a
o
ONDER DE LOUPE
BOLSWARD-DELFT 88-75!
EEN STEMMINGSVOL” BOLSWARD DENKT
EUROPEES ALS GEEN ANDER
DE OMROEP EN DE POUTIEK
DE EUROPESE DEFENSIEGEMEENSCHAP
Gabe Skroar
Uitslag referendum per stembureau
ós hjoed
to sizzen
De wereld nog vol moeilijkheden
Verwarring inzake verhouding met de West
Europa Eén
Opkomst en aantal voorstemmers te Bolsward
sloeg alle records
Aan de Burgers van
Bolsward
48e Jaargang
No. 100
Vrijdag 19 Decmbe? 19S3
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa A. J.
OSINGA - Bolsward
Hwi»t hat
i
l -SM
I buitenlands Overzicht
I
REFERENDUM VERENIGD EUROPA
opgek.
F
Bolswards Nieuwsblad
mar hy,
een
Stembureaux
ziekte
hierbij de volgende
842
25
29
7
702
738
25
3
797
35
656
694
866
32
3
10
742
755
27
783
6
14
687
707
31
4
920
17
799
820
Kiesger.
23
4208
140
105
3586
Alg. totaal
8V4
0.63
100
3.83%
96.55
In procenten
88.38
-
3714
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon ^51 (K 5157)
de inst. Europ.
Grondwet
SPAAK ZOND TELEGRAM
TERUG
Paul Henry Spaak, de voorzitter van
de Europese Beweging, was de eer
ste Van wie Bolsward een antwoord-
telegram ontving op het telegrafi
sche doorseinen van de uitslag. Dit
telegram was in het Frans gesteld
en luidde vertaald als volgt:
„Ik dank U zeer hartelfjk voor Uw
bijdrage voor de Europese Beweging
en veroorloof mij U geluk te wensen
met de verkregen resultaten bij de
op Woensdag gehouden volksstem
ming".
van
onw.
Mag een omroepvereniging politiek bedrij
ven? Dat was de grote vraag, die één
der Kamervergaderingen in de afgelopen
dagen beheerste. Natuurlijk hadden de
niet-socialisten een prachtig aanvals-ob-
ject: de V.A.R.A. Deze vereniging kreeg
er danig van langs. Niet in het minst van
de heer Welter, die van oordeel was, dat
in de V.A.R.A. de p.v.d.a. het gehele jaar
aan het woord is. De buitenlandse over
zichten druipen van politiek. En bovendien
Bolsward
Delft
4247
38811
4207
89039
4043 (95.2
36236 (93.4
3714 (88.26%)
29188 (74.77%)
regeringspartij, waarin de leider van voor
de oorlog Hatojama zjjn positie weer
tracht te hernemen, maar ook met stakin
gen van mijnwerkers en in andere bedrij
ven. Er worden loonsverhogingen van 100
pot. geëist en inderdaad is de positie van
de Japanse arbeider miserabel.
Dat komt mede omdat slechts een beperkt
deel der arbeiders b|j vakverenigingen is
aangesloten die nu hun offensief hebben
geopend. De Amerikanen, die het democra
tisch stelsel aan Japan hebben Opgelegd,
schijnen te hopen op succes van deze sta
kingsbeweging der vakverenigingen omdat
zfl menen dat dit het doordringen van de
democratische beginselen in Japan zal be
vorderen.
Het z.g. vredescongres der communisten
in Praag «ouden we stilzwijgend kunnen
voorbijgaan, ware het niet dat daar zelfs
van oppositie kan worden gesproken, en
dat deelnemers uit hot Westen, die gewei
gerd hadden datgene wat zij zouden zeg
gen, eerst door het bureau te laten cen
sureren, kritiek op de Russische minister
Wysjlnsky hebben geoefend en op het feit
dat Rusland en China het bemiddelings
voorstel van India Inzake Korea hebben
afgewezen. Die officiële afwijzing heeft
overigens in kringen der Ver. Naties geen
verwondering gewekt, men had er sedert
enige weken al op gerekend en zo blijft de
impasse in de Korea-kwestle voortduren.
Bolsward
Delft
onth.
