SINDS ONGEVEER 1750
KRIS KRAS door Nederland
Martinytoer
DE DORPSSAMENLEVING IN FRIESLAND
r
r
üs hjoed
to sizzen
1
Fan de
Doarpsfeest
John Derry
verongelukt
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA - Bolsward
K
*5
't
x
to
G
Hwat hat Gabe Skroar
No. 71
48e Jaargang
Dinsdag 9 Sept. 1952
B
KERKELIJKE SITUATIE DRUKTE VAAK HAAR STEMPEL OP HET
DORPSLEVEN
>8
NIEUWE VERKEERSMOGELIJKHEDEN VERBRAKEN HET ISOLEMENT
De techniek.
I
PYT.
ir
De telersprtfs voor de
i
De dorpssamenleving van het Friese platteland vormde omstreeks 1750
In haar geïsoleerdheid een eenheid, die geestelijk, cultureel en maat
schappelijk bepaald werd door de regelmaat van eten lange arbeidsdag,
slechts op Zon_ en Feestdagen afgewisseld door kerkelijk- en kermis-
leven, in de winter bovendien door ijsvermaak.
Oudtijds hadden de edellieden, voor zover zij tot de „hoofdellngenge-
slachten” behoorden, hier het bestuur .der grietenij en dat der kerk vast
in handen. Zij benoemden in de vacatures van predikant, onderwijzer,
koster, voorzanger, doodgraver, tolgaarder, enz. De edellieden vormden
tevens de élite, die het gewest tezamen bond.
Hierdoor ontstonden in Friesland in kerke
lijk opzicht duidelijk te onderscheiden be-
volkingsstreken. Naatet de zo juist ge
noemde gemeenten, waar de Gereformeer
de gezindte overheerst, valt b.v. te wijzen
op de Zuidwesthoek waar de Orthodoxie
voor het merendeel in de Hervormde Kerk
bleef, zodat deze als orthodox Hervormd
gekenmerkt bleef.
Ook onderwijs twistappel.
Ook het onderwijs gaf aanleiding tot ver
deeldheid tussen de verschillende bevol
kingsgroepen.
Na 1848 was de school een zaak van de
crisis van 1880-1895 zien wij velen weg
trekken als veenarbeiders naar Zuld-Oost
Drenthe, als fabrieksarbeiders naar de zich
ontplooiende industrie van Twente en de
Hollanden, of als boer-emlgrant naar de
Verenigde Staten, Canada enz. Tallozen
vestigden zich ook als onderwijzer, politie
agent of ambtenaar buiten Friesland. Ge
deeltelijk hielden zij hierbij de banden met
de streek van herkomst in stand.
Zinken centen ongeldig. Op 15 September
verliezen de zinken centen hun waarde.
Tot 15 December kunnen ze nog op de
postkantoren worden Ingeleverd.
’t Is better nel tsien goede rieden to hark-
jen as seis in minnen to jaen.
1
r
75
In lange bemetrein
Yn klaeijing of wie ’t Snein,
Lyk kleurich, frisse blommen
Strielet yn de iere moarn,
Helder skillet de hoam,
Men slacht de greate tromme.
Feestlik majeur, wolmiend,
Tsjüget it slingergrien
Flechte lAns hiel de buorren.
't Makket de stimming bliid
Elk komt sa’n dei yn 't spier,
De doarpslju fiel’ har bruorren.
Men jowt elkoar de hê.n,
Hjoed gjin forskeel fan stén
Fan polityk of tsjerke.
Der is in brêge slein.
De blidens moat ütsein,
Hwa lit dan trystens merke?
Men nimt it net sa nau
Elkien is los fan ’t tou,
Forbrekt syn deiske gongen.
Lju fan it stiifste skaei,
Dogg” oan, de spultsjes mei
En meitsje wylde sprongen.
Sa’n feest is net foar neat
Miskien dat it üs leart
Op sljuchte grize dagen,
It waermjend mienskips fjür,
Elkoar lyk freon en broer,
To helpen, to fordragen!
