11
RAAKT DE WERELD OVERBEVOLKT?
EEN KABLNET MET VRAAGTEKENS
KRISKRAS door Nederland
üs hjoed
to sizzen
Felle verkiezingscampagne in Amerika
Is de schade van de atoombom
Iets hogere wolprijs
op eerste veiling
Harlingen haalde
burgemeester Nauta
hartelijk in
„fantastisch overdreven?”
No. 70
48e Jaargang
Vrijdag 5 Sept. 1952
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA
- Bolsward
Buitenlands Overzicht
I
t
t
Hwat het Ga be Skroar
Bolswards Nieuwsblad
3
I
t
t
5
I
L
I
l
I
L
l
r
1
l
3
1
3
i
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
9
r
i
i
In zijn jaarlijks rapport over de activiteiten van de U. N. O. waarschuwt
secretaris-generaal Trygve Lie voor de gevolgen van de zeer snelle groei
van de wereldbevolking.
Deze neemt zo snel toe, dat men er ernstig rekening mee moet houden,
dat de wereld na de. volgende generatie 600 tot 1000 millioen mensen
meer zal tellen, die allen gevoed moeten worden.
voorts tegen de Britse politiek in de rest
van Afrika. De Goudkust, waar 90 pet.
van de bewoners barbaar en analphabeet
is, heeft reeds onafhankelijkheid gekre
gen. Engeland verwacht, dat dit gebied lid
van het Gemenebest zal worden, maar het
heeft reeds een anti-Brltse en antl-blanke
lichting ingeslagen.
Australië behoeft buitenlandse
hulp.
Zonder overzeese hulp, zo verklaarde Dins
dag de Australische minister voor de Im
migratie, Harold Holt, kan Australië de
Heel Australië keek Maandag met span
ning uit naar de resultaten van de eerste
wolvealing van dit seizoen in Sidney. En,
gelukkig voor dit zo nauw met wol ver
bonden land verliep de markt „zeer be
vredigend”.
De prijsdaling, die men vreesde, doordat
Argentinië grote hoeveelheden wol aan de
markt brengt, is uitgebleven.
De prijzen op deze eerste dag, waarop
vooral Japan en het Europese vasteland
als kopers optraden, lagen over het alge
meen wat hoger dan aan het einde van het
vorige seizoen.
Der is in hopen moed foar nedich om in
goed wurk to dwaen, hwerfan men foarüt
wol wit dat de lju jin der om ütlaitsje
sille.
e
f
3
s
t
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Onder zeer grote belangstelling heeft de
heer B. Nauta, tot dusverre burgemeester
van de gemeente Wedde Maandag zijn In
trede als burgemeester van de gemeente
Harlingen gedaan.
De loco-burgemeester, de heer B. de Vries,
liet in zijn toespraak duidelijk blijken, dat
de nieuwe burgemeester in de Friese ha
venstad een ruim arbeidsveld zal vinden.
De drukte in de haven vertoonde immers
de laatste jaren een achteruitgang omdat
nog steeds geen voorziening tot verbete
ring van de vaarweg tussen Komwerder-
zand en Harlingen is getroffen. Daartegen
over staat, dat de garnalenvisserij zich zeer
gunstig heeft ontwikkeld. Voor de woning
bouw en de eventuele vestiging van in
dustrieën is het echter nodig, dat het
grondgebied van de gemeente Harlingen
zeer spoedig wordt uitgebreid.
Burgemeester Nauta wees er op, dat men
goed doet geen wonderen van hem te ver
wachten. Hij zei evenwel vol vertrouwen
zijn taak te beginnen. Hij wilde zijn toe
komstige taak gebaseerd zien op drie pij
lers: democratie, vertrouwen en het be
lang van de gemeenschap.
Na-deze rede werd de burgemeester door
verscheidene personen hartelflk toegespro
ken. Vertegenwoordigers uit zijn oude ge
meente spraken him spijt uit, dat ztf een
goed burgervader moesten missen.
’s Avonds werd de burgemeester een se
renade gebracht door de drie plaatselijke
muziekcorpsen, waarna de bevolking hem
spontaan een ovatie bracht.
Londen ontkent wrjjvlng
V.S.Engeland.
