HARD BEWAPENINGSPROGRAMMA LEIDT
TOT SOCIALE ONRUST
TELEURSTELLINGEN VOOR PROF. BEEL
Xn de Eerste Kamer en bij zijn
formatiepogingen
üs hjoed
to sizzen
Volgens Amerika leeft Frankrijk
op te grote voet
Het is Egypte ernst met de zuivering
r
t
9 Hongaren
niet terug
Sprinkliaan-invasie
Sociale wetgeving
dient te worden
vereenvoudigd
•'i-
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
I
Buitenlands Overzicht
t
a
a
Hwat hat Gabe Skroar
- Tl
No. 62
48e Jaargang
Bolswarils Nieuwsblad
Vrijdag 8 Augustus 1952
1
i
1
1
5
r
t
aan
i
KAMEROVERZICHT.
a
a
a
a
t
t
1»
L
3
1
1
3
1
In Perzië Is de positie moeilijken
Wel is Mossadeq daar nu dictator en heeft
e
a
Defensie-gemeenschap op de
lange baan.
Zolang deze kwestie tussen beide landen
hangt, zal er zelfs van een Europese de-
fenslegemeenschap geen sprake zyn. Zelfs
de Engelse labourjpartij trouwens bleek
niet overtuigd van de noodzaak, dat deze
gemeenschap In snel tempo wordt verwe
zenlijkt en stemde in het Lagerhuis tegen
de spoedige ratificatie van de conventies
van Bonn, die er echter toch met een meer
derheid van 40 stemmen doorkwam.
De labourleden meenden dat deze ratifi
catie de mogelijkheid met de Russen te
praten belemmerde, de Engelse minister
van buitenlandse zaken Eden beweerde
echter, dat de weg tot een gesprek van
de Grote Vier open bleef.
Succes voor Adenauer.
Dr Adenauer behaalde een succes in de
bondsdag, doordat daar de wet op de me-
dezeggingschap der arbeiders in de parti
culiere bedreven werd aangenomen, tegen
k.v.p., terwijl ook de drie aanwezige le
den van de v.v.d., een lid van de p.v.d.a.
en de gehele c.h.u.fractie tegenstemden.
Het resultaat is stellig teleurstellend, want
naar onze mening is de uitbreiding van de
Tweede Kamer zeker geen luxe. Zeker niet
voor de kleine en middelgrote partijen.
Aan de andere kant was het amendement
op de stemoverdracht in strijd met de op
vattingen van de grondwet. De desbetref
fende wet zou er niet komen, maar daar
tegenover staat, dat de grondwet in prin
cipe de mogelijkheid toch open liet. De
Eerste Kamer heeft een speciale revisie
taak. Dat betekent, dat zij staatsrechte
lijke fouten van de Tweede Kamer moet
corrigeren. Stemoverdracht vond zij zulk
een fout. En uit dien hoofde moet men er
kennen, dat zij zich van haar taak heeft
gekweten.
Zou de uitbreiding er toch gekomen zijn,
dan was ongetwijfeld de figuur weinig
fraai geweest. Daarvoor zijn er door de
Tweede Kamer waarin de grote meer
derheid het amendement persé wilde en
de Regering die niet het „onaanvaard
baar” heeft uitgesproken te veel fou
ten gemaakt.
Oan Marijkemuoi en Omke Jaep
by har 45-jierrlge troudei op
Sneon 9 Augustus.
3
t
e
ti
k
a
r
e
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Fiif en fjirtich lange jierren
Hat jim houliksboatsje fearn.
Ek al is it dan fan fierren,
Krij jim hjir in' winsk fan lok oanbean.
Fyn ta ’t wurk de kréft en moed!
Far noch fierder lange tiid!
Doch binammen Fryslêns tael in goed,
Meitsje great en lyts dêrmei mar bliid!
As wy jim noch ien winsk ünthalden ha:
Wy hoopje: It giet nou nei it gouden th!
Mr Donker formateur.
Een Kabinet op parlementaire basis valt
nu niet gemakkelijk meer te vormen.
