KOREN OP STALINS MOLEN
GRATIEVERLENING AAN LAGES
I
No. 82
48e Jaargang
Vrijdag 17 October 1952
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruKkerij Fa. A.J.OSINGA -
B o 1 s w a r d
Buitenlands Overzicht
us hjoed
to sizzen
Tweezijdig ondergronds werk in W.-Duitsland
Rusland naar economische ontwikkeling
Ook in Denemarken enkel prinsessen
eis van
Interpellatie In de Tweede Kamer
I
r
1
t
e
t
g
J
Londen wijst
Arum „Let op uw saeck”
Enige Arumer jongelui genieten door hun
optreden in Bolsward en omgeving minder
goede faam. Verleden Zondagavond na een
danspartij, wilden zij zich te goed doen
bij een automaat, maar dit ging zo luid
ruchtig, dat hun geschreeuw enige stra
ten verder was te horen, zodat dienstdoen
de dienaars van de H. Hermandad toescho
ten. Een ruzietje over, naar wij menen,
vijf luttele centen, was oorzaak dat
er zelfs van intrappen van de gehele auto
maat werd gesproken. De jongelui werden
gesommeerd de portiek, waarin zich de
automaat bevond, te verlaten. Toen dit
niet geschiedde, werden zy bij de kraag
gegrepen en met zekere drang verwijderd.
Een gummistok werd hierbij niet ge
bruikt.
Hwat hat Gabe Skroar
Zuid-Koreanen op
„Witte Paard”
Bolswards Nieuwsblad
I I
In bller wêzen is de sinne fan it herte.
L
i
vorige parlementsverkiezingen de wind in
i
r
1
KAMEROVERZICHT.
is bekend, dat vanuit Oost-Duitsland om-
Rood China.
5
t
3
3
e
e
i-
i
i
i
i
gres alle buitenlandse communisten,
„voor de vrede strijden” steun toegezegd.
i
i
i
t
1
kwestie in de V. N. aan de orde gesteld
wordt, zy voor behandeling zal stemmen,
Communistische actie.
Overigens zijn de Russen en Oost-Duitse
communisten de laatsten welke de staf
Hoewel het een privilege is van onze Ko
ningin om gratie te verlenen, is de be
trokken Minister van Justitie de man, die
dit tegenover het parlement moet verde-
.e
«t
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
d
>r
.e
>t
k
d
1-
n
ie
1.
i.
Rusland wordt economisch sterker.
Als wjj zeggen dat de oorlogsdreiging bo
ven
wezen worden op de steeds toenemende
van Rusland,
waar het peil van voor de oorlog ver is
overschreden en men nu een plan heeft
om de productie tot het drievoudige op te
ton van dit plan afgezien. In dit geval
heeft Amerika zijn wil dus niet doorgedre
ven, maar zich neergelegd by het Engelse
Inzicht, terwijl er een volkomen overeen
stemming was tussen de Ver. Staten, En
geland en Frankrijk over economische
hulp aan Zuid-Slavië, dat, fel begeerd als
het is, die hulp als gelijkwaardige partner
zal ontvangen. Het is te hopen, dat ook
voor andere grote kwesties door onderling
overleg der Westelijke landen een oplos
sing zal worden gevonden. Men dient wel
in aanmerking te nemen dat de samenwer
king der Westelijke landen geheel geba
seerd is op vrijwilligheid geheel anders
dan die der Oostelijke, waar Rusland een
dictatuur uitoefent en dat bij die vrijwil
ligheid geen dwang of druk past. Daarte
genover staat dat de West-Europese sta
ten, die zich misschien enigszins vrijer voe
len nu van een onmiddellijk oorlogsgevaar
geen sprake schijnt te zijn, toch dienen te
beseffen, dat de oorlogsdreiging over hen
het Westen blijft hangen, mag wel ge- j ]VIoSS£ldcCJ elf
In haar nota aan premier Mossadeq heeft
de Britse regering vierkant de Perzische
eis van de hand gewezen 490 millioen gul
den te betalen om het oliegeschil gedeelte
lijk te regelen.
Tevens weigert Engeland een missie naar
Teheran te sturen om over een definitieve
regeling te praten.