Britse kringen betoogden, dat de persoon
lijk door Truman en Churchill aan Mos-
sadeq gerichte nota dienstig was om de
geruchten te ontzenuwen, dat Amerika en
Engeland, wat betreft het beleid in het
Naburige Oosten, van opvatting verschil
len.
Te Londen is opgemerkt dat, toen de Egyp
tische crisis op het hoogtepunt was, de
Egyptische pers overschakelde op een pro-
Amerlkaanse koers en de Indruk zocht te
vestigen, dat de Ver. Staten Engeland on
der druk zetten. Toen verluidde, dat aan
ambassadeur Caffery (V.S.) de Egyptische
medewerking was aangeboden, als htf de
Wafd hielp’ weer aan de macht te komen.
Soortgelijke berichten over Anglo-Amerl-
kaanse wrijving deden In Teheran de ronde
gedurende de ongeregeldheden van Juli.
Doch de gemeenschappelijk Anglo-Amerl-
kaanse nota dient een eind aan al deze ge-
i ruohten te maken en een duidelijke waar-
I schuwlng te zijn, dat men moet ophouden
te trachten berichten over Anglo-Amerl-
kaanse wrijving te exploiteren, zo heette
het.
Plan-Schuman.
Op 8 en 9 September zullen de zes minis
ters van de landen, die zijn betrokken bij
de Europese Gemeenschap voor steenkool
en staal (plan-Schuman) te Luxemburg
bijeenkomen.
Als eerste punt staat op de agenda het
kiezen van een vaste zetel voor de orga
nisatie. Op 10 September zal de assem-
blée van de E.G.S.S. te Straatsburg bij
eenkomen. Men vreest, dat de Saarkwestie
wederom aan de orde zal komen, daar
Frankrijk en West-Duitsland er niet in zijn
geslaagd, in dezen overeenstemming te be
reiken. Op de laatste bijeenkomst der Mi
nisters was het Franse voorstel, de zetel
te vestigen in Saarbrücken, op fel Duits
verzet gestuit.
Malan keert zich tegen India.
De Zuid-Afrikaanse premier Malan heeft
zich in een dit weekeinde gehouden rede
gekeerd tegen de inmenging van India in
de apartheidspolitiek. Wij kunnen de
vriendschap van India kopen, wanneer wij
het de provincie Natal afstaan, aldus de
premier, die voorts betoogde, dat New-
Delhi de V.S. en Engeland te verstaan
heeft gegeven, dat de samenwerking met
deze landen gedeeltelijk afhankelijk is van
hun houding in de V.N. tegenover Zuid-
Afrika. Vandaar de campagne tegen ons
land, aldus de premier.
Malan zelde nog, dat het tijd wordt, dat
zijn regering de Afrikanen gaat bescher
men tegen de V.N. Men wil, dat wfj als lei
ders van de niet-blanken in de Unie aftre
den. De politiek, die de wereldorganisatie
voorstaat, zou echter zelfmoord voor blank
Zuld-Afrlka betekenen. Malan keerde zich
Atoombom vrjj onschuldig
De Britse minister van Binnenlandse Za
ken, Sir David Maxwell Fyfe, heeft in een
rede te Sheffield verklaard dat de schade',
die een atoombom kan aanrichten, soms
„fantastisch overdreven” wordt.
Hoewel een zuiver gerichte aanval uiter
aard zeer zware schade ten gevolge heeft,
zo zeide de minister, is meer dan de helft
van het aantal mensen, dat zich bevond
binnen een halve mijl van de plaats, waar
de atoombom Hiroshima trof, nog in leven.
Zelfs twee personen, die zich in souster-
rain op slechts 150 meter van het cen
trum van de explosie bevonden, waren on
gedeerd, aldus de minister.
Hij zeide voorts, dat grote steden als Shef
field in een oorlog wellicht het doel van
een eventuele luchtaanval zouden zijn,
doch dat niemand moet veronderstellen,
dat dergelijke steden bij voorbaat geheel
kunnen worden geëvacueerd. Fabriekscen-
tra, waar de productie van essentieel be
lang is voor het winnen van een oorlog,
moeten in bedrijf blijven, zo meende de
minister.
