^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiih
m iiiiiiiiiiiiiiiiim
SAARKWESTIE:
EUROPEES STRUIKELBLOK
TWEE NEDERLAGEN VOOR MINISTER
VAN DER KIEFT
WAT WILLEN DE FEDERALISTEN?
üs hjoed
to sizzen
Zweeds minister
staat terecht
Zuid-Afrikaanse rassenpolitiek
Papagos overwon in Griekenland
Dividendstop zal nog één jaar bestaan
Omzetbelasting voor tijdschriften afgeschaft
Verontachtzaamt
Kantonrechter de wet?
Conflict op Celebes
'Hup, Wakkere W.A.C.!
No. 92
48e Jaargang
Vrijdag 21 November 1952
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA -
B o 1 s w a r d
Buitenlands Overzicht
n.
Hwat hat Gabe Skroar
Bolswards Nieuwsblad
I I
De
Federalist.
KAMEROVERZICHT.
leven geven, nadat het Zuld-Afrlkaanse toe, dat zal moeten bltfken uit z^n be-
Van de
voor
Bolsward zal U gaarne ontvangen.
Abonnementsprij
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Papagos won.
De Amerikanen achten het Westen ook
militair sterker geworden door de grote
overwinning door maarschalk Papagos in
de Griekse verkiezingen behaald. Zijn par
ty, de Helleense bond, heeft een enorme
meerderheid in het parlement verworven.
De verslagen regering PiastirasVenize-
los had het niet zo gek gedaan, maar aan
de in het land heersende corruptie toch
geen eind kunnen maken. Papagos heeft
beloofd dat wel te zullen doen en rekent in
wind. Maar de Amerikanen hadden, in te
genstelling met de Griekse koning, Papa
gos al lang aan het hoofd van de zaken
willen hebben, omdat ze hem een krach
tige figuur achten en een militair van niet
geringe verdiensten.
tje hebben afgedaan. Een debattrucje, dat
meer dan eens door hem Is toegepast.
Minister Van der Kieft kwam reeds voor
de behandeling van het verlenglngsont-
werp met een Nota van Wijziging, waarin
de dividendstop voor twee jaar zou worden
vastgesteld. Een aanzienlijke tegemoetko
ming dus. Voor de grote meerderheid van
de Kamer was dit nog niet voldoende.
Een amendement Lucas (k.v.p.) om deze
beperking nog slechts voor één jaar te
laten gelden, werd aangenomen met 53-27
stemmen. Tegen stemden de p.v.d.a. en
c.p.n. De andere fracties waren van me
ning, dat het bedrijfsleven best op zich zelf
kan passen. Deze gedwongen reserveringen
waarvan de aandeelhouders de dupe
zijn zijn niet noodzakeiyk, omdat geble
ken Is, dat de dlvidend-ultkering In de
meeste gevallen niet de wetteiyke bepa
lingen zal overschrijden.
De> heren Van Leeuwen (v.v.d.), Van der
Heuvel (a.r.), Lucas (k.v.p.) en Van de
Wetering (c.h.) zagen geen economische
noodzakelijkheid voor de handhaving van
de dividendstop en zij meenden, dat af
schaffing tegenover de arbeiders best kan
worden verdedigd, ook al is de loonstop
nog steeds van kracht. De socialist Hofstra
had behoudens economische ook psycholo
gische bezwaren. Waarom de aandeelhou
ders bevoordelen? Dit is geen socialistisch
Sinteklaes Kapoentsje,
Bring my hwat yn 't skoentsje;
Jow my hwat yn it hoaske,
Tanke Sinteklaske.
Venchijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De kantonrechter Mr A. W. Haan te Leeu
warden heeft een door notaris W. J. Nijen-
huis te Giekerk opgemaakt concept ac
te van scheiding en deling geweigerd
goed te keuren, en zulks alleen en uitslui
tend op grond dat deze concept-acte was
opgemaakt in de Friese taal.
