ENGELSE RESERVE TEN OPZICHTE VAN
EUROPESE FEDERATIE
GEREED VOOR DE START
Parlementaire motor nog niet op volle kracht
KRIS-KRAS door Nederland
w
E
No. 74
Vrijdag 19 Sept. 19*2
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Buitenlands Overzicht
üs hjoed
to sizzen
De millioeneimota
Nieuw verdedigingsplan voor Midden-Oosten?
A
Algehele verwijdering zou zware slag zijn
voor Europese politiek
I
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OS INGA - Bolsward
Hwat hat Gabe Skroar
in het kort
st
48e Jaarpang
Bolswards Nieuw
sblad
K
Tl
n
t
i
i
t
1
I
I
1
I
r
h
Dy’t him to folie op sydpaden weaget, kin
de rjuchte wei wol ris bjuster reitsje.
n
h
P
n
:s
n
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
i
l
3
t
k
e
•t
n
e
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
’e
•P
to
ie
P1
I opbouw
U
1-
e
n
3t
tn
e,
’e
r.
it
i-
31
P
e
n
,t
Dinsdag wer<T"éoor R.M. dePToningin de Staten-Ceneraal officie él geopend
H.M. de Koningin leest'de troonrede voor
het Regeringsprogram; de basis waarop
de vier partijen, k.v.p., p.v.d.a., a.r. en c.h.u.
elkander bij de formatie van het Kabinet
hebben gevonden. Uitputtend is zij uiter
aard niet; zij zou dan te veel tfjd in be
slag nemen, maar de hoofdzaken zjjn ver
meld.
Het is bekend, dat dr Drees destijds „al
gemene richtlijnen,” heeft opgesteld. De
nadere concretisering van deze richtlenen
zou geschieden in een vergadering met de
nieuwe ministers. De details bleven dus
door fractievoorzitters onbesproken. Het
Kabinet is echter slechts enige weken voor
Prinsjesdag tot stand gekomen, waardoor
het onmogelijk was om de algemene richt
lijnen nauwkeurig onder de loupe te ne
men.
De Irnga kabinetsformatie heeft nogp.l wat
roet In het eten gegooid. Zoals we verle
den week reeds schreven, z(jn de verschll-
Nieuwei leden.
Vele ministers werden gerecruteerd uit de
Kamerleden. Dezen moesten uiteraard voor
het Kamerlidmaatschap bedanken. Dit
heeft tot gevolg, dat er acht nieuwe Ka
merleden komen, n.l. de socialisten mevr.
Zeelenberg, de heren Roemers, Peschar, en
Blom. Verder twee k.v.p.ers, Van Koever-
den en Dassen, één c.h.u., Mulderjje (de
oud-mlnister van Justitie) en één a.r. de
heer Van Baal. Vfjf van hen werden Dins
dag j.l. beëdigd. De heren MuldertJe en
Dassen zfjn wel benoemd verklaard, doch
hebben nog niet te kennen gegeven of zjj
deze benoeming aannemen of niet.
Door al deze handelingen zijn Regering en
Kamer officieel gereed voor de start. Een
snelle sprint zal het echter waarschijnlijk
wel niet worden. Het wachten is o.a. nog
op de aanvullende begrotingen. Dit bete
kent, dat het er somber uitziet met de
afwerking daarvan en men vreest dit jaar
niet voor Kerstmls«klaar te komen.
De eerstvolgende weken zullen daarom
kalm verlopen en eerst In November zal
men kunnen zeggen dat de parlementaire
molen weer op volle kracht draait.
De cel wordt koud. Klachten over steen
koude en bijzonder ongezonde strafcellen
van het Leidse politiebureau zijn dezer da
gen binnengekomen op het.bureau voor
de Volkshuisvesting te Leiden. In deze cel
len huist namelijk sedert drie weken voor
de avond en de nacht, een gezin, bestaan
de uit man, vrouw en een baby van een
jaar. Des avonds komt de familie P. W.
Geuke naar het politiebureau om te sla
pen. Man en vrouw krijgen elk een aparte
cel toegewezen. Het kind slaapt bfj de
moeder.
Amsterdamse weduwen krjjgen verrassing.
