Zware tocht met veel uitvallers
De Elfstedentocht
Martinytoer
I
i De prijswinnaars vanaf 1947 zijn:
Wegwedstrijd.
to sizzen
4
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
I
Ü3 hjoed
Fan de
Wesnielins van Halfweg wint opnieuw de
V aar di gheidsrit
Edelenbos, Enkhuizen, sterkste bij de
Nieuwelingen
Hwat hat Gabe Skroar
I
Boiswards Nieuwsblad
48e Jaargnng
No. 43
Dinsdag 3 Juni 1952
Bolswarder afstammeling wint
de grote Elfstedenprijs
in '48
in ’49
N.
H.
Dickentman,
in ’50
6.23)
Verhoeven,
A.
2de
6.25
in ’51
8de
4da
Bde
6.25
6de
99
6.36
Tde
r>
6.44
Spie
6.48
9de
10de
M
11de
H
6.55
12de
M
6.55
18de
14de
15de
n
7.10
16de
rr
7.12
17de
7.16
18de
7.17
19de
99
7.47
20ste
M
De nieuwelingen.
praktyk
dizze ta
Nieuwelingen klasse.
Deze wedstithjt werd in 1951 voor het eerst gereden. Win
naar werd A. van Andel te Harlingen, in 4.25 uur.
Winnaar 1952: M. Edelen bos, Enkhuizen.
Wol de eigen tael ek leare,
Halo heech it Fryek yn eare.
reëel
woane
Volgorde
tQd (240 km).
7.49
en
Abormemen tsprij s
i 1.50 peï kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per zn.m.
Giro 87926
De volledige uitslag is:
lete prijs: J.
De lijst in de groepen renners, nieuwelin
gen en vaardigheidsrtjders bevatte de vol
gende namen:
A. van Andel, Harlingen.
D. de Boer, Sneek.
J. Bruggenkamp, IJmuiden.
H. Buikhuizen, Meppel.
J. Charisius, Leeuwarden.
H. Douwes, Amsterdam.
H. Duiker, Meppel.
H. Elling, Meppel.
A. L. Felix, Assen.
D. Fokkema, O. B. Dtfk.
G. Gort, Meppel.
J. Grotenhuis, Den Haag.
B. Groen, Giethoorn.
P. Haan, Mechelen.
J. Hofland, Beverwijk.
G. Holleder, Amsterdam.
W. Holleder, Amsterdam.
N. Hooiveld, Werwershoof.
J. F. Huisman, Muntendam.
D. Kooistra, Groningen.
P. Kruger, Middelstum.
H. Jochems, Wassenaar.
J. Matena, Den Haag.
F. Mik, Nieuwe Pekela.
H. Molenberg, Groningen.
D. Nieuwenburg, Lelden.
H. Niewold, Veendam.
P. Nulle, Den Haag.
C. Nijkamp, Harlingen.
B. Ouwenhand, Den Haag.
H. van Ouwerkerk, Aalsmeer.
J. Peterson, Lefdsendam.
J. Plantaz, Eindhoven.
E. J. Prinsen, Coevorden.
H. de Roo, N.-Amsterdam.
A. Roosenstein, Sneek.
C. Ruiter, Amsterdam.
J. D. Schipper, Enschedé.
C. Schravemade, Amsterdam.
P. Bfevekin, Beverwijk.
F. Stroomer, WtJk aan Zee.
D. Vanacker, België.
J. Vermeulen, Lalden.
J. van Verseveld, Aalsmeer.
W. Visser, Harlingen.
M. J. de Wal, Apeldoorn.
A. Walraven, Breezand.
E. V.’arta, Groningen.
C. A. Willekes, Amsterdam.
K. Wiltjer, MiddolEtum.
H. Zevenberg, Groningen.
J. Bredius, Amsterdam.
R. Toornstra, Sneek.
Deelnemers aan de Vaardigheid waren:
L. van Djjk, Bolsward.
C. Backer, Ouderkerk a.d. Amstel.
J. P. Visser, De Haukes (Wieringen).
H. C. Wessellus, Halfweg.
S. Koopmans, Workum.
G. J. v. Manson, Ouderkerk a.d. Amstel.
D. Klink, De Haukes, (Wieringen).
A. Leegstra, Mantgum.
H. T. de Haan, Ouderkerk a.d. Amstel.
C. Brouwer, Hoorn.
P. de Vries, Workum.
Sj. Ttjsma, Warga.