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
10
'5
Langzame kentering.
Tengevolge van verschillende door elkaar
lopende oorzaken van godsdienstige, cultu
rele, politieke, economische en technische
aard kwam in deze verhouding langzaam
aan een kentering.
In de tijd der patriotten, der Franse over
heersing en in de periode na 1815 emanci
peerden bepaalde groepen zich, mede onder
Invloed der Verlichting en der Franse Re
volutie. De burgers, de kleine fabrikanten,
handelaren en rentenierende boeren kwa
men op. Zij sloten zich aaneen en legden
zich toe op ontwikkeling, waartoe de le
zingen der Departementen van de in 1795
gestichte Maatschappij tot Nut van het Al
gemeen gelegenheid boden. Na 1830 greep
deze emancipatie verder om zich heen,
doch eerst na 1850 maakte zij zich ook
meester van de echte volksgroep van het
platteland, de kleine boeren, de arbeiders
enz. De .Afscheiding van 1834, waarbij de
latere Christelijk Gereformeerden de Ne
derlands Hervormde Kerk verlieten, droeg
hiertoe het hare bt). Haar aanhangers kwa
men vooral uit de eenvoudige bevolking
van bepaalde streken. Zo werden in 1836
in Ferwerd, Marrum, Blija, Hallum, Twij-
zel, Oenkerk, Glekerk, Harkema-Opeinde,
Sneek, Lutkewlerum, Scharnegoutum en
Oudega (Sm.) talrijke Inwoners beboet,
omdat zjj verboden godsdienstoefeningen
bewoonden.
school te Bolsward. Sinds die tjjd verrezen
overal In Friesland Christelijke scholen.
vaste biddag.
De herziening van de Grondwet van 1848
bracht behoudens enkele reserve de
scheiding tussen Kerk en Staat. Voor de
niet-Hervormden werden hiermede de van
staatswege bestaande beletselen voor een
verdere ontplooiing weggenomen. De Af
gescheidenen kregen nu nieuwe kerken te
Leeuwarden, Sneek, Franeker, Dokkum,
Heerenveen en telden in 1854 reeds 54 ge
meenten met 23 predikanten. De Doopsge
zinden brachten in diezelfde tijd vernieu
wingen aan aan hun kerken te Holwerd,
Leeuwarden en op Ameland.
De Rooms-Katholleke organisatie kreeg in
de dorpen van het dekenaat Leeuwarden
haar beslag bij het herstel van de Bisschop
pelijke hiërarchie In 1853.
Ook de Nederlands Hervormde Kerk kreeg
nieuwe kerkgebouwen, nl. te Molkwerum,
Bergumerhelde, Haulerwjjk, West-Terschel-
ling en Surhulsterveen. Terwijl de kerke-
IJjke gescheidenheid op deze wijze in stad
en dorp toenam, vond ook de gedachte der
Vrijmetselarij Ingang in ons gewest. Te
Leeuwarden werd In 1837 de Vrijmetse
laarsloge „De Friese Trouw” gesticht. Het
door deze Loge in gebruik genomen gebouw
onderging in 1848 een vernieuwing.
In 1886 vond met de Doleantie opnieuw
een afscheiding uit de Nederlands Her
vormde Kerk plaats. In tal van dorpen
(Garijp, Anjum, Makkum, Hfllaard, Heeg)
was deze van betekenis.
Omstreeks het midden der achttiende eeuw
deelden deze bewoners der saten en stin-
sen de leiding der samenleving met de
predikanten. In de tweede helft van die
eeuw behoorden ook de patriciërs tot de
genen, die in de dorpen de toon aangaven.
Het grootste deel der plattelandsbevolking
van Friesland was toentertijd nog vrij on
mondig.
een confessionele streek en het Rooms-
Katholleke Wjjtgaard heeft een Vrijzinni
ge omgeving.