Groot-Brittannlë staat er voorts op, dat
Perzië een schadevergoeding zal betalen
voor het inkomen, dat de Brits-Perzische
Olie-maatschappy verliest door de natio
nalisatie van haar bezittingen in Perzië.
Londen eist een vergoeding van het inko
men over een periode van veertig jaar.
Een woordvoerder van het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft
na de publicatie der Britse nota op Enge
land én op Perzië een beroep gedaan de
pogingen voort te zetten om tot een rege
ling van het olieconflict te komen.
steem van de onafhankelijke rechter is ons
een raadsel. i tingshoofdstukken en het uitbrengen van
i de voorlopige verslagen. Daarnaast
vroeg de heuvel „Het Witte Paard” aan
de westzijde van het centrale front in Ko- vangrijke onwettige communistische orga-
waarom zo fel gevochten is, geheel nisatie in W.-Duitsland is opgebouwd, wel- Dat het aftreden van mr Donker werd ge-
Stalin kon de vorige week in zjjn nopjes zijn. Voor zjjn bewering dat de
democratische staten zich door onderling krakeel zelf wel de ondergang
zouden bereiden, kon hij nieuwe aanmoediging vinden in velerlei dingen,
welke zich in déze overzichtsperiode voordeden.
De Franse regering wees als ontoelaatbaar een haar door de Ameri
kaanse ambassadeur overhandigd memorandum van de hand, waarin de
Amerikaanse regering haar oordeel te kennen gaf over de omvang van
de Franse begroting voor 1953 en aandrong op een zo snel mogelijkj
indiening van de ratificatiewetten nopens de accoorden van Bonn en
de Europese defensiegemeenschap. Ook werd daarin gewezen op de wens
van de Ver. Staten dat het Saarconflict zo spoedig mogeljjk zou worden
opgelost. De Franse regering beschouwde’ dit als een inmenging in de
binnenlandse aangelegenheden van Frankrijk.
Binnenland.
Zoals wö hier boven al schreven wordt de
houding der Franse regering mede beïn
vloed door de binnenlandse toestand, zjj
moet te allen koste haar prestige hand
haven. Wellicht staat ook de Amerikaanse
houding onder Invloed van de binnenlandse
politiek en wenst zjj, nu de dag der pre
sidentsverkiezing nadert 4 November
de antl-koloniallstlsche beginselen der
het veld moest ruimen. Algemeen achtte
I men hem te zachtzinnig. Het doet echter
belachelijk aan de berechting van Lages
I door een internationaal gerechtshof te ho-
Baas in eigen huis.
Fel komt het beginsel der souverelnltelt
van het baas-ln-elgen-huls blijven, om de
hoek kijken in de Franse houding ten op
zichte van een eventuele behandeling van
de Tunesische en Marokkaanse kwesties in
de algemene vergadering der Ver. Naties,
welke Dinsdag is geopend, maar waar
belangrijke beslissingen eerst na de Ame
rikaanse presidentsverkiezing aan de orde
komen.
De Franse regering verklaarde al by voor
baat dat ztf niet bereid was wegens haar
beleid in die kwestie op de bank dei' ver
dachten In de Ver. Naties plaats te ne
men. Zij is daarbij in zekere mate con-
De Fransen z.jjn daarentegen van
oordeel, dut de Amerikanen hun Cl- j
nanclële hulp niet mogen misbruiken
om te trachten een hun welgevalli
ge oplossing in dergeljjke zaken te
verkrijgen. Het Is duidelijk dat hier
de kwestie der souverelnltelt van elk
land in het geding komt, een uiterst
netelig terrein, waar de grens tus
sen inmenging en onthouding zeer
moeilijk valt te trekken.
gevangenis doorbrengt, heeft hj) na het
uitspreken van het doodvonnis twee jaar
op de beslissing over zijn gratieverzoek
moeten wachten. Al die tijd hoeft hij te
gen de kogel zitten aankijken. Het Is moei
lijk In te denken wat dit betekent, Moreel
is het niet meer verantwoord om dan nog
het doodvonnis te voltrekken. Dit is het
standpunt van mr Donker en ongetwijfeld
wordt het door velen gedeeld.