Na een crisis van 67 dagen hebben wij
thans weer een kabinet. Het wordt offi
cieel aangediend als extra-parlementair.
Dat betekent, dat de fracties in de Kamer
er geen verantwoordelijkheid voor dragen.
Dit extra-parlementaire karakter is echter
door de loop van de onderhandeltngen wel
enigszins teloor gegaan. In de eerste plaats
hebben de vier partijen overeenstemming
bereikt over het programma van het Ka
binet. Dat duidt reeds op een binding, In
de tweede plaats hebben kopstukken uit
de fracties meer dan eens vergaderd over
voorstellen betreffende de zetelverdeling en
de bezetting van de departementen. Op een
gegeven moment la de formatie Donker
gestruikeld op de tegenzin van de k.v.p.,
die na een fractievergadering haar afkeer
heel duidelijk deed blijken. Weliswaar heeft
de laatste formateur, dr Drees, geen over
leg met de fracties gepleegd. Maar h(j
aanvaardde de opdracht op het moment,
dat hij zeker was te zullen slagen. De In
formatieve pogingen van de minister van
Oorlog en Marine, Ir. C. Staf, waren daar
aan voorafgegaan. Trouwens hoe men het
ook wendt of keert, in wezen hebben wfl
al die 67 dagen te maken gehad met één
poging, n.l. de vorming van een vler-par-
tijen Kabinet.
De v.v.d. is er niet aan te pas gekomen.
Na het „beruchte” communiqué, dat voor
dr Drees tijdens zijn eerste poging, een
welkome gelegenheid was om dfeze partij
uit te sluiten, is er geen enkel overleg
meer geweest met vooraanstaande v.v.d.ers
De a.r. en ook de c.h. hebben zich op het
standpunt gesteld, dat dr Drees het com
muniqué, betreffende de invloed van de
vakverenigingen op het Regeringsbeleid,
niet zo'hoog behoefde op te nemen. Ver
der zijn zjj niet gegaan. Wij vinden dat
begrijpelijk, daar mr Oud de afgelopen ja
ren niet de trouwste regeringspartner is
geweest. Zijn theorieën over het deelnemen
aan een kabinet wijken nl. af van de
opvattingen, die bij de andere partijen le
ven. Men behoeft geen medelijden te heb
ben met de v.v.d., want het kabinet, dat
nu uit de bus is gekomen, zou waarschijn
lijk niet gemakkelijk haar goedkeuring heb
ben kunnen wegdragen. Daarvoor draagt
het een te uitgesproken karakter. Daar
naast is het altijd goed voor een kabinet
als het op de vingers kan worden getikt
door een loyale oppositie. De a.r. heeft
deze rol zeven jaren lang gespeeld. En men
zal moeten erkennen, dat zij dit zéér loyaal
heeft gedaan. Misschien zo erg dat de ver
kiezingsnederlaag het gevolg er van was.
Van mr Oud verwachten we een grotere
oppositie. Maar ongetwijfeld zal zjj blijven
binnen de perken die een parlementaire
democratie nu eenmaal stelt.
ontwikkeling niet bijhouden, die nodig Is
voor immigratie op grote schaal.
Niet door economische moeilijkheden of
werkloosheid heeft Australië de Immigra
tie moeten beperken, maar door de druk
van de Immigratie op de nutsbedrijven, de
investeringen in scholen, ziekenhuizen en
andere diensten.
Minister Holt hoopt dat erkenning van
deze feiten tot internationale actie zou
leiden.
Bij deze gelegenheid een persconferen
tie aan het einde van een tocht door W.-
Europese landen verklaarde de minis
ter er van overtuigd te zijn, dat er geen
betere kolonisten waren dan die in grote
aantallen uit Nederland kwamen.
„Het is opmerkelijk om te zien welk een
levendige belangstelling Nederland in emi
gratie naar Australië heeft,” zo zei de
minister.
Kip en olifant. Deze week komt op Schip
hol een olifant aan begeleid door wat de
Duitse bladen „Gesellschaftsdame Huhn”
noemen. De jumbo zou zich in dit gezel
schap als een keurige, rustige passagier
gedragen.
