DE WERELD-BLOKKENDOOS
FORMATIE DONKER MISLUKT
üs hjoed
to sizzen
maar verdeeldheid
Bezetting van Buitenlandse Zaken
groot probleem
Duitse jongens in het
vreemdelingenlegioen
Blokvorming overal,
in West-Europa
Afrika vervolgt zijn inboorlingen
1000 vluchtelingen
per dag
Friezen wonnen van
Hollanders
in Sneekweek
■g was het de grote zeildag in de
ïk, waarin ook de teamwedstrijden
werden gehouden tussen
Hollanders. Ditmaal zijn de
Schumacher overleden
5
No. 66
48e Jaargang
Vrijdag 22 Augustus 1952
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.OSINGA - Bolsward
Buitenlands Overzicht
I
Hwat hat Gabe Skroar
Bolswards Nieuwsblad
Er Is thans een Chinese delegatie te Moskou om met de Russische autori-
De
Zaken een reizende en een zittende
kunst
geschikte
raam
Tweehonderd Duitse jongens beneden de
achttien jaar zfln, voor zover tot dusver
bekend, geronseld voor het Franse vreem
delingenlegioen; in twaalf gevallen heb
ben de autoriteiten ontbinding van het
contract weten te bewerkstelligen.
Hjkheld geschapen dat dit land de leiding
neemt van een gaandeweg sterker wor
dend Arabisch blok.
verbindingslijnen met Rusland bewaken.
Dat heeft overigens voor de Russen niet
alleen betekenis voor hun militaire positie
tegenover Turkije, Griekenland en Zuid-
Slavië, maar ook ten opzichte van hun
satellietlanden zelf.
zatenj
Sociale Zaken (de tweede voorzitter
SuurhofWederopbouw
Geen wonder, dat er optimisme was toen
dit lijstje vorige week bekend werd.
Formateur Donker publiceerde zelfs in 'n
een extra-parlementair vier partijen Ka-
aan
hoog ontwikkeld is en met velerlei mening
moet rekening worden gehouden, en daar
door minder gemakkelijk hanteerbaar wor
den.
Abonnementsprij s
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De West-Duitse regering maakt zich be
zorgd over de stroom van vluchtelingen uit
Oost-Duitsland, die via Berlijn naar het
Westen willen.
Want indien de toevloed in het huidige
tempo aanhoudt, zullen Berlijn en de W.-
Duitse staten zich voor nauwelijks op te
lossen vraagstukken zien geplaatst, aldus
een woordvoerder van het West-Duitse mi
nisterie voor het Vluchtelingenvraagstuk.
Iedere vluchteling kost de Staat alleen al
aan onderdak 2000 mark, hetgeen bij een
gemiddeld aantal van 1000 vluchtelingen
per dag neerkomt op 2 millioen mark.
De satellieten.
Daar is de stemming van het volk alles
behalve gunstig, al doen hun regeringen
heel lief. Het Algemeen Handelsblad wees
er dezer dagen nog eens op, dat, nadat de
I Russen in Polen, Tsjecho-Slowakije, Roe-
teiten te confereren. Er worden in het Westen allerlei gissingen gemaakt
over de aanleiding tot deze conferentie. De voornaamste reden zal wel
zjjn» dat het in 1950 gesloten verdrag tussen Moskou en Peking betref
fende wederzijdse bijstand o.a. bepaalt dat de Mantsjoerjjse spoorweg
en de marinebasis Port Arthur, welke thans nog in handen van Russische
troepen zijn, aan China moeten worden overgedragen na het «luiten van
een vredesverdrag met Japan en in ieder geval vóór het einde van. 1952.
Alleen in geval van Japanse zijde of van de bondgenoten van dit land
agressie tegen Rusland dreigde, zouden de Russen een voorwendsel heb
ben niet aan de voorwaarden van dit verdrag van 1950 te voldoen.
Russen en Chinezen zullen dus te Moskou de internationale situatie moe
ten nagaan of er Inderdaad een dergelijk gevaar van Japanse zijde
natuurlijk niet, maar de Ver. Staten kunnen als een bondgenoot van
Japan beschouwd worden dreigt.
Midden Oosten.