Thans moet de fractievoorzitter der pvda
Mr Donker, de vuurproef ondergaan. Of
hij zal slagen is nog een open vraag. Het
is moeilijk een oplossing te vinden zonder
dat er al te veel prestige wordt verloren.
Zou hij niet slagen, dan hangt de dreiging
van een zakenkabinet ongetwijfeld boven
ons hoofd.
Het is nog niet zeker in welke richting Mr
Donker het zal zoeken. De eerste bespre
kingen die, hü hield, wijzen op een brede
basis. Zelfs heeft Mr Donker gesproken
met Mr Stikker (v.v.d.).
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
f
>1
Kasjmir en India.
Er is een overeenkomst tussen Nehroe en
sjeik Abdoellah van Kasjmir getroffen,
waarbij de banden tussen beide landen zo
zeer worden aangehaald dat ze nauwelijks
meer los te maken zullen zijn. Kasjmir
wordt een deel van India met een zeer
grote mate van zelfbestuur. Nu is dit
blijven. Het geschil met Engeland lijkt
trouwens ook moelltjker by te leggen dan
dat tussen Engeland en Egypte en zolang
het niet opgelost Is, verkeert Perzië in een
economische nood, die een welkome voe
dingsbodem voor ontevredenheid vormt,
waarvan ’t communisme, dat aan de grens
gereed staat, slechts kan profiteren. Door
de laatste gebeurtenissen zowel in Egypte
als Perzië is in de wereldpers misschien
wat te weinig aandacht geschonken aan
een ontwikkeling in de betrekkingen tus
sen
vaardigden bijeen om over hun verdrag
voor de Stille Zuidzee te spreken, dat door
de Australiërs en Nieuw-Zeelanders vooral
gezien wordt als een verdrag dat Japan
in bedwang moet houden, maar dat Ame
rika vooral wil richten op de bestrijding
van het communisme in Azië. Voor geen
van beide bedoelingen heeft dit verdrag
echter voorlopig nog grote betekenis, om
dat grote Aziatische landen als India en
Indonesië buiten deze Westerse samenwer
king en dus neutraal wensen te blijven. En
als men thans bericht dat overeen geko
men is dat dit pact voorlopig niet zal uit
gebreid worden, dan is dat omdat er geen
candidaten voor toelating zijn, behalve
misschien Japan, dat echter Australië en
Nieuw-Zeeland nog niet welikom is als
bondgenoot.
Naar het Zweedse blad „Dahens Nyheter”
meldt, hebben negen leden van de Hon
gaarse Olympische ploeg geweigerd naar
hun land terug te keren.
Pakistan krijgt vermoedelijk te kampen
met de grootste sprinkhaneninvasie, die ’t
ooit heeft medegemaakt.
Niet minder dan 40 zwermen zijn gesig
naleerd in een gebied, dat zich uitstrekt
van Kohat in de Noordwestelijke grens
provincie tot aan de voorsteden van Ka-
ratsji. De zwerm bij laatstgenoemde stad
is 30 km lang en 8 km breed.
Kasjmir vanaf het ontstaan van India en
Pakistan een twistappel tussen deze beide
delen van het Gemenebest geweest en wel
in zodanige mate dat de Ver. Naties er
zich mee hebben bemoeid, die nog altijd
zoekende zijn naar een weg om tot een
waarlijk vrije volksstemming in Kasjmir
te komen, om uit te maken of dit land zich
by India ofwel bij Pakistan zal aanslui
ten. Het heeft er bedenkelijk veel van, dat
Nehroe en Abdoellah thans trachten de
Ver. Naties en Pakistan voor een voldon
gen feit te stellen; als Pakistan daarmee
genoegen wil nemen, zullen de Ver. Na
ties maar al te blij zyn van een lastige
kwestie af te zijn. Maar wat als Pakistan
zich er niet by neerlegt?
H. K. H. Prinses Irene vierde Dinsdag haar 13e verjaardag op
paleis Soestdyk.