Meisje overleden aan kinderverlamming.
In Enschedé is het 20-jarige meisje Bé
Grobben aan kinderverlamming overleden.
In de week van 17 t.m. 23 Augustus zijn
154 gevallen van kinderverlamming gere
gistreerd, nl. in Groningen 3, Friesland 12,
Drente 2, Overijssel 22, Gelderland 17,
Utrecht 2, Noord-Holland 14, Zuld-Holland
28, Zeeland 1, Noord-Brabant 34 en Lim
burg 19.
Shirley, Fanny en Wim. De sportwedstrij
den, die Donderdag ter gelegenheid van de
Waldwike zullen worden gehouden, zullen
een aantal sportmensen van internationaal
formaat naar Drachten brengen. Er wordt
deelname verwacht van Shirley Strickland,
mevr. F. Blankers en Wim Slijkhuis.
verder opnieuw tegen de arbeidswet van
de republikeinen Taft en Hartley. In Pon
tiac hield hij wellicht een van de kortste
verklezingsspeeches uit de geschiedenis.
Doorweekt door de regen zeide hij„Ik ben
niet van plan tot u te spreken over La
bor. Ik ben niet van plan tot u te spreken
over buitenlands beleid. In feite ben ik
helemaal niet van plan over wat dan ook
tot u te spreken als gevolg van deze be
roerde regen. Gegroet.” Het publiek juich
te.
Eisenhower heeft In Atlanta in de Zuide
lijke staat Georgia zijn campagne geopend
met een rede, waarin htf voornamelijk
sprak over de verkwisting van het huidige
bewind. Eisenhower Is de eerste Republi
keinse candldaat, die zich bij zijn campag
ne zo. diep in de „Solid South”, het tradi
tionele Democratische Zuiden, waagt.
Amerikaanse verkiezings
campagne.
President Truman heeft zich Maandag In
het verklezlngsgewoel gestort met de hem
eigen felheid. Hjj zeide, dat de Republi
keinse partij nog steeds dezelfde was. Haar
afgevaardigden noemde hij „de loopjon
gens van speciale belangen In de wandel
gangen van het Kapltool”. Thans tracht
men de olifant (het symbool van de Re
publikeinse partij) een ander gezicht aan
te meten, door Eisenhower candldaat te
stellen, maar deze vermomming doet het
niet, want het lichaam van het dier puilt
er aan alle kanten uit.
Korea.
Over Korea schrijft Trygve Lie verder In
z(jn rapport aan de UNO-Assemblée, dat
de publieke opinie in de meeste der op
Korea vertegenwoordigde naties een wa
penstilstand op basis van de status quo
met enthousiasme zou verwelkomen en dat
hierdoor veel van de huidige angst en te
leurstelling zou worden weggenomen. Een
dergeiyke regeling van het geschil zou het
algemene vertrouwen In de UNO als In
strument voor de collectieve veiligheid
krachtig doen toenemen.
Volgens Lie beschouwt de wereldopinie
de UNO nog steeds als de beste garantie
voor een langdurige vrede.
Overigens Is men In het algemeen niet
hoopvol gestemd over een spoedige ver
mindering In de huidige spanningen, zo
lang er althans geen overeenkomsten zijn
getroffen voor Korea en Duitsland.
Het verdere wereldnieuws mag Interessant j
zijn, wereldschokkend Is het niet.
Allereerst worden we nog steeds geboeid
door de
is er wel een radicale opruiming gehouden.
Niet minder dan elf Ministers zijn niet te
ruggekeerd, waaronder drie, die beslist tot
de kopstukken konden worden gerekend,
t.w. de ministers Van den Brink, Stikker
en Lieftinck. Vier zijn er dus gebleven.
Dit zijn de herén Drees, Mansholt, Beel
en Staf.
Wat betreft de gemiddelde leeftijd van de
Ministers is het opvallend, dat deze niet
veel verschilt met die van het oude kabi
net. Nu bedraagt deze 51 jaar, tegen 53
jaar in het vorige Ministerie. De oudste
van de nieuwe ploeg Ministers is de heer
Van der Kieft, die met zjjn 68 jaren nog
vitaal genoeg is om de zware portefeuille
van Financiën te beheren. Hij zal dat an
ders doen dan zijn voorganger Lieftinck.