De bekende „onbekende Amsterdams-Ame
rikaanse weldoener” zal zijn afgezant een
bezoek laten brengen aan alle Amsterdam
se weduwen, die in Mei 1902 in het huwe
lijk zijn getreden en na het overlijden van
haar echtgenoot niet zijn hertrouwd. Zij
krijgen lekkernijen en een geschenken
bon.
60 jaar Friese schildersverenlging. De
Friese schildersverenlging zal 19 Novem
ber haar zestig-jarig bestaan herdenken
met een in Leeuwarden te houden tentoon
stelling van practisch schilderwerk op het
gebied van deuren, lambrizering en recla
me. Verder zal deze expositie worden aan
gevuld met vrtje inzendingen van studie
clubs, ambachtsscholen en leden.
Varkensmarkten moeten sluiten. De var-
kensmarkten In een groot deel van het
land zullen met Ingang van 22 September
worden geschorst, behalve voor de handel
In direct voor slacht bestemde varkens.
lende begrotingshoofdstukken opgesteld
door de oude ministers. Ook de Millioenen-
nota is nog van de hand van oud-mlnister
Lieftinck. Het nieuwe Kabinet heeft deze
echter wel besproken om na te gaan of
het beleid van de heer Lieftinck in grote
lijnen kon worden overgenomen. Er is
echter de eigenaardige situatie ontstaan,
dat de begroting voor het nieuwe depar
tement voor Maatschappelijk Werk, dat
beheerd wordt door de heer Van Thiel
(k.v.p.), nog niet is ingediend. De heer
Van der Kieft legde daar de nadruk op
toen hij vlak na de opening de begroting
aanbood.
Deze aanbieding is ook een ceremonie, die
op iedere Prinsjesdag terugkeert. Het is
nl. de gewoonte, dat de beide Kamers een
uur na de officiële opening afzonderlijk
vergaderen.
In de Eerste Kamer worden dan alleen
maar huishoudelijke zaken afgedaan, die
weinig boeiend zijn. Een voorzittersver
kiezing vindt niet plaats, omdat de pre
sident van de Senaat wordt benoemd door
H.M. de Koningin.
In de Tweede Kamer is er al direct meer
leven in de brouwerij. De „schatkistbe-
waarder” komt met het bekende koffertje
waarop staat „Derde Dinsdag in Septem
ber”, de Kamer binnen en met een kort
speechje overhandigt hij de begroting. De
grote stapel papier is, ook al der traditie
getrouw, versierd met een oranje lint.
In zijn begeleidende redevoering legde de
minister van Financiën er de nadruk op,
dat de regering vanzelfsprekend de volle
verantwoordelijkheid draagt voor de aan
geboden ontwerpen, ook al zijn zij opge
steld door het vorige Kabinet. Deze korte
plechtigheid is altijqd een hoogtepunt en
wordt door stampvolle tribunes gadegesla
gen. De vrouwen van de Kamerleden ne
men dan de kans waar om een inzicht te
krijgen in de drukke werkzaamheden van
hun echtgenoten.
Nadat eerst de Raad van Ministers van
deze gemeenschap zich verenigd had met
het Frans-Italiaanse voorstel om de As
semblee, welke ook bij deze gemeenschap
behoort, een politiek statuut voor een fe
deratie te doen ontwerpen, is deze laatste
daarmee accoord gegaan. Zij heeft zich
onder leiding van haar voorzitter de Belg
Paul Henri Spaak, met enthousiasme op
die taak geworpen. Zij vervormde zich
daarvoor tot een z.g. assemblee ad hoe, een
vergadering, welke zich dus alleen met dit
bijzondere onderwerp zal beelghouden, en
voegde aan haar 78 leden nog 9 toe, nl.
3 Fransen, 3 Duitsers en 3 Italianen, om
zo een lichaam te worden, dat geheel ge
lijk is aan de ontworpen raadgevende ver
gadering voor de Europese defensie ge
meenschap, welke, als ze reeds bestond,
zich toch met de vorming van een boven
nationaal orgaan voor de leiding dier ge
meenschap had moeten belasten.