In
4.8
6.4
„Europa Eén!” dat blijft de leus,
Het is voorwaar de goede keus.
De Martlnistad deed goed haar best
Zo werd met Delft het land getest.
De burgerjj heeft hier getoond,
Dat goede wil steeds wordt beloond.
Het aantal stemmen hier gebracht,
Toont hier de wil en ook de kracht.
Van d’eenheid van het gehele volk,
Was dit zowaar de beste tolk,
Het gevoel van samenhorigheid,
Zegt voor ons veel in deze tijd.
De eenheid der Europese landen
Kan nu haast niet meer stranden.
De belangen voor ons algemeen,
Staan nu niet meer alleen.
De Federatie heeft bewezen,
Dat het Europa wil genezen.
De stemming is nu reeds bekend,
Het „ja" sprak meer dan 90 procent.
J. B.
Neen
105(2.82)
1551(5.31)
onth.
ln%
11.74
35.28
Men verkeerde dus over de toekomstige
bedoelingen van de grootste partner in
het pact nog in het onzekere en daarbij
kwam dat man ook nog niet weet hoe het
met het plan inzake de Europese Defen-
siegemeenschap zal gaan. De weinig ver
heffende strfld, welke zich in W. -Duitsland
om de eventuele beslissing van het Con
stitutionele Hof heeft ontwikkeld over de
grondwettigheid der verdragen en welke
dit Hof en het recht tot een speelbal der
politieke partijen dreigt te maken, heeft
niet nagelaten ook in Frankrijk de toch al
geringe sympathie voor de E.D.G. nog ver
der te doen afnemen.
Men zegt, dat dr Adenauer, die wanhopig
vecht voor Duitslands deelneming, nu over
leg met de andere partners in de E.D.G.
wil plegen en desnoods bemiddelend optre
den van Amerika wil om het verdrag zo
te wijzigen, dat het zijn voornaamste te
genstanders In Duitsland, de soo.-dem. ook
kan bevredigen. Maar dan zal hjj heel ver
moeten gaan, want deze soc.-dem. han
teren de E.D.G. en de verdragen van Bonn
als ’n propagandawagen in hun verkiezlngs
campagne voor 1953 en zullen daarvan zeer
ongaarne afstand doen. Xn deze mist rond
de Europese verdediging en hoe deze uit-
eindelijk er uit zal zien, konden de bespre
kingen in de Noord Atlantische Raad dit
maal nauwelijks een ander karakter heb
ben dan verkenningen met het oog op een
nieuwe bijeenkomst in het voorjaar als
die mist misschien wat zal zijn opgetrok
ken.
KAMEROVERZICHT
Ja
3568(96.55)
27168(93.08)
I I
Naar groter politiek.
Dat is maar één voorbeeld uit vele, maar
het zijn deze dingen, die wijzen op een
onverbrekelijk verband van al wat er In
de wereld gebeurt, en welke in het bijzon
der de grote Europese partners in het At
lantisch pact als Frankrijk en Engeland
doen verlangen naar een groter politiek
contact binnen dat pact. Het Is overigens
de vraag, of de nieuwe Amerikaanse re
gering onder Elsenhower voor zo iets te
vinden zal zijn. De uitslag der Amerikaan
se verkiezingen) wees zeker niet op de
wens van het Amerikaanse volk tot nog
nauwere contacten met Europa. Ook niet
op financieel gebied, eerder op een neiging
om ten deze wat minder steun aan de
Europese partners te geven. Op een con
ferentie van de O.E.E.S., de organisatie
voor Europese Economische Samenwer
king, welke zich met de verdeling van de
Marshallhulp heeft belast, heeft minister
Beyen gepleit voor inschakeling In de hulp
aan Europa van het internationale mone
taire fonds, dat over enige mllllarden dol
lars beschikt. Daardoor zou de Ameri
kaanse regering deze steun kunnen verle
nen zonder het Congres te raadplegen.
Nog meer moeilijkheden.