Het sociaal getinte nationalisme van het
Egyptische leger zal misschien zekere aan
trekkingskracht hebben voor andere lan
den in dit deel van de wereld. De Syrische
opperbevelhebber Sjisjakli uitte zich al
in die geest, hjj had echter geen goed
woord voor de Joden en verklaarde, dat
het Midden-Oosten niet groot genoeg was
om zowel door Arabieren als Joden te wor
den
Turkije etc.
In Europa trekt vooral de mogelijkheid
van een nieuwe blokvorming Turkije-Grie-
kenland-Zuid-Slavië de aandacht. Turkije
acht een dergelijk verbond belangrUker dan
het door de geallieerden aanvankelijk zo
sterk op de voorgrond geschoven com
mando voor het Midden-Oosten met de
Arabische landen. Zuid-Slavlë toont be
langstelling voor zo’n verbond. De grote
Drie, die Zuid-Slavlë nieuwe
steun toezegden en naarstig
menië en Oost-Duitsland op een overma
tige industrialisatie hadden aangedrongen,
deze satellietlanden zoveel produceren, dat
zij onderling veel meer handel drijven dan
met de Sovjetunie, wat het zelfbewustzijn
van deze naties heeft doen stijgen en ook
daar al een neiging ontstaat een apart
blok te vormen, al moet dat zolang Mos
kou hen in de greep houdt een hersenschim
blijven.
De lekken en brekken fan in oar kin men
trochstrings skoan sjen, mar jins eigen
knypt men de eagen wol ris foar ticht.
financiële
naar een
voor Z.-Slavië eri Italië bevredigende op
lossing van de moeilijke Triëst-kwestie
blijven zoeken, schijnen hierin de hand ge
had te hebben en men moet zo’n Balkan-
verbond dan ook wel degelijk als een on
derdeel van het grote Westelijke blok zien,
maar dan als een onderdeel, dat vanwege
zijn militaire paraatheid en belangrijkheid
flankbedreiging van Rusland! West-
Europa ver in de schaduw laat en daarom
ook wat in de melk te brokken heeft in
het
Toch te deze onenigheid een zeer
ernstig verschijnsel. De Saarkwestie
blijft Frankrijk en Duitsland ver
deeld houden en als we horen dat de
Franse militairen, die thans nog 't
meest In de defensie van het vaste
land te zeggen hebben, nog altijd
vasthouden aan hun plan om bij een
Russische overval de definitieve
weerstandslijn te leggen achter Rijn
en Waal, wat de prjjsgeving van N.-
W.-Duitsland en een groot deel van
Nederland betekent, krijgen we kip
penvel en Begint eerst recht duide
lijk te worden waarom een Duitse
bijdrage aan de verdediging van dit
vasteland gewenst is.
Trouwens ook een grotere Engelse, dan
tot nog toe het plan is, want als de Ne
derlandse kust voor een belangrijk deel
in handen van een tegenstander is, krijgt
Engeland het, als de Russen over geleide
atoomprojectielen beschikken, hard te ver
duren. Maar achter deze nu opnieuw cir
culerende geruchten zit misschien ook wat
Duitse propaganda voor him onmisbaar
heid.
Donker Afrika.
Ten slotte: het verzet der inboorlingen te
gen de apartheidspolitiek van Main in Z.-
Afrika neemt steeds breder vormen aan,
de kans is niet gering, dat het, nu het
hard tegen hard gaat, de inleiding is van
grote moeilijkheden, zowel saamhorig
heidsgevoel als verzetsgeest worden aan-
Moskou wees beperkt verdrag af.
Moskou heeft het voorstel der Grote Drie,
om, als men het dan over een volledig
vredesverdrag met Oostenrijk niet eens
kan worden, een beperkt verdrag te slui
ten, waardoor dit land in ieder geval van
de bezetting zou afkomen, afgewezen.
De Russen zullen uiteraard gaarne hun
greep op Mantsjoerjje behouden, de Chi
nezen even gaarne weer alleen baas zjjn
In dit deel van China, er is dus een basis
voor ruzie of voor een geef en neem, poli
tiek. Het laatste lijkt wel het waarschijn
lijkst. De Chinese premier, Tsjoe En Lal,
die de delegatie aanvoert, heeft verklaard,
dat men naar Moskou kwam voor een ver
dere consolidatie van de politieke, econo
mische en militaire samenwerking, waar
voor de basis gelegd werd in het verdrag
van 1950.
