Gabe Skroar
ONDERZOEK ZONDER ZIN?
KRIS KRAS door Nederland
Martinytoer
ós hjoed
to sizzen
Kahinetshumorist
Nederland schenkt
'I
Fan de
„De Ommelanden”
wordt verkocht
Er zijn geen tegenstanders van een verenigd
Europa
„Faustus” verspert
Nieuwe Waterweg
vluchtelingen
Geslaagde Zakenshow
35.000 dollar voor
No. 89
Streekblad voor Weit- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA - Bolsward
Hwat hat
I
48e Jaargang
Dinsdag 11 November 1952
Bolswards Nieuwsblad
Xt kin reine en it kin drooch bliuwe.
van
PIET.
Tj. de J.
Het gnat om offer*.
Maar als dit laatste zo Is, dan moet men
in Delft en In Bolsward de vraag al* volgt
stellen: Zijt gfl persoonlijk bereid om of
fers te brengen indien dit geschiedt in de
wetenschap, dat deze offers in de toekomst
vruchten zullen dragen?
Zijt ge bereid om met eindeloos geduld
gade te slaan, hoe men in de top-organen
voor het onderling overleg moeizaam zal
worstelen met ontelbare problemen, die
De ligging van het wrak van de „Faustus”
die zich Vrijdag dreunend een weg baande
dwars door het basalt van de Noorderpier
In De Hoek en de vaargeul in de mond van
de Waterweg ten dele verspert, is thans
bekend.
Slechts een beperkte scheepvaart is mo
gelijk. De vloot schepen die voorgaats ligt
te wachten, groeide sedert Zondagmiddag
bij het uur.
De olieraffinaderijen te Pemis draaien op
halve kracht, daar de voorraden olie anders
spoedig zullen zijn uitgeput.
De schade voor de rederijen, cargadoors,
overslagbedrijven, etc. beloopt reeds mll-
lloenen.
Men zal pogen het wrak In gedeelten te
doen springen. De Britse admiraliteit zal
van Dover uit berginglsmaterieel ter be
schikking stellen. Het materieel van Van
der Tak’s bergingsmaatschappt) is voor dit
werk van een te geringe capaciteit.
zich zullen voordoen? Zijt ge bereid om
te erkennen, dat elke nieuwe geboorte pijn
vol verloopt en wilt ge dit kwaad op de
koop toe nemen? Wilt ge U voornemen
om verdraagzaam te zijn ten opzichte van
Uw partners en hun opvattingen en le
vensgewoonten eerbiedigen? Zo kan men
verder gaan, eindeloos. Er is moed voor
nodig, om deze vragen openhartig te stel
len, maar het Is onvermijdelijk. Worden
z|j niet gesteld, dan zullen eerlang de
Europese mensen in een hoerastemming
hun fiat geven aan allerlei besluiten en
maatregelen, waarvan zij de hemel op aar
de verwachten, maar die alle tezamen een
grote desillusie zullen veroorzaken.
Majoor G. H. van Doorn, Hoofd MILVA (Militaire Vrouwen Afdaling)
G.D. Ie klasse, Directrice van het Centrale Militaire Hospitaal in Den
Haag, hoeft dezer dagen op het Hoofdkwartier van het Amerikaanse
leger in Europa (U8AREUR) te Heidelberg besprekingen gevoerd over
de opleiding van verpleegster» van de strijdkrachten der NATO-landen
in het medische opleidingscentrum van USAREUR.
Majoor van Doom heeft tijdens haar verblijf In Duitsland In genoemd
centrum de verploegsterscursus in het werk te velde gevolgd.
Op de foto: Onze landgenote in gesprek mot Luitenant-Kolonel Agnes
A. Maley, die als Hoofdverpleegster aan het Hoofdkwartier varf het
Amerikaanse leger in Europa is verbonden.
Nederland zal over 1952 een bedrag
10.000 dollar (in guldens) en over 1953
een van 25.000 dollar (eveneens in gul
dens) bijdragen aan het vluchtelingennood
fonds van de UNO, aldus een mededeling
van het secretariaat van de UNO.
