Gabe Skroar
DONKERE WOLKEN DREIGEN AFRIKA
MIN. REEL OVER NIEUWE ZONDAGSWET
KRIS-KRAS door Nederland
I
w
I
ós hjoed
to sizzen
Duitsland wenst zijn kans te grijpen
Oosters nationalisme tegen de verdrukking in
Frankrijk in benarde positie
Gearkomste
Kristlik Frysk Selskip
to Ljouwert
Melkprijs wordt
verhoogd
K
No. 84
48e Jaargang
Vrijdag 24 October 1952
StreeRblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruKRerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
Hwat hat
Buitenlands Overzicht
I
|n
>n
In
k
l-
!t
:s
i-
t-
k
e
e
>r
a
b
h
n
n
d
e
k
:r
e
n
l-
i.
h
Bolswards Nieuwsblad
8
Jt
t-
st
Kenya.
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
A
al
ik
it
Dictator Nagoeib.
Nagoeib, die in laatstgenoemd land meer
en meer de rol van dictator of verlichte
despoot gaat spelen en misschien wed moet
spelen, omdat hy in z(jn land snel hervor
mingen wil doorvoeren, welke vooral by
de ouderen niet voldoende begrip ontmoe
ten, geeft tot nog toe biyk van een nuch
tere kyk op de verhoudingen in de buiten
landse politiek. Hy beseft dat hy de hulp
van het Westen niet missen kan en ver-
mydt verscherping der moeliykheden ook
met Engeland. Hy heeft thans Londen uit
genodigd te onderhandelen over de Soe-
dankwestie en streeft ook naar overleg met
de partyen in de Soedan zelve.
met een zeer gemengde bevolking, velen
verschillend denken over het karakter van
de Zondag.
Dit noopt tot zelfbeperking, hoezeer ook de
regering doordrongen is van 't belang van
een
om te
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
To Ljouwert hat it Kristlik Frysk Selskip
de hjerstgearkomste hélden. E. B. Fol-
kertsma hat in taspraek hélden, dy*t bi-
nammen de holding fan de Friezen seis
foar it Frysk oer biljochte.
Yn sté fan ’e ófgeande haedbistjürsleden
Th. Bakker (Stiens) en Ds T. D. Boelens
(Drachten) binne keazen H. Waitje, Nye-
syl en U. van Houten, St. Anne.
De hear Sj. Rusticus fan Drachten sil noch
in jier oanbliuwe as haedbistjürslid.
’t Forline is IJochtsjend,
Mar 't hjoed is sterk.
L-
i,
>-
k.
m
in
i-
ie
st
sn
ie
n
S.
rt
it
i-
r,
n
:e
:s
n
n
I-
e
t-
n
Is
ir
n
Is
n
n
i-
n
n
i.
>s
n
e
i-
e
n
i>
n
:e
i-
ik
:n
e-
dl
ie
id
le
e,
storen.
De bewindsman ziet wel in, dat een krach-
De algemene vergadering van de Ver. Naties heeft haar debatten, zoals
verwacht werd, uitgesteld tot na de Amerikaanse presidentsverkiezing.
Intussen kunnen de diverse commissies allerlei zaken voorbereiden. Er
is echter reeds by de eerste algemene beschouwingen gebleken, dat, al
mogen we dankbaar zjjn dat de( verdeelde wereld nog een punt van sa
menkomst heeft, in de huidige vergadering deze verdeeldheid wel zeer
sterk naar voren zal komen. Wisjinsky, de Russische vertegenwoordiger,
heeft o.a. reeds het woord gevoerd, de Atlantische defenslegemeenschap
een gevaar voor de vrede genoemd, de Ver. Staten van allerlei slechte
bedoelingen beticht o.a. het gebruik van bacteriologische wapenen in
Korea en zich tenslotte accoord verklaard met de voorstellen, welke de
Poolse vertegenwoordiger al eerder had ingediend om tot een algemene
ontspanning te komen.
Nieuwe leden.
In deze vergadering der Ver. Naties komt
ook nog eens aan de orde de kwestie der
toelating van nieuwe leden.