Links de jarige Prinses In bewondering voor de aangeboden verjaardags
taart. In het midden H. M. de Koningin en de Prinsessen
Margriet en Marijke
De kabinetsformatie.
Het eerste Kamerdebat was voor prof. Beel
teleurstellend. De tweede pijnlijke ervaring,
die hij deze week had te slikken, was het
teruggeven van zijn opdracht om „een”
kabinet te vormen. Hij had een listig plan
opgesteld. De k.v.p. zou het offer van Eco
nomische Zaken brengen ten behoeve van
de a.r., die tevens een deel van Sociale
Zaken, Maatschappelijke Zorg en Volks
gezondheid, zouden beheren. Het overblij
vende deel, Arbeid en Sociale Zekerheid,
zou in handen blijven van de socialisten,
die in ruil voor het Minister-President-
schap dan Justitie zouden krijgen. De
k.v.p., Beel zelf, zou als Premier gaan op
treden. Aan de wens van de a.r. om in
vloed te krijgen op het sociaal-economisch
beleid was daardoor voldaan.
De socialisten hebben echter hun medewer
king geweigerd, omdat zij in het schema
Beel een verzwakking van hun positie za
gen. De tweede poging om een extra-par-
lementair kabinet te formeren, dat dan
geen binding heeft aan de vier fracties
mislukte eveneens. De socialisten vonden
daardoor hun positie nog meer verzwakt.
De situatie is duidelijk. De p.v.d.a. staat
op het standpunt dat zij na drie zetels
winst willen houden wat zij hebben. Voor
al de belangrijke sooiaal-economische de
partementen willen zif niet prijsgeven,
waaronder men dan ook de Minister-Pre
sident moet verstaan, omdat deze optreedt
als voorzitter van de Raad voor Econo
mische Aangelegenheden uit de Minister
raad. De socialisten zijn dus niet bereid
om offers te brengen en het liefst bege
ren zy een smalle basis, het samengaan
tussen rooms en rood. De k.v.p. daarente
gen wenst een brede basis en heeft tot nu
toe doen blijken, niet zonder de a.r. in zee
te willen gaan. Begrijpelijk, want dat is
voor de heer Romme een mogelijkheid om
z|jn rechtervleugel in de partij „koest” te
houden. Zijn linkervleugel zal echter te-'
vreden moeten worden gesteld door het
samengaan met de socialisten. Vandaar de
brede basis. Een rechts Kabinet, k.v.p., a.r.
en c.h.u. heeft de steun van slechts 51 ze
tels in de Kamer. Een liberaal-rechts Ka
binet is voor hem niet verkieslijk. Wij zit
ten dus midden in het „prestige stadium”.
Daarom slaagde Drees niet. Daarom
slaagde ook Beel niet. Het spel gaat hard
tegen hard. Wie zal moeten toegeven? Of
wordt de p.v.d.a. op den duur in de oppo
sitie gedrongen? Dat zou een ongelukkige
gang van zaken zijn, want de grootste
partij in ons land moet haar plaats in het
Kabinet kunnen innemen. Voor de sociale
rust is dat belangrijk. Maar de p.v.d.a.
kan wellicht iets minder „star” zijn. Het
ging om een werkelijk brede basis. Als men
daar ernst mee maakt, moet men niet
iedere verschuiving als een offer zien. Al
moet men kunnen begrijpen, dat dit na de
verkiezingsoverwinning niet meevalt.
weerklank heeft gevonden bjj de instan
tie» die aan de noodzakeiyke vereenvoudi
ging hun medewerking dienen te geven.
Men rebelleert tegen de Amerikaan
se bevoogding en voelt zich mln of
meer door de Amerikanen In de steek
gelaten, en verwijt hem ook dat ze
niet genoeg waardering hebben voor
de opofferingen welke de Fransen
zich In hun overzeese gebieden ge
troosten.