De Nederlandse regering zal echter nog
toestemming van het parlement voor deze
bijdrage moeten vragen.
Ook van particuliere zjjde kunnen uit Ne
derland nog giften worden tegemoetgezien.
Heren van ’t hoogst gezag,
Doe nauwgezet uw plicht.
Bedenk, een gulle lach
Maakt steeds de spanning licht.
Minister Van der Kleft,
Met jolig, jonge gjjn,
Als spreker, graag geliefd,
Een bron in de woestijn.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 JK 5157)
Abonnementsprij s
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Binnenkort zal in twee Nederlandse gemeenten, namelijk in Bolsward
en in Delft een onderzoek worden ingesteld naar de publieke opinie in
zake de éénwording van ons werelddeel en instelling van een Raad van
Europa. Dat klinkt nu wel erg mooi, maar er is toch reden te over
om de vraag te stellen, welk een concrete waarde zulk een opinie-onder-
zoek nu eigenlijk wel heeft, aldus een hoofdartikel in „Holland Post” (De
Prinsestad), dat we op verzoek hier verder laten volgen. Het kan immers
nauwelijks ten doel hebben om een uitspraak uit te lokken over het
al dan niet wenselijke van een verenigd, democratisch Europa. Behalve
de communisten die overigens, naar een onderzoek elders heeft uitge
wezen, niet allen tegenstanders zijn zal niemand het in zijn hoofd
halen om zijn stem uit te brengen tegen de éénwording van Europa.
Daarvoor is, zouden we haast willen zeggen, het aantal door denkende
mensen te gering.
160 leden delen de pLm.
f 7.000.000
Maan-hoorspel te realistisch. Het hoorspel
„Monus, de man van do maan”, dat Zon
dagavond om half zes door do VARA 1*
uitgezonden, heeft onrust en schrik b|j tal
van luisteraars veroorzaakt. Op uiterst
suggestieve wijze werd een op handen zijn
de aanval van de maanbewoners op de
aarde ten gehore gebracht, Regeringscom-
muniqué’s en mededelingen over vliegende
schotels gaven vooral luisteraars, die tij
dens de uitzending hun toestel Inschakel
den, de schrik van hun leven.
sok» net lltte kin, heart op sa’n joun net
to kommen, hy of sy Is tol nofteren en to
keallich om yn It publyk to forsklnen. Der
by dogge sokken skea oan de goede nnm-
me fun it boerefolk; dy’t der nelst sleten,
hiene harren it swfjen op llzze moatten
of harren düdllk makke ha, dat hja hjlr
net hearden. Hwant It ia klear as In klün-
tsje, dat It hlele pleidooi foor eigen kultuer
en eigen styl ta In spotslach wurdt as men
op sa’n stjittende wlze sjen Ut, dat men
fan de earste kultuer fan it fatsoen noch
neat leard hat. In pear sokken meltsje de
hlele folksgroep ta skande en it Is spl-
tloh, dat mlnsklik opslcht folie oaren, dy’t
der alhlel net mei lens binne, net hwat
keardeleftlger makket. In hüsgesln med
styl Ut sokke dingen net ta en In folks-
mienjsklp mei styl, Ukemln.
Dr Kok hAldde In ienf&ldich, mar düdllk
en humorlstysk referaet oer kultuer. Dat
hie elk hwat to sizzen. Hy sei, dat de
aktive kultuer folie greater bitsjuttlng hie
as de passive^ dat wol sizze, dat elk minske
yn ien of oare foarm seis oan kulturele
prestaesjes meidwaen moat. Hy priizge de
sjong-, toaniel- en muzykforienings op it
plattelén, dy’t de minsken seis yn aksje
bringe en dertroch it kulturele libben op
de béste manear fiede. Greate dielen fan
üs lén binne kultuerearm, net it minste
de stêdden. Hwant kultuer is libbensstyl
en yn de greate stêd is de drang net om
hwat to wêzen mar om hwat to lykjen.