Naar aanleiding van deze weigering moet
de vraag gesteld worden: waaraan Mr
Haan het recht ontleent om in dezen de
gegeven wettelijke bepalingen niet in acht
te nemen. Immers, blijkens art. 39 van de
Notariswet kan een notariële acte worden
verleden in de taal welke de partijen ver
kiezen, mits de notaris de gekozen taal
verstaat.
Omreden yi het onderhavige geval niet
alleen de Notaris, maar ook de Kanton
rechter, aan wie de concept-acte ter goed
keuring werd voorgelegd, de gebezigde
taal verstaat, heeft de „Ried fan de Fryske
Biweging” zich tot de Minister van Justi
tie gewend om met klem te protesteren
tegen deze aanmatigende houding van Mr
A. W. Haan. Bovendien heeft de „Ried”
er bfj de Minister op aangedrongen om te
willen bevorderen, dat Mr A. W. Haan in
het vervolg niet meer in strijd met de wet
hinderpalen opwerpt tegen het gebruik
van de Friese taal in het rechtsverkeer.
Overigens zij, wat de Saarkwestle betreft,
nog vermeld, dat op 30 November in het
Saarland de parlementsverkiezingen plaats
hebben. Zoals bekend kunnen de Duitsge
zinde partijen er niet aan meedoen, van
uit het Duitse vaderland wordt daarom de
Saarlanders geadviseerd niet aan de stem
ming deel te nemen of blanco te stem
men. Misschien dat we daardoor na 30
November ook enigszins een indruk zul
len krijgen van de mate waarin Bonn de
landgenoten in het Saargebied nog onder
de duim heeft.
Op allerlei wijze wordt in West-Duitsland
en te Bonn betoogd tegen de houding van
Frankrijk en de regering van het Saarland,
welke ondemocratisch wordt genoemd. De
semblee der Ver. Naties is ook de
Zuid-Afrikaanse rassenpolitiek
aan de orde geweest.
Er was eigenlijk geen goed woord voor
Malans politiek, zij werd ook door de Ne
derlandse afgevaardigde gecritiseerd. Met
dat al was er toch voorzichtigheid by de
Westeiyke landen, zelfs de Ver. Statèn,
die, zoals bekend er voor waren dat deze
zaak in de Ver. Naties werd behandeld
tal van blanke naties waren van oor
deel, dat het hier een binnenlandse aange
legenheid van Zuid-Afrika betrof voel
den toch niets voor een commissie van on
derzoek, maar slechts voor een beroep op
alle leden-staten Z.-Afrika zou niet
speciaal genoemd worden om hun poli
tiek te baseren op de rechten van de mens.
terse defensie vooral te baseren op atoom-
en dergelijke wapenen.
Deze denkbeelden willen de Europese
partners wel aan omdat ze minder geld en
manschappen zouden kosten, maar vol
gens Amerikaanse en ook wel andere des
kundigen zou men op deze wijze de op
mars van een groot Russisch leger toch
niet kunnen verhinderen.
Koreaanse kwestie,
welke het onderwerp was van allerlei over
leg in de kringen van de Ver. Naties, is
geen byzonders te melden, of het moest
zyn dat de intrede van de vorstperiode de
operaties op het oorlogsterrein zelve, wel
ke bestonden uit een ogenschynlijk doel
loos, maar zeer bloedig gevecht om wat
Nog één jaar dividendstop.