Albanlö, de Mongoolse Volksrepubliek, Bul-
garye, Roemenië, Hongarye, Finland, Ita
lië, Portugal, de Ierse Vrystaat, Jordanië,
Oostenryk, Ceylon, Nepal, Lyblë, Noord-
Korea, Zuld-Korea, Vietminh (communis
ten), Vietnam (Franse Unie), Laos, Cam
bodja en Japan hebben toelating gevraagd,
sommige dezer landen al jaren geleden.
Het Westen wenst een onderzoek van elke
candldaat of hy de toelating waardig is,
het laatste voorstel was allen ineens maar
toe te laten. Niet direct tot de geschil
punten tussen Oost en West behoort het
nu in de agenda opgenomen punt:
Tunis en Marokko.
De Ver. Staten verleenden; steun om deze
kwesties ofc de agenda te brengen en ook
de apartheidspolitiek van Malan in Zuid-
Afrlka komt in behandeling.
De Amerikanen waren ook hier voor, niet
alleen vanwege hun traditionele afkeer van
alles wat naar kolonialisme riekt, maar
ook uit de nuchtere overweging dat men
niet moet trachten te keren, wat toch niet
te keren is, probeert men dat toch, dan
zouden de gevolgen voor het Westen wel
eens zeer funest kunnen zy'n. Voor deze
mening vinden de Amerikanen stellig enige
steun in de laatste ontwikkelingen in
Afrika. De ernstige ongeregeldheden in
Port Elizabeth, hoewel niet direct ver
band houdend met Malans politiek, verra
den toch een gisting onder de gekleurde
bevolking welke zich als een epidemie
over geheel Zuid-Afrika zou kunnen ver
spreiden, zodat de inlandse leiders over
hun beweging, die geen geweld wil, wel
eens hst stuur zouden kunnen verliezen.
Spanje.
Dat de Franse generaal Juin pleitte voor
opname van ook Spanje in de Atlantische
verdediging is van het standpunt van een
militair gezien, begrypelijk. Minder begrij
pelijk is dat Shinwell, die in de Britse
Labourregering minister van defensie was,
pleit voor een vermindering in 1953 van
de Engelse 2-jarige diensttyd tot 1 jaar.
De tyd lijkt daarvoor allerminst ryp, maar
het idee is welkom bij de Bevanieten, de
rebellen in de Engelse Labourparty, die
een| vermindering der defensielasten wil
len. Intussen heeft de officiële leiding der
Labourparty deze Bevanieten met een ul
timatum verrast, zy zullen zich aan de
party-discipline moeten onderwerpen of uit
de party worden geworpen; maar in het
nieuwe beleidsprogramma van de Labour
party is intussen wel min of meer reke
ning gehouden met de wensen van de aan
hangers van Bevan,
Maandag en Dinsdag j.l. vond het jaariyke examen voor de foto-journa-
listen plaats in Den Haag. Het fotograferen door de leerlingen van een
demonstratie door de brandweer met een vangzeil en een
neergevallen pop.
is een deurwaarder aan huls te krygen,
maar van een man van standing als de
heer v. Z. had hy een gematigder optreden
verwacht.
riot en Daladler tegen de huidige vorm van
de Europese defenslegemeenschap zou men
ook in dit licht moeten zien, het zou met
medeweten van de Franse regering ge
schieden om Engeland over te halen tot
steun aan de E.D.G. als tegenwicht tegen
te sterke Duitse invloed. Misschien zou dat
de E.D.G. aannemeiyker voor het Franse
parlement maken. Maar of de meest lo
gische oplossing, nl. geen Europees leger,
maar een Atlantische verdediging met ook
W.-Dultsland in het Atlantisch pact en een
zeer sterk Duits leger, omdat het Duitse
gebied het meest bedreigd is, Parys zou
aanstaan? Trouwens het is nog de vraag
of W.-Duitsland zelf deze positie meer am
bieert dan die van de eerste rol in de Eu
ropese defenslegemeenschap, waardoor het
een meer overheersende positie op het W.-
Europese vasteland zou innemen.
Dezer dagen heeft een bespreking plaats
gehad tussen minister S. L. Mansholt, de
Stichting voor de Landbouw en het Be-
dryfschap voor Zuivel, waarby de Stichting
voor de Landbouw haar voorstellen inzake
het melkprysbeleid en dat voor de con-
sumptiemelk voor het melkprijsjaar 1952-
1953 aan de minister heeft voorgelegd.