Het Is alles wel erg ingewikkeld
gegaan, maar zo is men dan toch
gekomen tot de voorbereiding van
een Europese defensie vla een
lichaam dat gezag heeft b|j alle be
trokken landen, omdat het al een
orgaan is van een door hen zelf In
gestelde gemeenschap, n.l. die be
treffende kolen en staal. Dit lichaam
wordt gevormd door leden van de
parlementen van alle betrokken lan
den.
We hebben in een vorig overzicht reeds
gewezen op mogelijke gevaren van een zo
beperkte federatie, die men „Klein Euro
pa” noemt.
Naast een stellig toe te juichen idealisme
In het streven naar deze federatie, staan
waarschijnlijk ook allerlei andere drijfveren
bj de grote bij het plan betrokken landen.
W.-Dultsland zowel als Frankrijk schijnen
er heil in te zien om hun positie op het
Europese vasteland te versterken, en zo
wel de Duitse, Franse en Italiaanse rege
ringen schijnen te geloven dat hun positie
ook in het binnenland zal worden verste
vigd als het plan slaagt. De Duitse socia
listen weigerden al in de assemblee ad hoe
zitting te nemen, omdat zij van oordeel zijn
dat al dit AHA (ad hoe assemblee)-gedoe
alleen maar bedoeld is om de Franse na
tionale vergadering te winnen voor het
voorstel inzake de Europese defensie-ge-
meenschap.
Een der gevaren van dit „Klein
Europa”, als het tot stand komt, is,
dat er zich een streven in kan open
baren zich tegenover, in plaats van
naast Engeland in een meer ruime
Europese samenwerking te stellen.
Dat ook de Engelse regering zelve een
dergelijke mogelijkheid vreest, bleek wel
uit het feit, dat Eden in de assemblee van
de Raad van Europa, welke te zelfder tijd
bijeen kwam, waarschuwde voor een schei
ding in het streven naar een inniger Euro
pese samenwerking. Eden meende, dat de
vorming van kleinere politiek-economische
gemeenschappen door bepaalde groepen
van landen moest geschieden binnen het
kader van de Raad van Europa, anders
vreesde hij een verwijdering tussen Groot-
Brittannië en zijn vrienden op. het vaste
land.
i Prinsjesdag 1952 is weer voorbij. De zit-
I ting van beide Kamers der Staten-Gene-
raai is geopend en de wetgevende arbeid
j kan dus beginnen.
Als men de Troonrede leest, komt men tot
de ontdekking, dat het nieuwe kabinet
heel wat van plan is. Tal van Wetsont
werpen worden aangekondigd. Veelal geldt
het hier echter ook problemen, die bij het
vorige Kabinet reeds in het middelpunt
van de belangstelling stonden, doch die
nog niet werden opgelost. Daaronder
kwamen zeer bekende stokpaardjes voor.
Het is te hopen, dat alle wensdromen nu
gerealiseerd worden. Zo’n Troonrede keert
jaarlijks weer. Meestal geeft zj het beleid
aan, dat de Regering in het geopende zit
tingsjaar wenst te voeren. Ditmaal kan
men er oohtcr een grotere betekenis aan
hechten. Men zal deze rede van da Ko
ningin moeten zien als een publicatie van
Voorzittersverkiezing.
Zij kennen langzamerhand het programma
van deze dag wel. Na de aanbieding van
de begroting komt het maken van een
voorzittersverkiezing aan de orde. H.M.
de Koningin benoemt n.1. ook de voorzit
ter van de Tweede Kamer, maar niet na
dat deze zelf een voordracht heeft ge
maakt. De keuze van de Kamerleden is
meestal ook de wens van onze Koningin.
Nummer één op de voordracht werd weer*
dr Kortenhorst (k.v.p.), die reeds de laat
ste jaren dit hoge ambt bekleedde. Hij ver
wierf niet minder dan 73 van de 78 stem
men. Drie waren er blanco en twee gingen
naar andere k.v.p.ers, n.l. de heren Van
der Zande en Lucas. Nummer twee op de
voordracht werd oud-minister Joekes
(p.v.d.a.) met 67 van de 77 stemmen. Nu
was de Kamer iets meer verdeeld. Er wer
den vier blanco stemmen uitgebracht, één
op de heer Tilanus (c.h.u.)> één op mej.
