Dat heeft de huidige regering weer
ondervonden. Het eerste voorstel werd nl.
direct verworpen. Dit bepaalde, dat de
tweede lezing niet meer zou geschieden
door de Tweede en de Eerste Kamer, maar
door een speciaal in te stellen grondwets-
kamer. De Regering hoopte, dat hierdoor
de belangstelling van het volk voor deze
wijzigingen vergroot zou worden. Want
die grondwetskamer wordt alleen Inge
steld om de grondwet in tweede instantie
te beoordelen, waarna zij weer wordt ont
bonden. Het is duidelijk, dat dan de aard
van de wijzigingen in het middelpunt der
belangstelling staat. Zullen de meeste
mensen echter anders gaan stemmen dan
bij normale verkiezingen? Dat was de
grote vraag, die het debat beheerste. De
tegenstanders, de a.r., c.h. en een groot
deel van de p.v.d.a., alsmede de commu
nisten, waren deze mening niet toegedaan.
Zij stonden op het standpunt, dat men
meestal een party kiest. En de partyen
zullen de verkiezingsstrijd om de grond
wetskamer beheersen. Trouwens vele Ka
merleden zullen ook in die Kamer zitting
krijgen. Zij waren dus van oordeel, dat er
niet al te veel zal veranderen.
Een overtuigd a.r. om maar een voor
beeld te noemen; voor andere partyen
gaat dit ook op zal toch op zyn party
blgven stemmen. Ook al is hy het mis
schien op een bepaald punt niet eens met
Bakkersoorlog In Enschede. Een grote
bakkery te Enschede heeft met ingang
van Maandag de prys van het witbrood
eerste kwaliteit verlaagd met vier cent
per 800 gram, zodat deze prys is gebracht
op 37 cent per 800 gram.
Naar aanleiding hiervan hebben de ge-
zamenlgke Enschedese bakkerybedrgven
besloten de prigs van het witbrood dien
overeenkomstig te verlagen.
Marijkemuoi kan dus goedkoop brood eten.
In Rotterdam wordt gebouwd. De herrijze
nis van Rotterdams binnenstad staat er
op het ogenblik beter voor dan wie ook
óóit heeft kunnen vermoeden. Er is dit
jaar al voor een bedrag van f 11 mil
lioen aan Ryksgoedkeuringen verstrekt en
dit is, gelet op het totale bedrag over 1951
(15 millioen) een verheugend teken. Acht
grote firma’s zullen reeds in het eerste
halfjaar de eerste palen inslaan en de
grond, die reeds zo lange tgd „bouwrijp”
is, bezetten. De bouw van 2200 woningen
is reeds voorbereid.
Niet onmondig
Zonder een Europese defensiegemeenschap
biyven de mogeiyke gevaren van Duitse
zyde toch bestaan, onmondig kan men W.-
Duitsland toch niet te eeuwigen dage hou-
den, en hoe groot zou de Duitse wrok te
gen het Westen worden als men ’t tracht
te te doen! Ook daarom kan men Duits
land beter nu maar inschakelen. Zonder
medewerking van W.-Dultsland zouden wy
óf een Westeiyk defenslestelsel aan de
Ryn krygen, wat niet aanlokkeiyk voor
Frankryk, maar zeker niet voor Neder
land is, óf er zouden massa's Amerikaan
se en Engelse bezettingstroepen in Duits
land gelegerd moeten worden, en noch
Washington noch Londen denken daaraan.
De enige oplossing is dus een met waar
borgen omklede Duitse deelneming aan de
Europese defensiegemeenschap en over
deze zaken is in het weekeind te Londen
tussen de Grote Drie en dr Adenauer over
legd by de bespreking van de opheffing
van het bezettlngsstatuut. Er is daarbij
wel wat bereikt.
TWAALFDE PROVINCIE
De „gemeenteraad” van de NOP wenst
van het nieuwe land een twaalfde provin
cie te maken.
De Saarkwestie
Misschien dat, als de opwindipg zowel in
Duitsland als Frankryk veroorzaakt door
de parlementaire debatten over de kwes
tie van het Europese leger zich wat ge
legd heeft, en, in kalmer sfeer ook de
tweezydige besprekingen over de Saar
kwestie worden gehouden, tussen Parys en
Bonn nog een verder vergeiyk over de Eu
ropese defensiegemeenschap wordt bereikt.
Maar steeds weer biykt hoe moeiiyk het
Evenals de W.-Duitse, kreeg ook de Fran
se regering slechts met een betrekkelijk
geringe meerderheid een verklaring van
haar nationale vergadering dat deze be
reid was mee te werken aan de vorming
van een Europees leger, waaraan ook W.-
Duitsland een bydrage zal leveren. Ook ’t
Franse parlement koppelde aan die be
reidverklaring een serie reserves of voor
waarden, zodat de vertrouwensmotie wel
ke de Franse ministers meekregen naar
de conferentie te Lissabon eigenlgk, zoals
we ergens lazen, slechts vertrouwen uit
spreekt in het wantrouwen. Wantrouwen
dan tegen W.-Duitsland, en vrees dat de
herbewapening van dat land tenslotte ook
een groot gevaar voor het Westen
gaan betekenen.
Het „Duitse gevaar”
Is er wel Iemand die dit gevaar niet in
ziet? Die niet voelt dat ook deze herbe
wapening der Duitsers binnen een Euro
pese defensiegemeenschap kan leiden tot
een nieuw Duits milltalrisme, dat zou kun
nen trachten deze gemeenschap mee te
slepen in een oorlog tegen het Oosten om
de daaraan verloren Duitse gebieden te
heroveren; of dat, als Rusland bereid zou
zyn in de vorm van een Poolse afstand j is eeuwenoude tegenstellingen w— en dat
van deze gebieden de prys daarvoor te be- zyn de Frans-Duitse op korte termyn
talen, misschien uit deze gemeenschap zou
kunnen treden om samen met Rusland
zich tegen het Westen te keren?
