WELKE RESULTATEN LEVERDE HET
INKUILEN?
KRIS-KRAS door Nederland
Martinytoer
t
üs hjoed
to sizzen
De „Friese” methode Is te verwerpen
of AJ.V.2
Hardeland
Uit verkoop
Vijf doden door
brekend ijs
Brand te Enschede
f 5 millioen schade
Fan Öèj
Ontvluchting
Veenhuizen verijdeld
No. 3
49e Jaargang
Dinsdag 13 Januari *53
Streekblad voor Weit- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.OSINOA - Bols ward
ttOL
Hwat hat Ga be Skroar
-
Bolswards Nieuwsblad
oorber.
lur de-
B B
30 uur
jeugd-
ielhuls
45 uur
3 Baas
H. A.)
1 Pou-
ur Ds
ur De
PQH'.
0
Helde,
wen en
anst In
S
leek.
•enaar.
lur Ds
-en In
reking
it wie
is sa
>e wol
t folie
Lizze
hwat
□p en
e hiet
<in en
ou üs
énsje.
iet to
ipport
Jlm
haw-
ietter.
hwat
ie fa
il leaf
i aer-
iu ek
chten
unen.
noch
jlm
Wegenwacht redt drenkeling. Een ANWB-
wegenlwaoht, die dienst doet pp het traject
Den HaagAmsterdam, hoorde nabij de
Haagsche Schouw plotseling hulpgeroep.
HU sprong van zijn motor en zag een jon
gen, die vrtf ver van, de kant door het tfs
was gezakt en zich nog slechts met moeite
boven hield. De „pech-bestrtfder” greep on-
middelltfk de reddlngsltfn, welke btf ztfn
uitrusting behoort, begaf zich voorzichtig
op het tfs en slaagde er in, ztf het met eni
ge moeite, de knaap op het tfsvlak te krtf-
(1 selt
glêd
l dyn
groe-
Vsrschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
heger as it earste. Allinnloh Skiermünts-
eaoh wie mei 22 tanomd.
En Boalsert, sizze jo?
Ja, Boalsert ak, Der wiene ek 45 mear yn-
komd as fuorttein. Mar as wy dat moatfe
slfer tlchterby blsjogge, kin it ek hjlr gjln
sprekken lljo. Hwant yn dat jler wiene
der trlje dingen, dy’t mar len kear har yn
floed jilde lltte en hwerfan ien ek jlt ne-
gatyf wurde kin mei forrin fan tlld. Hwant
yn 1051 waard hjlr it ynternaet fan de
R.K. H. B. B. yn gebrék nomd, hwortroch
in tal ynwenners hjlr har domlcily kea-
zen. Op it twadde plak waerden dat jler
de moderne gebouwen foar élde minsken
blfolke, hwertrooh ek wer forskate ntfe
ynwenners hjlr kamen. En op it tredde
en wichtlchste plak kamen hjlr in fiks tal
minsken üt Yndonesië tydlik In wenplak
sykjen. Dit 16ste Is tydlik en sil linkelyt-
sen wer in negative ynfloed hawwe, sa as
dit jler al bliken die. Dlzze trlje faktoa-
ren hawwe mear ynfloed hawn as de 45
minsken, dy’t Boalsert dit jler mear kri-
ge en dus is ek hjir de normale taname
lytser west as de normale öfname.
Sa kin men dus oer de hiele liny fan de
Fryske gemeenten sizze, dat hja mear for-
lieze as winne. De herten moatte de ba
lans yn lykwicht hélde en kinne dat
skraechwurk jlt rédde.
Skraechwurk, hwant ik tel yn dit oersicht
22 fan de 44 gemeenten, dy’t dit net lens
rédde koene. Dy sakken ek absolüt yn
ynwennertal. Dat is it tragyske forrin fan
de bifolking hjirre, hwant dlzze 22 ge
meenten omspanne, yn greatte, wol trtfe-
kwart fan de provinsje. It plattelén is as
In lekke amer, hoe’t hja ek pompe, der
rint mear üt. Seis In stéd as Ljouwert
hwer’t alles hlnnegiet hwat in sintifeel
plak slket yn de provinsje, jowt net In
fleurich byld.