Overigens zijn in de vergadering van de
Navo niet alleen de militaire situatie, de
gevarenklasse waarin op het ogenblik
Europa moet worden gerangschikt en de
bewapeningsprogramma’s aan de orde ge
weest. De Zuidelijke vleugel van het Navo-
front, Italië, Griekenland en Turkije had
den wensen inzake de toelating van hun
emigranten in landen der andere partners,
om hun sociale en economische nood te
verlichten, de Italiaanse minister de Gas-
peri klaagde over gebrek aan practische
solidariteit. Frankrijk kan daarvan mee
praten als het Amerika verwijt, dat het
niet voldoende politieke steun in de Tune
sische en Marokkaanse kwesties van Was
hington geniet; Engeland eveneens als ’t
Washington er van beschuldigt dat het
op heden was de grootste opkomst bij een
der gel ijk referendum, n.l. in het Duitse
plaatsje Breisach 80 met een aantal
voorstemmers van 96%. Beide records z|Jn
te Bolsward geslagen. Niet In het minst
is dit succes te danken aan de goede voor
lichting, die werd gegeven. Hoewel we er
geen uitvoerig verslag van zullen geven
daar het mosterd na de maaltijd zou
zijn denken we hierbij vooral ook aan
de sttjlvolle vergadering aan de vooravond
van het referendum, waarbij Z. E. Minis
ter Ir Witte en enkele andere sprekers
van naam het woord voerden.
Het was buitengewoon sympathiek van
deze heren (Mr Korthals, Mr Nederhorst
en de heer Van-Rij) dat zij de volgende
morgen het hoofdstembureau even kwamen
bezoeken, al mochten z|j zelf, die het re
ferendum zo zeer hadden aanbevolen, niet
meestemmen.
De stemmingsdag zelf stond Bolsward in
de belangstelling van vele binnen- en bui
tenlandse reporters. Zelden Is er zoveel
gefotografeerd, gefilmd en doorgeselnd als
op deze aag.
De> stembureaux (waarvan U de uitslag
afzonderlijk ziet vermeld) waren ongeveer
9 uur met hun werk gereed. De afspraak
was gemaakt tegelijk met Delft, om op dit
tijdstip de uitslag bekend te maken. Een
meer dan duizendkoppige menigte ge
troostte zich dan ook het gure weer om
van dit historische gebeuren getuige te
zijn. Het was jammer, dat Delft pas te
gen half elf gereed was en men ’t publiek
zo lang liet wachten. Het had inderdaad
beter verdiend. Het „een man een man,
een woord een woord” gold niet alleen te
genover Delft, ook tegenover de honder
den aan wie’ beloofd was, dat de uitslag
om 9 uur bekend gemaakt zou worden.
Hoe dan ook, de uitslag, herhaald in het
Engels, Frans en Duits, doorgeseind naar
Te Parijs was deze week de Atlantische Raad bijeen. d.w.z. de ministers
van buitenlandse zaken, financiën en defensie van de veertien landen,
aangesloten bij de Noord Atlantische Verdragsorganlsatie. Voor Neder
land waren er dus de ministers Beyen, v. d. Kleft en Staf en bovendien
onze permanente vertegenwoordiger bjj de Noord Atlantische Verdrags-
organisatie (Navo) jhr. Tjarda van Starkenborgh Staehouwer. Veel
heeft de raad in deze bijeenkomst niet kunnen doen, omdat Amerika
er nog door de regering Truman was vertegenwoordigd, welke echter
geen beslissingen voor volgende jaren kan nemen, daar zjj 20 Januari a.s.
door de regering-Elsenhower wordt opgevolgd.
zfln er nog andere commentators al of
niet met een rode bril die ook wel we
ten, hoe de politieke strijd moet worden
gevoerd. De heer Welter nuchter als
hjj is nam het deze omroep niet kwa
lijk, dat zfl zo kwistig de politiek in de
aether brengt. Zij zou wel gek zijn om
het niet te doen, nu het wordt toegestaan!
zo riep hij uit. Zijn bezwaren hadden ech
ter voornamelijk betrekking op de onmo
gelijkheid van verschillende partijen om
Stembureau 1
(Naaischool)
Stembureau 2
(Convent)
Stembureau 3
(R.K. J.school)
Stembureau 4
(café Boermans)
Stembureau 5
(Geb. Gh.singel)
de inst. Europ.
Grondwet
stemge- gek. w.
recht.
