DE FORMATIE DONKER PRINS HOESSEIN VOLGT ZIJN VADER TALAL OP üs hjoed to sizzen K.V.P. moest de doorslag geven Ondergedoken meisje in Wormerveer Oorlogsgevaar zou zijn verminderd Gevaarlijk optimisme van Amerika Mossadeq: dictator zonder geld Nederland tegen 2 jaar dienst Massamoord in een dessa lieg. Oniroep Noord 188 M. Onplezierige herinnering 48e Jaargang No. 64 V rijdag 15 Augustus 1952 Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA B ol sward Buitenlands Overzicht Hwat hat CjClbC SlCfOClr I d. sta een ander on- Bolswarils Nieuwsblad Abonnementsprij s f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs: 12 cent per m.m. Giro 87926 ook de minder mooie dat de kleine wes telijke landen, die niet over de grondstof fen voor het maken van atoomwapenen beschikken, nog meer afhankelijk van de grote worden, dan ze reeds waren. Mis schien is dat inzake de wapenindustrie niet zo erg; ze zijn toch aangewezen op mili taire hulp van de groten een aantal jaren nu al is waarschijnlijk de handha ving van de vrede alleen te danken aan de geweldige macht van Amerika maar bij de verdere ontwikkeling van de ato- mische energie dreigen er gevaren ook voor de industrie in het algemeen van die kleine landen omdat zoals het probleem zich thans voordoet, de grondstoffen voor die energie buiten hun bereik liggen. ontkennen, de p.v.d.a. om Fryske ütstjüring, „Mei rju achtinge”, brieven fan bi- kinden en ünbikinden. Meditaesje fan Ds D. van Dijk to Grins. „In moaije simmerdei”,'in programma fan simmerske sankjes fan Corrie Rui ter en Piet de Jong, sang en Fokke Kramer, piano. „Koart om ’e hoeke”, nijs fan it kultu- rele mêd. in ite de me ien •en za- igt or- vel De uw htf Iet Bt) ia- :se a) 1st le ien ■ijd id. og >ns de m. le- :ra we 18- mt we >P- sje ien tar ht, car >en ?e- oe- ok om be en, vel tar er te- Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie: Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (K 5157) geen oorlog wil, zal het kruitvat dat van ouds de Balkan was, thans niet ontplof fen. ag de ge tm Ine die .en rd, in, 30- jze :en >en er er ad b. c. De zes landen van de Europese Defensie Gemeenschap zfjn niet tot overeenstem ming gekomen over de duur van de mili taire dienstplicht in het bijzonder de duur van de eerste oefening. Nederland, Frankrijk, Luxemburg en Italië verwierpen niet alleen het Belgische ver zoek, de diensttijd van hun legers op twee jaar te brengen, maar weigeren catego risch, zich in principe aan een bepaalde diensttijd voor de toekomst te binden. België, dat als enig EDGland een dienst tijd van twee jaar kent, zal deze periode nu gaan bekorten. De invoering van de 2- jarige dienstplicht heeft in België grote onrust onder de dienstplichtigen in vele garnizoenen gewekt. Een voor Engeland gelukkige gebeurtenis is stellig de afzetting door het parlement van Jordanië van de geesteszieke koning Talal, die op gevolgd wordt door zijn 17-jarige zoon Hoessein. Zowel Jordanië als Irak hebben nu minderjarige vorsten neven die beide opgevoed zijn in Engeland. De Engelse invloed in Jordanië, onder de vermoorde Ab- doellah verzekerd, daarna onder diens zoon Talal in gevaar, schijnt nu weer een stevige basis te hebben. Siz nea alles hwaste wiste, mar wit goed hwaste seiste. k.v.p., p.v.d.a., a.r. en c.h.u. De heer Drees heeft dit geprobeerd, maar zijn opzet strandde op de houding der a.r., die van mening waren, dat zij te weinig invloed hadden op het sociaal-economisch beleid. Het aanbod van Justitie en Verkeer en Waterstaat vonden zij te gering. Daarop gaf de heer Drees zijn opdracht terug. Het heeft et alle schijn van, dat