Fan it blfolkings-oerskot, dat 953 sielen
telde, gyng 668 nel In oar plak. Der ka
men 3959 lju by en der gyngen 4627 üt
Ljouwert wel. Dus seis de haedstêd kin har
eigen minsken net hélde en moat fan de
tr{je, twa gean lltte. It Is needsaekllk, dat
men dit wit, hwant It uterllke byld soe
mannichlen op ’e doele bringe. Men heart
rounom fan bouwen en jltterls bouwen,
o, der is sa’n krapte oan wenningen, de
gemeenten wurde fan alle kanten oantründ
en oanjage om dochs to bouwen; mar as
men it each op Fryslén féstlge héldt, moat
Opruiming uitverkoop!
Lokroep van Januari;
De huisvrouw krtfgt nieuw* koop,
Zat vaak in de penarie,
Wat zijn die kleren duur
Haast niet aan te beginnen,
Nu is ’t haar welkom-uur
Ze stapt de winkel binnen.
Opruiming uitverkoop!
Weg moet de hele lading,
Je ziet als je rondloopt,
Vaat wel iets van je gading.
Een koop, die nooit bezwaart,
En je geen spijt zal geven,
Je hebt Iets uitgespaard,
Dat is de leus van ’t leven.
Opruiming uitverkoop!
De winkeliers, ztf spelen
Een week voor phllantroop,
En elk mag er in delen.
Stelt men de beste waar,
Niet voor de winkelruiten,
Dank aan 't gegeven paard,
Blijf er daarom niet buiten!
n der
goed
n jim
e. Bi-
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
criuwt
ti mu
it jlm
tn net
M. en
Wol,
al ris
tteke-
Arjen
Irwin,
binne
au In
moai
tl nou
au.
ahtige
kfilde
Ger
il H.,
A.uke,
Dirk,
lange
teo In
3. Dei
t.
!e fa-
)ei E.
ia.
(Voor-
ipport
ti fiks
i om.
üzjen.
7
kaert,
m sa
a dus
voordelen die deze methode biedt, maar
overwege ook de nadelen. Bij een juiste
voedering met nauwgezette contróle be
tekent deze methode In leder geval een
belangrijke vooruitgang btf de Friese wij
ze van Inkullen.
Bovenstaande ontlenen wtf aan gegevens
ons verstrekt door de R.L.V.D. te Sneek.
De directie van het strafgesticht Veenhui
zen is tot de ontdekking gekomen, dat een
criminele gevangene op een lege slaapzaal
een deel van de tralies van een groot ven
ster heeft doorgezaagd. Waarschijnlijk
zouden htf en enige anderen binnen niet al
te lange ttfd in de gelegenheid ztfn geweest
om door dit raam en vla de bevroren
gracht In de bossen te verdwijnen.
Het tralievenster, dat de laatste ttjd de
bijzondere belangstelling van de criminele
gevangenen mocht genieten, bevindt zich
in een lege slaapzaal, die thans woi'dt ver
bouwd tot sportzaal. Regelmatig wordt hier
gewerkt door een gevangene plus een bur-
ger-arbelder. Btf de Ingang van de zaal
staat dan een bewaker op post.
By da jierwüksel kin men altomets üt
doarp, stéd en gritentf forslaggen léze oer
it tal ynwenners, forstoamen, tal lytse
bern en al sa mear. De minsken wolle dat
graech ris sjen foar har eigen plak of ge
meente en tlnke der omarls net fierder
oer nel. Lykwols it soe in skoan ding
wéze as men dy sifers hwat netjer blseach,
hwant sa’t wy in oare kear al seine: hjlr
lelt de basis fan alderhanne blsluten al
yn opsletten. Forantwurdllke minsken
sille goed dwaen de gong fan de bifolking
skerp yn it each to hélden en ek partiku-
liere ündernimmers, sakelju en ynstellings
kinne hjlr net oan foarbygean sünder har
sels skea to dwaen.
It Provinclael Blêd, jlergong 1952, nü. 35
jowt wiidweidich de gong fan de bifolking
oan, foar eltse gemeente. Dlzze sifers jilde
foar it jler 1951 fan 1 Jannewaris oant
31 Desimber. Aldetrearst it totael-byld. It
totael ynwennertal kaem fan 467.731 op
468.069. Dat makket In forskil fan 338 yn
wenners. Dat wol sizze: noch net ien op
’e tüzen. Dat is in hiel lyts bytsje en stekt
tige üngunstich óf by de aJgemlene gong
yn üs lén.