Deze hield immers wetenschappelijke be
togen, die respect afdwongen door de ken
nis van zaken. De heer Van der Kieft is
een zeer levendig man, een uitstekend de
bater en daarom zal hij met de Kamer wel
overweg kunnen. Ongetwijfeld zal hij
krachten aantrekken, die zijn taak zullen
verlichten.
De benjamin in het Kabinet is prof. Zijl-
stra. Verleden week is hij 34 jaar ge
worden. Minister Van den Brink was des
tijds de jongste in jaren. Hij begon op 33-
jarige leeftijd. Dat schijnt dus bij het De
partement van Economische Zaken te ho
ren. De heer Van den Brink was een kop
stuk. Van prof. Zyistra zal men dat moe
ten afwachten. Aan kennis ontbreekt het
hem niet. Hij Is één der knapste theore
tische economen die wij hebben. Een na
deel is, dat hij minder bestuurservarlng
heeft dan prof. Van den Brink. Maar wel
licht valt dit in de practjjk nog mee.
Op Buitenlandse Zaken vinden we twee
personen: mr Beijen, een financieel des
kundige van formaat, die zijn sporen reeds
lang heeft verdiend en mr Luns, die reeds
enige jaren in diplomatieke dienst ver
keert. Zjj kunnen elkaar aanvullen. De
heer Luns is officieel Minister zonder
Portefeuille. Treedt hij In het buitenland
op, h|j krygt o.a. de Ver. Naties te behar
tigen, dan mag h|j de titel van Minister
van Buitenlandse Zaken voeren, Mr Betjen
gaat de mooie ambtswoning op het Plein
1813 betrekken. Men zal moeten afwach
ten hoe het gaat met deze twee kapiteins
op één schip. Voor het buitenland zal de
figuur wel niet erg duidelijk zijn en dat
achten wy een groot nadeel.
Zo zien wjj, dat er In dit nieuwe Kabinet
nog verschillende vraagtekens zitten. Ook
op belangrijke posten. In leder geval heb
ben we nu een nieuw Kabinet. Het oude
schema van na de oorlog Is doorbroken en
nieuw bloed is binnengestroomd. Daarover
verheugen wij ons. Wat nu nog een vraag
teken is, kan over enige tijd wel eens een
groot winstpunt blijken te zijn. In ieder
geval kan dit Kabinet er wel op rekenen
niet direct naar huis te worden gestuurd.
De binnenlandse politieke situatie is zo
labiel, dat er moeilijk een beter Kabinet te
formeren valt. En zo lang dit zo Is, zal
er niet gauw Iemand worden gevonden, die
het Kabinet op stel en sprong naar huls
zal zenden. Ook hier geldt het oude
spreekwoord: Gooi geen oude schoenen
weg, voordat men nieuwe heeft.
Zo is dr Drees weer eens minister-presi
dent. Het is langzamerhand opvallend, dat
ht) nooit er In Is geslaagd een nieuw Ka
binet te vormen, waarvan hij zelf als lei
der kan optreden. Het enige Kabinet, dat
hij heeft gemaakt, Is het Kabinet Scher-
merhorn-Drees, maar de eerstgenoemde
werd premier. Het Kabinet Drees-Van
Schalk werd door de laatste samengesteld.
Toen werd hjj wel minister-president. Ook
het vorige Kabinet, dat onder zijn leiding
stond, is door Iemand anders gevormd, nl.
Prof. Romme. En nu is hij weer mlnister-
waaraan heb
ben gewerkt de heren Drees, Beel, Donker
en Staf.
Over pl.m. 30 jaar 25 pet.
mensen meer.
De oorzaak van deze snelle toeneming
moet in de eerste plaats gezocht worden
in de daling van het sterftecijfer. De men
sen worden gemiddeld veel ouder dan vroe
ger en vooral in vele minder ontwikkelde
gebieden, waar de bevolking in verhouding
tot de in cultuur gebrachte oppervlakte
van het land, groot is, neemt de bevolking
zo snel toe, dat zij binnen één generatie
verdubbelt.