Het eerste ontwerp gold de dividendbe-
perking. Deze is destijds door beide Ka
mers voor twee jaar tot eind 1952 aan
vaard. Minister Lieftinck vond deze stop
uit economische overwegingen nog noodza
kelijk en daarom stelde hy een verlenging
voor. De verlenging zou dus langer zyn
dan de termyn die de wetgever oorspron-
keiyk had goedgekeurd. Een zonderlinge
situatie, die van minister Lieftinck wel
te verwachten was, want in de loop van
het debat zou hy er ongetwyfeld een jaar-
Het heeft Maandag gestormd in de Duitse Bondsdag. Voor het eerst kreeg
Bondskanselier Adenauer een motie van wantrouwen op het punt van
de buitenlandse politiek, voor het eerstook toonden de Bondsdag en
de regering volledige eensgezindheid by het uiten van de roep: „Deutsch
1st die Saar”. Een motie, ingediend door de regering, die beoogde het
debat over de ratificatie van het Europese legerverdrag op 26 en 27
November te doen houden, werd met 166 tegen 179 stemmen afge
wezen. By deze stemming was de sfeer zo rumoerig, dat het systeem
van de „schapensprong” werd toegepast. De zaal werd ontruimd en de
afgevaardigden kwamen de zaal weer binnen door een van de twee
deuren gemerkt met' Ja en Nein of door de middelste deur, indien zij
zich van stemmen wilden onthouden. Daarmee is het debat over het
Europese leger voor onbepaalde tyd uitgesteld. Wel hoopt Adenauer
op een ratificatie in begin December, doch het is zeer de vraag of de
commissie van buitenlandse zaken de behandeling van deze kwestie
niet nog zal rekken, zodat dan de ratificatie pas begin volgend jaar
aan de orde komt. By de redevoeringen over de Saarkwestle kwam slechts
één grote stroom van nationalistische gevoelens tot uiting. Vele waar
nemers hier noemen na deze opwindende dag de verhouding tot Frank-
ryk „zo slecht als zij sinds vele jaren niet is geweest”.
j iets hebben onthuld over hun geslaagde
proeven met atoomwapens. Intussen blijft
de Amerikaanse militaire leiding gekant
Voor belastingontduiking.
Zweedse Minister van Binnenlandse
Zaken, Gunnar Hedlund, stond met zijn
vrouw Astrid in Ramele (Noord-Zweden)
terecht wegens belastingfraude.
In de kleine rechtzaal was elke plaats be
zet, veelal door mensen die van verre naar
Ramele waren gekomen.
Volgens de officier van Justitie zotiden de
Hedlunds in 1950 een inkomen van 8000
kronen, dat mevr. Hedlund ontving uit een
boerderij, niet hebben opgegeven.
De minister gaf dit by monde van zyn
advocaat toe, maar verklaarde niet de be
doeling te hebben gehad de staat te bena
delen. Het was vergeetachtigheid geweest,
zei hy.
Wy willen een federatie van vrye Europese volken, ver
enigd onder een gemeenschappelijk gezag dat zich uitstrekt
tot die onderwerpen, die terwille van het gezamenlijk wel
zijn niet meer nationaal, doch Europees moeten worden
geregeld.
Een vraagteken.
Anderzijds is het te betwijfelen of door
politieke inmenging der Ver. Naties in
dergeiyke kwesties wel veel is te bereiken.
Deze werkt vaak averechts, de pogingen
in de V. N. gedaan om zich te bemoeien
zowel met de Zuid-Afrikaanse als met de
Tunesische en Marokkaanse kwesties wij
zen daarop, zowel de Z.-Afrikaanse als de
Franse regering hebben een dergelijke in
menging zeer beslist van de hand gewe
zen, ofschoon byv. niet minder dan 41 van
de 60 leden der Ver. Naties zich voor in
menging in de Z.-Afrikaanse rassenkwes
tie verklaarden.
De Aziatische, Arabische en Z.-Amerikaan
se landen vormden hier één groot blok, dat
dan nog gesteund werd door enkele Wes-
teiyke landen.
Dat grote blok kwam natuuriyk niet toe
vallig tot stand, het is een verzameling
van die landen, welke ten achter gebleven
zyn in de ontwikkeling van hun welstand
en die dat wyten aan Koloniale overheer
sing in een of andere vorm door de an
dere landen, hetzy in het heden of het ver
leden.
Het zegt in dez-j wat, dat het ge
middelde inkomen in Azië volgens
de ambassadeur van India in Neder
land, 200 gulden,per jaar is, terwijl
het in Engeland 2000 en in de Ver.