Dêrby mist men der de forbounens mei it
folk. EUts minske is der in ienling, men
ken syn buorlju net iens. Hoe wol der dan
sprake wêze fan in mienskip, fan in folk
en in folksstyl?
Inkelde djüre groepen fan biropslju op It
geblet fan muzyk en toaniel, moatte mei
hege subsydzjes yn it Ubben hélden wur-
de, oars klnne se net bistean. De greate
mannlchte yn de stédden libbet by Amea-
rikaenske films en jazz, omdat hja seis
leech binne en ta gjln eigen kulturele
prestaesjes by staat, Kultuer moat forboun
wéze mei it Ubben, hwant It Is In forede-
llng fan de nutuer, dêrom Is de forbounens
oan ’e groun en de kultuer fan 'e groun,
in echt fundamlnt.
Fryslén tanket syn kultuer ek oan It boere-
en sklppersfolk, dat yn It blhearskjen fan
de natuer syn opjefte fynt. Us hlele tael
tilt op fan boere- en sklppersldeoom, dat
makket him Ubben en Unloh. In pleats bl-
buorkje, mei syn fêste omgongen fan wurk
en sledding, üngetiid en rlsplnge, mei alle
eigen foarmen en eigen ütdrukkings, dat
1* it stevloh anker fan üs Fryske kultuer.
It is wier, dat Is In boere- en sklpparskul-
tuer, mar dêrtrooh Iepen, earllk en soon.
It boer-wözen Is gjln twadde of tredde-
hénsblsteon, it Is de grounslach fan it bi
stean en mel-iens fan de kultuer. In goed
gefoel fan eigenwaarde heart de boer to
hawwen. Hy moat greatsk wêze, net op
jild of djüre klean, mar op it plak, dat hy
yn it Ubben mei eare ynnlmt. Dat is syn
fortsjlnste en der moat er nel hannelje.
Syntael is syn erflik en eigen bisit en dat
moat er net forgrieme foar in winkeljufke
üt 'e stêd. Dat Is gjln styl! Dy’t him seis
weismyt, wurdt fan gjinien opkrige. As in
net-Frles hjlr libbenslang it rjucht hat om
HollAnsk of stedsk to praten, soe dan in
Fries it rjucht misse om rounom yn Frys-
lén de tael to brüken, dy’t hjlr heart?
Dy falske skamte foar eigen is in gefolch
fan in minderweardichheitsgefoel, dat his-
toarysk wol to forklearjen is, mar alle
redelikheit mist.
Bring de eigen kultuer op heger plan, bi-
oefenje har, sprek goed Frysk en net heal,
nim diel oan de Fryske boekeskat, dy’t
foar Friezen folie mear geniet en frucht
docht as hokfor oare Uteratuer ek. Frys-
lén hat jit in greate rykdom, mar der moat
foar striden wurde, oars spielt de mas
sale kultuerleasheit ek oer it Fryske fjUd.
Wêz wach en héldt jim namme heech. Wy
slute de grinzen net, mar wy wiene hjir
earst en wy binne hjir op aiderserf. Lit
üs dat biwarje, sa’t Gysbert Japiks it üs
al learde: From, lenfftldlch, sljucht en
rjucht as dy fan Boalsert. Sa Ukemoch
sprlek Dr Kok en der hawwe hünderten
jonge minsken mei nocht nel harke en dy’t
It net dien hat, moast him *kamje.
„Right or wrong”.my country. Dêrme:
wurdt in chauvlnlstysk stênpunt oantsjut
fan de Ingelskman, It wol sizze oft It
goed is of net, oft It rjuchtfeardlch is of
net, as Ingelskman stean ik der efter,
hwant It giet foar Ingelén.