mr Don ker hetzelfde heeft beproefd. De bekwame en jeugdige prof Donner (a.r.) werd aan gezocht voor Justitie, terwijl er berichten circuleerden dat dr Van Glinsteren, een bekend reder in Rotterdam, Verkeer en Waterstaat zou mogen beheren. Aan deze eis konden de a.r. natuurlijk evenmin vol doen. Het plan Beel was door de a.r.party echter aanvaard. Daarin kregen zij Eco nomische Zaken en het nieuwe departe ment „Maatschappelijke Zorg en Volks gezondheid”;. Destijds gopide de p.v.d.a. roet in het eten, omdat zij de splitsing Sociale Zaken en het afstaan van de mi nister-president een te grote aderlating vond. Het was de kunst voor mr Donker om een tussenweg te vinden tusen de 2 plannen. Bij al de personen, die hij ont ving sprong er na enige dagen één uit, n.l. prof dr J. Zijlstra, een der .hoogleraren aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. De a.r. kregen dus weer Economische Za ken, Prof. Zijlstra is nog een jaar jonger dan prof. Donner. Nu is hij 33 jaar en reeds enige jaren terug was hij hoogleraar aan de Economische Hogeschool te Rotter, dam. In hem vond de formateur een zeer knap en modern econoom. Daarna werd mr J. Algera, het lid der a.r. Tweede Ka merfractie, gepolst voor Verkeer en Wa terstaat. De a.r. kwamen dus wel aan hun trek. Hun wensen invloed op het so ciaal-economisch beleid waren door ’t aanbod van mr Donker geheel vervuld. De c.h.u. wist het na de poging van dr Drees reeds zeker: zij zouden krijgen Oor log en Marine, Staf, en Overzeese Ryks- delen, waarvoor prof. Kernkamp werd aan getrokken. De p.v.d.a. behield wat zjj be zat, nl. Financiën, Wederopbouw, Land bouw en Sociale Zaken. De enige strijd kon eigenlijk nog maar gevoerd worden met de k.v.p. Het afstaan van Economische Zaken moest gecompenseerd worden. Zij vroegen daarvoor o.a. het volledige depar tement van Buitenlandse Zaken, dus niet één van de twee ministers op het Plein, Zoals prof. Beel had gewild. Binnenlandse Zaken en Onderwijs zou vast in k.v.p.handen blijven, zodat er slechts twee geschilpunten over bleven: de minis ter-president: Beel of Drees en het depar tement van Justitie. Zou de ene party de premier leveren, dan kreeg de ander Justitie. Uiteraard is daarover nogal wat te doen geweest, want voor de k.v.p. was het premierschap de enige mogelijkheid om een stem te hebben in de Raad voor Economische Aangelegenheden uit de mi nisterraad, die juist belast is met de so- ciaal-economlsche vraagstukken. woordigers van die landen. In belangrijke kwestie^ wordt eenstemmigheid van de raad van ministers geëist voor besluiten kunnen worden doorgevoerd, zodat men wel van 'n Hoog Gezagsorgaan, maar toch eigenlijk niet van een Boven-nationaal or gaan kan spreken. Men doet dan ook het best de inwerkingtreding van de Euro pese kolen- en staalgemeenschap wat nuchter te bekijken. Het doel is voor de kolen- en staalpro- ductie der betrokken landen een gemeen schappelijk afzetgebied te scheppen, in tij den van schaarste tot een billijke verde ling dezer producten te komen, ook prijs- regelend op te treden enz. Als het hierin slaagt mag men al meer dan tevreden zjjn, heeft men veel onder- i.nge najjver weggenomen en een succes behaald, dat groter is, dan de voortekenen voorspellen. Het damesherfsthoedje uit Parijs doet zijn intrede. v.l.n.r.: „Fontainebleau” een hoedje, waarvan het bovengedeelte veel kleurig is en de rand van witte angorawol. „Chands d’habits” is een vilten hoed met spelden en olijfgroen lint. Gedurende het weekeinde heeft een bende een dertigvoudige moord gepleegd in de dessa Tjikeres, ten Zuiden van Bandoeng. Zfl hebben daar zonder