Nationale ramp eiste ruim 600 slachtoffers
I MANIFEST VAN RAMPENFONDS
Gabe Skroar
Martinytoer
Het Noorden vrijwel voor rampen gespaard
Spontane hulp allerwegen
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinininiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiin
Fan <fe
aan
1
ós hjoed
to sizzen
Hevige overstromingen op Zeeuwse- en Zuid-
Hollandse eilanden en in West-Brabant
Ouders zagen hun
babies verdrinken
Ramp in Stavenisse
HULP IS PLICHT
Veertig schepen
in nood
40 mensen vedronken
op Goeree
Hoogste water
Zeeland het zwaarst
getroffen
Amerika en Duitsland
bieden hulp aan
^Afsluiting zeearmen
voorkomt rampen”
Nationale Ramp,
Nationale Hulp
„Jan Leis”
bracht
24 opvarenden
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Voor millioenen schade
Troepen en Vliegtuigen
„Insulinde”
bijna vergaan
Dinsdag 3 Februari *53
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA - Boleward
Hwat hst
I
r
Tj. de J.
t
No. 9
49e Jaargang
Bolswanls Nieuwsblad
waar reeds
E=
E=
PIET
1
3
1
s
n
I
c
1
I
c
1
l
Hevige Storm en Springtij
teisterden onze kust
1
p
1
tl
Q
e
e
a
e
r
3
3
Uit de lawine van berichten, die ons over
de overstromingsramp bereikten, komen
twee dramatische, schrijnende gebeurtenis
sen naar voren.
In Ossenisse (Zeeuwsch-Vlaanderen) bracht
mevrouw Vossaart haar baby in veiligheid
waarbij zij tot aan haar borst door het wa
ter moest waden. Plotseling rukte het wa
ter haar het kind uit de armen. Het ver
dronk voor de ogen van de moeder.
In de nieuwe Neuzenpolder sliep een echt
paar op de bovenverdieping van him wo
ning en de baby beneden. Toen het water
het huis binnendrong snelden zij naar be
neden om hun kind te redden. Zij kwamen
te laat. De wieg was door de vloed om
geworpen en de ouders zagen hun baby
verdrinken.
In Stavenisse schijnt een enorme ramp te
hebben plaats gevonden. Mensen, die Maan
dag met de boot uit Bergen op Zoom zjjn
vertrokken om het eiland Tholen aan te
doen, hebben daar van de burgemeester
van Tholen vernomen, dat een derde deel
van het stadje volkomen onder water staat
en dat de huizen daar zijn overspoeld, ver
nietigd, afgebroken en tot wrakhout zijn
geslagen.
Men neemt op het ogenblik aan, dat er in
dat deel van Stavenisse zeer vele doden
z^jn te betreuren.
DEN HAAG, 1 Febr. Nood is neergedaald over ons vaderland. Help,
help -direct. Krachten, machtiger dan welke menseljjke machtsconcen
traties ook, hebben in enkele uren tijds grote delen van ons land in rouw
gedompeld. Duizenden mensen werden in nachtelijke uren door het wrede
water van huis en haard verjaagd. Werk van eeuwen werd in luttele
ogenblikken te niet gedaan.
Onbeschrijfelijk is het leed, dat mensen en dieren heeft getroffen. Met
geen mogelijkheid te overzien de materiële schade,die met name het
Westen van ons land is toegebracht.
DOE HET DIRECT. Stort uw bijdragen op postgiro 9B7B van het NATIO
NALE RAMPENFONDS DEN HAAG of stuur een postwissel naar het
secretariaat Statenlaan 81.
meter Is. Te IJmulden wae in hetzelfde
jaar de hoogste stand 8.68 meter en thans
8.86. In Harlingen was in 1986 de hoogste
stand 8.19 meter en thans 8.68 meter.
i
i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
d
t-
le
r
0
e
t
r
i
Onder deze tragische omstandigheden ia hulp aan de getroffen gebieden
plicht van iedere Nederlander. Hulp in goederen, maar ook en vooral,
hulp in geld.
Veel geld, zeer veel geld om de geteisterde bronnen van onze welvaart,
die ook uw welvaart is, met de grootst mogeljjke spoed te herstellen.
Tast diep in uw buidel ook als dit een offer voor u mocht betekenen.