Wat ligt dan meer voor de hand dan
dat China bereid zal z(jn de Russen
voorlopig in Mantsjoerije te laten
onder voorwaarde, dat Moskou Chi
na In sterker mate steunt in Korea
en wellicht in de actie in Indo China
en dat beide landen samen ook zul
len trachten druk te oefenen op
Japan, dat, zoals Stalin nog onlangs
zeide, een van de belangrijkste
brandpunten in de strijd tussen Oost
en West te.
Men kan Stalin dit gaarne toegeven, want
zolang de Ver. Staten militaire bases in
Japan hebben, kunnen noch Rusland noch
China zich lekker gevoelen. Dit Russisch
Chinees overleg past dan ook wel in de
algemene gedachte dat de spanning tussen
Oost en West zich gaandeweg het sterkt
zal openbaren in het Verre Oosten, waar
de Amerikanen ook hun luchtmacht bezig
zjjn te versterken en waar volgens een
groot deel der Amerikaanse militaire des
kundigen Mac Arthur! de Ver. Sta
ten hun grootste macht en grootste aan
dacht moesten concentreren. Dit alles be
tekent niet dat Rusland, dat ook in Euro
pa een positie heeft te verdedigen, zich nu
door China, dat alleen aandacht heeft
voor het Oosten, in allerlei avonturen zal
laten meeslepen.
Ten slotte is China ook zelf en hoe
machtlger het wordt hoe meer ook een
gevaar voor Rusland in het Verre Oosten.
De heren te Moskou en Peking zullen ech
ter als bondgenoten geen satelliethou-
dlng voor China! hand in hand gaan
in hun pogen de situatie uit te bulten,
maar het tempo zal wel door de Russen
worden aangegeven.
Blokvorming her en der.
Intussen valt door dit RussischChinese
overleg nog weer eens de aandacht op het
feit, dat er zo geleidelijk iets aan het ver
anderen Is In de politieke wereldsituatie.
De laatste jaren heeft eigenlijk de tegen
stelling Ver. StatenRusland deze situatie
beheerst, waarbU belde partijen hun mede
standers hadden. Het is echter nu niet al
leen meer AmerikaRusland, maar er
groeien een aantal blokken om of buiten
die tegenstanders. In het Verre Oosten
hebben we nu een blok RuslandChina In
opbouw, mogeljjk ook een blok Ver. Staten
en Japan; daarnaast hebben we dan al een
blok van de Ver. Staten, Nieuw-Zeeland en
Australië. De premier van India, Nehroe,
streeft naar een neutraal blok in Z.O.-
Azlë waartoe naast India zelf in de eerste
plaats ook Indonesië zou moeten behoren.
In het Nabije Oosten is door de staatsgreep
van generaal Nagoeib in Egypte de moge-
hierdoor zes k.v.p., vijf socialisten, twee
a.r. en twee c.h.u.
De p.v.d.a. behield in dit plan wat zij be-
Anl. de Minister-President (Drees),
.Ie Zaken (de tweede voorzitter van
het NW, Suurhof), Wederopbouw en
Volkshuisvesting (in ’t Veld), Financiën
(v. d. Kieft, oud-voorzitter van de p.v.d.a.
Eerste Kamerfractie), Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening (Mansholt).
Voor de a.r. waren weggelegd Economi
sche Zaken (Zijlstra) en Verkeer en Wa
terstaat (Algera) en de c.h.u. kregen Oor-
I log en Marine (Staf) en Overzeese Ryks-
Brazilië brengt de kwestie nu voor de V.N. I delen (Kernkamp).
Niet alleen krijgt Rusland heel wat olie
en machines uit zijn bezet deel van Oos
tenrijk, maar door de handhaving van de
staat van oorlog in Oostenrijk hebben de persbericht, dat hU erin zou slagen om
Russen het recht troepen in Hongarije en
Roemenië gestationneerd te houden, die de binet te formeren (geen binding dus
I
formatie Donker binnen enkele dagen, ja
zelfs binnen enkele uren beslist kon zijn.