In 1892 vindt een hereniging van een deel
der Gereformeerden plaats. Vooral in Dok
kum, de Dongeradelen, Kollumerland,
Achtkarspelen, Oost-Tletjerksteradeel, Fer-
werderadeel, Barradeel, enkele delen van
Smalllngerland en enkele streken van de
Zuidwesthoek, Wymbritseradeel en Won-
seradeel omvatte deze hereniging grote
groepen der bevolking.
i recht
in 1845 konden dan ook de afgescheiden j
predikanten A.
van
Stint inkelde wiken is der in saek geande,
dy’t al mear yn brede kringen de oandacht
lükt. In saek mei bilangrike en frjemde
aspekten. In kwesje, dy’t üs hjir sa raer
yn de earen omtütet, dat wy winlik net
witte oft it wier is of in raer praetsje.
Earne yn GrinslAn stiet in greate koöpe-
rative suvelfabryk: „De Ommelanden”.
In baes fabryk| mei 450 leden en in slom-
pe molke. Oan dat fabryk wurkje in pear
hündert arbeiders, dus it is gjin gekheit
dêrre. Dér giet hiel hwat om. It fabryk
stiet der bést foar, de finansiële posysje is
bést. Dêrfoar stiet it yn GrinslAn en de
Grinslanners binne tüke rekkenmasters,
dat moat men harren neijaen. Mar nou is
dér oan dat fabryk in staking ütbrutsen,
in greate staking, hwer’t it oergreate diel
fan de arbeiders oan diel nimt. Dat is it
earste frjemde forskynsel. Hwant stakin
gen binne üt de tiid, sa soe men tinke.
De arbeiders hawwe har forienings en dy
lizze de leanen en arbeidsfoarwaerden oer
mei de Direksjes. Kinne hja it net iens
wurde, dan binne der de Ryksbimiddelers
om de spjalt tusken de partijen oer to
sljuchtsjen.
Nettomin, dér is in staking. En it fabryk,
dat neist de molke fan de leden ek jit
Het onkerkeljjke Holwerd ligt midden in hiel hwat molke üt oare kontretfen krige,
sit nou forlegen mei dizze kontraktmolke,
dy’t hja net forwurkje kinne en dus in
oare fabryk opsiket. Dit alles is al frjemd
yn 1952, mar it gekste komt noch. De
leden fan dizze koöperative fabryk hawwe
mei 437 stlmmen foar en in stik of 15 tsjin
blsluten om de hiele bringst,to for-
keapjen. It motyf dêrfan is, sa’t yn it for-
slach fan dy ledegearkomste stiet, dat men
bang wurden is foar de maetrigels, dy’t
fan arbelderskant nomd wurde sllle.
De direkteur hat sein, dat it net giet om
V erkeersmiddelen.
Naast de kerkelijke en geestelijke richtin
gen hebben ook de moderne wegen en de
moderne verkeersmiddelen het dorpsleven
sterk beïnvloed.
Zij brachten het uit zijn betrekkelijke iso
latie in een nationaal en internationaal
verband.
Als eerste in een reeks kwam in 1827 de
straatweg Zwolle-Leeuwarden tot stand.
De aanleg van de straatweg van Leeuwar
den naar Groningen volgde kort daarop.
In een snel tempo werden hierna de hoofd
wegen der gemeenten verhard.
De verkeersmiddelen werden zowel te land
als te water voortdurend verbeterd. Gold
het eertijds als een gebeurtenis in Fries
land warmeer de stoomboot een dorp, zoals
bijv, in 1880 te Langweer geschiedde, uit
zijn isolement verloste, thans behoort de
passagiers- en vrachtboot in de meeste
dorpen al weer tot het verleden. Terwijl
voorheen de postkoets, de paardentram, de
stoomtram en later ook de autobus als
verkeersmiddelen dienden, maakt het plat
teland na de tweede wereldoorlog vrijwel
uitsluitend van de autobus en de autotruck
gebruik.