Hierdoor zijn deze landen gedwongen bin
nen een periode van 30 jaar ook de capa
citeit van hun economie te verdubbelen
wil men de levensstandaard niet laten te
ruglopen. In de meer ontwikkelde gebieden
dalen zowel de geboorte- als de sterftecij
fers met als gevolg, dat daar het aantal
oude mensen steeds meer toeneemt. Voor
de gehele wereld schat Trygve Lie de ber I De ^democratische candldaat^keerde^ zich
volklngstoenemlng voor de volgende 30
jaar op 25 pot., maar misschien wordt dat
wel 50 pet.
Stevenson zelf sprak na z|jn rede in De
troit nog In Hamtrack, dat In hoofdzaak
wordt bewoond door Poolse immigranten.
HU verklaarde tegenover dit gehoor, dat
Eisenhower uitlatingen met betrekking
tot de volken, die onder Russische invloed
staan, de indruk geven, dat hy, eenmaal
gekozen, een of andere stoutmoedige stap
zou kunnen doen om Oost-Europa te be
vrijden. Stevenson zeide, dat een verkie
zingscampagne niet moest worden ge
bouwd op de hoop en vrees van onderdruk
te volken, omdat sommige dingen kost
baarder zijn dan stemmen. Ondanks alle
valse beloften van het Kremlin vrees ik
niet in goed vertrouwen met de Sovjet
unie te onderhandelen, want het sluiten
van de deur naar de conferentiezaal be
tekent het openen van die naar de oor
log.”
Het Kabinet kan in de Kamer rekenen op
de steun van 81 leden. De oppositie zal ge
vormd worden door de v.v.d. (-9 leden), de
party van Welter (2 leden), de s.g.p. (2
leden), terwijl men de communisten met
haar zes leden eigenlijk wel bulten be
schouwing kan laten.
Alle drie partyen zullen echter de samen
werking tussen do k.v.p., p.v.d.a., a.r. en
c.h.u. geducht te hekelen. Vooral de a.r.
kan zich gaan voorbereiden op een heet
debat, Het is voor de eerste maal in de
parlementairo geschiedenis, dat zij met de
socialisten in zee gaat, althans onder nor
male omstandigheden. De oorlogsjaren
kunnen we wel uitslulten.
Zoals wfl zelden, ztf is een loyale party.
Na de souvereiniteltsoVerdracht van Indo
nesië heeft zy haar oppositionele houding
reeds voor een groot deel laten varen. Tot
1949 was haar oppositie zuiver principieel.
Maar een jaar later verklaarde de nestor
van de Eerste Kamer, de 80-jarlge prof.
Anema, dat de a.r. kon samenwerken met
Iedere constructieve party. Uiteraard op
een zakeiyke basis met Inachtneming van
het beginsel. De intrede van a.r.-ministers
In het nieuwe Kabinet is dus begrypeiyk,
al kan men niet ontkennen, dat dit politiek president van een Kabinet,
gezien van grote betekenis is.
Vergeleken bij het vorige Kabinet-Drees
Studenten om elf uur naar bed. Dr C.
Banning, geneeskundig hoofdinspecteur
van de volksgezondheid heeft de besturen
van de studentencorpsen met het oog
op de heersende kinderverlamming
dringend verzocht, de tijd van kennisma-
kin tussen aankomende en oudejaars
studenten elke dag uiterlijk ’s avonds 11
uur te laten aflopen. Dit verzoek is geba
seerd op het feit, dat deze kennismaking
tot vermoeienis aanleiding geeft en ver
moeidheid een slechte invloed kan hebben
op uitbreken en verloop der kinderverlam
ming.
By de AVRO biyft het rommelen. Enige
leden van de AVRO hebben by de officier
van Justitie te Amsterdam een klacht in
gediend, gericht tegen het bestuur van de
AVRO. Volgens deze leden zou het bestuur
in 1946 uit een AVRO-kas een bedrag van
totaal f 15000.hebben toegeëigend we
gens „gederfde presentiegelden" in de oor
logsjaren. De leden staan evenwel op het
standpunt, dat men geen recht op presen
tiegeld kan laten gelden, wanneer men
geen vergadering heeft bezocht.