HU was er in geslaagd om ministeriabele
figuren uit drie partUen het „jawoord” te
laten geven, uit de p.v.d.a., de a.r. en de
c.h.u. De zetelverdeling was tot ieders ge
noegen geregeld, zodat 't wachten slechts
was op zes katholieke Ministers.
Van de zUde der k.v.p. zUn de laatste da
gen echter nog moeilUkheden gerezen.
Toen bleek, dat zU niet het premierschap
konden krUgen, wenste de k.v.p. een betere
compensatie voor het afstaan van Econo
mische Zaken, dat, zoals men weet, dbor
de a.r. bezet zou worden. Het invloed
rijke Eerste Kamerlid, Prof. Pater Beau-
Verleden week zag het er naar uit, dat de de Kamerfracties, maar dat de bezetting
van de posten nog wel enige dagen zou
vergen.
Het was duidelUk, dat hiermede werd ge
doeld op het aantrekken van respectabele
k.v.p.ers. Deze fractie vergaderde vorige
week over het voorstel Donker. De bUeen-
komst was uiteraard van informatieve
aard. Er was geen antwoord van de frac
ties gevraagd, ook van de k.v.p. dus niet.
Maar het is logisch dat geen enkele partU-
minister in een Kabinet gaat zitten, ook
al is het extra-parlementair, zonder eerst
eens met zijn partUleiders te hebben ge
praat. Zo gezien was de fractievergade
ring der k.v.p.fractie wel degelijk van be
lang. Want uit de informaties die deze
fort speelde bij de bemiddelingspogingen J Kamerleden zouden inwinnen was het best
mogelijk, dat zij zouden adviseren om
Westelijk overleg.
Smyrna In Turkije wordt al het
hoofdkwartier van de Atlantische
strijdkrachten voor Z.O.-Europa en j
het plan wordt overwogen ook het en een bewindsman voor de P.B.O.-porte-
hoofdkwartier van de tactische feuille. De verhouding in het Kabinet werd
luchtstrjjdkrachtan van Italië daar- i.
heen te verplaatsen.
Het is geen wonder, dat, nu dit Balkan-
verbond in de maak is, de Russen minder
dan ooit .bereid zijn OostenrUk te ontrui
men.
Woensdar
Sneekweek,
in de Regenbogc
de Friezen en de
Friezen wel door het oog van de naald ge
kropen. Enkele meters vóór de finish wilde
Teunissen Hof nog hinderen. Niet alleen
dat dit reglementair niet in orde was hij
raakte bovendien de Regenboog van Hof,
waardoor hij werd gedisqualificeerd. Was hij
doorgevaren dan had de stand 18 tegen 18,1
gewonnen. Thans eindigde de strijd in een
overwinning voor de Friezen. Zij kregen 20
punten tegen de Hollanders 18,1.
Het was overigens geen zeildag zoals men
anders wel eens meemaakt. De gezellige
sfeer was verre te zoeken, doordat het weer
zo slecht meewerkte. In de middag goot het
en barstte een stormpje over de Meer los.
Onheilspellend sloegen de golven en men
vreesde dan ook ongelukken.
Na de wedstrijd liep een 16 m2-eenheidsboot
op het schip van de zo bekende Hollandse
Regenboogzeiler Hofland uit Rotterdam. De
Regenboog liep een groot gat bij de steven
op en werd ernstig beschadigd.
Hoewel er zeer veel deelneming was van de
zeilers, was de publieke belangstelling veel
minder dan andere jaren.
Nu is het Inderdaad zo, dat het Europese
leger een samenwerking van zeer fUne ap
paratuur eist. Ook de federalisatie van
W.-Europa, waarvan ten slotte alleen de
redding van dit gebied zal moeten komen,
is er ene totaal verschillend van de blok
vorming welke we elders in de wereld gewakkerd door de huidige vervolging der
waarnemen, vaak ook van meer primi- inboorlingen en het is niet onmogelijk, dat
tieve volken welke zich gemakkelU'ker door i tenslotte de blanken, die maar een minder-
hun heersers in een verbond laten inscha- heid vormen, daar zeer ernstige gevolgen
bewoond. kelen dan volken, waar de democratie van zullen ondervinden.