Dit wurdt wol düdlik as men fierder wit
dat de natuerlike oanwas, d.w.s. it foar-
dlellch forskil tusken bemen en forstoar-
nen, dat jier wie: 6374, dat is tweintich
kear safolle. Fryslén hat dus fan de 20
blwenners, dy’t hjir troch It Iberte-oer-
Skot bykomd wiene, wer 19 forlem. For
lorn, om’t de minsken hjlrwei gean en om
utens in breawinning sykje. Eltse gemeen
te jowt it tragyske slfer mear of minder
sprekkend oan: safolle der bykomd en sa
folle fuorttein en altyd wer Is it léste slfer
ai pa
ris op
'immy
:sje,
lafolle
t wol
ht op
irtfke-
3st yn
De bevolking van twee kleine Noord-Hol-
landse plaatsen Volendam en Zwaag-
dijk is dit weekeinde In rouw gedom
peld door de tragische verdrinkingsdood
van vtff kinderen uit vijf verschillende ge
zinnen.
Drie Volendamse jongens zakten door het
tfs van de Gouwzee. Het waren Johannes
Wi. C. M. van Vlaanderen (10), Cornells
A. J. Kwakman (11) en Nlcolaas F. M.
Zwarthoed (12).
Bij het schaatsenrijden verdronken Zondag
in de Grote Vliet btf Wervershoof de
Zwaagdtfkse jongens Jan G. Immlnk (14)
en Theo Stfm (18). Drie andere jongens,
die de slachtoffers probeerden te helpen,
eaktan welf door het tfs en wisten zich tar-
nauwesneod te redden.
Hiel hwat minsken brüke har hiele
libben om ryk stjerro to kinnen.
Opruiming uitverkoop!
Hier kunnen heus de eindjes
Wel aan elkaar geknoopt,
Hier past men op de kleintjes,
Eén gulden mln twee cent,
Firmanten ztfn toch wtf zen!
Lok ze maar uit de tent
Door psychologenprtfzen.
1
nuttig ztfn. Het komt er dus op aan, de
melkzuurbacteriën in hun ontwikkeling zo
veel mogeltfk te bevorderen. Als voedsel
gebruiken ze sulkerachtlge stoffen, die ze
omzetten in melkzuur. Dit melkzuur, waar
van de voederwaarde goltfk gesteld kan
worden aan die van de suiker waaruit het
is ontstaan, maakt de kuilhoop fris zuur.
In deze zure omgeving kunnen al spoe
dig de eiwitafbrekende bacteriën niet meer
leven en als er in voldoende mate melkzuur
gevormd wordt, leggen ook de boterzuur
bacteriën het btfltje er btf neer.
Dit laatste gebeurt pas, als de pH be
neden de 4.2 daalt. Btf een Friese kuilhoop
slaagt men er nimmer in, deze lage waar
de te bereiken o.a. omdat er te weinig
suiker in het gras voorkomt. De melk
zuurbacteriën moeten dus wegens voedsel
gebrek de strtfd staken. Bovendien wor
den ze sterk belemmerd in deze strtfd,
door de aanwezigheid van eiwit. Hoe be
ter, jonger, eiwltrtfker dus het gras is,
des te slechter lukt het, er een behoorltfk
kuilproduct van te winnen volgens de Frie
se methode. Dat bltfkt ook wel uit het
onderzoek der laatste jaren. Men is tel
kens wat vroeger gaan maaien en heeft
gestreefd naar een eitwitrtfker product.
En tocht heeft men ultelndeltfk telkens
minder eiwit overgehouden. Zo was het
gehalte aan verteerbaar ruw eiwit in de
Friese kullhopen in 1947 gemiddeld 2.4 pet
maar het liep sedertdien ieder jaar Iets
terug, tot in 1951 het gehalte gedaald was
tot 1.5 pet. De Friese kuilmethode past dus
niet meer btf de nieuwere bedrijfsvoering,
want voor het kostbare eiwit, dat met
veel zorg gewonnen wordt, bltfkt een ge
wone kuil een zeer slechte bewaarplaats
te ztfn. Het loopt er uit als uit een lekke
emmer.