Uitvoering van deze voorstellen zal, vol
gens de Tel. neerkomen op een verhoging
van de melkprys voor de consument, om
dat enerzyds in de kostprysberekeningen
ook de premie voor ge Wachtgeld- en
Werkloosheidswet mede over het loon voor
de eigen gezinsleden berekend zal worden,
en anderzyda wordt gepleit voor eenzelfde
prys voor consumptie- en Industrlemelk.
In de kringen van de Stichting voor de
Landbouw wenst men torugkeer tot vry-
heid van bestemming van de melk. Thans
bestaat nog in verschillende delen van ons
land verplichte aflevering van consumptie-
melk.
ook door terreur de inlanders dwingt zich
by haar aan te sluiten, zich nu gericht op
het herstel van oud-Afrikaanse gebruiken
en toestanden. Terreur kan niet geduld
worden, zodat de Engelsen hier wel met
geweld moesten ingrypen, maar op de
bodem van al de conflicten tussen de Wes-
teiyke landen en de gekleurde bevolking
van Z.O.-Azië, de Arabische landen en
Afrika vindt men toch sociale nood, welke
zacht gezegd, het Westen meer had kun
nen verlichten dan het heeft gedaan.
Trygve Lie,
de secretaris-generaal van de Ver. Naties,
heeft dan ook terecht nog een» gepleit
voor oen veel ultgebrelder hulp aan de
economisch achteriyke volken van deze
gebieden. De vraag is alleen maar of een
verenigd Westen tot een georganiseerde
poging daartoe kan komen en of de lei
ders der landen, welke deze hulp moeten
ontvangen, bereid zijn ze in een vorm te
accepteren dat zij hun onderdanen werke-
ly'k ten goede komt.
Het is ook maar al te vaak zo, dat
het eenmaal opgewekte nationalis
me in bepaalde Oosterse gtfbleden
zo wantrouwend is geworden, dat er
geen land meer mee is te bezeilen.
Een voorbeeld daarvan is Perzië, dat
de verbreking der diplomatieke be
trekkingen aankondlgde, omdat
Londen Mossadeqs voorstellen inza
ke het ollegeschil verwierp.
Mede omdat het Oosters nationalisme In
eerste opmars zulke lange tenen heeft is
het zo moeiyk voor het Westen zich er
mee te verstaan. De Amerikanen hebben
nog de beste kans om een verzoening tot
stand-te brengen en zy streven dan ook
daarnaar, ook tussen de Fransen en de
Tunesische en Marokkaanse nationalisten
Maar Parys staat koppig op haar rechten
en do Tunesiërs en Marokkanen zyn fel
in hun eisen. De Amerikanen rekenen
echter op de matigende invloed van en
kele der Oosterse landen zelve, zoals Pa
kistan en, Egypte.
Directeur sloeg deurwaarder weg. De po
litierechter te Utrecht veroordeelde Dins
dag de 52-jarige directeur C. van Z. te
Utrecht wegens mishandeling van 'n deur
waarder tot f?5 boete subs, vier weken
hechtenis. De officier had f100 boete of
vier weken geëist. De deurwaarder kwam
met een bediende by del heer v. Z. om be
slag te leggen. Deze lag nog te bed en
voelde zich niet wel, doch hy stond op en
trachtte de deurwaarder en zyn-assistent
tot olementere gedachten te brengen. Dit
ging niet vlot, waarop de discussie steeds
heftiger werd en de heer v. Z. scheldwoor
den ging gebruiken. Toen ook dit de heren
niet tot andere gedachten bracht, had de
heer v. Z. de deurwaarder met een paar
rake klappen van de deur weggeslagen. De
politierechter begreep, dat het niet prettig
de viering van de Zondag als dag des He
ren.
Wat het hinderiyke gerucht voor gods
dienstoefeningen betreft, dit dient, zonder
dat de eisen van het verkeer in het ge
drang komen, door de^desbetreffende bur
gemeester en de door hem te nemen maat
regelen te worden voorkomen.