J. F. B. Braat, Aalsmeer (N.H.).
H. P. Hulscher, Amsterdam.
K. Dlkkentman, Sloten (N.H.).
K. Schipper, Mlerlo (N.Br.).
C. Koppens, Helmond.
L. Buis, Sloten (N.H.).
Als nieuwelingen startten:
P. Lulden, Venhuizen.
W. J. Raven, Venhuizen.
G. Bock, Bolsward.
J, Gerrltsma, Sneek.
G. Mulder, Njjezjjl.
J. Glas, Franeker.
P. Voets, Workum.
W. Messchaert, Bovenkarspel.
S. Santema, Wirdum.
J. Taekema, Wfltgaard.
D. Tichelaar, Franeker.
T. Leystra, Hfllaard.
R. Bosklopper, Leeuwarden.
J. W. Ridder, Den Helder.
R. Koster, Julianadorp.
J. C. Zegers, Den Helder.
F. Brouwer, Den Helder.
J. Bouma, Den Helder.
P. Nüyens, Anna Paulowna.
J. Post, Den Helder.
R. Kuiper, Den Helder.
Lodewijks, Julianadorp.
A. Dekker, Meppel.
M. Spijksma, Meppel.
M. Edelenbos,Enkhuizen.
P. Hooiveld, Wervershoop.
J. Stroet, Werwershoof.
Maandagmorgen 6 uur loste burgemeester
Brulnsma het startschot en onmiddellijk
ging het met een flinke vaart op Harlin
gen los. Even buiten Bolsward trekken
G. Holleder, Amsterdam, P. Haan, Meche-
1 enen C. Nijkamp, Harlingen er tussen
uit, doch reeds voor Harlingen zijn ze in
gelopen door F. Mik, Nw. Pekela en C.
Willekes van Amsterdam.
Ook Elling van Meppel weet zich voor
Harlingen nog by de kopgroep te voegen.
Nauwelijks is de havenstad gepasseerd als
het grote peleton de achtervolging inzet.
Hiertegen is de kopgroep niet bestand en
spoedig zjjn de vluchtelingen weer ach
terhaald, maar nauwelijks is dit gebeurd,
en dan trekken Schippers van Enschedé
en NiJkamp van Harlingen er tussen uit.
Steeds groter wordt de afstand. Voor Min-
nortsga is de voorsprong van de 2 taai
volhoudende renners reeds uitgegroeid tot
8 minuten. Wel proberen Duiker en Ellen
van Meppel met F. Mik van Nw. Pekela
met hun drieën een achtervolging in te
zetten, doch dit staat het peleton niet toe
De wedstrijd der amateurs
over 240 tan.
welke laatste dit jaar deze beker moet verdedigen.
Winnaar 1952: H. C. Wessehus, Halfweg.
J. L. Buis, Sloten (N.H.).
Th. Jansen, Oudkerk (Fr.).
J. Botman, Lütjebroek.
J. Dekker., Grootebroek.
D. Bosma, Bolsward.
H. J. van der Meulen, Bolsward.
E. Andringa, Bolsward.
J. Broertjes, Abbekerk (N.H.).
S. Rodenburg, Parrega.
H. Krijnsen, Heerenveen.
B. Haitsma Jr., Bolsward.
Th. J. Mol, Werwershoof.
S. Burggraaff, Longerhouw.
C. A. de Bliek, Apeldoorn.
E. Sminia, Ried.
Chr. Waalwijk, Uitgeest.
C. de Groot, Bolsward.
T. de Boer, Harlingen.
C. de Waal, Wijk en Aalburg.
A. Huitema, Nijland.
C. Verdonk, Uitgeest:
6.25
(Belg)
6.25
en reeds 5 minuten later zien ze het nut
teloze van him poging in en laten zich
weer rustig afzakken. Wanneer Minnerts
ga is gepasseerd, gaat het peleton met een
razende vaart de 2 koplopers achterna.