Offer in het diepe besef, dat het gaat om uw medemensen, om uw va
derland en ulteindelijk om uw eigen belang.
t
1
3
3
1
:t
,r
h
3.
o
f.
n
Is
r-
Is
p
s
j.
r
i I
Voorts arriveerden gisteren specialisten
van het Amerikaanse engineercorps uit
West-Duitsland om met onze militaire
autoriteiten te overleggen wat hier aan
manschappen en materieel het dringendst
nodig is. Zowel manschappen als materi
eel zullen uit West-Duitsland worden aan
gevoerd.
Bovendien wordt van Amerikaanse zflde
overleg gepleegd om ook op financieel ge
bied hulp te verlenen.
In de loop van Zondagnacht bevonden zich
ongeveer veertig schepen op de Noordzee
In nood. Enkele daarvan waren er zeer
ernstig aantoe of moesten geheel worden
opgegeven. De reddingboten van vrijwel
alle kuststations voeren uit om hulp te
verlenen, vele malen tevergeefs.
Tofreden lykje in skrlele gunst
Tofreden wêze in greate kunst
Tofreden wurde in great blrik
Tofreden bliuwe in masterstik.
In het dorpje Stellendam op het smalste
gedeelte van Goeree-Overflakkee zijn 40
mensen verdronken en verscheidene perso
nen worden vermist. Het dorp is volkomen
geïsoleerd.
Van een ter zake deskundige hoofd-inge-
nieur van de Rijkswaterstaat wordt de wa
tersnood toegeschreven aan de volgende
drie factoren:
1. Het tijdstip van het hoogwater; 2. De
hoogte van het getij, dat springtij was in
verband met de nieuwe maan; 3. De wind
kracht en de windrichting.
Aan drie kuststations, nL Hoek van Hol
land, IJmulden en Harlingen werden de
hoogste waterstanden genoteerd, die sinds
een eeuw zjjn opgetreden.
In 1894 was de hoogste stand in Hoek van
Holland 3.28 meter,'terwijl deze thans 3.40
Zeeland, van alle Nederlandse provincies
het meest kwetsbaar in de strijd die Ne
derland in de afgeloptn dagen tegen zijn
erfvijand voerde, is wel zeer zwaar ge
troffen. Slechts bij benadering valt te zeg
gen hoeveel mensenlevens het aanstormen
de water heeft geëist.
Schier overal was het even erg. In Krui-
ningen en zijn omgeving, waar hele dor
pen moesten worden geëvacueerd, in de zak
van Zuid-Beveland, die voor een groot deel
onder water staat, op Walcheren, waar
Vllssingen en tal van dorpen onder water
kwamen te staan.
En overal de gehele rijke Schelde-delta
door drijven boven vruchtbaar land kada
vers van vee en beneden diep onder het
water rot de wintertarwe en vergaan de
kostbare aardappelvoorraden. Nog op geen
stukken na valt te begroten, van welke
omvang de materiële schade zal zijn.
Een deel van het Amerikaanse ambas-
sade-personeel te Den Haag is Zondag ter
stond na het bekend worden van de ramp
door de ambassadeur Selden Chapin op de
bureau’s ontboden. Telefonisch werden de
nieuwe Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Foster Dulles en de leider
van de wederzijdse militaire hulpverlening
Stassen, die op hun tournée door Europa
in Parijs zijn gearriveerd, van de ontstel
lende watersnood op de hoogte gesteld.
Dulles stuurde direct een telegram van
medeleven aan onze minister van Buiten
landse Zaken.
Minister Algera meent, dat de overstro
mingsramp het probleem van de afslui
ting der zeearmen in zijn volle omvang
naar voren heeft gebracht.
Er moeten maatregelen worden genomen,
aldus de minister, die dit soort rampen
naar menselijke berekening kunnen voor
komen. Hij herinnerde in dit verband aan
het plan tot rechttrekking van de kustlijn,
waarvan hij reeds bij de behandeling van
de begroting in de Tweede Kamer melding
had gemaakt.
Dit plan zal honderden millioenen kosten,
maar meer dan ooit dringt de tijd, de zaak
grondig te bekijken.
Deze ramp, zo verklaarde de minister na
drukkelijk, is een nationale ramp. Het Ne
derlandse volk moet de gevolgen hiervan
gezamenlijk dragen en wij moeten ons ge
zamenlijk en krachtdadig inspannen de no
den ten spoedigste te lenigen.
1 FEBRUARI 1953
(Luctor et emergo)
Een droeve ramp heeft ons ontsteld,
Natuur toonde haar nukken,
Voor het vernielende geweld
Moet weer de mens gaan bukken.