Tendeloo (p.v.d.a.) en vier op de heer
Terpstra (a.r.). Op de derde plaats kwam
de heer Terpstra. Hjj kreeg 69 stemmen,
één stemde blanco, één op de heer Schou
ten (a.r.) en drie op de heer Krol (c.h.u.).
De heren Kortenhorst, Joekes en Terpstra
zullen dus resp. optreden als eerste, twee
de en derde voorzitter.
De heer Joekes vervult daarmede een nieuw
ambt. Gedurende de vorige zittingsperiode
was zjjn partijgenoot Burger n.l. tweede
voorzitter. Deze is echter benoemd tot
fractievoorzitter in de plaats van mr Don
ker, die minister van Justitie is gewor
den.
Uit het aantal verworven stemmen ziet
men, dat de heer Terpstra meer stemmen
heeft behaald dan de heer Joekes. Waar
aan dit precies ligt, is ons niet bekend.
De stemming is per slot van rekening ge
heim. Wel wordt vooraf besproken wie de
functies dienen te bekleden. Deed men dit
niet, dan kan men tot in het oneindige
stemmen. Opvallend is echter, dat er een
klein aantal Kamerleden is dat principieel
niet op de socialisten stemt. En dat zijn
niet alleen de communisten.
Mr Stikker definitief ambassadeur in Lon
den. Mr D. U. Stikker is bij Koninklijk
Besluit van 13 September benoemd tot
harer majesteits buitengewoon en gevol
machtigd ambassadeur bij het hof van Sint
James.
Dader van insluipingen gearresteerd. In
de laatste weken werden v.a. te Mantgum,
Terzool en Poppingawier in boerderijen in
sluipingen gedaan tijdens de afwezigheid
der bewoners. Steeds werd geld ontvreemd
De groep Mantgum van de Rijkspolitie
heeft in samenwerking met de gemeente
politie te Sneek de dader, een zekere F. J.
uit Sneek gearresteerd. J., die al een reeks
van veroordelingen achter de rug heeft, is
ter beschikking gesteld van de Officier van
Justitie te Leeuwarden.
Hulde! Aan 52 chauffeurs van busdien
sten en andere bedrijven heeft te Leeu
warden de commissaris der Koningin in
Friesland een insigne uitgereikt omdat zij
vijf jaar hebben gereden zonder een onge
luk te veroorzaken.
Oplichterjj in het groot. Meer dan 3.1 mil-
lioen Oostenrijkse shillingen dat is meer
dan een half millioen gulden heeft Ne
derland uit zijn deviezenpot verspeeld door
manipulaties van een stel Oostenrijkse op
lichters. In plaats van 30.000 M.3 naald
hout (840 wagons), dat uit Oostenrijk na
storting van de ruim drie millioen Oosten
rijkse shillingen naar ons land zou worden
verzonden, z|jn slechts twaalf wagonladin
gen waarvan twee van zeer inferieure
kwaliteit in ons land aangekomen.
ton en Londen zijn er op uit Zuid-Slavië
tot een directe deelneming aan de Wes
terse defensie te brengen en Truman heeft
Tito zelfs uitgenodigd vliegvelden ter be
schikking van de Amerikanen te stellen.
Tito heeft nog geen besluit genomen, al
bl|jkt hij wel bereid met Turkije en Grie
kenland militair samen te werken. Maar
als volledige partner in de Westerse ver
dediging kan men hem zeker niet ver-
wachten, zolang de Triëst-kwestie met
I Italië niet is opgelost, waarvoor Amerika
en Engeland hun best blijven doen.
Ook schijnen Amerika en Engeland
een nieuw verdedigingsplan voor het
Midden-Öosten te overwegen, dat
aanlokkelijker zou zijn voor de Ara
bische staten dan het defensie-com-
mando voor dat gebied.
Maar hierover is nog weinig te zeggen,
omdat eerst de betrekkingen tussen En
geland en Egypte zullen moeten worden
verbeterd. Ook de vijandigheid van Mossa-
deq koppiger dan ooit jegens Lon
den doet de verhouding van het Westen tot
het Midden-Oosten geen goed.