Dit neamt men chauvinisme en dat is der
alhlel nelst. In soun nationael fielen en’tin
ken is in deugd, mar dit is ündeugd, sa’t
eltse ündeugd in oerdriuwing is fan In
deugd. Wy moasten der wol oan tinke,
doe’t wy de Fryske dagen en jounen jitte-
ris bilibben en üt ünderskate persorganen
de lüden en kommentaren opheinden. En
binammen, doe’t Dr Kok, direkteur fan
de Fryske Akademy foar de jongerein-
forienings op BoUetongersdei spriek oer
kultuer. Wy wiene der tige wiis mei, dat
Dr Kok, ien fan de dreechste trochsetters
yn üs kamp, foar dizze joun in rede hélde
woe, hwant better kar hie men wol net
dwaen kinnen. En hy hat syn rede sa hél
den, dat krekt dit publyk him alhiel folgje
en bigripe koe. „From, ienféldich, rjucht
en sljucht, sa heUe er Gysbert Japiks syn
wurden oan en sa wie it ek. Dêrom muoide
It üs destomear, dat de Fryske jongerein
foar in lyts dlel bllken joech fan gebrek
oan fatsoen en tokoart oan libbensstyl. It
Is dochs ien fan de lenféldlchste dingen
tusken minsken dy’t styl hawwe, dat men
elkoar blhorkot sünder ünderbrokken. It
roalt Igge noch seam, dat mon In. man as
Dr Kok, dy’t men üt namme fan de jon
gerein ütnoege hat foar sa’n joun, blgelledt
mei stuollengekreak, gepraet en gegrinnik.
Dat is ünfatsoenllk, troch alles hinne. Dy’t
Hét heeft in 't geheel geen beteke
nis, al* men straks tn Straatsburg
komt nandmgen met het bewijs, dat
hot gros der bevolking van Delft
en Bolsward zich heeft uitgesproken
voor do éénwording van Europa.
Maar het zou wél betekenis hebben
indien men in Straatsburg zou kun
nen zeggen: Wjj hebben de moei
lijkheden, die onvermijdelijk aan de
éénwording van Europa vooraf zul
len gaan, aan de bevolking van
Delft en Bolsward zo zwart moge
lijk afgeschilderd en desondanks
is men in die gemeenten van oor
deel, dat die éénwording tot stand
moet komen. In dat geval zou men
een positieve bijdrage tot de één
wording leveren en zou men op rea
listische en verantwoorde wjjze de
bevolking hebben voorbereid op een
betere toekomst, dwars door een
baaierd van moeilijkheden heen.
Met stengun In de aanslag in salon be
trapt. Venlose rechercheurs verrasten Za
terdagnacht een beruchte inbreker die met
een stengun In aanslag 'rondsloop in de
salon van een domineeswoning aan de
Julianastraat te Venlo. Op him sommatie
nam hij de vlucht, maar halverwege het
WC-raampje, waardoor h|j was binnenge
drongen, werden hem na een waarschu
wingsschot en een korte worsteling de
handboeien omgeslagen.1 Zijn compagnon,
die op de uitkijk stond, nam de vlucht,
maar kon ook spoedig worden ingerekend.
Beiden zijn bekende recidivisten. De 24-
jarige hoofdinbreker was twee jaar gele
den uit de gevangenis ontslagen, waaruit
hij tijdens zijn straf al eens was ontvlucht.
Hij werd later, gewapend met drie pisto
len, weer gegrepen.
Het lot van de Coöperatieve melkproduc-
tenfabriek „De Ommelanden” te Groningen
is thans definitief beslist.
Zfl zal in andere handen overgaan, omdat
het huidige bestuur en directie ónmogelijk
de productie van melkpoeder, boter en an
dere exportzuivelartikelen kunnen voort
zetten, zolang de staking duurt.
„De Ommelanden” heeft de stakers acht
dagen de tijd gegeven om de staking op
te heffen. Zij was bereid aan alle voorwaar
den te voldoen, maar kon ónmogelijk op
de voorwaarden van de ANAB ingaan, om
de thans nog werkende arbeiders te ont
slaan, zodra de stakers weer een plaats in
het bedrijf zouden krijgen. Het ultimatum
van „De Ommelanden”, dat Zaterdag j.l.
afliep, kwam ook ter ore van het College
van Rijksbemiddelaars. Van die zijde heeft
men bestuur, directie en commissarissen
van de fabriek nog opgeroepen voor een
bespreking in Den Haag. Deze bespreking
is echter op niets uitgelopen.