De fiets en de auto verplaatsten personen
in wijder kring. Het passagiersvervoer per
bus en het vrachtvervoer per autotruck
leidden er echter toe, dat niet alleen gro
tere groepen, maar ook him bedrijven in
het wereldverband werden opgenomen.
De contacten met andere dorpen en stre
ken van het platteland, met de stad en
met het leven op het Westelijk halfrond
werden in de loop der jaren veelvuldiger
en intensiever. Vooral na de agrarische
wol net slzze, dat It op it foarste plak de
leanen wiene, dy’t yn Grinslftn en SélAn
jimmer wer it leechste wiene, it sit folie
djlpper. Yn Grinslên hat men troch wurd
en foarbyld tslentallen jierren lang in 11b-
bensopfetting preke, dy’t tige materialis-
tysk wie. In Grinslanner hat trochstrings
mear op mei it goede fan de ierde as mei
idealisme en offerjen. Dat is tige mlnsklik
en rounom oars ek to merkbiten, mar near-
ne seach ik it stimpel sa sterk op minsken
en tastannen setten as yn Grinslfin. Jild
en bisit binne der och sa yn tel. En „dikke
hüzen" binne der fanAlds in libbensideael.
De öfstün tusken arbeider en boer, tusken
bisitter en net-bisltter is der öfgrysllk
great. Binammen yn de weardearring fan
minske ta minske, telt in arbeider net mei.
As gefolch dêrfan binne de üntsjerkelikens
en de kommunistyske opfettingen djip yn
greate klibers arbeiders trochkrongen.
Net in üntsjerkelikens, dy’t fuortkomt üt
in eigen opfetting fan it geastlike, mar dy
fan is meast platte materialisme. De lie-
dende stannen hawwe it Grinzer folk in
foarbyld jown fan greate weardearring
foar it fette fan de ierde, tüzenen boeren
mei mear bisit as 12 bem opkinne, hawwe
stelselmiettich ien of twa neikommelingen
greatbrocht, hwant it bisit moast byme-
koar bliuwe. It Grinslanner plattelün hat
greate streken hwer’t gjin oare foriening
bloeit as de koöperative oankeap fan
kunstmest, féfoer en sokssahwat. Geastlik
earm, sosiael de klassestriid oanhingjend,
is der fan in libbene mienskip op hiel folie
doarpen hast gjin sprake. De tsjerken bin
ne leech en forwaerloazge, de vacante
dümnysplakken hast net to tellen, in great
diel fan de geastliken komt üt oare plak
ken, hwant de Grinslanner jonge minsken
wurde dokter of féarts of lünbou-yngeni-
eur. Hast rounom, binammen yn ’e stêd
Grins, wurdt it kulturele en geastlike lib-
ben droegen troch lju üt oare kontreflen,
it folk seis is derfoar net mear waerm to
krflen.
Yn dizze sfear moatte de soslale proble
men wol ütgroeije ta in striid fan alle-
gearre tsjin allegearre, hwant de mienskip
kin dér nét libje. Hja binne sa fier ütln-
oargroeid, dat der gjin frede mear bistean
kin. Dêrom is der striid. Tj. de J.
ONZE DORPSSAMENLEVING.
De dorpssamenleving is in de laat
ste paar honderd jaar radicaal ver
anderd. In 1750 het isolement, nü de
contacten met het wereldgebeuren.
Maar ook: tóén een hechte eenheid,
nu veelal een gespletenheid en een
teveel aan organisaties. Over de oor
zaken van dit alles schrift een on
langs verschenen Rapport, uitgege
ven door de Stichting Friesland voor
Maatschappelijk werk, naar aanlei
ding waarvan we een paar artikels
over dit, voor ieder die ’t wèl meent
met ons dorpsleven, zeer actuele
onderwerp.