De Nieuwjaarsdag, Hemelsvaartdag
en Eerste Kerstdag hebben voor ee„
aanzleniyk deel van onze bevolking
zozeer het karakter van kerkeiyke
feestdag, dat de minister deze over
de gehele Unie wil geiyksteUen met
de Zondag.
Daarentegen hebben de Tweede Paas-,
Pinkster- en Kerstdag het karakter van
uitgaansdagen gekregen en bestaan er bij
een groot deel van ons volk overwegende
bezwaren, dat de locale overheid ook voor
de Goede Vrydag een geiykstelling m&t de
Zondag zou voorschryven.
Korea.
Wat Korea betreft was dat de eis tot te
rugkeer van alle krygsgevangenen uit
Korea naar hun land, terugtrekking van
buitenlandse troepen binnen drie maanden,
hereniging van Korea, vermindering van
de bewapening met een derde, verbod van
atoomwapens en van bacteriologische oor
logvoering, sluiten van een „vredesver
drag” der vyf grote mogendheden.
Dit zyn allemaal voorstellen, welke reeds
eerder zyn gedaan en waarover men het
nimmer eens is geworden en ook nu niet
eens zal worden. Wat de kwestie der ont
wapening betreft is hot laatste voorstel
der Weateiykon geweest het beperken van
de landmachten tot 3 millloen man we-
derzyds.
Rusland wilde geiyktydige ontwape
ning ter land, ter zee en in de lucht,
het opgeven van alle militaire bases
buiten het eigen grondgebied en het
verbod van de atoombom. De grote
drie verwierpen dit vooral wegens
het ontbreken van een voorafgaande
goede contróie, die Rusland weigert.
Wat de Koreaanse kwestie aangaat, biyft
de zaak der krygsgevangenen onoplosbaar.
Het Westen wil geen krygsgevangenen
naar hun land terugzenden als ze daar
zelf bezwaar tegen hebben en In deze is
het moreel recht aan Westeiyke zyde, al
is juridisch dit standpunt aanvechtbaar.
Voor een vredesverdrag der Grote Vyf Is
vooraf niet alleen een oplossing der Kore
aanse kwestie nodig, maar ook van nog
vele andere, o.a. de Duitse. By de
Duitse kwestie
ligt het principiële verschil, o.a. by het feit,
dat het Westen eerst vrye verkiezingen in
geheel Duitsland wil laten houden, ter-
wyi de dan gevormde regering geiykge-
rechtlgd aan de vredesconferentie zou
moeten deelnemen. De Russen willen geen
vrye verkiezingen, zy weigerden de V.N.-
oommissie voor dit doel samengesteld de
toegang tot O.-Duitsland en als er ee<n her
enigd Duitsland zou ontstaan, willen zy
het een vredesverdrag opleggen.
Conducteur onwel van schrik. Passagiers,
die op rydonde trams springen, brengen
daarby niet alleen zichzelf In gevaar, doch
ook de onschuldige tramconducteurs. Toen
een 23-jarlge kantoorbediende te Amster
dam op een rydende tram sprong, stapte
hy mis en kwam met oen flinke bons op
het achterbaloon terecht. De conducteur
schrok zo, dat hy onwel werd en naar het
W.G. moest worden gebracht, vermoede-
iyk lydende aan een shock.
Gezin van 0 personen uit woning gezet. Op
bevel van de kantonrechter Is in Kampen
een gezin, bestaande uit een chauffeur, zyn
vrouw en vier kleine kinderen met meubels
en al op straat gezet. De huisvestingscom-
missie In Kampen had een vergunning tot
het betrokken van de woning afgegeven,
doch de eigenaar wenste niet mee te wer
ken en lokte een kort geding uit.
Dode specht in waterleiding. De bevolking
van Eygelshoven (L.) heeft in dit week
end alle drinkwater vóór de consumptie
moeten koken, daar er gevaar was, dat ’t
besmet was door ’n dode specht, die in de
hoofdleiding terecht was gekomen. Dit dier
heeft bovendien j.l. Zaterdag de watervoor
ziening van Eijgelshoven lange tijd gestag
neerd, daar het de leiding, verstopte. Waar-
schyniyk is het via een reservoir in de wa
tertoren te Rimburg, waarop Eygelshoven
is aangesloten, in het buizennet ge
raakt.