vorm van proces 3G bewoners dier dessa, die weigerden zich aan te sluiten by de 300 man sterke bende, neergeschoten. Tiisdei 19 Augustus: 18.42—19.40. a. zit 18- if- je- ite P. sht en ien 18. iet de ar- 718 in ni ge us. jes en Dictator zonder geld. Groter zorg blijft de ontwikkeling in Per- zië baren, waar Mossadeq dictator is maar een dictator zonder geld, al kunnen in uiterste nood misschien de kroonjuwelen enz. worden verkocht. Hy heeft Engeland nieuwe onderhandelingen aangeboden, maar practisch zyn eisen gehandhaafd. In een speciale zitting van het Britse kabinet is deze zaak besproken, waarschynlijk ook in verband met aandrang van Amerika om een gematigde houding aan te nemen en desnoods de Perzen toe te staan, hun olie op de wereldmarkt buiten de Anglo-Iraan- se oliemaatschappy om te verkopen. De Amerikanen vrezen dat anders ook Mos sadeq zal vallen en het communisbe in Perzië zegevieren! Amerikaanse en En gelse troepen zouden dan wel een deel van Perzië, waar hun olievelden liggen, kun nen bezetten, maar er ligt een oud ver drag, waarby Rusland dan gerechtigd zou zijn het Noorden van Perzië te bezetten. Een 77-jarige president. In Zuid-Korea is de 77-jarige Syngman Rhee met grote meerderheid door zyn volk tot president herkozen. Deze figuur, nimmer aflatend stryder voor de onafhankeiykheid van zijn land, biykt ondanks zyn gebleken weinig democrati sche instelling, toch een bijna onaantast bare populariteit te genieten. Een onaan gename verrassing voor de Engelsen vooral, is het verschynen van Chinese communistische benden in het tot nog toe rustige Brits Noord-Borneo in de buurt van het Indonesische deel van Borneo. En geland heeft in Malakka al de handen vol aan de communisten. In .Afrika hebben Ethiopië en Eritrea zich in een federatie verbonden. Ethiopië krijgt daardoor een uitweg naar zee, Eritrea, de vroegere Italiaanse kolonie toegang tot de grondstoffen van Ethiopië, Haile Selassie blijft het staatshoofd van deze jonge fede ratie. In Zuid-Afrika zyn de laatste veer tien dagen 2000 personen gearresteerd we gens overtreding der apartheidswetten. Gevaarlijk optimisme. Ook voor gevaren in de huidigesituatie, als deze het optimisme wettigt, dat thans in het Westen wordt gekoesterd omtrent de Amerikaanse en Engelse strategische krachtsverhouding tot Rusland mag men niet blind zyn. In de eerste plaats kan dit optimisme opnieuw leiden tot een verslap ping in de defensie-inspanning, welke noodlottige gevolgen zou kunnen hebben. In de tweede plaats echter zou die situ atie de stroming in de Ver. Staten ze neemt steeds meer in kracht toe kun nen versterken, welke al niet meer tevre den is met een Indijking van de Russische uitzettingsdrang, maar die de Russen ook wegdrukken wil uit de landen in Europa welke zy nu bezet houden. Deze stroming verdedigt haar standpunt vooral met het betoog, dat nu de Ver. Staten zo sterk zyn het niet langer geduld kan worden, dat deze landen van de communistische theo rie worden doordrenkt en dus een steeds groter gevaar voor het Westen gaan op leveren. Hier zit de idee van de preventie ve oorlog achter, welke in W.