Staten 4000 gulden is.
Het is wel duidelijk, dat de weg naar ver
zoening alleen maar kan worden gevonden
door te trachten deze verschillen op te
heffen, door een grootse poging van het
Westen de economisch achteriyke volken
op onbaatzuchtige wyze by te staan in de
ontwikkeling van hun welvaart, zonder
daarby te eisen dat ze als tegenprestatie
ook de zyde van het Westen zullen kiezen
in de stryd tegen het Russische imperia
lisme en communisme. Zo'n eis zou slechts
het wantrouwen in de bedoelingen van het
Westen versterken.
Militair zal dat Westen dus voorlopig op
zich zelf aangewezen zijn. De Turken, die
moeite hebben gedaan om de Arabische
staten te winnen voor militaire samenwer
king met het Westen, hebben dat nog pas
ervaren en zich er over beklaagd ook. De
Arabische staten wilden niet, maar mis
schien kan hun houding nog wyzlging on
dergaan als de geschillen tussen Engeland
en Egypte worden vereffend waarop een
kans is waarna laatstgenoemd land
misschien voor militaire samenwerking
iets zou voelen, anders is ook geen oplos
sing der Suez-kanaal-kwestie denkbaar.
Ten slotte:
Er is uitgelekt dat de Amerikanen een
proef hebben genomen met een klein wa-
terstofbommetje, waardoor een eiland in
de Zuidzee schijnt „gesmolten” te zyn en
aardbevingen en vloedgolven ontstonden.
De Amerikaanse regering zegt, dat dit ge
heim niet had behoren uit te lekken, maar
het is niet onmogeiyk, dat ze het toch ple
zierig vihdt, dat de Russen iets er van
Op 23 November hoopt de bekende Ned.
Biljartspeler Jan Dommering, directeur
van een café restaurantte Arnhem, die 10 x
kampioen van Nederland was in de spel-
soort 45/2 en in 1925 in dezelfde spelsoort
achtereenvqlugens Europees en wereld
kampioen werd, te Arnhem zyn 70ste
verjaardag te gedenken.
In één dag heeft de nieuwe minister van
Financiën, V. d. Kieft, in de Tweede Ka
mer twee nederlagen geleden. En in beide
gevallen vond hy, evenals minister Lief
tinck destyds, zyn coalitiegenoot dr Lucas
(k.v.p.) tegenover zich,
Nu moet men deze nederlagen niet teveel
accentueren. De heer Van der Kieft is geen
Lieftinck, die zich in de Kamer verdedigde
op een wyze, die meer doeltreffend dan
fair was. Elk amendement van enig be
lang werd als „onaanvaardbaar” be
schouwd en daardoor werd de Kamer
steeds voor de vraag gesteld of zy de drei
gementen van de kundige Lieftinck zou
slikken of het intrekken van het aanhan
gige wetsontwerp moest riskeren.
De ervaring heeft geleerd, dat de Kamer
in de meeste gevallen het hoofd boog voor
de bekwame Lieftinck.
Minister Van der Kieft is voorzitter ge
weest van de socialistische fractie in de
Eerste Kamer. Uit ervaring kent hij dus
het optreden van zijn voorganger. Zijn
temperament kennende zal hij wel eens
gezucht hebben bij de lange, droge, doch
doorwrochte redevoeringen van de toenma
lige schatkistbewaarder aan de Kneuter
dijk.
Hij doet het anders. Hij praat niet lang,
niet wetenschappelijk, doch argumenteert
zakelijk en gevat. Dat hij deze twee neder
lagen moest lijden, is een gevolg van zijn
soepele houding, die de Kamer zeker zal
bekoren. Bovendien betrof het hier twee
wetsontwerpen, die nog een erfenis waren
uit de periode Lieftinck. Het was dus niet
zijn eigen werk dat Van der Kieft had te
verdedigen. En dat kan nog wel eens ver
schil maken.