Het is een mogelijkheid, dat constitutionele
moeilijkheden ook nog een rol hebben ge
speeld. De geschiedenis zal dat moeten be
wijzen. De buitenparlementaire oppositie
heeft echter de Tweede Kamer niet onbe-
roerd gelaten. Dinsdag j.l. was zij bijeen
om enkele eenvoudige zaken af te doen.
De Kamerleden hebben dezer dagen druk
werk met de bestudering van de begro-
De Arumer jongelui voelden zich hierdoor
op hun teentjes getrapt en schreven een
groot ingezonden stuk aan het adres van
de Bolswardse politie. Van dik hout zaagt
men planken. Het was een compleet
scheldstuk met insinuaties al zouden in
Bolsward S.S. en Nazi-methoden worden
gebruikt. Wanneer wij het stuk onverkort
zouden opnemen, zoals ons door de heren
telefonisch werd verzocht (ze spraken
hierbij over een protest uit naam van 10
Arumer abonné’s, maar noemden niet hun
naam), dan zou óf de redactie óf de in
zender (s), vermoedelijk worden gedag
vaard en veroordeeld wegens smaadschrift
of belediging van ambtenaren In functie.
We nemen het stuk echter In hot geheel
niet op, zelfs niet onverkort.
Want de Arumer helden waren zo onver
standig te proberen het onder valse naam
te doen. Of dachten ze nu heus, dat wij
niet wisten dat in de Schoolstraat no. 1 te
Arum geen Jan Willemsen woont, of dat
zelfs in heel Arum deze naam onbekend
is? Als deze jongens weer eens een stuk
schrijven moeten ze niet weer zo dom z(jn
op de ene plaats Willems te schrijven en
ergens anders Willemsen. Dat is él te
doorzichtig.
Bolsward, let op uw saeck, was het wijdse
opschrift. Wij kaatsen de bal gaarne te
rug: Arumers, let op uw saeck, door der-
geltfk handelen wordt de naam van uw
lieflijk dorpke geen eer aan gedaan.
Zullen we de discussie meteen maar slui
ten? Red.
Maandag zijn de eerste proefopnamen van de nieuwe Nederlandse speel
film „Sterren Stralen Overal” in de Clnetonestudlo te
Amsterdam begonnen.
In de hoofdrol speelt Johan Kaart (links) in gesprek met do regisseur
Gerard Rutten (rechts) en Rudolf Meijer (productieleider)
in de studio.
De beul Lages heeft gratie verkregen. Het
doodvonnis dat enige jaren geleden tegen
hem werd uitgesproken, zal niet worden
i voltrokken, Felle protesten uit verschlllen-
i de volksgi'oeperingen zjjn daarvan het ge
volg geweest. Protestvergaderingen, pro-
test-optochten tegen dit gratlebeslult zijn
genomen. Of men wil of niet, men moet bij
deze kwestie terugdenken aan onze Zul-
derburen, die in opstand kwamen tegen ’t
commissie gratiebeleid van minister Pholien, met het
gevolg, dat deze bewindsman van Justitie
vallen, waarbij Rusland zijn best zal doen
doze aan te moedigen ook. Dat Malan, de
Zuld-Afrikaanse premier, de Franse hou
ding toejuicht is niet Verwonderlijk, hy
heeft een broertje dood aan de V. N. en de
Oosterse volken, die de Zuid-Afrikaan^e
apartheldswetten voor de vergadering wil-s
len brengen.
Wat was n.l. het geval? Hij vroeg geen
interpellatie aan, maar wenste een nota
van minister Donker. Aan de hand daar
van zou dan het geval-Lages kunnen wor
den besproken. Een Interpellatie is aan tijd
gebonden. De interpellant krjjgt meestal
een half uur. Daarna antwoordt de minis
ter, pas in de tweede termijn kunnen an
dere sprekers het woord krijgen. Vaak niet
langer dan 15 minuten. Wetende, dat do
zaak Lages op tafel zou komen, voelde hjj
zich sterk. Maar h(j rekende bulten de
waard, In dit geval bulten de socialist Bur
ger, die ogenblikkelijk een interpellatle-
verzoek indiende. Daarmee waren de com
munisten hun troeven kwijt geraakt. Het
veelomstreden gratlebeslult kon door de
communisten niet worden uitgebuit, want
zij hadden de gelegenheid om vragen te
stellen laten voorbijgaan. De heer Gortzak
kon dus slechts in tweede termijn spreken.