De nieuwsdienst gaat van uur tot uur
Vaag noodlots sluiter lichten.
Elkeen bepraat met vriend en buur
Zwaar schokkende berichten.
We zien ze in gedachten staan,
In regen, kou verdreven
Dof dreunt de klok vaal schimt de maan
Vlucht! enkel nog het leven.
We zien een wilde watervloed,
De landen overspoelen
Laat alles achter! vlucht met spoed.
Wie zal niet medeleven?
Wij bleven voor de ramp gespaard,
De dag licht als tevoren.
Gezellig om de warme haard,
Wij hebben niets verloren
Wolken jagen onstuimig wild,
Storm rinkelt aan de ramen,
Maar binnen is het rustig mild,
Wij zijn gelukkig samen
Is ons niet ieder noodbericht
Een wekroep ga je haasten 1
’t Is nu de tijd zie nu je plicht:
Wat doe ik voor mijn naaste?
Medegevoel wekt offerzin,
Laat niemand in ’t onwisse
Wat kan ik van mijn aards gewin,
Voor de berooiden missen?
Ieder die klaar dees roep verstaat.
Hij houdt geen klaagbetogen,
Maar toont zich dienstbereid paraat,
Te helpen naar vermogen.
Hij gaat aan 't werk en aarzelt niet
Ook anderen aan te sporen,
Zo kan over het rampgebied
De nieuwe morgen gloren.
Ten koste van een ernstige beschadiging is
de reddingsboot „President Jan Leis” er in
geslaagd 21 zeelieden en 3 vrouwen te red
den van het in nood verkerende Deense
s.s. „Annam”.
De Deen dreef stuurloos voor de pieren van
Hoek van Holland langs. Bij het Noorder-
hoofd wist de reddingsboot 24 koppen over
te nemen.
lan bracht hat, is nou de aide erffijan fan
de lege lannen
brutsen. De al
nammen, hat jimmeroan de lege lann<
d~" c__ - -»r
den fan de blide opgong üt de illinde fan de
oarloch fait er nou wer ünforhoeds en mei
skrikber gewelt oer üs folk en lan hinne. Op
dit momint is de sitewaesje jit net oer to
sjen, ure nei ure komme der nije biriochten,
mar nou al stiet it fêst, dat it ien fan ae great-
ste rampen is, dy’t de sé üs ea oandien hat.
Fansels wurdt der alle war dien om de earme
slachtoffers to helpen en mei alles, hwat der
biskikber is yn ’e mjitte to kommen.
Eltse ynwenner fan dit lege lan wit, dat hja
dêrre oan de iggen fan de Noardsé, de slag-
gen krije, dy’t troch it hiele folk mei droegen
wurde moatte. Hwant hja lizze yn de earste
linys, mar it hiele folk fielt de slaggen. In
echt-nationale helpaksje moat opspringe üt
dit nationale leed, dat is de plicht fan üs alle-
gearre.
Dit is it earste en op dit momint it iennich-
ste, hwat wy dwaen moatte en dan sille der
ek grif wer goede dingen fuortkomme üt dit
kwea. Hwant it like soms wol, dat üs swiere
diken en machtige fordigeningswurk tsjin it
wetter in soarte fan lükse wiene, mear nei it
sin fan de ingenieurs as nei dat fan it folk.
Wy sjogge nou wol oars. It mei wier wêze,
dat sa’n stoarm net to foarsjen is, mar it
blykt jimmeroan dochs wer, dat it ünfor
hoeds üs lan bispringt. Wetterwurken makket
W i
-
Hoevelen klaagden Zondagmorgen over een onrustige en stormachtige
nacht? Och, wij hebben zo gauw iets te klagen. We vergaten misschien
wel de radio er bij aan te zetten. Toen we het wel deden, ’s morgens
vroeg of later op de dag, schrokken we over de ramp die ons land
getroffen had. Nóg beseften we niet hoe ernstig het was, totdat we
hoorden van slachtoffer: 8 doden te SpijkenisseToen volgde de
ene Jobstijding de andere. Dijkdoorbraken, overstromingen, vermisten,
slachtoffers. De djfers klommen, 85, 130, 180, 240, 290, 340In
angstige spanning wachtten we af en nog bleek de toestand onoverzich
telijk. Maar Nederland zit niet bij de pakken neer. Er werd gewerkt.