Dit is een idee aan de hand gedaan door
de Scandinavische landen en een zeer on
schuldig idee ookl Intussen heeft de Z.-
Afrikaanse premier zich neergelegd by de
j beslissing van het Zuld-/Afrikaan|se Hof
j van Appèl dat het door hem ingestelde
I hoge parlementaire Hof onwettig is.
Malan had dit parlementaire hof het toet- vier jaar orde op zaken te kunnen stellen,
singsrecht inzake de apartheldswetten wil- j Men schryft hem dictatoriale neigingen
Buitenlandse militaire kringen te Djakar
ta tdnen zich ernstig bezorgd over de ont
wikkelingen op Celebes. „Wanneer de le
gerleiding niet ten spoedigste strenge dis
ciplinaire maatregelen neemt, zal de repu
bliek de macht over de strijdkrachten ver
liezen,” zo is men algemeen van mening.
Andere legerafdelingen zouden tot een
zelfde soort acties kunnen overgaan en
een en ander zou gemakkeiyk tot een bur
geroorlog kunnen leiden.
Maar in Indonesische kringen verwacht
men, dat president Soekarno het conflict
zal weten by te leggen. Soekarno, die van
zyn reis naar Sumatra in de Indonesische
hoofdstad arriveerde, werd reeds op het
vliegveld geconfronteerd met de rebellie
van overste Warrouw op Celebes.
EEN FEDERATIE!
Wanneer wy van een verenigd Europa spreken, dan bedoelen wy niet
een soort Europese Volkenbond of U. N. O., maar een werkeiyke een
heid. Evenals ons eigen land een Regering heeft en een Parlement, die
de bevoegdheden bezitten om het Nederlandse belang te behartigen,
zo moet ook Europa over een Regering en een volksvertegenwoordiging
gaan beschikken om die zaken te behartigen, die niet meer nationaal
geregeld kunnen worden.
Deze eenheid kan echter niet van bovenaf worden opgelegd. Wij willen
geen verenigd Europa onder de Franse banier van Napoleon, het Duitse
hakenkruis van Hitler of de Romeinse adelaar van Julius Caesar.
Wy willen het eigen wezen van onze persoon, ons gezin en onze volks
gemeenschap geëerbiedigd, beschermd en gesteund zien. Wjj wensen
eenheid in vrijheid, in de gebonden vrijheid, die anderer rechten erkent.
Wy willen daarom een federatie.
Een federatie is geen bond van z.g. „souverein”-blijvende staten, waarbij
elke staat uiteindelijk toch het eigen belang stelt boven dat van de
„bond”. Een federatie is een bond van volkeren, die zich verenigd
nebben onder een gemeenschappelijk gezag, dat het belang van hen
allen dient.
De Europese federatie kan niet anders dan democratisch zijn en het
gemeenschappelijk gezag niet anders dan op basis van vrijwilligheid.
Daarom ook kan de federatie slechts volken omvatten, die de demo
cratie aanvaarden: iedere vorm van overheersing, hetzij door één land
of door één party, is lynrecht in stryd met ons staatkundig beginsel en
wordt door ons verworpen.
De federatie is die organisatievorm, die berust op de erkenning van
en de liefde voor de ryke veelvuldigheid van het leven.
zy is die vorm van vereniging, waarby elk samenstellend deel zelf
datgene doet, waartoe het in staat is, maar waarby die zaken, welke
slechts gemeenschappelijk kunnen worden behartigd, volbracht worden
door een biyvend tot stand gebrachte, vrywillig aanvaarde leiding.
deel dezer pryzen en geschenken worden
geëtaleerd in het AMA-Magazyn op de
Dykstraat.
Ja „een deel” schryven we, want voor al
deze prachtige verrassingen zal zelfs daar
niejr voldoende ruimte zijn en trouwens
voor de uitreiking van de geschenken moet
straks een deel in „De Keizerskroon” aan
wezig zyn, waar op 29 November en van
1 tot 5 December het behendigheidsspel
zal worden gespeeld en wel des middags
van 3 tot 8 uur.