Alleen de campagne in Indo China kost de
Fransen meer dan 200 milliard francs per
Jaar en bindt een belangrijk deel van hun
mankracht. Een ander deel wordt vast
gehouden in Noord-Afrika. De nationalis
ten in Tunis zijn niet bevredigd door de
jongste Franse voorstellen tot hervorming
van de betrekkingen tussen belde landen.
De Bey, gedachtig misschien aan het lot
dat z(jn collega’s in Perzië en Egypte door
nationalistische bewegingen wedervoer,
weigert hardnekkig op de voorstellen in
te gaan; de Fransen verzekeren op him
beurt, dat dit hun laatste woord is. Maar
I de nationalisten kunnen zich uitstel ver
oorloven, de Fransen niet, want als beide
partijen het voor 14 October niet eens zijn,
komt de zaak in de vergademng der Ver.
Naties aan de orde; de ervaring leert dat
dan het Westen weinig eensgezind is in
dergelijke zaken, waarvan het Oosterse
nationalisme dan profiteert. Het is nog te
vroeg om te voorspellen hoe de verhou
ding zich verder zal ontwikkelen tussen
het Westen en Egypte en Perzië.
Op Hawaï.
Ten slotte: op Hawai zijn Amerikaanse,
Australische en Nieuw-Zeelandse afge-
ten is dat niet goed mogelljk. De Tweede
Kamer, die geschrokken was van de zware
critiek der Senatoren, nam deze kwestie
plotseling niet meer zo hoog op. Zij ver
koos de uitbreiding boven het amendement.
Het werd wel zeker, dat er geen wet
op de stemoverdracht zou komen. Door
het amendement werd nl. alleen maar in
de grondwet bepaald, dat het mogelijk zou
zijn een dergelijke wet te maken. Ook mi
nister Beel beloofde niet aan zulk een
ontwerp te werken, voordat de staatscom
missie, die belast is met de herziening van
onze grondwet, zich zou hebben uitge
sproken. De zaak lag dus nogal duidelijk.
De milde houding (noodgedwongen) der
Tweede Kamerleden deed vele Senatoren
besluiten om toch maar voor de uitbrei
ding te stemmen.
Intussen was er ook nog een andere moei
lijkheid ontstaan. De v.v.d. die eerst vóór
de uitbreiding had gestemd, was nu tegen.
Zij vond het onjuist dat de huidige ver
houding tussen de beide Kamers werd
verbroken.
Dat is overigens de schuld van de Eerste
Kamer zelf. Zij verwierp haar eigen uit
breiding. Een verhouding 100 Tweede en
50 Eerste Kamerleden vond de v.v.d.-
fractie echter zo ideaal, dat zij nu in
tweede lezing tegenstemde. Dit, ondanks
de critiek van minister Beel, dat zulk een
verhouding heus niet absoluut moet wor
den gesteld. Daarnaast waren er nog de
bekende bezwaren van de c.h.u., die van
mening is, dat de kosten f600.000.—) te
hoog zjjn en dat de uitbreiding nog niet
nodig is, omdat het internationale werk
nog wel niet zo’n vlucht zal nemen. Al
deze bezwaren by elkaar deden de pogin
gen van prof. Beel mislukken, Er waren
vier tegenstemmers by de a.r., drie by de
Boven de stand?
Men beweert te Washington, dat de
Fransen ook overvragen en dat ze
zelf heel wat meer op financieel en
economisch terrein konden preste
ren, als ze maar niet boven hun
stand leefden.
Bovendien zouden de Fransen trachten met
de Amerikaanse bestellingen en dollars
een wapenindustrie op te bouwen, even
machtig als ze verwachten dat weer in
Duitsland zal ontstaan, als de W.-Duit-
sers werkelijk gaan deelnemen aan de
Europese defensiegemeenschap.