Er werd geofferd. Spontaan. Spoedvergaderingen werden belegd, inza
melingen gehouden. In de loop van gisteren werd langzamerhand de
toestand overzichtelijker. De laatste berichten melden vanmorgen, dat
het aantal slachtoffers reeds tot 605 is gestegen. Nog is de toestand
niet in z’n geheel te overzien. Schouwen en Duiveland staat geheel onder
water. Gruwelijke onzekerheid heerst nog over het lot van honderden
op de Zeeuwse- en Noordhollandse eilanden. Groot gevaar bedreigt
Zierikzee en Brouwershaven, waar het water snel stijgt en waar reeds
30 doden zijn te betreuren.
Het grootste deel van Zuidwest-Nederland staat onder zout water en
de binnenhavens zijn moeilijk te bereiken. De gehele Nederlandse vis
sersvloot, voor zover die in de thuishavens was, is op weg naar de
Zeeuwse eilanden. Vele mensen houden- zich nog op in bomen of op
Abonnementsprij s
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
men net foar moai waer en lange dagen, mar
foar de hjerst en 'de winter, as de illeminten
oerstjür binne en mei oerkrêften it forlerne
lan teisterje. Fryslan is der diz kear bést
foarwei komd, mar hoefolle skea en leed hat
it wetter ek hjir dien sünt tiden en tiden.
Ek hjir komt in djippe libbenswiisheit nei
foaren. It wetter bracht üs fruchtbere lans-
douwen, mar ek striid en rampen. Gjinien
wit dat nammers better as de man, dy’t by
alle dykrampen it earste en slimste slachtof
fer is, de man, dy’t net allinnich mei hüs-
halding en hüsboel, mar ek mei it hiele
affear, mei lan en fé, mei foarrieden en ark
yn de earste liny leit. De boer en de platte-
lanslju witte hwat wetter is en wêze kin. Hja
fornimme dat by wurk en by har lésten, pol
der- wetterskips- en mealjilden. Hja hawwe
dizze erffijan wol yn ’e gaten, mar ek by
harren giet it op, dat in minske gau en
graech de swiere kanten forjit as hja net
hurdhannich der oan herinnere wurde. Dan
komt de sleur en de needsaeklike finder-
haldswurken wurde ütsteld of formindere.
Wy fiele üs de léste jierren sa feilich efter
dy sterke ófslütdyk. Wy litte de oare sédiken
stilwei forswakje, hwant hja dogge winlik
dochs gjin tsjinst mear. Wy kenne hiel hwat
wetterskippen, dy’t net graech in strenge yn-
speksje hawwe soene oangeande de dyks-
hichte en sa mear, hwant dan soe bleken
dwaen, dat er gans oan gebeure moast..
Dizze forskriklike stoarm kaem üt it Noard-
westen, mar hwat soe der bard wêze as er
hwat Noardliker opstutsen wie? In war-
skoge man telt dübel! De striid tsjin it wet
ter, de feilichheit fan de lege lannen mei
men net to licht achtsje. De premy is heech,
mar it forties is folie heger. It mist my net,
dat it barren hoe forskriklik ek, tige yn-
floed hawwe sil op allerhanne ynstansjes,
dy’t har swiere en impopulaire plicht op en
nij ffil ynskerpe is troch hwat nou bard is.
It deskundich ündersyk, hwat hjir grif üt
fuortkomt, sil sjen litte, dat men op man-
nich plak tof olie tajown hat oan de drang
fan sunichheit.
Doe’t op 3 en 4 Febrewaris fan it jier 1825
in soartgelikense ramp Fryslan trof, wie it
net oars. Mear as de helt fan Fryslan stie
doe finder wetter. En hie de Peinjumer hals-
ban doe net it wetter keard, dan wie it jit
folie slimmer wurden. Ek doe waerd dit de
stjit foar de autoriteiten om de saek mei
krêft oan to pakken, hwant al yn 1826 kaem
it rapport klear. Mar doe wie it leed al wer
foarby en hat it tit jierren duorre, foar de
deskundigen en de Steaten it iens waerden.
Ek nou sit men op it Provinsjehfis drok yn
de plannen oer de needsaeklike wurken, dy’t
it wetter sa goed mooglik bihearskje moatte.
Hwant men wit tige goed, dat de Fryske
lansdouwen aloan mear gefoelich wurde,
mei’t de iene polder nei de oare klear komd
is. De wetterberging wurdt dertroch aloan
lytser en dermei ek it gernael yn Teakesyl.