Hy dy’t gjin jlld hat is earm,
dy’t neat oars hat as jlld la noch earmer.
onw.
83 (2.1
980 (2.7
Londen buiten het veiligheidsverdrag voor
de Stille Oceaan tussen de Ver. Staten,
Australië en Nieuw-Zeeland gesloten,
houdt, terwijl het toch niet denkbaar is
dat als deze beide dominions daar in een
oorlog zouden worden gewikkeld, Enge
land zich er buiten zou houden. In het al
gemeen kan men wel zeggen, dat de Ame
rikanen het Atlantisch Pact tot nog toe
te veel zien als een plaatselijke militaire
overeenkomst, maar dat de Europese part
ners menen dat het veel meer moet zijn
n.l. een lichaam waarin men vooral ook
komt tot politieke samenwerking. Als de
Amerikanen na de oorlog bijv, het natio
nalisme in Marokko en'Tunis hebben aan-
gemoedlgd, dan heeft dat tot een verzwak
king van Frankrijk geleid, evenals de strijd
in Indo China, waarvoor het in deze Navo-
conferentle nog eens steun heeft verzocht.
Een verzwakking ook op militair gebied
in Europa voelbaar, omdat behalve In Indo
China nu ook in Noord-Afrika aanzienlijke
Franse strijdkrachten gebonden worden.
onw.
23 (0.63)
467 (1.61)
De stemming op het Hoofdstembureau.
(cliché Fr. Dagblad).
BOLSWARD heeft zich een
EUROPESE STAD getoond.
Een woord van hulde past heel de bevol
king voor de trouw en het enthousiasme
waarmee (vrijwillig!) werd gestemd. Die
hulde treft het Ijverige comité met als stu
wende kracht Burgemeester Brumsma,
maar evengoed dat hoog bejaarde vrouw
tje, dat tussen Elim en de gebouwen Gast
huissingel vijftien maal moest rusten, maar
er toch niet aan dacht thuis te blijven.
Reeds ’s morgens was er een voorsprong
op Delft, een voorsprong, die de gehele dag
werd behouden en te verklaren is uit het
feit, dat Bolsward als kleinere gemeen
schap intensiever „bewerkt” kon worden.
Brengen wij het aantal zieken (dat bfl
een normale stemming per machtiging
stemt) in het geding, dan was, gezien het
slechte weer en de minder gemakkeliJk be
gaanbare wegen, het aantal stemmen on-'
gekend hoog en niet lager dan normaal.
Wat zal er uit de bus komen? Het grote
moment, waarop de wereld wachtte. Het
resultaat ziet u hier beneden.
(cliché Fr. Dagblad).
waardige alle landelijke en vele buitenlandse bladen,
getelegrafeerd naar H. M. de Koningin,
de minister-president, de minister van
Paul Spaak te Brussel, de burgemeester
binnenlandse en bultelandse zaken, de
heer Paul Spaak te Brussel, de burge
meesters van Parijs, Bonn, Luxemburg
en Rome, de Lord Mayor) van Londen
en de Commissaris van de Koningin
in Friesland, kop er zijn: van de ruim
88 opgekomen stemmers sprak zich
meer dan 96 uit voor een Europees po
litiek gezag, met een democratische ver
tegenwoordiging, te omschrijven in
Europese grondwet.
Inderdaad, Bolsward was Europese stad.
Dit was geen leuze, maar bleek werke
lijkheid.