De Amerikanen voelen uiteraard voor dit
concurrentle-motief niets, daar zy hun
politiek vooral baseren op de gedachte van
de eenheid van West-Europa, waarin geen
plaats is voor elkaar beconcurrerende wa- I
penindustrieën. De aandrang van Amerika i
kaanse bestellingen voor oorlogsmateriaal,
dat dan voor Frankryk zelf en andere
Europese landen bestemd is, maar door
Amerika mét dollars betaald wordt. De
Fransen beweren bestellingen ter waarde
van 625 millioen dollar in drie jaar nodig
te hebben om hun wapenindustrie aan de
gang te houden, de Amerikanen zyn be
reid maar maximaal 200 millioen dollar
te geven.
Het is Egypte ernst.
Men krijgt wel de indruk dat het in Egypte
ernst is met de zuivering en dat het nieu
we bewind beseft dat het om het volk te
verheffen steun van het Westen nodig
heeft. Het is daarom heel goed mogelijk,
dat in Egypte, waar het leger de macht
riu vast in handen heeft, dat dus de natio
nalistische eisen naar believen kan rem
men, tenslotte toch overeenstemming met
Engeland en daarmee met het gehele
I Westen wordt bereikt, als de Egyptenaren
tenminste hun lust tot revanche jegens
De uitbreiding van de Tweede Kamer gaat
niet door. Wat niemand had verwacht, ge
beurde. Haar oudere collega, de Eerste Ka
mer, verzette zich daartegen. Het is be-
grypeiyk, dat daarover nog wel het een en
ander te doen zal zyn. Mag dö Eerste
Kamer beslissen over een wens van de
Tweede Kamer? Een’wens, die zy reeds
tweemaal met grote nadruk had uitge
sproken
Was het niet zo, dat de Tweede Kamer
nog één week voor de debatten aan de
overzijde van het Binnenhof de uitbrei
ding had aanvaard met 76-15 stemmen?
Men weet, dat hier een wijziging van de
grondwet aan de orde was. In eerste le
zing was het voorstel door beide Kamers
aangenomen, maar in tweede instantie
wist het niet de vereiste tweederde meer
derheid in de Senaat te behalen. Iedereen
had er al op gerekend, dat de uitbreiding
er zou komen. Niet in het minst de vijf
tig leden, die de nieuwe plaatsen zouden
gaan bezetten. Met 28 stemmen voor en
17 tegen op twee stemmen na de ver
eiste meerderheid besliste de Eerste Ka
mer anders. En alles blijft nu bij het oude.
Bij de behandeling in eerster lezing in de
Eerste Kamer -was reeds duidelijk geble
ken, dat men daar grote bezwaren had
tegen het amendement Amdriessen om het
stemmen bij volmacht mogelijk te maken.
Een Kamerlid, dat om respectabele rede
nen buiten het land vertoefde, zou dan zijn
stem kunnen uitbrengen via een collega.
Dit beginsel is in de Eerste Kamer daar
om zo fel bestreden, omdat het in stryd is
met de persooniyke verantwoordeiykheid
van het Kamerlid. Het moet mogeiyk zyn,
dat hy van mening verandert, na de ver
dediging van een Minister te hebben aan
gehoord. In het systeem van de volmach-
del van daden wordt bewezen, dat de em-
stige grief welke by de werkgevers inza-
ke de Ingewikkelde administratie leeft, hy ook zeggingschap over het le^er, maar
hy is geen militair en de vraag Is - of
schoon Mossadeq een aantol hoge officie
ren afzette of dat leger hem trouw za)
De harde eisen, welke het bewapeningsprograinina stelt, lelden in West-
Europa tot toenemende onrust op economisch en sociaal terrein. In België
was er een stakingsbeweging onder bepaalde groepen arbeiders en ver
spreid verzet van soldaten tegen de twee-jarige diensttijd, overigens
een langs wettige weg tot stand gekomen maatregel, zodat verzet op
deze wjjze niet op zjjn plaats is. Ook in Engeland is de vakbeweging
roeriger geworden. De ongunstige economische verhoudingen daar heb
ben geleld tot het besluit dat het Engelse defensleprogramma zal wor
den aangepast aan het economische peil van het land. Dat betekent dat
een belangrijk deel van de machine-lndustrie, welke thans aan de wapen-
productie werkt, weer op het voortbrengen van nlet-militaire goederen,
welke geschikt zjjn voor export, zal worden overgeschakeld. Maar mede
om de export te stimuleren en der producten niet te duur te maken,
besloot de regering een reeds In het vooruitzicht gestelde loonsverhoging
voor meer dan één en een kwart millioen arbeiders niet te doen doorgaan.