De socialisten waren hem voor geweest.
Verslagen betrad h|j nogmaals de katheder,
Nu om meer spreektijd te vragen. Voor
zitter Kortenhorst was zeer mild en gaf de
heer Gortzak en de zjjnen 25 minuten.
Zo’n debat heeft echter wel zijn speciale
moeilijkheden. Het genomen besluit kan
men niet ongedaan maken. En met het af
treden van mr Donker Is men niet gebaat.
Bovendien ia dit het laatste grote gratie
geval, zodat men ook geen richtlijnen kan
trekken voor de toekomst. Natuurlijk heb
ben er altijd richtlijnen bestaan, maar deze
zijn om verklaarbare redenen nimmer vrij
gegeven. Natuurlijk kan men er wel op
aandringen dat Lages inderdaad levenslang
zal krijgfen. Levenslang in theorie is nog
wat anders dan levenslang in praktijk. Het
is n.l. de gewoonte dat men op jaren wordt
gesteld. „Levenslang” wordt dan omgezet
in bijv. 20 jaar. Oppassende gedetineerden
kunnen dan in aanmerRjng komen voor een
gedeeltelijke kwijtschelding van hun straf.
Daardoor wordt ’t mogelijk, dat levenslang
veroordeelden nu reeds als vrij man rond
lopen.
Oud S.S.ers in opleiding.
Wil men meer geschillen tussen de Weste
lijke landen onderling hier genoemd zien,
I dan behoort daar, waar W.-Duitsland fei-
teljjk ook tot dat Westen gekkend moet
worden, ook toe de onthulling van de Hes-
sische minister-president, dat de Amerika
nen in West-Duitsland Duitse oud-offlcle-
ren en S.S.ers oplelden voor guerilla en sa
botage achter een eventueel optrekkend
Russisch legen.
Er was door de daarvoor gevormde
organisatie ook een l(jst opgesteld
van communistische, maar ook socia
listische figuren in W.-Duitsland, die
als onbet,roiiwtmnr moesten worden
gearresteerd als de oorlog uitbrak.
Natuurlijk heeft dit kwaad bloed gezet In
Duitse socialistische kringen, maar ook
ongerustheid gewekt bjj alle W.-Duitsers
omdat het gebeurde de Indruk wekt dat de
Amerikanen van plan zijn W.-Duitsland bij
een Russische opmars prijs te geven. Een
gemengde Amerikaans-Duitse
zal deze zaak nu onderzoeken, maar het
kwaad is al gedaan.
ker taak niet beperkt is tot een actie eist, is staatsrechtelijk nog wel te klaren,
als eenmaal de oorlog uitgebroken is, maar
die ook in vredestijd moeilijkheden kan
Het Kamerdebat.
Vijf uur lang heeft Woensdagmiddag de
Tweede Kamer inmiddels in vaak bewogen
debatten bij de behandeling der interpel
latie van mr J. A. W. Burger (P.v.d.A.)
gesproken over de gratieverlening aan
Willy Lages, wiens doodstraf in levens
lange gevangenisstraf veranderd is.
Naast de afschuw voor deze man in ons
land, hebben by deze debatten een rol ge
speeld de opvattingen van de verschillende
fracties over de toepassing van de dood
straf, zeker twee jaar na het uitsprëken
van het vonnis over Lages en de grote
/roes, waaraan de liberale leiden prof, mr
P. J. Oud en de A.R. afgevaardigde dr J.
A. H. J. S. Bruins Slot tot uiting gaven.
at binnen korter of langer t(jd onder Duit
se druk Lages weer op vry& voeten zou ko
len.
Een beperking van het gratlerecht der
i ren eisen met als uitspraak de doodstraf.
Zuid-Koreaanse troepen hebben Woensdag mogen breken over het gebeurde, want het Wat dit nog heeft te maken met het sy-
..i* 3st.Rftm Vfl.n nrnfhnnkpliikn rprhfpr ia nna
Abonnementsprij s
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Zwenking van Amerika.