Verderop in Azië is de toekomst voor ’t
Westen wel zeer onzeker. Zoals bekend, is
er onlangs te Moskou een conferentie van
Russische en Chinese autoriteiten gehou
den. Van het resultaat is thans bekend ge
worden, dat, zoals te verwachten was,
Rusland zjjn troepen in Port Arthur, de
ooriogshaven in Mantsjoer|je, van waaruit
Japan kan worden bedreigd, zal mogen
houden. De spoorweg in Mantsjoer|je
wordt echter nog in dit jaar door de Rus
sen aan de Chinezen teruggegeven. Er ver
luidt echter, dat tussen Moskou en Peking
ook is overeengekomen, dat deze da
gen een voorstel aan het Westen zal wor
den gedaan om een conferentie te houden
over alle Aziatische vraagstukken, Korea
incluis.
Een dergelijk voorstel, dat ook de oude
tegenstelling tussen Amerika en Engeland
inzake de erkenning van communistisch
China weer zou oproepen, zou het Westen
in een vrij netelige positie kunnen bren
gen. Een belangrijk lid van het Gemene
best als India b|jv. is, zou stellig zeer on
tevreden zijn, als Engeland het afwees.
De Zuid-Afrikaanse premier Malan heeft
overigens verklaard, dat Londen en Was
hington veel te veel rekening houden met
India’s inzichten. Hij zelf beschouwde In
dia als de grootste vjjand van Zuid-Afrika,
die trachtte chantage op zijn land te ple
gen. Deze krasse taal tegen een medelid
van het Gemenebest gebruikte Malan naar
aanleiding van India’s verzet tegen de
rassen-politiek in Zuid-Afrika, die Nehroe
door de Ver. Naties wil laten veroordelen.
Malan kondigde ook nog aan, dat h|j vast
van plan was van Zuid-Afrika een repu-
I bliek te maken. Zo draagt ook de Zuld-
Afrikaanse premier het zjjne bj tot de
zorgen van Londen, waar men zich ook
i over de binnenlandse toestand ongerust
maakt. In verband met een staging der
levensml idelenpr jzen dreigen enige En
gelse vakverenigingen met staking of een
„langzaam-aan-actie”. Hierdoor zou de
export, welke Engeland zo broodnodig
Een eventuele verwijdering tussen
Engeland en het Europese vasteland
zou een zware slag voor de Wes
terse politiek z|jn. Nimmer zullen
we mogen vergeten, dat het Enge
land was, dat door z|jn moedig
standhouden tegen Hitler, Europa in
de tweede wereldoorlog voor de on
dergang behoedde.
W|j hier in Nederland zullen ook nimmer
uit het oog mogen verliezen, dat het En
geland is, dat het grootste belang heeft
bij de verdediging van Nederland als een
nieuwe aanval uit het Oosten loskomt.
Onze regering heeft de geruchten,
dat Nederland In een dergeljjk geval
niet zou worden verdedigd, kunnen
tegenspreken; zij verzekert, dat wat
haar bekend is omtrent de geallieer
de strategie haar veroorlooft de de-
fensie-lnspanning onverminderd
voort te zetten.
Hoewel we in de mededeling van de re
gering liever hadden gelézen „de geallieer
de verdediging van geheel Nederland”
omdat de „geallieerde verdediging van Ne
derland” een rekbaar begrip is, wekt zj
toch het vertrouwen, dat ons land niet
zonder meer zal worden prijsgegeven.
Maar het is toch goed, dat Engeland een
belangrijk woordje meespreekt in de At
lantische strategie ten opzichte van Euro
pa. Hoe belangrijk blijkt ook weer uit het
feit, dat Eden direct na zijn rede in de
Europese Raad naar Belgrado vertrokken
Is om mot Tito te overleggen. Washing-1 heeft, gevoelig worden getroffen.