leanen en pensioen, sa’t fan arbelderskant saek. Hwant hjir wurdt iepenbier, hwat al
sein is, hwant dat wie allegearre better jierren lang en net allinnich yn de Oirane-
as it kollektive kontrakt foarskreau, mar landen broeit. GrinslAn is in provinsje,
dat it to dwaen is om de hiele lleding fan hwer’t de posysje fan de arbeiders lange,
it fabryk. De .-arbeiders, sa seit de Dlrek- lange jierren alles to winskjen oerllet. Ik
duidelijker tekening. Nadat ’t Nederlands-
I talige Friesch Genootschap in de twintiger
jaren was opgericht, volgde in 1844 de
stichting van het „Seiskip for Fryske Tael
en Skriftekennisse”. De „Fryske Winter-
jounen” ontwikkelde zich in de dorpen na
1860. Van de hierbij optredende Fries ge
zinde sprekers waren Waling Dijkstra en
Tsjibbe Gearts van der Meulen de meest
beluisterde.
Behalve het verkeer deed ook de moderne
techniek haar invloed op het dorpsleven
gelden. Zij veroorzaakten een ommekeer
in het boerenbedrijf en daarmee in de
dorpshuishouding. Zuivelfabrieken namen
in de tachtiger jaren steeds meer de ar
beid van de boerinnen over; zij deden even
eens de functie van de plaatselijke boter-
waag verdwijnen.
De coöperatieve graanmalerij, de aankoop-
coöperatie, en de gewestelijke geconcen
treerde meelfabriek namen de plaats in
van de dorpsmolen. Producten als boter en
graan werden naar de internationale markt
geëxporteerd, waar door de dorpssamenle
ving blootgesteld werd aan de risico’s van
een internationale concurrentie. Van welk
een aard deze konden zijn, toonden de
malaise en de economische crisis van 1880-
1895, die het gevolg waren van de val van
de boterprijs in 1876 en van de concur
rentie van het Amerikaanse graan, en die
op zich zelf weer leidden tot grotere indi
vidualisering en partjj-ontwikkeling in de
Friese dorpen.
De winterarbeid van het vlegeldorsen werd
voortaan verricht door de verplaatsbare
dorsmachines. Het urenlang hoeden van
schaap en koe werd door prikkeldraadaf-
scheiding en in latere jaren door het aan
brengen van schrikdraad overbodig ge
maakt.
Technische verbeteringen en een toene
mend sociaal streven kortten de arbeids
dag voortdurend in en deden de vrije tijd
toenemen, hoewel de ondernemer b(j zfjn
bedrijfsvoering gaandeweg meer door ad
ministratieve en technische beslommerin
gen in beslag genomen werd.
Elk dorp een eigen stempel.
Aldus viel de dorpssamenleving in ver
schillende delen uiteen. Merkwaardig is
het, dat in vele gemeenten in Friesland
dorpen, die op korte afstand van elkander
gelegen zijn, confessioneel nog steeds van
aard verschillen. Zq» vindt men in de ge
meente Opsterland het onkerkelijke, linkse
dorp Bakkeveen, het confessionele Duurs-
woude, het Orthodox Hervormde Wijnje-
terp, het Vrijzinnige Hemrik en het linkse
Lippenhuizen. Gorredijk met zijn Doopsge
zinde invloed onder de rijkere boeren, ligt
er naast het liberale Beetsterzwaag en 't
communistische Beets.
Cultureel Fries leven, i
Op cultureel gebied kwam er eveneens
teur, wolle earst de tsjlnwurdige direksje
welwurkje en dan komme hja mei in man
fan harres, dy’t hja it bistjür optwinge
wolle en dan komt der wer in man neist
üt It personiel en sa gean se fierder, oant
nlmmen mear hwat to sizzen hat oer it
fabryk as de arbeidersbonnen.
En dizze foarstelllng fan saken hat sa’n
yndruk makke op de boere-leden, dat hja
blsluten hawwe it hiele fabryk mar to for-
keapjen. Dat is in bjusterbaerlik gefal. Der
wurdt men stil fan. Hwant as men hjir
in telmannich by stilstlet, komme de fra-
gen by bosjes. Alderearst, in koöperative
fabryk forkeapje, dat is in njj lüd. Hwant
dy boeren moatte har molke dochs kwyt
en dan binne der mar twa wegen. De iene
is, dat in oare direksje, al dan net koöpe-
ratyf, de saek oernimt of der sil in nije
fabryk komme moatte.dy’t itselde
wurk docht, hwat nou „de Ommelanden”
dien hat.