Zienderogen wordt de afstand kleiner en
wat Nijkamp en Schippers ook proberen,
de overmacht is te groot en 5 km voor
Ferwerd is het gedaan met de heerschap
pij-
Hard, ontzettend hard, gaat het op Fer
werd los en weer moet het peleton aan-
'zien, dat een 5-tal een 500 meter voor
sprong nemen, op 200 meter gevolgd door
een groep van 3 renners en weer 100 me
ter daar achter een groep van vier. Het
peleton is nu uit een gerukt en tussen Fer-
schappen eal worden uitgezonden, banden-
pech. Dit kost hem vele kostbare minuten,
maar toch geeft deze all-round renner
niet op en zet na een nieuwe band te heb-
gen omgezet, op zijn eentje de achtervol
ging weer in. Inmiddels hebben de 6 uit
lopers Bolsward bereikt en luide toege
juicht door een enorme menigte, zien we
Douwes van Amsterdam de sprintprijs in
de wacht slepen.
Voort gaat het, als maar tegen de harde
storm in, Sneek en Ulst worden gepas
seerd, doch wanneer de straatweg naar
Lemmer wordt bereikt, heeft Wiltj er van
Middelstum te veel van zijn krachten ge
vergd en moet noodgedwongen loslaten.
Ondertussen vecht Hofland op zijn eentje
een harde strijd met zich zelf, de Bever
weker zet echter de tanden op elkaar en
presteert het om enige minuten van zijn
achterstand in te lopen en zelfs Wiltjer
bij Gaasterland voorbij te gaan.
De vijf koplopers, om beurten de kop ne
mend, bljjven verbeten doortrappen en zon
der dat er iets schokkends gebeurt, wordt
Staveren het einde van deze enorme zwa
re tocht bereikt. We zeggen het einde,
want van Staveren naar Bolsward, met de
harde wind in de rug, is het een peulschil
letje voor het vijftal. Het is nu wel zeker
dat de strijd zal gaan tussen Bruggenkamp
van Umuiden, Plantaz, Eindhoven, Dou
wes, Amsterdam, Vanacker, België en
Warta van Groningen.
Met een snelheid van bijwijlen 62 km vliegt
dit vijftal nu over de weg en wanneer Par
rega is gepasseerd, is het duidelijk gewor
den, dat de sprint de beslissing moet bren
gen.
Enige duizenden staan bij de Hollandia te
wachten op de dingen die komen zullen.
Plantaz van Eindhoven is sterk favoriet,
maar 200 meter voor de finish blijkt, dat
Plantaz in derde positie ligt, achter Dou
wes van Amsterdam en de man met het
Bolswarder bloed in zijn aderen.J. Brug
genkamp van IJmuiden.
Ontzettend snel gaat het deze laatste 200
meter, maar Bruggenkamp is niet te ge
naken in deze prachtige eindspurt en on
der luide toejuichingen vliegt hij om pre
cies 12.29 door de finish.
Bruggenkamp werd dus eerste en verover
de de schitterende „Joco”-racefietS, be
nevens de fraaie „L. A. B.”-wisselbeker,
de grote ere-medaille van Z. K. H. Prins
Bernhard en de herinneringsmedaille.
S De wisselbeker voor de renners (aangeboden door het Leeu-
ft warder Autobus Bedrijf) is
in ’47 gewonnen door T. de Boer, Harlingen, In 7.04 uur.
ft in ’48 Bep Andriessen, L’warden, in 6.56 uur.
u in '49 W. Dielissen, Beek en Donk, in 6.25 uur
J in ’50 W. Dielissen, Beek en Donk in 6.26 uur
ij* in ’51 definitief W. Dielissen, Beek en Donk, in 6.23 uur
ffl Thans werd de Jubileumbeker, welke ook nu weer aangebo
den werd door het Leeuwarder Autobus Bedrijf voor de zesde
ft maal verreden.