N. g niet tevreden.
Weinig verwondering kan het wekken, dat
de mannen welke met 't defensle-apparaat
moeten omgaan over deze onzekerheid al
lerminst tevreden waren en onverwijld met
hun plannen wensten door te gaan. Of
schoon de twee militaire chefs van het At
lantisch Pact, de beide Amerikaanse gene
raals Ridgway en admiraal Mc Cormlck
niet ontevreden waren over wat er was be
reikt en wat er op papier voor de toekomst
stond, eisten zij de onmlddelltjke aanleg
van nog 35 nieuwe vliegvelden In Europa,
welke in 1953 gereed moeten zijn, om de
Westelijke luchtmacht In staat te stellen
haar volle kracht te ontplooien. Deze en
andere Installatie^ zouden 1^4 milliard gul
den moeten kosten en hier zat men direct
al In de knoop, want hoe moet dat be
taald worden en hoe zal de verdeling de
zer nieuwe kosten zijn. De secretarls-gene-
raal van de Atlantische Raad, die in deze
conferentie rapport uitbracht over het ver
lopen jaar, de Engelsman Lord Ismay,
verklaarde wel dat de Atlantische landen
volgend jaar 20 pet. meer aan de herbe
wapening zouden uitgeven dan nu, maar
dat betreft dan nog niet deze nieuwe be
dragen en lord jsmay noemde het waan
zin als enig land om een bankroet zou
vragen door meer voor ztfn bewapening
uit te geven dan zijn economische positie
toellet. Zoals bekend heeft Engeland dan
ook reeds meegedeeld dat het op zijn eigen
programma zal bezuinigen.
Geen wonder dus, dat de Raad op de nieu
we aanvraag der militairen een aanmer
kelijke korting wenste toe te passen.
Generaal Ridgway had overigens de Raad
gewaarschuwd, dat Rusland nog steeds in
staat moet worden geacht West-Europa bfl
verrassing te bezetten, zodat hfl het on-
middellijk oorlogsgevaar niet verminderd
achtte. Ten deze bestaat er een vrij groot
verschil in de uitlatingen van de leidende
militaire en politieke figuren in het Wes
ten. Maar dat is niet zo merkwaardig, de
politici beoordelen de politieke situatie en
concluderen daaruit dat het oorlogsgevaar
niet acuut is, de militairen houden alleen
rekening met de ogenblikkelijke militaire
krachtsverhoudingen en wel zeer speciaal
in W.-Europa en constateren dat er wel
degelijk gevaar is, waartegen zij, als ver
antwoordelijk voor de veiligheid, de meest
afdoende maatregelen wensen te treffen.
Ten slotte.
Met de rest van hetgeen uit deze over-
zlchtsperlode valt te melden, moeten we
kort zijn. De Amerikanen geven hun be
middelingspogingen tussen Perzlë en En
geland niet op. Nu stellen zfl vor, dat
de Wereldbank Perzlë een bedrag zal le
nen dat dan aan Engeland als schadeloos
stelling in het ollegeschll zal worden uit
betaald. Dat Spanje met bezorgdheid de
ontwikkeling van ’t nationalisme In Frans
Marokko volgt, spreekt, want In dat Fran
se gebied genieten de Marokkanen nog
heel wat meer vrijheden dan in het Spaan
se. In Japan dreigt een regeringscrisis. De
regering Josjida heeft niet alleem te kam
pen met de moeilijkheden In de liberale
Ook Delft sloeg met zijn bijna 75 een
uitstekend figuur. De Nederlandse Raad
der Europese beweging kan dan ook met
voldoening terugzien op dit initiatief. De
naam Bolsward zal in de geschiedenis met
ere blijven worden genoemd.
Hier is inderdaad historie gemaakt. Tot
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Tot. aantal Aantal st. voor Aantal st. tegen Aantal st. Aantal Niet op
stemmen
Ter vergelijking met de manier waarop ie gestemd geven wij
cijfers:
VERKIEZING TWEEDE KAMER 1952
Kiesger. opgek.
Het Is mij een behoefte, nu de stemming
over een Europese Grondwet achter de rug
is, U allen hartelijk dank te zeggen voor
de grote en massale opkomst om aan deze
stemming deel te nemen.
Ook dank ik allen, die op enigerlei wijze
hebben meegewerkt om tot dit geweldige
resultaat te komen.
Niet minder verheugt het mij, dat de over
grote meerderheid zich uitgesproken heeft
vóór het tot stand komen ener Europese
Grondwet. Wij weten niet, wanneer en hoe
deze uiteindelijk tot stand zal komen. Dót
deze uiteindelük tot stand zal komen,
daartoe heeft Bolsward jongstleden Woens
dag een voortreffelijke bijdrage geleverd.
Hierop mag heel Bolsward trots zijn en
ik dank U allen nogmaals voor Uw grote
medewerking.
De Burgemeester van Bolsward,
J. G. S. BRUINSMA.