Hwat is hjir winlik to dwaen? De Kom-
missaris fan de provinsje hat al bisocht
mei de lju to praten, mar dat hoegde net.
De sosiale organisaesjes binne der drok
mei dwaende, mar de leden en de direksje
wolle deröf wêze. Hwerom yn de goedich-
heit?
Hoe kin men sa mar slaende deilus wurde
yn in wurkmienskip as in koöperative su
velfabryk? Hat men it ea sa raer op 'e
fioele spyljen heard?
Wy libje yn in tiid, dat it de arbeiders en
boeren beide folie better giet as yn ear-
der tiid. Dat kin elk sjen. De suvelfabri-
ken meitsje goede saken, de arbeiders haw
we in folie bettere sosiale posysje krigen
en in reedlik lean. Hwat is hjir de ünder-
groun fan dit trelit?
Hokfor heech spul wurdt hjir yn de Om
melanden spile? In machtsstriidDe léste
konsekwinsje fan In lang konflikt? In
proefballon foar soslalisaesje fan it bi-
drluw
Dat it heech spul is, stiet foar my fêst.
It NW hat him oer dit konflikt al düdllk
ütlitten en troch hiel GrinslAn en fier der-
büten wachtet men mei spanning, hwer’t
dit op ütdraejje sil. Ik kin de frees net
fan my Ofsette, dat hjir in hlstoarysk dra
ma opfierd wurdt en it is dêrom dat ik
bysünder de oandacht fêstlgje wol op dizze
Broedende gans. Terwijl September al op
de kalender is verschenen en w(j ons al
weer opmaken de herfst te ontvangen,
broedt bjj de varkensmestertf van de heer
W. Bootsma te Workum een gans op ne
gen eieren. Dit is zeker een niet alledaags
gebeuren uit de dierenwereld.
Schipper geraakte in brand. Schipper De
G. uit Veendam beging een noodlottige
vergissing, door een perotleumstel bij te
vullen met benzine. Toen h(j het stel wilde
aansteken, ontstond er een ontploffing,
waarbij de kleren van de schipper in brand
vlogen. Er bleef de man niets over dan in
het water te springen, om zodoende de
vlammen te doven. De schipper werd ge
lukkig gered, maar een gedeelte van de
schuit is uitgebrand. De inboedel was ver
zekerd.
Voor het eerst naar school. In Steenwtjker-
wold is het 12-jarig zoontje van de heer
B., toen het voor het eerst naar school ging
met zijn flets tegen die van aen vriendje
gereden, doordat de trappers verward
raakten. Het kind kwam te vallen en werd
overreden door een vrachtauto. De jongen
was op slag dood.
De 100.000ste.Mej. Troutje Trjjbels uit
Nieuwenhagen bij Heerlen en de heer Rein
Akse uit Waubach kochten Vrijdagavond
het 100.000ste kaartje voor de beeldenten-
toonstelling in Park Sonsbeek in Arnhem.
Het paartje kreeg geschenken en 'n hand
druk van B. en W.
Fietsendief verrast. De 43-jarige houtbe
werker A. A. K. uit Wassenaar reed op
een rijwiel in Den Haag. Plotseling werd
hü door een agent in de kraag gegrepen.
De eigenaar van het rijwiel had zijn kar
retje herkend.
Proeffabriek. In opdracht van het Neder
lands Instituut voor Zuivelonderzoek wordt
in Ede een groot laboratorium en een
proefzuivolfabrlek gebouwd. Bouwkosten:
anderhalf millioen.
Overheid geworden die aldus de Christe
lijke en maatschappelijke deugden trachtte
te bevorderen.