De Amerikaanse regering heeft doen weten
dat, als de Tunesische en Marokkaanse
de huidige katholieke regering, die bij de
vorige parlementsverkiezingen de wind in
schoon zag om haar positie te versterk?’- hoewel zij een jaar geleden die mening nog de zeilen had vanwege de koningskwestie
niet was toegedaan. Zoals bekend heeft
Engeland toegezegd Frankrijk in dezen te
V CVAA AA. AT*. iXV'AAAAA.g Ui V L VXVCAllAXg
genomen. Zo niet, hij zou reeds zijn afge-
Tot de geschillen tussen het Westen onder- treden. Toch is hij niet de man van wie
bombardement van drie dagen ling behoort ook, we hebben er in een vo- j men een zachte gratiepolitiek moet ver
een slag- rlg overzicht al op gewezen, de houding te- I wachten. Als Kamerlid hij was toen nog
genover Rood China. Amerika was van
Ko-ea werd gesloten, doch Engeland heeft
zich daartegen verzet en nu heeft Washing- 1 Afgezien
door grof van leer te trekken tegen de
Amerikanen. o__,a
Men kan de Amerikaanse regering echte zullen steunen, zodat bij deze kwestie in
moeilijk het recht ontzeggen zich te be de vergadering der V. N. de sterke ver
moeien met de besteding van de financiële deeldheid van het Westen in het oog zal
steun, welke zy haar Europese partners
verleent, maar Washington heeft de nei
ging, om, als de betrokken regeringen niet
precies de weg volgen, welke zij zelve gaat,
zich ook te mengen in kwesties welke niet
direct met de steun te maken hebben. Men
weet dat er bfjv. in Frankrijk oppositie
is tegen deelneming aan de Europese De
fensie Gemeenschap.
De Amerikanen menen nu het recht te
hebben druk op Frankrijk uit te oefenen
om zo spoedig mogeiyk officieel tpt die
Gemeenschap toe te treden, omdat z|j
Frankrjjks militaire programma financieel
en met wapenleverlngen steunen. Zij menen
op deze gronden zich ook met de Franse
houding inzake de Saarkwestle te mogen
Inlaten, omdat dit probleem misschien een
toetreden van W.-Duitsland tot de Euro
pese Defensie Gemeenschap zal belemme- i democratische party nog eens voor het
ren’ I voetlicht te brengen om de democratische
candidaat Stevenson wie de steun der
vakverenigingen Is toegezegd wat hem
geen windeieren zal leggen te helpen.
economische ontwikkeling
sequent omdat vroegere Franse regeringen
het bij de behandeling van de Indonesische
kwestie in de Ver. Naties betoogde, dat dit
een binnenlandse aangelegenheid van Ne
derland was. In zekere mate is er ook in
consequentie, omdat juist Frankrijk voor
een aantal kwesties in Europa oplossingen
aan de hand deed, welke opoffering van
een deel der souvereiniteit der betrokken
landen eisten (Europese Kolen- en Staal
gemeenschap, Europese Defensie Gemeen
schap)
en nu te worstelen had met de publieke
opinie dat ze collaborateurs en oorlogs
misdadigers veel te zachtaardig behandel
de, nog wel op een meerderheid in het volk
steunt.
De socialisten en liberalen dringen daarom
op nieuwe parlementsverkiezingen aan, de
regering wil echter aanbiyven tot de nor
male t|jd dezer verkiezingen over 2 jaar
aanbreekt. De oppositie tegen haar zal
dus wel in felheid toenemen, de positie der
regering is verzwakt.
In Griekenland zijn nieuwe parlementsver
kiezingen te verwachten. Omtrent de uit
slag valt niets te voorspellen, daar voor
de eerste maal de vrouwen zullen mee
stemmen, het kiesrecht is gewijzigd en de
Kamer wordt van 258 op 300 leden ge
bracht.
Ook in Denemarken schijnen verkiezingen
aanstaande, omdat de grondwet zal wor
den herzien, o.a. om troonsopvolging door
een vrouw mogelijk te maken. Tot nog toe
blijft hangen en dat daarom samenwerking was dit in Denemarken ónmogelijk en de
geboden blijft, waarby het sterkste land, kwestie is actueel omdat de huidige ko-
i Amerika, de leiding dient te hebben, mits
het daarvan een gepast gebruik biyft ma
ken.
ning alleen dochters heeft.
moes
ten verschillende van hen nog optrekken
met enige Engelse parlementsleden, die
naar ons land zijn gekomen om het parle
mentaire stelsel hier te bestuderen. Ver
leden jaar is een groep Nederlandse parle
mentariërs naar Engeland geweest, zodat
hier sprake was van een tegenbezoek. De
korte vergadering was een goede gelegen
heid om het werk van ons parlement van
dichtby mee te maken.