Winnaar 1952: J. Bruggenkamp, IJmuiden.
Vaardlgbeldsrlt.
Voor de Vaardigheidsrit is de Wisselbeker (aangeboden door
„Boiswards Nieuwsblad”)
in '47 gewonnen door D. Zoek, Babberich bij Zevenaar,
(Gld.) in 8.21 uur
C. N. v. d. Poel, Oude Ade by Leiden
in 7.51 uur.
Amsterdam,
in 7.88 uur.
Dussen (N.-Br.)‘
in 7.21 uur.
H. C. WesseHus, Halfweg, in 7.20 uur,
6.48
3. van Verseveid, Aalsmeer,
6.48
werd en Holwerd zien we, dat 4 vaiK.de 5 i
eerste vluchtelingen, bestaande uit Cha
risius, M, Mik, de Groninger Warta en
Willekes van Amsterdam hun voorsprong
nog iets vergroot hebben. De Harllnger
Ngkamp kan het tempo niet meer volhou
den en moest zich laten afzakken.
Tot na Dokkum houdt het 4-tal prachtig
stand, dan voegen Douwes van Amsterdam
en de Belg Vanacker zich bij de 4 uitlo
pers. Tussen Akkerwoude en Rinsumageest
kan Willekes het tempo niet meer bijhou-''
den en verdwijnt van het strijdtoneel. De
Leeuwarder Charisius rijdt een prachtige
rit en we denken reeds dat hij zijn woon
plaats als een der eersten zal bereiken,
doch helaas komt voor hem de pechduivel
om het hoekje gluren in de vorm van een
lekke band. Op 1 km van huis sneuvelt
Charisius eervol.
Dat het in de eerste etappe naar Dokkum
hard ging, bewijst wel de tijd van aan
komst Om 7.45 uur, dit is ruim 10 min.
vlugger dan vorig jaar, werd deze plaats
gepasseerd.
Nadien werden de rollen omgekeerd, de
Wind wakkerde aan tot een halve storm
en daar hiertegen opgetornd moest worden
is het te begrijpen, dat de snelheid aan
zienlijk terugliep.
Om precies 8.42 uur wordt Leeuwarden ge
passeerd en dan komen de favorieten op
zetten. Hofland van Beverwijk, Plantaz
van Eindhoven en Bruggenkamp, IJmui
den krygen ook aansluiting en dan gaat
het met 7 man sterk op Bolsward aan.
Ondertussen is ook Mik uit de hoofdgroep
verdwenen. Even voor Burgwerd krijgt de
bekende renner Hofland, die hoogstwaar
schijnlijk ook voor de wereldkampioen-
12.52
F. Mik, Nleuwe-Pekela
12.59
J. Peteraon, Leldsendam,
12.59
B. Ouwenhand, Den Haag,
1.14 7.10
N. Hooiveld, Wervershoof
1.14 7.10
J. F. Huisman, Muntendam
1.14
J. Materna, Den Haag
1.16
M. J. de Wal, Apeldoorn,
1.20
R. Toornstra, Sneek,
1.21
W. Visser, Harlingen
1.51
J. Grotenhuis, Den Haag
1.53
cijfers: tijd van aankomst
Bruggenkamp, IJmuiden,
12.29 6.25 (v. j.
H. Douwes, Amsterdam
12.29
J. Plantaz, Eindhoven
12.29
D. Vanacker Beverwijk
12.29
E. Warta, Groningen
12.29
J. Hofland. Beverwijk,
12.40
K. Wiltjer, Middelstum,
12.48
H. Elling, Meppel,
12.52
A. Walraven, Breezand,
12.52
Yanchijnt DINSDAGS «a VRIJDAGS
kedactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 431 (K 3137)
De boer üt Douwe Kiestra syn ynmoai bon-
deltsje ferzen: „Efter it Oargel" seit it sa
klear: „It giet om de simmer syn djür biskot,
In hiele winter ha wy nou' hwat”. Sa is it
mar. Der stiet wer folie op it spul en it kin
sa üngelyk biteare mei de gouden rispinge.