Der binne plannen om de Lauwersé foar in
diel yn to polderjen en der wurde lüden
heard om Amelan wer mei in daem oan it
fêste lan to forbinen. Ja, der is fan alles yn
it tarieden, mar wetterwurken hawwe ien
tige lestige eigenskip, hja kostje slompen
iild. En dat is de wal dy’t it skip hurd op-
keare sil. Hwant it bihalden fan alles, hwat
yn de foarige ieuwen oan de sé üntnomd is,
freget al enoarme kapitalen. En de lytse ei-
lantsjes, dy’t simmerdeis oan safolle minsken
in kostlik forbliuw jowe, sille fannijs de
fraech opsmite, hoefolle it fis wurdich is
om har to bihilden. Sil der op den dur jit
in oare oplossing blike to wêzen as it herstel
fan de aide stranwal fan België oan Rottum
Stik foar stik wurdt it lan ütwreide nei de
Noardsé ta, mar jimmeroan leit de séwolf
op ’e loer om troch de folie gatten yn dy
wal it lege lan to bispringen. En kost it fin-
derhald fan al dy polders en sédiken, slieper-
diken en binnen diken ek net millioenen?
De sé is machtich en de sé is wreed. It Ne-
derlanske folk hat yn de ieuwenalde striid
mei dizze fijan syn karakter en libbenswize
foarme. Dat ferget op dregens en warberens,
aloan wer. En de hurde slach, de nationale
ramp, dy’t nou wer üs folk trof, mei üs wer
opskerpje yn de aide dregens fan alear. En
yn de offersin en it iens wêzen mei harren,
dy’t nou yn de gfilende stoarm fjuchtsje
foar libben en bidriuw. Dat gjinien yn lytse
egoistyske motiven weikrfipe mei foar dizze
swiere minsklike en Kristlike plicht. Hjir-
yn wêze it lytse folk weardich en great.
daken. Ze zijn te apathisch om gebruik te maken van de door vlieg
tuigen neergeworpen rubberboten. Amphibievoertuigen zijn het enige
middel om deze mensen te verlossen.
West-Brabant is zeer zwaar getroffen, vooral rondom Willemstad en
ten zuiden van de Moerdijksbrug.
18000 militairen en tienduizenden burgers zijn nacht en dag in de weer
om te redden wat er te redden valt. Ook de marine en de luchtmacht
verrichten onschatbare diensten.
De materiële schade aan landerijen, dijken,
huizen enz. enz. Is enorm groot en op geen
millioenen guldens na te schatten. De
schade aan onze nationale veestapel ie
evenzeer onnoemelijk groot. Honderden ca
davers van verdronken koeien en ander vee
vooral pluimvee drijven met de
stroom mee.
Het militaire apparaat is volledig Ingescha
keld. De troepen staan onder het bevel van
de Nederlandse territoriale bevelhebber.
Vliegtuigen hebben boven verschillende
geïsoleerde dorpen rubberboten afgeworpen
in de hoop, dat de ongelukklgen deze te
pakken kunnen krijgen en zich er mee In
veiligheid kunnen stellen.
Intussen Is een Belgische piloot, Gerard
Tremmeroe, Zondagavond van Brussel,
naar Schiphol vertrokken om deel te ne
men aan het reddingswerk. De piloot ver
trok ondanks de waarschuwing, dat het
gevaarlijk was, voor dat werk een te lich
te heliooptère te gebruiken.
Later werden ook andere hellcoptères In
gezet. Het reddingswerk was moeilijk,
daar vele slachtoffers reeds te apathisch
waren om van de rubberboten gebruik te
maken.
De „Insulinde” uit Oostmahom ging bijna
verloren toen zjj ter hoogte van Schier
monnikoog door een zware zee getroffen
werd.
Het scheepje maakte een slagzij van 90
graden, de mast lag gelijk met de zee,
waardoor alles van het dek geslagen
werd, het sprlngnet totaal werd vernield
en de radio defect geraakte. Dat de red
ders niet van boord werden geslagen, om
reddeloos te verdrinken, dankten zij aan
het feit, zich tijdig met riemen te hebben
vastgebonden.
Nei de fiif jier oarloch, striid fan minsken
tsjin minsken, dy’t sa folie leed oer Neder-
yn in machtich offensyf los
te fijan, it wetter, de sé bi-
Len bi-
drige en fan tiid ta tiid teistere. Mar tomid-