Ook de Israëlische minister-presi- --
dent Ben Goerlon voelt wel aan, dat
Egypte weer een macht van beteke
nis gaat worden en nodigde Nagoeib
uit vrede te sluiten met Israel.
D« Israëlische minister protesteerde uiter
aard tegen de uitlatingen van Sjisjakli en
zal deze zaak ter sprake brengen in de
Ver. Naties. Volgens geruchten zou Ben
Goerlon zo vriendelUk over Egypte heb
ben gesproken, nadat Nagoeib hem had
doen inlichten over de betekenis van zUn
staatsgreep. Dat zou dus betekenen, dat
Egypte geen revanche tegen Israel zoekt.
Doch in dezen zullen de Israëliërs wel
niet over één nacht U's gaan.
Men denkt in verband met wat in Egypte
voorviel ook aan Perzië en in hoeverre
daar Mossadeq de weg op wil en kan gaan
waarop Nagoeib voorging. Het is echter
niet zeker, dat Mossadeq, zelf grootgrond
bezitter, erg warm voor de sociale hervor
mingen loopt, welke Nagoeib in Egypte
wil en een deel van de nationalistische
aanhang van de Perzische premier moet
stellig niets van een radicale landhervor
ming hebben.
Het lot van Perzië blijft daarom
zeer onzeker, de Engelsen hebben
zich wel tot onderhandelen bereid
verklaard, doch ondanks Amerikaan
se aandrang Mossa,deqs voorwaar
den daarvoor niet aangenomen, zo
dat de eigenzinnige Pers best in
staat te niet in het overleg te tre
den.
toestand in Perzië is zo wankel, dat
men beter doet zich te onthouden van een
oordeel over de vraag aan welk blok dit
land in de nabije toekomst zal kunnen
deelnemen.
DE LAATSTE ZITTING? De wellicht laatste kabinetszitting van
het demissionaire kabinet heeft Maandag in Den Haag plaats gehad
in de Treveszaal op het Binnenhof. v.l.n.r.: Mr. A. M. Joekes, Mr.
Blom, Mr. D. U. Stikker, Mr, F. G. C. J. M. Teullngs, Dr. W. Drees,
de secretaris Prof. Dr. F. J. Th. Rutten, Prof. Dr. J. R. M. van den
Brink, Prof. Dr. A. H. M. Albregts, Ir. L. A. H. 'Peters, H. H. Wemmers,
Prof. Dr. L. J. M Beel, Ir. G. Staf, S. L. Mansholt, (achterover in stoel)
Mr. J. in 't Veld, Minister Mr. H. Mulderije komt op de foto niet voor.
Verdeeld W.-Europa.
Pover bjj al dit streven naar samen
werking van door een zelfde lot ge
troffen landen doet toch wel de ver
deeldheid der landen op het West-
Europese vasteland aan, waar men
in een kwestie als de diensttijd voor
’t Europese leger het niet eens kon
worden.
Dr Kurt Schumacher, de voorzitter der
Westduitse sociaal-democratische partij is
Woensdagavond plotseling overleden aan
een acute storing in de bloedsomloop.
te hUde vangst moest zodanig zijn, dat Schumacher was 56 jaar oud.
een grote rol. En het resultaat was, dat
de k.v.p. kon rekenen op zes Ministers in iedere candidaat het Ministerschap te ont
bet Kabinet, t.w. voor Onderwijs, Kunsten j raden. Weliswaar behoeft dit nog niet te
en Wetenschappen, Binnenlandse Zaken, betekenen dat formateur Donker geen en-
Justitie, twee Ministers op Buitenlandse kele r.k.man zou kunnen vangen, maar 't
is duidelijk, dat het dan toch beslist moei-
lijker zou worden. Moeilijkheden van poli
tieke aard werden hem echter niet in de
weg gelegd. Anders zou Mr Donker onge
twijfeld het communiqué niet de wereld in
hebben gezonden.
Het was dus de kunst om
k.v.p.ers te vinden, die pasten in het
van dit kabinet.