Voor de aanvang ging reeds het gerucht,
dat de communist Gortzak een interpellatie
over deze kwestie zou aanvragen. Natuur-
iyk had voorzitter Kortenhorst zich reeds
beraden over de vraag wat er moest ge
beuren. Hy raadpleegde verschillende frac
tievoorzitters en het bleek, dat de meesten
niet tegen een debat waren. De heer Gort
zak wist dit. Hy dacht de zaak reeds in
de zak te hebben, maar toonde toch no
de tyd, die hy reeds in de veel van het politieke spel te kunnen leren.
Terecht deed ze dit en naderhand bleek,
dat het stuk helemaal niet voor de Franse
regering bestemd was geweest, maar voor
de Amerikaanse ambassadeur te Parijs om
hem in kennis te stellen van de mening der
Amerikaanse staven, het z.g. Pentagon,
opdat hij daarmee in besprekingen met de
Franse regering, welke in Washington
had aangedrongen op meer financiële
steun, rekening kon houden.
Het Amerikaanse departement van Buiten
landse Zaken zal wel onbehooriyke taal
hebben gesproken over de heren van het
Pentagon en z>yn ambassadeur in Parys,
maar ten slotte is het toch maar zo, dat
tussen de Franse en Amerikaanse opvat
tingen een diepe kloof gaapt en dat de re
gering Pinay, die tegen felle oppositie in
het binnenland moet oproeien, de kano
de troepen zouden landen; men wilde
slechts een grootscheepse oefening ho -
den.
rea,
heroverd.
De aanvallen der noordelijken nemen af.
In Centraal Korea bestormden V.N.-troe
pen, die Woensdagavond van de Driehoeks- veroorzaken, welke zelfs een oorlog kun-
heuvel waren verdreven, de top er van nen teweeg brengen.
gisterochtend opnieuw en verjoegen de Trouwens Stalin zelf heeft in zijn sluitings- j digen. De Koning is onschendbaar, de mi-
rede’op het Russische communistische con- I nisters zijn verantwoordelijk.
^{0 artikel in onze grondwet'is geen holle
frase. Minister Donker heeft het besluit
van H. M. de Koningin voor zyn rekening
Nederland bijv, steeds hebben gesteund toen I
het bij de behandeling van de Indonesische j
voeren. Ten deze hebben de Russen onge-
kende mogelijkheden, en als het Westen
ook op dit gebied en misschien tegen een
depressie in, zyn voorsprong wil behouden,
zal het zich tot het uiterste moeten in
spannen. s
Ten slotte: verkiezingsnleuws.
By de gemeenteraadsverkiezingen-in Bel
gië leden de katholieken verlies, de socia
listen wonnen zeer belangryk, de libera
len hadden ook winst, de communisten
werden verslagon. De betekenis van dit
alles is dat de vraag wordt opgeworpen of
communisten.
Een amphibie-strijdkracht, die bijna even
groot was als die twee jaar geleden bij
Intsjon in Noord-Korea landde, heeft een
grote oefening voor de Noord-Koreaanse
kust gehouden.
Na een 1
door kruisers, torpedojagers en
schip werden troepentransporten en lan- genover Rood China. Amerika was van voorzitter van de socialistische Tweede Ka-
dingsvaartuigen tot binnen drie myi van plan geweest in de nu byeen zynde verga- merclub heeft mr Donker een motie in
de kust gebracht en later weer terugge- dering van de V. N. voor te stellen, een gediend, die aan duldeiykheid op dit punt
trokken. Het was niet de bedoelfhg, dat algemene, economische boycot van China niets te wensen overliet. Nederland is een
zouden landen; men wilde in te voeren als er geen wapenstilstand In rechtsstaat. Juist daarom krygt Lages le-
't ’enslang.
van