Dageiyks rollen hiervoor een 25-tal van de
reeds genoemde pryzen uit, terwyl
degenen, die voldoende bonnen hebben,
deze voor mooie geschenken kunnen in
wisselen n.L op 50 bons, 100 bons en 200
bons.
Dat is zeker de moeite waard. Verder staan
er nog verrassingen te wachten die wy nog
niet mogen verklappen.
In het blad van Dinsdag a.s. volgt hierover
nader nieuws.
Wy wensen de winkeliers, die op een zo’n
feesteiyke wyze hun klanten onthalen, een
succesvolle St. Nicolaas-verkoop en onze
lezers uit stad en omgeving kunnen wy
dan ook geen beter raad geven, deelt in
deze geschenkenregen mee.
heuveltoppen, tot stilstand heeft gebracht.
In de commissle-vergaderingen van de as- bjj kruideniers en sigarenwinkeliers, die
j per f 1.50 contante aankoop een waarde
bon verstrekken.
f 5000.aan prijzen en geschenken zyn
voor deze waardebons inmiddels aange
kocht. Zowaar geen kleinigheid.
Wy zagen even achter de schermen en
sloegen de handen in elkaar; overal zoveel
mooi: prachtig® Gero-Casettes, een Hoo-
ver-wasmachine, Rywielen, Stofzuiger,
Wollen dekens, Naaimachine, Autopeds,
j electr. Strykyzers, Couverts Tafelzilver,
enorme stapels oud zilveren presenteer-
trommels, gevuld met lekkeroyen, ja, zo
zouden wy door kunnen biyven gaan.
Dat moet U gezien hebben. Naar wy ver
namen zal vanaf Zaterdag 22 November ’n
j Er wordt weer op volle kracht gewerkt
opwinding zal nog wel stijgen en doet de I bij het winkeliers Actie Comité voor een
gehele verhouding Bonn—Parys geen goed. I daverende st Nlcoiaas-actie.
Naast een glorieuze intocht van dé goede
Sint, die zijn weerga in de geschiedenis
van Bolsward niet heeft gekend, wordt ’t
een ware geschenkenregen.
Morgen (Zaterdag 22 Nov.) start deze
grootse actie en zult u overal de Actie-
vlaggen zien wapperen. Dat zyn de deel
nemende winkeliers, waar u by iedere gul
den aankoop waardebonnen krygt, behalve
Hooggerechtshof deze wetten ongrondwet
tig had verklaard. De Z.-Afrikaanse pre
mier vertrouwt er op, dat hy volgend jaar
by de algemene verkiezingen een zo grote
meerderheid zal verwerven, dat hy de sou-
vereiniteit van het parlement, zoals hy
zegt, dan niet meer gehinderd door rech-
teriyke uitspraken, boven alle twyfel zal
kunnen verheffen. Dat betekent dus, dat
hy ondanks alle verzet der gekleurde be
volking, toch, zy het langs parlementaire
weg, zyn politiek wil voortzetten. Een ge-
vaariyke politiek, niet alleen voor Zuid-
Afrika, maar voor geheel dat werelddeel.
By'na overal daar is de bevolking in bewe-
ging gekomen, tegen de blanke overheer-
sing, men denke hierby zowel aan Marok-
- ko en Tunis, als aan Kenya on Tanga- horen en de Engelsen, die immers pas ook
nyike (Mau Mau beweging). De blanken - -
kunnen Afrika om de betekenis van dit
SS werelddeel voor de wereld-economie niet j
missen, de inheemse bevolking is niet rijp tegen de Engelse denkbeelden om de Wes-
om de leiding over te nemen zo ergens
EE dan moet hier dus gestreefd worden naar
■EE een verzoening. De politiek van Malan
gaat echter precies in tegenovergestelde
richting.