Voegt men nu voldoende suiker toe in de
vorm van suikermelasse, gemalen bieten,
weipasta, welpoeder of melksulkermeilasse,
dan kunnen de melkzuurbacteriën voldoen
de zuur ontwikkelen om de eiwitafbraak
binnen de perken te houden. De Harde-
landkull bewaart btfv. btfna tweemaal zo
veel verteerbaar ruw eiwit als de Friese
kuil. Niet alleen moet men zorgen voor
voldoende suiker, maar ook voor een zo
danige verdeling daarvan, dat practisch
leder grassprietje er iets van mee krtfgt.
Giet men btfv. met een emmer of gieter
verdunde melasse over de graslagen in de
silo, dan bltfven overal nesten zitten, waar
eiwitafbrekende- en boterzuurbacteriën
zich kunnen handhaven. Deze boterzuur-
bacteriön gebruiken het in hun omgeving
gevormde melkzuur als voedsel, waardoor
de pH weer gaat oplopen. Bovendien gaat
de kuil door het boterzuur stinken, waar
door de melk een slechte geur krtfgt. Ook
de kaas, die bereid wordt uit met boter-
zuurbacteriön besmette melk, kan ernstige
gebreken vertonen. Al'met al moet er btf
het kuilen met alle middelen naar ge
streefd worden, dat de melkzuurbacteriën
over de gehele linie baas bltfven. Dit kan
alleen bereikt worden wanneer men machi
naal gaat inkuilen volgens de methode die
door de Duitser Hardeland is ontwikkeld.
Het is dus niet het gebruik van de silo
als zodanig, die tot gunstige resultaten
leidt.
Een goede silo kan btf een Friese kuil de
kantverliezen beperken, wanneer men deze
met zorg vult, maar de methode wordt er
niet door verbeterd.
Slechts toevoeging van suikerhoudende
stoffen in voldoende mate en innig ge
mengd met het gras kan een goed product
leveren. Dat is slechts langs machinale
weg te bereiken,
Nu nog iets over de A. I. V.-methode.
Een professor in Finland, A. I. Virtanen
geheten, kwam nu op het idee btf het in
kuilen direct zoveel zuur toe te voegen,
dat de kuil meteen klaar was. Deze werk
wijze, die goede resultaten kan geven,
wordt nog steeds de Finse methode of ook
wei, naar de naam van de uitvinder, de
A. L V.-methode genoemd. Wanneer men
de analyses van deze kuilen vergeltfkt met
die der andere, zou men direct geneigd ztfn
op deze methode over te gaan. Het ge
halte aan verteerbaar ruw eiwit is alttfd
hoog en ook de zetmeelwaarde is gunstig.
In 1951-1952 was het gemiddelde ruw-
eiwitgehalte der A.LV.-kuilen, berekend op
de hoeveelheid droge stof, 10.9 pet., terwtfl
de zetmeelwaarde 61 bedroeg. Voor de
Friese kuilen waren deze ctffers slechts
6.3 en 42. Dit betekent, dat in de A.I.V.-
kuilen van het eiwit 73 pet. meer bewaard
bleef dan in de Friese kuilen.
Bovendien is het gebezigde toevoegings-
middel in verhouding tot melasse e.d. vrij
goedkoop, terwtfl het voer door de dieren
graag wordt opgenomen.
Er kleven echter aan deze methode enige
ernstige bezwaren, zodat het tot een al
gemene toepassing nog niet is gekomen.
In de eerste plaats moet men, om de kuil
niet te duur te maken, gebruik maken van
kunstmatig bereide, z.g. anorganische zu
ren en wel van het zeer sterke zwavelzuur
en het zoutzuur. Het werken met deze
btftende stoffen is niet plezierig en zelfs
niet ongevaarltfk. Bovendien worden deze
zuren door het lichaam niet verteerd, zo
dat ze him werking op het organisme der
koeien bltfven uitoefenen. Op de gemeng
de bedrtfven mag dit vrtf onschuldig ztfn,
omdat men daar vooral aardappelen en
bleten btfvoert, waardoor het zuur min of
meer geneutraliseerd wordt, op de grelde-
bedrtfven Itfkt ons dit niet zonder beden
kingen. Wel kan men daar krtft e.d. btf-
voeren, maar de kans op voederstoomlssen
bltfft bestaan. Vooral wanneer men een
royale stikstofgift toedient. Stikstofbe-
mesting verschuift het zuur-basen even
wicht in het gras enigermate en btf toe
diening van A.I.V.-kuil kan er gevaar be
staan dat dit evenwicht verbroken wordt
met als gevolg o.a. lagere melkopbreng-
sten.