Nadat de voorstanders van de vorming van eten Europese federatie ge
faald hadden om hun idee te verwezenlijken via de Assemblee van de
Raad van Europa, hebben zij op andere wjjze geprobeerd hun doel te
bereiken. Deze Assemblee van de Raad van Europa was niet het ge
schikte lichaam voor zo’n poging, omdat deze slechts een adviserend
college is en dus geen feiteljjk gezag heeft en omdat h|j 14, met het
Saarland mee zelfs 15 landen omvat, waarvan een deel, o.a. Engeland
niet voelde voor een federatie. Er kon niets komen van een samengaan
van al deze landen in een groot federatief verband, dat men wel „Groot
Europa” noemt. Ware de Europese Defensiegemeenschap reeds door de
parlementen van alle zes betrokken landen aanvaard, dan zouden de
Fransen en Italianen getracht hebben via deze gemeenschap tot het
ontwerpen van een grondwet voor een politiek samengaan dezer zes
landen te komen. Maar nu dat nleft het geval Is, hebben zj zich van de
Europese Kolen- en Staalgemeenschap (plan-Schuman), welke reeds
werkt, bediend om hun doel te bereiken.
Naar uit de Dinsdag door Minister Van de
Kieft bij de Tweede Kamer ingediende mil-
lioenennota welke zo langzamerhand be
ter milliardennota genoemd kan worden
blijkt raamt de regering de rijksuitgaven
voor 1953 op 5616 millioen, waartegenover
aan inkomsten staat een bedrag van f 5124
millioen. Dat betekent dus, dat de rijksbe-
groting voor ’53 een tekort heeft van f 492
millioen. Hoe de nieuwe regering dit tekort
denkt te dekken, staat nog niet geheel vast.
Wel heeft minister Van de Kieft meege
deeld, dat het niet in de bedoeling ligt dit
nadelig saldo door leningen de gebruike
lijke weg weg te werken. Nagaande, waar
voor wij de ruim milliard uitgeven, blijkt
dat de defensie hier niet minder dan 27
van opslokt, n.l. rond 1500 millioen gulden,
De nationale schuld verslindt 704.5 millioen:
voor Sociale Zaken, emigratie en volksge
zondheid is f 632.4 millioen uitgetrokken,
voor herstel van oorlogsschade f 413.3 mil
lioen, voor waterstaatswerken f 242.1 mil
lioen, voor verbeteringen van wegen, kana
len, bruggen enz. f 169-9 millioen en voor
onderwijs en cultuur f 510.6 millioen.
De minister van Wederopbouw en Volks
huisvesting heeft zijn bouwplan 1953 over
gelegd, waaruit kan worden opgemaakt, dat
het in het voornemen ligt in dit jaar 55.000
woningen te doen bouwen. Dit vordert aan
nremies enz. een bedrag van f 680 millioen.
.n totaal vraagt de begroting van Weder-
r en Volkshuisvesting een som van
f1600 millioen.
De grootste problemen, waarmee de regering
thans te kampen heeft zijn de zware defen-
sie-inspanning, de bestrijding van de steeds
toenemende werkloosheid, het herstellen van
het evenwicht in de betalingsbalans, het op
hoog peil handhaven van de werkgelegen
heid door middel van industrialisatie en uit
breiding van werken.
Het ligt in de bedoeling van de regering,
meer geld beschikbaar te stellen voor de aan
leg van wegen op het platteland tot sluiting
o.a. van in ontwikkeling achtergebleven
bieden. Gedacht wordt daarbij o.a. aan
ontwikkelingsgebied in Zuid-Oost Friesland.
Ongetwijfeld heeft Engeland zelf
mede schuld aan wat nu gebeurt.
Ook al kan Engeland omwille van
zjn verplichtingen jegens andere
delen van het Gemenebest moeilijk
deel uitmaken van een Europese
federatie, er is toch plaats voor het
verw|jt, dat Londen steeds anti
pathiek tegenover een door andere
landen te vormen federatie heeft ge
staan.
Bljjkbaar wantrouwt het de bedoeling van
zo’n federatie. Van die antipathiek gaf
eigenlfjk ook Eden weer blijk, want hj gaf
geen enkel opbouwend denkbeeld in zijn
rede hoe een Europese vastelands-federatie
er dan wel moest uitzien, waarmee Enge
land bereid was innige betrekkingen te on.
derhouden. Men kreeg mln of meer de in
druk, dat de Raad van Europa zou moe
ten dienen om eventueel gevormde Euro
pese politieke en economische gemeen
schappen te controleren en onder de duim
te houden.