j deningsgedachte, zoals men die bij de En-
1 gelse labourparty vindt, het wil o.a. socia
lisatie van de zware industrie. Op buiten
lands politiek gebied verwerpt het de con
venties van Bonn, dus ook het Europese
leger en stelt het ’t streven naar de Duitse
eenheid voorop. Het is natuuriyk niet ge
zegd, dat de Duitse sociaal-democraten
volgend jaar een meerderheid in de Bonds
dag zullen verwerven, maar de stryd zal
hard zyn en de mogeiykheld van een soc.-
dem. verkiezingsoverwinning is een ver
warrend element te meer in de onzeker
heid welke thans door allerlei oorzaken
op het gebied der Europese herbewapening
heerst.
Dezer dagen werd te Leeuwarden de leden
raadsvergadering gehouden van „De Waar
borg” onder voorzitterschap van de heer
F. Th. Dykstra te Oude Ley'e.
De Directeur gaf in zijn inleiding een over
zicht van de ontwikkeling der Bedrijfsver
enigingen vanaf 1923 tot heden en deed
vervolgens verschillende mededelingen over
de unificatie van de sociale verzekering
en de uitvoering der Werkloosheidswet.
Daarby wees spreker op twee verschynse-
len, welke tot ongerustheid aanleiding ge
ven nl. de zucht naar centralisatie en naar
perfectionisme. Als gevolg hiervan levert
de uitvoering van de werkloosheidswet tal
loze administratieve moeilijkheden op.
Het steeds voortschrydende perfectionis
me brengt bovendien mede, dat de admini
stratieve beslommeringen voor de werk
gevers een sterke antipathie krijgen tegen
de gehele sociale verzekering, hetgeen ern
stig moet worden betreurd.
De vergadering wees er op, dat het de
hoogste tyd is, dat tot vereenvoudiging Israël kunnen bedwingen,
wordt overgegaan en dat thans door mid-
del van daden wordt bewezen, dat de em-
Dit heeft tot grote ontstemming in vak-
verenigingskringen geleid, zodat economi
sche conflicten, welke het land nog dieper
in het moeras zouden storten, in de naas
te toekomst tot de mogelijkheden gaan
behoren.
In Frankryk wringt de schoen weer er
gens anders. Terwijl in Engeland de zwa
re industrie overbelast is, kan de Franse
niet op gang gehouden worden zonder een I fe; vei.zet der Duitse soc.democraten in.
zeer sterke vermeerdering van de Ameri- Deze namen geen genoegen met de 30 pet.
I medezeggingschap der arbeiders in de be-
j drijfsraden en daarby vonden zy het al-
gemene vakverbond, dat socialistische en
confessionele arbeidersbonden omvat, aan
hun zyde. De vraag is dus of dit wel meer
dan een schijnove.winning voor dr Ade
nauer zal biyken, nu hy ook dit grote vak
verbond voor het hoofd heeft gestoten.
Onmiddeliyk na deze' beslissing van de
bondsdag hebben de Duitse socialisten hun
ontwerpprogram voor de in 1953 te hou
den verkiezingen bekend gemaakt. Op bin-
nenlands politiek gebied omvat het de or-
De Franse houding.
om door onderlinge besprekingen tussen Het Is niet te verwonderen, dat onder de
Bonn en Pary» de Saarkwestle op te los- invloed van bovengenoemde factoren ook
sen de eerste byeenkomst tussen Duit- m Frankryk het aantal tegenstanders van
sers en Fransen heeft reeds plaats gehad i de Europese defensiegemeenschap sterk
moet men ook in het licht van dit Ame- toeneemt.
rikaanse streven zien.
b n
■L Ti.