In de tweede plaats is het niet mogeltfk
met de tegenwoordige middelen een zo
danige menging van gras en zuur te ver
krijgen, dat de kuil boterzuurvrtf is.
Men ga dus niet alleen af op de grote
Het is een verheugend verschijnsel, dat
er ieder jaar meer kuil- en hooivoorraden
worden bemonsterd en onderzocht. Het
gaat immers btf de voederwinning niet al
leen en zelfs niet allereerst om de hoeveel
heid, maar
hoeveelheid kan men zelf schatten, meten
of wegen, maar wil men de waarde van
het product voor de veevoeding weten, dan
moet men een monster voor onderzoek la
ten opsturen. Wanneer de uitslag van dit
onderzoek bekend is, kan men pas doel
matig, d.w.z. voordelig gaan voeren.
Men zegt wel eens: „Goed voeren is goed
boeran”, maar goed voeren kan men niet
zonder een goed oordeel te hebben over
de kwaliteit der voornaamste voedermid-
delen. Ztf, die vorige jaren hun ruwvoeder-
voorraden lieten onderzoeken en aan de
hand der uitkomsten de rantsoenen voor
hun vee vaststelden, hebben over het al
gemeen veel beter gevoerd (en dus ook
beter geboerd!) dan degenen die het niet
deden.
Behalve dat ruwvoederonderzoek directe
en belangrijke voordelen kan opleveren
voor het betreffende bedrtff, brengt het
nog een ander voordeel mee. Door van een
groot aantal onderzoekingen de resultaten
naast elkaar te leggen en ze te verge-
Itfken, kan men de beste methoden van
kullen, hooien en ruiteren er uit halen.
Zo is er onlangs door de Rtfkslandbouw-
voorllchtingdienst een vergeltfking ge
maakt tussen de resultaten van de ver
schillende methoden van Inkullen In 1952.
Van ongeveer 450 kullen werden de ana
lyses vergeleken. Het waren alle kuilen
van het vorig jaar, maar ze waren volgens
acht verschillende manieren behandeld.
Hierbij bleek weer, dat de Friese kuil de
minst bevredigende resultaten leverde.
Slechts de helft van het eiwit in deze kui
len was verteerbaar. De zetmeelwaarde lag
1215 pet. beneden die der andere kui-
Speelden kinderen met
lucifers 7
Btf een der grootste branden, die na de
oorlog in ons land heeft gewoed, ztfn Za
terdagmiddag in een loods van de N.V.
Sesam aan de Enschedese Haven ca 7000
balen ruwe katoen verloren gegaan; 50.000
Amerikaanse legertenten die in de inge
bouwde douaneloods op verzending wacht
ten, gingen niet geheel in vlammen op,
maar kregen veel waterschade. Alleen de
schade aan de opgeslagen goederen be
draagt ruim fö millioen. Ztf wordt door
verzekering gedekt.
Zondagavond laat woedde in de hoog op
gestapelde compacte katoenmassa nog het
vuur, dat waarschtfnltfk veroorzaakt is
door met lucifers spelende kinderen, Ver
wacht wordt, dat het nablussingswerk nog
wel enkele weken zal duren.
Met behulp van heftrucks heeft men nog
voor een half millioen gulden aan balen
katoen in veiligheid kunnen brengen. Van
de loods bleef echter slechts een verwron
gen massa tfzeren spanten en golfplaten
over, Een aangebouwde stenen opslag
plaats, waarin zich duizenden autobanden
bevonden van de vlakbtf gelegen Vredes-
teln-fabriek en nog een hoeveelheid balen
katoen kon behouden bltfven.
Van het dak van deze loods, dat eerst door
de gemeenteltfke reinigingsdienst sneeuw
en tfsvrtf gemaakt moest worden, bestreed
de Enschedese brandweer met assistentie
van die uit Hengelo, de vuurzee, die ten
slotte een oppervlakte had van ruim 10.000
M.« De brandende en smeulende balen ver
oorzaakten een enorme hitte en rookont
wikkeling, die tot in verre omtrek waar
neembaar was.
Het vuur moet ontstaan ztfn in een partij
balen, die buiten de eigenltfke loods, on
der een overkapping waren opgestapeld.