Hoewel er momenteel vijf adspirantkopers
voor de fabriek zijn, wil men de hoogste
prijs zien te krijgen en daarom ook het
buitenland voor deze belangrijke zuivelin
dustrie proberen te interesseren. Van de
vijf candidaatkopers zijn er vier, die het
bedrijf zouden kunnen exploiteren en een
goede prijs zouden willen betalen.
Een er van is een combinatie van Neder
landse zuivelindustrieën, de tweede een
buitenlands concern, de derde en vierde zijn
combinaties van financiers, die geïnteres
seerd zijn in de fabriek.
De verkoop zal plaats vinden, bij inschrij
ving. De hoogste bieder krijgt het complex
dat op een verkoopswaarde van ruim f7
millioen geschat wordt. Dit bedrag, plus
het kapitaal van de vereniging zal slechts
verdeeld behoeven te worden onder de 170
leden van „De Ommelanden”.
Enwtig spoorwegongeluk. Op de spoorlijn
van de raffinaderij van de B.P.M. to Ber
nis naar het rangeerterrein Usselmonde
te Rotterdam Is tegen 6 uur Vrijdagavond
ter hoogte van de onderzeebootbasis, een
trein met werklieden van de B.P.M. achter
op een stilstaande werklledentrein gere
den. Hierbij werden veertig personen ge
wond en twee gedood, nl de 53-jarlge J.
van der S. van de Amsterdamse Btulast
M|). en de 68-jorigie O. 8., werkzaam b|j de
B.P.M. te Amsterdam.
In ’t parlementsgebouw
Sneed de critiek van Oud,
Laag hing er ’t wolkengrauw.
De atmosfeer was koud,
Drees voelde zich gegriefd.
Plots straalde er de zon,
Minister Van der Kleft
Stond, sprak en overwon.
Zo’n pijl, die zelden mist,
Verhoogt de Kamerfleur,
De korzelige jurist
Krjjgt weer een goed humeur.
’t Vervaagt de enge grens
Om het partjjbestaan.
Men kijkt elkaar als mens,
Sportief en guitig aan.
Vlug rijst nu ’t Kamer-kwik,
Het boos gemor verstilt,
Menige strakke blik.
Wordt lente, blij en mild;
Elk luistert met plezier,
Naar 't sappige betoog,
Een losse woordenzwier,
Een speelse pijlenboog.
I
Woonarbouwer krijgt zes maanden. De Am
sterdamse rechtbank heeft de 41-jarige
woonarkbouwer D. J. de J. wegens oplich
ting tot 6 maanden veroordeeld. Een jaar
was geëist. Verdachte had aan enkele ko
pers een casco van een oude mijnenveger
geleverd, hun voorspiegelende dat z|j veel
waard waren en er dan ook ettelijke dui
zenden guldens voor ontvangen. Later ble
ken de casco'* nog geen tiende deel daar
van waard te z|jn.
Inbreker en bult achterhaald. De Amster
damse recherche heeft in aamenwerking
met die van Alkmaar in de hoofdstad de
dader gearrresteerd van de Inbraak, die
Zondagavond werd gepleegd in de juwe-
lierszaak van de firma Oude* te Alkmaar
en uarbtf voor f21000 aan (gouden) horlo
ges, ringen en andere sieraden werd buit
gemaakt. Ook zijn twee helers gegrepen
en het grootste deel van de bult is even
eens achterhaald.
Maar als we rustig kunnen aannemen, dat
de Europese volkeren in het algemeen de
eenwording van Europa toejuichen, dan
kan een opinie-onderzoek alleen maar be
trekking hebben op de w ij z e, waaróp
deze tot stand moet komen. Moet dit stap
voor stap gebeuren of ineens? Moeten er
offers gebracht worden en zo ja, welke
en door wie? Moet Europa geregeerd wor
den door een raad van Europa, en zo ja
op welke leest moet deze raad geschoeid
worden Dat zijn nog slechts een paar voor
de hand liggende vragen, die gesteld en
beantwoord moeten worden. Maar hoe wei
nigen zijn daartoe in staat! Nu hebben de
organisatoren van dit opinie-onderzoek de
bedoeling, om degenea, die daaraan deel
nemen, omtrent het voor eii tegen, dus
over de voor- en nadelen van de Europese
éénwording in te lichten. Alles goed en wel
maar door wie wordt deze voorllchtings-
materie samengesteld en heeft deze wer
kelijke waarde? Daaromtrent bestaat geen
zekerheid.