Gasslang in de mond gestoken. Het 5-jarig
zoontje van de heer Mensonides aan de
Hoogstraat te Hoogezand, dat alleen met
zijn vader thuis was, trok in een onbe
waakt ogenblik in de keuken de slang van
het gasstel en stak deze in de mond. Het
kind raakte door het uitstromende gas be
dwelmd en overleed enkele ogenblikken
later.
Legerorder.
De Minister van Oorlog en Marine, Ir. C.
Staf, is bereid na de totstandkoming van
de Zondagswet in een legerorder aan alle
daarvoor in aanmerking komende comman
danten op de nauwgezette naleving van
de wet door alle militairen aan te dringen.
De huidige militaire voorschriften bevor
deren reeds In het algemeen zoveel moge-
lyk de Zondagsrust.
Dure les. Een jongedame, die schrifteiyk
wilde studeren, had by 'n bekende maar
niet erkend, Instelling Inlichtingen aan
gevraagd en daarvan lessen ter Inzage
ontvangen. Zelf niet deskundig, zond zy
deze lessen ter beoordeling aan een onder-
wysspeclalitqit. Inmiddels ontving zy van
het Instituut het verzoek de lessen per
omgaande terug te zenden, waaraan zy
enkele dagen later voldeed. „Na enkele da
gen" is echter niet „per omgaande”, niet
waar, en dit kostte haar een dwangbevel
tot betaling van. f 30.die zy, onder
de indruk daarvan, nog betaalde ook. Deze
leszending heeft haar geld wel opge
bracht.
Men had niet aan het water gedacht. Te
Bergambacht wordt een badhuis met een
brandweergarage er by gebouwd en nu de
bouw zijn voltooiing nadert, bleek dezer
dagen, aldus lezen we in het Alg. Dgbl.,
dat in de plannen vergeten was, dat bad
huis en garage ook aangesloten zouden
moeten worden 'op de waterleiding en het
electrisch net. Daardoor moest de gemeen
teraad dezer dagen nog een aanvullend
crediet van f5300 op de koatenbegroting
van f 62000 voteren.
Aan gevolgen overleden. In het ziekenhuis
te Heerenveen is overleden de 39-jarlge
motorrijder J. Kievit, die Zondagavond op
zyn motor een ritje maakte buiten de kom
van zyn woonplaats, Oldeberkoop, en la
ter ernstig gewond in de berm werd ge
vonden
Einde van den Senaat. Na een geheime
zitting, die byna een uur duurde, deelde
de voorzitter, mr J. A, Jonkman, mede,
dat onze Senaat heeft besloten tot de af
schaffing van de naamvalsuitgang n. Al
leen nog in de officiële stukken van de
Eerste Kamer werd tot nu toe nog altyd
de oude spelling gebezigd.
Deviezenvoorraad boven 8>/j milliard. De
deviezenvoorraad van de Nederlandsche
Bank heeft thans f336 milliard overschre
den. De styging is snel geweest. Op 23
Juli 1951 werd een laagtepunt van f 895
millloen bereikt. Daarna zette de opwaart
se tendens in. Een jaar geleden 22 Oc
tober 1951 was de stond nog f 1266 mil
lloen, terwyi op 31 December 1951 de re
serves f 1666 millloen bedroegen. Op 4
Augustus j.l. werd de 8 mllliard-grens
overschreden en op 20 October werd weer
de f336 milliard gepasseerd.
Broodjeswlnkels gingen goed. De Amster
damse rechtbank heeft do 54-jiuige ex
ploitant van broodjeswlnkels J. W. K. uit
Amsterdam veroordeeld tot vier maanden
gevangenisstraf. Veertien dagen geleden
eiste de officier van justitie togen deze
verdachte vyf maanden gevangenisstraf.
Hy had in do jaren 1948, 1949 en 1950
in totaal f 115.000 van zyn inkomen ver
zwegen voor de belasting.