Het haventerrein is ter plaatse voor ieder
een toegankeltfk. Zeer vermoedeltfk hebben
kinderen daarvan gebruik gemaakt en al
spelende een vuurtje gestookt. Op het mo
ment, dat de brand werd ontdekt, zouden
voorbijgangers kinderen btf de loods heb
ben zien weglopen. De Enschedese recher
che stelt in deze richting een onderzoek
in.
men de kop koel hélde. Men kin hjir alle
gemeenten net oer ien kant skeare, hwant
by de iene is wenningbou bygelyks nedlch
en yn in oare net. Mar men sil goed dwaen
jin net tofolle biynfloedzje to litten troch
de algemlene tins, dat de bifolking aloan
tanimt en dat men ütwreldlngsplannen
meltsje moat sa, dat der folie mear yn
wenners komma sille. Lit it üs mar plan-
üt sizze: dat is yn Fryslén op it heden
net to sjen. Fryslén nimt nét ta yn bi
folking, hja kin jlt lyk hélde, mar it stiet
lang net fést, dat dit sa blluwe sil. Der
binne op it heden jlt forskate dingen, dy’t
de lju hjlr hélde. As de wenningneed yn
it Westen minder wurdt, giet it jlt hurder
dy kant üt.
Ut de Wélden wurde al inkelde hünderten
arbeiders oerplakt nel de buert fan Rotter
dam, hwer’t foar har wurk en in wente
is. De wurkleazens is yn Fryslén heech en
as men der net yn foarsjen kin, sil de
stream fan lju, dy’t om utens geane, jlt
breder wurde. De sintrale kwesje foar
Fryslén is wurk en jltterls wurk. De lén-
oanwinnlng yn it Noarden, de ynrjuchtlng
fan yndustry-terrelnen yn de Wélden, de
droechlizzing fan de Lege Midden, de sa
nering fan de feandertf, binne inkelde ob-
jekten, dy’t nou oanpakt' wurde. Mar gjln
Inkelde oanwizing kin men fine, dat dlzze
dingen ek de swiere greidhoeke foroarje
sille, sa, dat de wurkgelegenhelt hjir ta-
nimme sil. Dat hat üs hjir in wierheit yn
to printsjen, dy’t wy net misforstean metfe.
Dat is de hurde realiteit en by alles, hwat
men hjlr ündernimt yn de partlkuliere of
yn de oerheitssektor stiet dit feit as in
muorre tsjin eltse fantastertf, hoe goed
bidoeld ek. Nim it sa it is. Men kin gjin
füst meitsje as men gjin hén hat. Herten
waerm, mar koppen koet Wy ha bileaven
gjin bihoefte oan dingen, dy’t by dlzze
statyske bifolkingsgreatte net forantwur-
de binne. Ik kom der de oare kears noch
ris mear konkreet op werom. En wy moat
te mei de Inkelde natuerlike wolfearts-
boarnen tige doelbiwust to wurk gean.
Hwat hjir blstean kin moat oan alle kan
ten binut en ütbute wurde, mar de belde
fuotten op de groun hélde. Frysléns strild
om it blstean is altyd swler west. Hja is
it hjoed noch. Destomear is it nedlch om
ienriedich en goed trochtocht dy dingen to
dwaen, hwer’t dlzze muolsume strild troch
tejinne wurdt. Tj. de J.
gen en aan de kant te helpen. De jeugdige
drenkeling die reeds geheel door de kou
was bevangen, Is daarop onmiddelltfk door
een passerende automobilist naar huls ge
bracht.
Rekize snoeken. De heer J. Hondriksen
te Vlaardlngen ving in de vaart aldaar een
snoek van 98 cm lengte en met een ge
wicht van 25 pond, maar de heer S. de
Jong uit Marknesse overtroefde hem royaal
met een vangst van een snoek van 81 pond.
Dit dier was 1.19 m. lang en had een
rompomvang van 56 cm, Htf la in een vis
winkel te Leeuwarden tentoongesteld.
Friesland heeft wel wat voor de cultuur
over. In de vergadering van de Friese
Staten heeft gedeputeerde Van Abbema
meegedeeld, dat in onze provincie 48 ot.
per inwoner per jaar voor subsidiëring van
culturele instellingen beschikbaar wordt
gesteld, terwtfl dit in andere provincies
tussen 8% en 16% cent Ugt.