-Europa te enenmale wordt verworpen. Uiteraard zal voor de houding van Ame rika veel afhangen van de uitslag van de presidentsverkiezing. Maar daarna zal deze kwestie ongetwijfeld in de Atlantische ge meenschap aan de orde moeten komen. Hier ligt een probleem in het vooruitzicht dat misschien groter is dan menige kwes tie van het moment. Bulgaars-Grleks incident. Wat deze laatste kwesties betreft, in de aanvang van deze overeichtsperiode maak te men zich nog al zorgen over een grens kwestie tussen Bulgarye en Griekenland over het eilandje Gamma. De V.N. com missie in Griekenland maakte zich daar over nogal zenuwachtig en wenste ingre pen van de Ver. Naties, maar dat is nog niet nodig gebleken en zal wel niet .nodig zyn ook. Als Rusland inderdaad thans Maar goed, mr Donker nam standpunt in. Het zou niet ruiteriyk zijn te dat de fractie-voorzitter van alle mogeiyke moeite heeft gedaan zand in de ogen te strooien. De hoeveelheid personen, die werkkamer van ex-minister heeft ontvangen, was dermate er Corrie Donga, ’t 18-jarige glasbewerkers- doohtertje uit Leerdam, die met haar ver loofde, de 20-jarige militair Kees Krijger was ondergedoken om aan emigratie te ontkomen, is Maandagnacht, nadat de boot met haar ouders en broers aan boord goed I en wel was vertrokken, te voorschijn ge komen. Omstreeks drie uur ’s nachts kwam zij aan het ouderiyk huis van haar verloofde in Wormerveer. De jongeman, Kees Krijger, die de laatste twee dagen niet van Corrie’s zyde was geweken, keerde terug naar de j Alexanderkazerne in Den Haag, waar hy gelegerd is. Ook het pad van formateur Donker is niet over rozen gegaan. Zyn poging om een Kabinet te formeren muntte uit vergeleken by de opzet van de heren Drees en Beel door onduidelykheid. In de eerste plaats kwam hy aan de par lementaire journalisten vertellen, dat hij niets wilde vertellen. Hij was er van over tuigd, dat elke mededeling in het open baar zijn pogingen zou kunnen schaden. Liever riskeerde hij onjuiste veronderstel lingen in de dagbladen, dan zyn geheim prys te geven. Dat is natuurlijk het goed recht van een formateur. Maar het is dui- deiyk bewezen, dat dit niet betekent, dat de journalist dan niet meer zal schryven. Het eigenaardige is n.l. dat in de loop van deze week in tal van bladen artikelen over de formatie zijn verschenen, die niet ver van de waarheid af waren. Neem ons niet kwalijk dat wy daarover verheugd zijn. Een Kabinetsformatie in Amerika of Frankryk is een openbare zaak. Als in het eerste land een politicus de formateur heeft bezocht, dan geeft hij onmiddellijk een verklaring uit. Of hij zegt zoals het Parool deze week ook schreef „neem me niet kwaïyk, ik kan niets zeggen, want ik heb de ochtendbla den nog niet gelezen.” Het is nu eenmaal ondoeniyk om een publieke zaak geheim te houden. Door het geven van feiten is de berichtgeving over een formatie te richten. Goede persverslagen zullen onge- twyfeld de pogingen van de formateur eerder doen gelukken dan mislukken. hij op de Lieftinck groot, dat geen touw aan vast te knopen viel. Al thans niet de eerstedagen. Duidelijk werd het echter, dat hij allereerst koerste in de richting van een reconstructie van het oude Kabinet. Drie partijen, de k.v.p., p.v.d.a., en de c.h.u. wilde hij vangen, ter wijl dan minister Stikker Buitenlandse Za ken zou mogen blijven beheren als vakmi nister. Namens de v.v.d. mocht hy in geen geval zitting nemen. Dat zal deze bewinds man die schitterend werk heeft ge leverd overigens niet erg betreurd heb ben, daar de samenwerking met zijn partij niet al te best te noemen is. Practisch alle oud-ministers werden door de formateur ontvangen. De geruchten, die reeds geruime tijd de ronde deden, nl. dat de heren Stikker, v. d. Brink en Joe- kes geen verlenging van hun ministers- periode wensten, werden spoedig bewaar heid. Daarmede was de eerste poging Don ker om een gereconstrueerd drie-partijen Kabinet uit de grond te stampen mislukt. Daarna kwamen de pogingen van zyn voorgangers Drees en Beel weer voor de dag. Een vler-partyen-kabinet zou er moe ten komen, een samengaan dus van de Voor en