De formateur had bij zijn optreden het
beeld van de broedende kip gebruikt. „Een
broedende kip moet men niet storen,” zo I
zeide hij. Maar aan het begin van deze
week kwam hij de parlementaire journalis
ten vertellen, dat dit beeld zUn werking
had gedaan. Er is iets uitgebroed, nl. een
extra-parlementair vier partUen kabinet, i
Neen, geen kip was hU meer, maar een
hengelaar, die zUn vistuig had uitgelegd
in de hoop iets te vangen. Het was nu
maar de vraag of de k.v.p.-candidaten zou
den happen in het heerlUke deeg dat hU
voor hen had bereid. Eén restrictie maak-
hU met enige waardering zou kunnen
thuiskomen. Het zouden dus bekwame
mannen moeten zijn, die uit de k.v.p.-
kring naar voren kwamen.
De enige k.v.p.-minister, waarop de for
mateur in het begin van de week kon re
kenen, was de voorzitter van de K. A. B.,
de heer de Bruyn, voor de P. B. O.-zaken.
De heren Rutten en Beel namen een zeer
twijfelachtige houding aan. Het zwaarte
punt van de moeilijkheden lag echter op
Buitenlandse Zaken. Twee k.v.p.Ministers
zouden daar moeten komen. Pater Beau
fort werd het meest genoemd. Deze scheen
er niet al te veel zin in te hebben. Boven
dien was het de vraag of zUn orde (OFM)
wel toestemming zou geven voor het be
kleden van dit ambt. Op het Ministerie
van Buitenlandse Zaken zocht men Uverig
naar een geschikte k.v.p.-candidaat en na-
tuurlUk was men ook in de kringen van
de k.v.p. hard bezig om een acceptabele
man te vinden. Dat was geen wonder,
want de k.v.p. ging aanvankelUk accoord
met de bezetting van Buitenlandse Zaken.\
Het zou voor deze party niet prettig zijn
als zij niemand kon leveren. Hetzij omdat
de meesten bedankten of omdat zij geen
genade vonden in de ogen van Mr Don
ker. De situatie werd zelfs min of meer
hachelijk, toen aan het begin van deze
week bleek, dat na enige dagen zoeken,
niet minder dan 7 k.v.p.ers voor de twee
zetels op Buitenlandse Zaken hadden be
dankt, nl. de heren Romme, Beel, Beaufort,
Steenberghe, Ursene, Ridder de van der
Schueren en Van den Brink.
Goede raad was duur en Dinsdagnacht
wist men in Den Haag te vertellen, dat de
k.v.p. een nieuw aanbod zou worden ge
daan. De eerste Minister van Buitenlandse
Zaken, de reizende Minister, zou een vak
minister worden. Mr. Donker was niet van
plan om deze post op een dubieuze manier
te laten vervullen. Daar ipoet in ieder ge
val een „zware” figuur voor komen en
daar had de k.v.p. na de zeven bedankjes
gebrek aan. De tweede Minister op dit
departement zou wel een k.v.p.er kunnen
zUn. Dat is de zittende Minister, die zoveel
mogelU'k in Den Haag blUft. De moeilUk-
heid was echter, dat het aantal k.v.p.
Ministers daardoor zou worden terugge
bracht van zes op vUf. BegrUpelUk dat
over een dergelUk voorstel nog wel eens
diep nagedacht moest worden. Niet in het
minst door de k.v.p. Daar was wel weer
een fractievergadering voor nodig.
Reeds worden nieuwe namen gefluisterd
van figuren, die thans aan bod zouden
kunnen komen voor een waarlUk nationaal
kabinet. Het feit, dat prof. Romme reeds
aanstonds wederom door de Koningin is
geraadpleegd, is het logisch gevolg van
het feit, dat de k.v.p., althans volgens de
inzichten van mr Donker, de derde forma-
tiepoging heeft doen mislukken.
Ir. Staf of dr. Kortenhorst?
Men hoort de naam van ir. Staf, maar ook
die van dr. L. G. Kortenhorst, de voorzit
ter der Tweede Kamer, als aannemelUke
figuur voor de vorming van een zakenka
binet.
x>e laatste mogelUkheid zou zUn, dat de
Koningin de aanvrage om ontslag van het
demissionnaire kabinet niet zou inwilllgen
en dat behalve in de vacature van prof.
Lieftinck alleen voorzien zou worden in de
vervanging van mr Stikker en prof. v. d.
Brink, die geen ministerspost meer am
biëren.