Ambulant oplichter gegrepen. De Leeu
warder gemeentepolitie heeft Donderdag
gearresteerd de 31-jarige P. B., die er van
verdacht wordt in 38 plaatsen van ons land
zich te hebben schuldig gemaakt aan dief
stal, verduistering en oplichting, onder
meer in de kosthuizen, waar htf verbltff
hield. In Augustus van het vorige jaar
was htf uit het rtfksasyl te Avereest met
proefverlof gezonden. De man gebruikte
deze gelegenheid om het land door te trek
ken en overal ztfn slag te slaan.
Een gestoorde bruiloft. Donderdagmor
gen werd ten gemeentehuis* van Opster-
land het huweltfk voltrokken tussen B. J.
van Oudehome en H. A. H. van Lange-
zwaag. Toen het bruidspaar gereed stond
het gemeentehuis te verlaten, werd de
bruidegom opgewacht door drie marechaus
sees, die hem arresteerden. J. was n.l. als
dienstplichtigs der lichting 1948 gedeser
teerd en ondergedoken. Htf is ovorgebracht
naar Leeuwarden. Een en ander gaf een
hele consternatie.
len, terwtfl de zuurgraad lager lag dan
die van een der anderen. In ctffers uitge
drukt was de kwaliteit, als gemiddelde in
de droge stof btf 200 monsters als volgt:
ruweiwit-gehalte 15.1 pet, verteerbaar
vooral om de kwaliteit. De' ruw eiwit 7.6 pet., zetmeelwaarde 44 en
pH 4.9.
Dit laatste ctffer maakt het duideltfk, dat
de waarde van deze kuil btf langere be
waring nog -steeds slechter wordt Wan
neer dus in Februari het onderzoek her
haald zou worden, zouden de Friese kui
len nog slechter uit de bus komen. Het
is werkelijk beschamend, dat nog steeds
het woord „Friese”, dat op landbouw
kundig gebied zo’n goede klank heeft, aan
dit kuilproduct verbonden is. Men zou een
andere naam, of wat nog veel beter is,
een andere kuilmethode moeten kiezen.
De overige kuilen, die met de hand ge
maakt werden en waarbtf melksuiker-
melasse of gewone suikermelasse als
vloeistof of als droog product (Melapo)
werd toegevoegd, geven een gunstiger
beeld. Wel bltfkt uit de zuurgraad (pH 4.4
4.5) dat de menging niet ideaal is ge
weest, maar desondanks ligt het gehalte
aan verteerbaar ruw eiwit 1.2 pet. hoger
dan btf de Friese kuil. Neemt men hier
bij het hogere drogestofgehalte in aan
merking, dan betekent dit, dat een kuil
met toevoeging van 40 M.3 btfna 200 kg
verteerbaar ruw eiwit meer bevat dan een
„Friese” kuil. Daar de zetmeelwaarde btf
deze toevoegingskuilen 51 bedroeg en btf
de „Friese" slechts 44, zullen de eerste
per silo van 40 M.3 ruim 1000 kg zetmeel
waarde meer bevatten.
De verwelkingskuilen, waarvan er 29 on
derzocht werden, gaven gemiddeld een
iets lager gehalte dan die met suikerhou
dende stoffen. Men vergete echter niet, dat
de weersomstandigheden voor deze nieuw
ste methode uitzonderlijk goed waren.
Een klasse apart vormen de kuilen die
machinaal werden gemaakt, de z.g. Har-
lelandkullen.
Waar ligt hiervan de oorzaak? Om deze
vraag te kunnen beantwoorden, moet men
weten door welke invloeden het gras in
de kuilhoop wordt geconserveerd.
Wanneer men gras aan een hoop rtfdt en
het niet direct door een zware belasting
stijf in elkaar perst, wordt het warm. Ten
gevolge van deze warmte, ontwikkelen zich
allerlei bacteriën op zeer snelle wtfze. Im
mers, al wat nodig is voor deze ontwikke
ling, treft men in de grashoóp aan: warm
te, lucht, vocht en voedsel. Het ztfn vooral
drie groepen van bacteriën die strtfden
om de heerschapptf, n.l.: melkzuurbacte
riën, boterzuurbacteriën en eiwitafbreken
de bacteriën.
De beide laatste groepen hebben op de
kwaliteit van de kuil een slechte invloed
terwtfl do melkzuurbacteriën juist zeer