tegen. Deze gehele zaal heeft trouwens een mooie zyde, nl. dat als ze waar is de kans op oorlog aanzieniyk verminderd is, maar De tactiek van Rusland. Gromyko zou, als Russisch ambassadeur te Londen daarvoor al yverig in de weer zyn. Daarbij past geen Russisch sabel- gekletter, dit zou trouwens ook Eisenho wers verkiezing in Amerika maar in de hand werken, wat de Russen ook niet wil len. Een andere mening is dat in de eerste plaats de Amerikaanse herbewapening thans zover gevorderd is, dat Moskou er diep respect voor begint te krijgen, maar dat ook Engeland bezig is met de ontwik keling van atomische wapens van zoda nige grote verdedigende waarde, dat een mogelijke vyand maar beter doet van agressieve plannen af te zien. Churchill heeft hierop in het Lagerhuis ook al eens gezinspeeld. Dit zou overigens ook medebrengen, dat vooral in de kleine landen nu millioenen worden besteed aan traditionele wapenen welke nauwelyks een rol meer zouden spelen by een oorlog. Oorlogsgevaar minder? plan-Schuman inderdaad het gebied der productie- Wanneer het slaagt ook op I opvoering, kan het er misschien ook toe meewerken het probleem der grondstoffen, waaronder W.-Europa gebukt gaat, wat gemakkeiyker te maken. Ook dat is im- me s een der redenen waarom de Euro pese leden van het Atlantisch Pact hun te Lissabon op zich genomen verplichtingen niet kunnen nakomen en de Europese ver dediging dit jaar niet het peil zal berei ken dat daar was afgesproken. Over het algemeen neemt men dit feit zowel in Amerika als in Europa nogal lakoniek op. Het is alsof men het gevaar voor een oor log met Rusland tenminste in de naas te toekömst niet groot acht en zeker weer minder dan een jaar geleden. De redenen welke men daarvoor noemt zijn vele en zeer verschillende. Moskou zou, nu zich in Europa een zekere rebellie tegen de zware herbewapeningseisen openbaart de door generaal Ridgway nodig geachte 2-jarige diensttyd is niet als een algemene verplichting door de leden der Europese defensiegemeenschap aanvaard, zodat Bel gië nu ook de diensttijd gaat verkorten het ogenblik gunstig achten om nog eens te proberen een scheiding tussen de Ver. Staten en W.-Europa teweeg te bren gen. De voortekenen. Want we hebben Immers al gezien, dat de Fransen hebben getracht via het plan- Schuman hun eigen ideeën inzake het Saargebied door te voeren en nog pas is de Amerikaanse dollarhulp voor de Ruhr- mijnen tijdelyk stopgezet omdat deze mij nen veel minder kolen produceren dan ze konden. De Duitsers wensten nl. zo weinig moge lijk steenkool naar Frankryk uit te voe ren, dat anders maar meer staal zou kun nen produceren. Zoals gezegd zijn dat geen goede voortekenen, maar tenslotte is er toch in dit plan-Schuman en zyn Hoge Autoriteit een kern van Europese samen werking aanwezig, welke een kans biedt niet alleen op grotere welvaart!, maar, dat ook een kans krygt uit te groeien tot iets inderdaad groots, dat op zyn beurt dan weer een voorbeeld kan zyn voor een bre der samengaan der betrokken landen. Men mist by deze landen Engeland, en het stre ven van de Hoge Autoriteit zal er wel steeds op gericht biyven, ook dat land I by deze gemeenschap te interesseren, het feit, dat Londen bereid is by dit lichaam een soort gezant te benoemen, klinkt be moedigend. Egypte. De ontwikkeling van de verhouding tus sen Egypte en het Westen is nog niet dui- deiyk. Wat wel duideiyk is, is dat het leger in Egypte meer en meer de leiding neemt en All Maher zyn politiek voor- schryft. Wel verzekert generaal Nagoeib voortdurend, dat hy en premier All Maher het steeds eens zyn, maar dan heeft de generaal eerst