Foer is goud tsjintwurdich, dus hwat er to
groeijen stiet it it omtinken fan boer en wit
tenskip tige wurdich. Sa nou en dan krij ik
in guodlike nrip fan in stedman, dy seit:
jo moatte hwat mear oer oare dingen skriu-
we, dy kuil en heaboel kinne us it measte net
skele. Fan syn kant is dat wol to bigripen, de
measte minsken binne sterk op eigen bistean
en bilangen ynsteld mar oan de oare kant
sjocht men fan de Martiny-toer wei it greate
bilang fan de greidebidriuwen as grounslach
fan it hiele ekonomyske libben sa oertsjü-
gend dat ek üs stedman it ynskikke moat, dat
der gauris in wurdmannien oer falie sil.
En dat it de boer üt dizze omkriten sterk
oansprekt, ja oansprekke moat, dat moat hy
fan my dan mar oannimme. Hwant der tiist
hy en syn tuzen kollega’s al wer mei om:
It giet om de simmer syn djür biskot en dat
kin him wol tuzenen gounen skele. Dêrom
jitteris, hwat kant moat it üt mei dizze din
gen. It is nou wol klear, dat ik net bihear
ta de minsken, dv’t miene, dat it nou mei de
béste kuil- en fiea-methoade in biklonken
saek is. It bliuwt foar my jit in fraech en it
goede antwurd wit ik noch net. Hoe’t wy it
Kostbere aeiwyt yn it gers biwarje kinne op
de meast praktvske en goedkeapste manear,
dér sykje wy hjoed noch om, tinkt my.
wichtich is foar dt kuil, nnt der alhiel üt.
De sürgraed, de pH is fan Fryske kuil j im
mer to heech. It moat winlik net heger as 4.2
wêze, mar it gemiddelde fan de Fryske kuil
wie 4.94 oer de léste tsien jier.
Mar by Reitsma wie it 3.9. Dat kin dus ek
mei de Fryske methoade.
Alwer, ik wol witte, hoe’t dat koe! En dêr-
mei bin ik yn ienjcear ta myn stanpunt komd.
Salang men net oantoane kin, dat it ün-
mooglik is om de Fryske kuilmethoade to
forbetterjen, salang men gj'in forklearring
jaen kin foar dit en lyksoartige gefallen, sa-
lang sit de kans der noch yn, dat men troch
fierdergeand ündersyk dochs de Fryske me-
thoade bihalde kin. Hwerom giet it meastal
safolle minder? Hoelang moat it gers op it
lan lizze foar de béste ütkomsten. Hokfor
gers docht it it béste, koart of lang, jong of
hwat minder jong, sterk bidonge of minder
bi donge.
Hwat foarm, hwat bidekking is hjir brukt,
hoef olie gers wie hjir oan dizze bult. It pro
bleem is net ütiten, sei ik niis. Dat is it, hwat
my persoanlik net de frijmoedichheit jowt
om to sizzen: fuort mei de Fryske methoade,
wy moatte perfoarst mei Virtanen of Harde-
land of mei waeipasta of melasse ta. It kin
wol wêze, dat it der op ütdraeit, ik achtsie
dat wol mooglik, mar dat moat earst jit bli-
ken dwaen. Hwant omtrint de wurkingen en
processen, dy’t harren ófspylje yn de kuilbul-
ten hat de wittenskip hiel hwat ütsocht, mar
der bliuwe jit hiel hwat fragen oer. En it
gefal Reitsma is der ien fan en net it minste.
Men kin dat net ófdwaen mei it goedkeape:
Nu ja, dat is een uitzondering! Soks is net
en net wittenskiplik. Salang in ge-
boer dit birikke kin, salang is men
der net klear mei. En salang sil ik der mei
efter oansitte om de kuilkwesje net as in
oploste saek foar to stellen mar as in wich
tich probleem, hwer’t wittenskip en praktyk
noch jierren wurk oan hawwe om dizze ta
in oplossing to bringen. Fanselssprekkend
bin ik foarstanner fan alle methoaden, dy’t
dat bisykje en ik ried it sykjen tige oan. Mar
dan moat men de Fryske methoade by dat
ündersyk net oan ’e kant sette. Reitsma hat
biwiisd, dat se noch meidocht en goed ek.