Maar dit zijn mogelgke gevaren in de toe
komst, welke ten slotte minder zwaar
moeten wegen dan de werkeiyk reeds aan
wezige gevaren van het heden nl. de Rus
sische bedreiging van het gehele Westen.
de zienswyze van de fractie.
Er werden verschillende amendementen
ingediend om iets aan de situatie te ver
anderen. De heer Tllanus (c.h.) wenste
byv. de grondwetskamer af te schaffen.
Daarvoor in de plaats wilde hy de tweede
lezing opdragen aan de verenigde verga
dering van de Staten-Generaal. Dit amen
dement sneuvelde echter, zoals alle ande
re amendementen.
Het belangrijkste werd ingediend door
de socialisten, zy wilden belde mogeiyk-
heden openhouden. Ten eerste: de huidige
methode en ten tweede: het voorstel van
de Regering. Dit zou betekenen, dat by
iedere grondwetswyziglng een debat zou
moeten worden gevoerd of de tweede le
zing door de Staten-Generaal zal geschie
den of door de grondwetskamer. Toen dit
amendement werd verworpen, stemden de
socialisten tegen het wetsontwerp, waar
door het reeds in eerste instantie van de
baan was. Slechts de socialisten v. d. Goes
van Naters en Goedhart, alsmede de k.v.p.
en de v.v.d. bleken de bezwaren van het
merendeel der Kamer niet te onderschry-
wen.
De Regering had nog een belangryk ar
gument voor dit ontwerp, nl. dat de grond
wet nu gewyzigd kon worden zonder dat
er een ontbinding van de Kamers zou
plaats vinden. Nu wacht men meestal op
het einde van een parlementaire periode.
Dan moeten er toch verkiezingen worden
gehouden, maar dat zou niet meer nodig
zyn. De Kamer ging voor dit zwaarwich
tige argument niet opzy. Liever had zy
dus een tussentydse ontbinding, dan on
mondig te worden verklaard als het gaat
om grondwetswyzigingen. Dit eerste voor
stel was dus reeds een pyniyke nederlaag
voor de Regering.
Het tweede wetsontwerp was niet veel
beter. Weliswaar werd in eerste lezing een
meerderheid behaald doch het stond vast,
dat de Regering in tweede instantie niet
de vereiste tweederde zou halen. Dit ging
over „de nieuwe Rechtsorde”. De bedoe
ling was om onze verhouding met Indo
nesië aan te passen aan de huidige ont
wikkeling en dus alle verouderde passages
uit de grondwet te verwyderen. Er ont
brandde een hevige stryd, zoals we die zo
vaak gezien hebben by de Indonesische
kwestie.
Twee straaljagers maakten een oefen-
vlucht boven de West-Veluwe, toen een
daarvan plotseling in 'n razendsnelle duik
vlucht uit de wolken te voorschyn schoot.
Een zware rookpluim werd zichtbaar en
met een enorme knal sloeg het toestel op
korte afstand van de aarde uit elkaar.
Het ongeluk gebeurde juist boven een vry
drukke wegsplitsing, nameiyk de hoek
GoorsteegMelkade. In de woning van de
heer H. Borgers werd door de luchtdruk
belangryke schade aangericht. Een kind
werd gewond door glasscherven.
Nederland bouwt koelschepen voor Russi
sche rekening. Voor Russische rekening
zullen vyf koelschepen van 2540 ton in Ne
derland gebouwd worden. Deze schepen
komen voor in het in 1948 afgesloten han-
delsverdrag tussen Nederland en Sowjet-
Rusland. De schepen worden speciaal in
gericht voor het vervoer van vis. Het to
tale bedrag van deze order is meer dan
veertig millioen gulden.
Smokkelbende geknipt. Belgische en Ne
derlandse douane-, justitie- en politie-in-
stanties hebben een Nederlands-Belgische
smokkelbende in Zeeuwsch-Vlaanderen,
die sinds 1950 Nederlandse boter in grote
hoeveelheden over de grens bracht, ont
maskerd. Er is een groot aantal arresta
ties verricht. In Januari kreeg men de
eerste waardevolle aanwyzingen, toen in
Hulst een gepantserde auto tot staan kon
worden gebracht, waarby de leider van
een wyd vertakt smokkelcomplot werd ge
arresteerd. zyn chauffeurs, hulp-chauf-
feurs en schutters kregen een speciale
training in „ontsnappingstechniek”, alvo
rens zij bij de botersmokkel werden inge
schakeld. Ook kregen zy schietlessen. Bij
een ontsnappingspoging in België heeft
een auto van deze bende destijds een meisje
doodgereden.
Mijnstutten spoelden aan. Op de Zuidkant
van de Vliehors te Vlieland spoelden dezer
dagen mynstutten aan. Per vrachtauto
heeft een jutter ze naar ’t strandvonderij-
terrein getransporteerd.
te overwinnen.
De Amerikanen hebben voor dergeiyke
psychologische moeiiykheden eigeniyk
geen oog en ze zullen te Lissabon hun on
genoegen over de gang van zaken wel niet
onder stoelen of banken steken. Men is
daar byeen om de Atlantische gemeen
schap op hechter en Inniger basis, ook in
politiek en economisch opzicht, te organi
seren doch daarvoor is eerst overeenstem-