Doch afgezien hiervan rijst de vraag,
of het mogeljjk is om in kort bestek
enig inzicht te verstrekken In do
omvangrijke en ontzettend gecom
pliceerde problematiek, ,dle hier aan
de orde komt. Evenmin kan men
vermijden, op partijpolitiek terrein
te komen.
Moet de Europese ruimte beschouwd
worden als een vrije, economische
ruimte^ of moet in die ruimte alles
planmatig worden georganiseerd
En, Indien het laatste het geval Is,
kan dit dan plaatsvinden als men
bedenkt, hoe verschillend van aard
de volkeren zijn, die daarbij betrok
ken worden? Bestaat niet gevaar
voor een gelijkschakeling? Zal de
goed ontwikkelde Nederlandse land
bouwer, die gesteund wordt door ’n
voortreffelijke research en perfecte
organisaties, op één niveau kunnen
worden gesteld met de boeren In
meer of minder ontwikkelde gebie
den, die Europa nog In overvloedige
mate heeft? We werpen hier maar
één probleem op, maar er zijn er
talloze.
Naar onze mening zou er dan ook een heel
ander opinie-onderzoek moeten worden in
gesteld.
Men behoeft immers niet te redetwisten
over de vraag, of de totstandkoming van
een verenigd Europa wenselijk is. Men kan
er van uitgaan dat zij wenselijk is. Men
kan daarbij dan tevens vaststellen, dat xtJ,
Indien de verschillende volkeren daarnaar
streven, na verloop van jaren zal kunnen
lelden tot een gezond en wedvarend Euro
pa. Na verloop van jaren. Want eerst krij
gen w|j een moeilijke overgangsperiode, 'n
•amenstoten van belangen en een ontwik
keling van tegenstellingen, die heel veel
van het geduld en de offerbereidheid der
volkeren zullen eisen. Deze periode kan
niet worden vermeden. Men moet haar
aanvaarden als een noodzakeltJk kwaad,
waaraan een nieuwe en betere toekomst
ontspruiten kan.
Ondanks regen, sneéuw, hagel en storm,
mag de zakenshow in de Lootsma-hallen
als geslaagd worden beschouwd. Bijna drie
duizend bezoekers wisten de weg over het
bulterige en plasserige Broereplein te vin
den. De standhouders waren enthousiast
en besloten in principe reeds het volgend
jaar opnieuw een dergelijke show te hou
den. maar dan iets vroeger, b.v. in Sep
tember of begin October.
Pech. De Meppeler expediteur Voerman
heeft tussen Amersfoort en Zwolle vier
houten kistjes verloren, die het zetsel be
vatten van een Indonesisch manuscript.
Schade f 50.000.
Kleuter gedood. Het 4-jarig zoontje van
de familie D. te Wessem werd Donderdag
middag bij een in aanbouw zjjnde woning
door een vallende balk getroffen. Hij wa*
vrijwel op slag dood.
Twee weken wegen* beledigend spuwen.
Het gerechtshof te Den Bosch heeft zekere
B. uit 's-Hertogenboich die er een gewoon
te van maakte op de grond te spuwen
wanneer er een bepaalde adjudant van de
Vughtse gemeentepolitie tegen kwam, ver
oordeeld tot 2 weken gevangenisstraf.
1200 mshondun In Jaarbeurs. Twaalfhon
derd honden van allerlei rassen waren Za
terdag en Zondag in de gebouwen van de
Jaarbeurs te Utrecht. Het betrof hier een
kwaliteltstenitoonstelling van honden, die
op verschillende Europese exposities het
praedlcaat „uitmuntend” hebben behaald,
z.g. U-honden du*.