K.L.M. draagt Ka, El, Em. Als op 6 No
vember a.s. een Super DC-6B van de Am
sterdamse Luchthaven Schiphol voor de
officiële openingsvlucht op de nieuwe
KLM-iyn naar Santiago de Chile vertrekt,
zullen zich in het vrachtrulm van het
KLM-vliegtuig drie byzondere passagiers
bevinden. Het zyn drie witte Nederlandse
zwanen, die op KLM vleugels de ruim
13000 km lange luchtreis maken. Ze zyn
geboren In het vogelpark Avifauna en he
ten reap. „Ka", „El” en „Em".
Resultaten K.L.M.-iyn AmsterdamLon
den. Op de Amsterdam-Londen iyn, een
van de oudste luchtiynen ter wereld, die
op 17 Mei 1920 door de KLM werd opge
richt, hebben van het begin af tot heden
meer dan 593.000 passagiers gereisd, ter-
wyi in deze 32 jaren ongeveer 2.407.000 kg
De regering ziet als een Ideaal, dat niet
aanstonds kan w,orden verwezeniykt, maar
waarop zy het oog gevestigd houdt, de
verplaatsing van grote sportwedstryden en
demonstraties van soortgelijk karakter van
de Zondag naar een dag in de week.
Dit verklaart min. prof. dr. L. J. M. Beel
in zyn Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer over de aanhangige nieu
we Zondagswet. Deze zal volgens de be
windsman in belangryke mate bijdragen
tot een ongestoorde Zondagsviering en tot
verzekering van de Zondagsrust.
Prof. Beel geeft de verzekering, dat het
in de bedoeling van de regering ligt nauw
keurige handhaving van de nieuwe Zon
dagswet te bevorderen. Daarin zyn opge
nomen het verbod van het hinderen op
Zondag van godsdienstoefeningen, het ver
bod om gerucht te verwekken, om vóór 13
uur openbare vermakelijkheden, politieke
optochten en openluchtbyeenkomsten te
houden en het verbod om door arbeid in
I beroep en bedryf de openbare rust te ver-
Daarnaast is er dan de terreur, wel- j storen.
ke in de Britse kolonie Kenya door
de inlandse Mau Mau beweging te- i tiger regeling door verschillende bevol-
den de blanken wordt uitgeoefend klngsgroepen onaanvaardbaar zal worden
on welke JSngeland hoeft genoopt zyn i geacht, omdat in een land als het onze,
troepen naar dit ook strategisch j
belangryke gebied te zenden.
Vermoedeiyk geboren: uit sociale ontevre
denheid, heeft deze beweging, welke de
dood aan alle blanken heeft gezworen, en
Frankrijk.
Benard Is de positie van Frankryk. In de
Ver. Naties met politieke wapenen aange
vallen door een front van AziatischAra
bische landen voert het met de wapens
een harde stryd tegen de Vietminh, de
communisten In Indo China. De laatste da
gen verloopt die stryd zelfs ongunstig voor
de Fransen, die moeten terugtrekken. Men
sekryft dat toe aan de hulp, welke de com
munisten hier van China ontvangen en
vraagt zich af of èn Korea èn Indo China
ten slotte toch bedoelen zoveel van de Wes-
teiyke krachten te binden dat Europa, uit
gemergeld, toch een prooi van het com
munisme zal worden. Op deze vraag is na-
tuurlyk geen antwoord te geven, wel
schijnen de Ver. Staten van plan om via
de Ver. Naties een beroep op de Z.-Ame-
rikaanse staten te doen, om nu ook eens
door daden, nl. het zenden van troepen
naar Korea, te tonen, dat zij werkelijk het
communisme willen bestrijden. Frankryk
zou dit echter niet ontlasten' en voor dit
land betekent de binding van, zijn troepen
in Indo China dat he/t onmogeiyk aan zijn
verplichtingen ten opzichte van de Euro
pese Defenslegemeenschap kan voldoen.
Het kan niet tegelyk in Indo China vech
ten en het grootste deel van het Europese
leger leveren.
De Fransen zullen dus óf Duitsland
moeten toestaan het grootste con
tingent aan dit leger te leveren, óf
hun plan inzake de Europese de-
fenslegemeenschap op de helling
moeten brengen.
Er wordt gezegd, dat de Franse regering
moeite doet Engeland by dit leger in
of andeYe vorm te interesseren!,
voorkomen dat Duitsland er de boventoon
in zal voeren. Het verzet van leidende fi
guren der Franse radicale party als Her-