urenlang met Maher gecon fereerd en hem dus onder druk gezet. Op die wyze zyn ze het nu eens geworden over de landhervorming. Op zich zelf broodnodig, we hebben er al vaker over geschreven. Practisch al de grond is in handen van 500 eigenaren, die nu elk hun bezit tot 80 H.A. zullen zien beperkt, ter- wyi de boeren, die het merendeel van de 20 millioen Egyptenaren vormen, dan elk een stuk grond zal worden toegewezen. De grootgrondbezitters zullen worden schadeloos gesteld. Een uiterst gewenste agrarische hervorming. Overigens schynt Nagoeib een behooriyk lange duur van de legerdictatuur op het oog te hebben en dat doet het Westen toch wel vrezen, dat men in Egypte iets in het schild voert te gen Israël, dat zyn diensttijd dan ook maar vast van 2 op 2% jaar brengt en van Ame rika wapenen mag kopen. Dat kunnen trouwens de Arabische landen ook, die echter Israël deze Amerikaanse inspuiting niet gunnen. Het lykt nog altyd een moei- iyke opgave een defensiecommando voor het Nabye Oosten te vormen, dat zowel Israël als Egypte omvat. Nagoeib zegt, dat Egypte wel wil toetreden tot dit com mando, maar de Engelsen schynen nog al tyd moeiiyk de Egyptische eisen, welke de prys voor die toetreding vormen, te kun nen aanvaarden, zy, de Engelsen, hebben dan ook het plan geopperd een commando voor het Nabye Oosten zonder Egypte te vormen, doch de Amerikanen hebben dit plan afgewezen, ze menen dat de belang- ryke Suezkanaalzone, zy het door Egyp tische strydkrachten verdedigd, er in moet worden opgenomen. En zo bemiddelt 1 Amerika thans weer druk tussen Londen en Kairo, misschien oefent het ook wel druk op beide uit. Vrydag 22 Augustus: 19.1519.30. Litterair kwartier. Fokke Sierksma bespreekt „Trye tsjügen” van Sjoerd Leiker, uitgegeven by La- verman, Drachten. Met grote verontwaardiging zagen de De nen in de havenstad Frederikshaven dezer dagen een groep Duitse marinemannen in gesloten formatie door de straten van de stad marcheren, op weg naar het kerkhof om een krans te leggen op het graf van de Duitse soldaten, die tydens de oorlog waren gesneuveld. De Duitse mariniers maakten deel uit van de bemanning van een flottielje Ameri kaanse mijnenvegers, die in Frederiksha ven liggen in verband met de op handen zijnde grote NATO-manoeuvres. Op het uitdrukkelijk verzoek van kapitein Bay Smidt, commandant van de Deense vloot- basis, om deze kranslegging niet te doen doorgaan ten einde demonstraties te ver- myden, hadden de Duitsers geen acht wil len slaan. Weliswaar kwam het niet tot handtastelijkheden, maar toch ontlaadde de algemene woede van de inwoners van Frederikshaven zich in hartgrondige scheldpartijen. Daarop diende kapitein Smidt een protest in bij de Amerikaanse commandant van ’t flottielje met het verzoek om een dergelyk optreden van de Duitsers in de toekomst te voorkomen, omdat „het zien van Duitsers in uniform, marcherend door de stad, plezierige herinneringen opwekt”. Tegen de onderlinge naijver. In Luxemburg hebben Zondag de negen leden van de raad van beheer van de Europese kolen- en staalgemeenschap, on der wie ook een Nederlander, de eed van i internationale saamhorigheid afgelegd. Dat betekent dat zy zwoeren geen instruc ties te zullen vragen noch te aanvaarden van enige regering, doch te samen als Ho ge Gezagsorgaan voor het plan Schuman hun plicht te zullen vervullen. Inderdaad zyn de leden niet verantwoor- deiyk aan hun nationale parlementen, doch ze zyn het wel aan de raad van ministers der zes deelnemende landen en aan een soort algemene vergadering van vertegen-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1952 | | pagina 1