Toen de nieuwe liberale en sociale ideeën
en het sterk gekleurde, evolutionistische
Humanisme de onderwijzerswereld binnen
drongen en zich hierin verbreidden, riepen
deze reacties op. Ds Harders bepleitte in
1869 in een preek te Wirdum het goed
van Christelijk schoolonderwijs,
waardoor de voorstanders van het Over-
25 doden en 63 gewonden.
De eerste Britse piloot, die sneller vloog
dan het geluid, John Derry, is Zaterdag,
toen hij met een snelheid van 1200 km
door het luchtruim stormde, om het leven
gekomen. Meer dan 120.000 mensen op de
luchtvaartdemonstraties te Farnborough
zagen hem met een De Havilland 110 van
13000 meter uit de blauwe lucht schieten.
Zij hoorden de scherpe knallen, sein, dat
de geluidsbarrière doorbroken was, en dan
terwijl het toestel een bocht nam om over
het vliegveld te scheren, zagen en hoor
den zjj het plotseling uit elkaar spatten.
Derry en zijn waarnemer, Tony Rischard,
waren onmlddelltJk dood. Wrakstukken van
hun toestel stortten op de dicht opeen
gepakte menigte, die niet kon vluchten.
Gevolg: 25 doden en 63 gewonden, die in
diverse ziekenhuizen moesten worden op
genomen.
Kamer tegen korting. Zeer veel Tweede
Kamerleden hebben ernstige bezwaren te
gen het wetsontwerp om op de leden van
de Raad van State, de Algemene Reken
kamer, de rechterlijke macht en alle amb
tenaren, wier bezoldiging bij de wet wordt
geregeld, een korting toe te passen in ver
band met het gelijktijdig genot van be
paalde pensioenen.
In kalkput verdronken. In Tegelen is het
5-jarig zoontje van de familie P. in een vol
water staande kalkput gevallen en ver
dronken.
jaarlijkse Leidse 3 Octoberfeest heeft zich
ditmaal een record aantal personen van
12.993 laten inschrijven. Vorig jaar be
droeg het aantal ingeschrevenen nog 7575,
maar de actie om dit traditiefeest inder
daad traditie en geen bedeling te doen zijn,
heeft het verrassende resultaat opgele
verd, dat een prachtig record is geves
tigd.
Nieuw mouw-embleem. De legerleiding
heeft een nieuw mouw-embleem laten ont
werpen. Het bestaat uit een achtpuntige
Oranjester. Het embleem zal voor het eerst
massaal te zien zijn bij de komende gealli
eerde legeroefeningen „Houvast” in Duits
land.
Duif uit de koers. Twee maanden geleden
werd een postduif van de heer J. Bommels
uit Amsterdam gelost in Port St. Mazence
(Frankrijk). Het diertje keerde dezer da
gen terug met tussen z(jn ring een briefje
met een adres uit Engeland.
Pr(js voor tarwe.
oogst-1952 is door de regering vastgesteld
op f26.per 100 kilo voor levering in
December.
Engelse bommenwerper opgegraven, Bij
het opgraven van een Engelse bommen
werper, die tijdens de oorlog- terecht kwam
in de Noord-Oostpolder, is men gestuit op
de stoffelijke resten van leden der beman
ning en op enkele bommen. Getracht wordt
de Identiteit van de vliegers vast te stellen
opdat de familie kan worden ingelicht.
Haring en wittebrood. Voor de traditionele
uitdeling van haring en wittebrood op het
Na Konlng Willem I.
Na het heengaan van Konlng Willem I
werd de houding der Overheid soepeler en
MU-X WW»» -1/V1OUO41UCI O V CW1 HCb V Cl -
Brummelkamp en A. C. heidsonderwijs uit de kerk liepen.
Raalte in de Leeuwarder Courant In 1870 hield de bekende predikant, Ds
openlijk opwekken tot het houden van een Ploos van Amstel een rede ter gelegenheid
i van het eerste jaarfeest van de Christelijke