Voor de nieuwelingen, dit is de grioep
jonge renners, die nog niet in het bezit
zijn van een licentie-nummer, viel het
startschot een kwartier later. Ook hier
ging het In een snel tempo naar Harlingen
waar ze 6.48 uurarriveerden in een ge
sloten peleton. Wel werd even een uitloop-
poging gewaagd, doch deze mislukte vol
komen. Om 7.03 werd Franeker bereikt,
St. Anna Par. om 7.28 en precies 8 uur
zaten deze jonge knapen reeds in Holwerd.
Na Holwerd kwamen de klappen en in
Dokkum kwamen reeds 3 verschillende
groepen door. Bfj de jonge garde, zo dar
tel begonnen, werd de vechtlust, toen Dok
kum gepasseerd was, aardig getemperd.
Wat eerst een peulschilletje geleek, werd
nu een heksentoer, vanwege de plotselinge
tegenwind en al. spoedig vielen nu de
slachtoffers.
fan praktyk en wittenskip beide, dat stiet net
yn 'e kiif. Dat is plicht, hwant it giet cm gjea-
te bilangen. Dat der op mannich ünderdiel al
aerdige suksessen binelle binne, jow ik
graech ta. Kuil mei melasse, mei sür en de
Hardeland-kuil is trochstrings in stik better
as de trochsné-Fryske kuil, dat is ek wier, mar
der sitte ek gans mear kosten oan forboun.
En is it mei de Fryske kuil nou wier, ütiten
spul? Moat men de praktyk fan 90 fan
de greidboeren nou perfoarst foroardielje?
Is dit founis al foar it heechste gerjocht üt-
sprutsen? Ik siz fan né! Sa’t it my taliket
hawwe wy dat rjocht nou noch net. Hwant
der binne jit dingen, dy’t freegje earst better
neigien to wurden, foardat men dit dwaen
mei. Hwant al is it wier, dat it ündersyk üt-
wizen hat, dat de trochsné Fryske kuil minder
is as de oaren, dêrmei is men der net
Der is sa nou en dan ek Fryske kuil, dy’t like
goed is as de oare soarten en der is ek inkeld
Fryske kuil, dy’t poerbêst is en hiel inkeld is
der ien, dy’t folie better is as de oaren. Sjoch,
dat moat wier makke wurde. Nou, ik sil fan
dat léste, dat jit aerdich mannich klinkt, it
biwiis iaën. Forline jier, dus yn 1951 wie it
gemiddelde fan de fortarbere aeiwyteftige
stoffen yn Fryske kuil: 6.5 fa
Birekkene op de droege stof! Dêrneist die
dit gehalte by dé sürkuil, de melassekuil en
de Hardelandkuil 9.7 Dat is krekt 50
mear. Dizze ütkomsten hawwe hiel hwat to
sizzen. Mar nou in sifer. By it Wytmarsumer
boer, de hear Jan Reitsma oan de Peinjumer
dyk, waerd in Fryske kuilbulte undersocht.
Alhiel op deselde wize en ek troch it Provin-
siale Féfoerbureau. En dit ündersyk joech it
sifer fan skrik net! 15.3 Dat is net
50, mar likernöch 150 better as it gemid
delde. Dizze ütslach is fan Febrewaris fan
dit jier. En nou folgje hjirüt inkelde logyske
dingen. Alderearst, dat dit in ütrinder is, in
greate ütrinder! Mar it kin, dat wurdt hjir-
mei biwiisd. It kin, dat men mei de Fryske
kuilmethoade by ütsündering sokke risselta-
ten bihellet. En as dat kin, dan stiet it foar
my fêst, dat it plicht is om nei to gean, hoe’t
dat rnuglik west is. Ik wol witte, hoe’t dizze
kuil woun en forarbeide is en hokfor om-
stannichheden dit agrarysk wünder yn 'e
wrald brocht hawwe. Hwant net allinnich is
