n
DULLES:
„DE PERIODE-EISENHOWER BEGINT,
WAAR DE PERIODE-STALIN EINDIGT’
PANNEN ZONDER OREN
us hjoed
to sizzen
Met de Europese verdediging blijft het
sukkelen
Houd regering
vluchtschepen gereed?
Volgens de Telegraaf liggen diverse parti
culiere vluchtjachten over verschillende
havens verspreid van Harlingen tot Vlis-
singen. Deze jachten zouden bedoeld zijn
om in geval van oorlog een veilig heenko
men te zoeken. De eigenaars hebben zich,
aldus genoemd blad, kennelijk laten inspi
reren door het voorbeeld der Nederlandse
regering, die nu al geruime tijd twee van
Wm. Muller en Co. gecharterde vluchtsche
pen, de „Willem I” en de „Willem II”
vaarklaar laat houden in de haven van
Hellevoetsluis.
Critiek op het bouwbeleid
I
Huurverhoging
van 17 tot 29
De legerdeken-affaire
Vijf doden bij door
Russen neergeschoten
bommenwerper
Onze profs wonnen
met 21
de lam.
No. 20
Vrijdag 13 Maart '53
49e Jaargang
nmissie
Streekblad voor Weit- en Zuidwest Friesland
Uitgave
Drukkerij Fa. A.J.OSINGA - Boliward
van
rs door
Buitenlands Overzicht
toonde
iats van
is, be-
I
ia (niet
s) werd
Hwat hat Gabe Skroar
Een viermotorig Brits bombardementsvlieg
tuig van het type Lincoln is in de Britse
zone, pal aan de Oostduitse grens, door straal
jagers van het type MIG neergeschoten. Vijf
der inzittenden kwam om het leven. Van de
twee overlevenden is er inmiddels één gestor
ven. Het vliegtuig kwam van een opleidings
school van de R.A.F. in Lincolnfield en was
op een oefenvlucht
Ooggetuigen waren het er allen over eens,
dat net vliegtuig zich nog boven de Weste
lijke zone bevond, midden in de luchtcorri
dor van Hamburg naar Berlijn.
De aanvallende straaljagers twee in getal
droegen de kentekenen van de Russische
luchtmacht. Zij kwamen plotseling opduiken
en openden het vuur. Reeds na de eerste aan
val vloog een van de motoren van de Lin
coln in brand, waardoor het vliegtuig on
middellijk hoogte verloor.
Elf Nederlandse profs, die feitelijk geen team
konden vormen, hebben kans gezien het
Franse elftal, dat uit tientallen prima spelers
kon worden gekozen, een 21-nederlaag toe
te brengen. Door doelpunten van De Harder
en Appel, beide na rust gescoord, nadat de
Franse ploeg in de 31ste minuut voor de rust
de leiding had genomen.
Het was een magnifiek einde van een sublie
me wedstrijd, die voor het eerst sinds vele
jaren weer langs de lijnen die stemming en
sfeer bracht, die vroeger de Nederland
België-ontmoetingen kenmerkten.
M
Bolswards Nieuwsblad
Baard
Vernet in de vazalstaten?
KAMEROVERZICHT
iet.
jt
htgen.
erend.
Jeltje
oalle,
ering
en it
i hja
Stalin: man van geduld.
Bovendien hadden z|j in Hitler met een
dolleman te doen, terwijl de huidige macht
hebbers in Rusland koel berekenende lie
den z|jn, die zich de lessen van Stalin nog
wel lang zullen herinneren.
Het was de man van het geduld en meende
dat he>t Westen zich in onderling krakeel
gaandeweg zo zou verzwakken, dat een tot
de tanden toe bewapend Rusland het ten
slotte als het ware in de zak kon steken.
Alléén: het is gemakkelijker voor één dic
tator om dat geduld te oefenen, dan voor
een driemanschap, waarvan het Russisch
bewind thans veel heeft, al is Malenkow
dan de officiële leider. In zo’n drieman
schap ontstaat altijd wrijving omdat de
een sneller vooruit wil dan de ander.
Tito te Londen.
In Albanië heet verhoogde activiteit van
partisanen te zijn, maar dat feit moet men
toch niet zo ernstig nemen, anders had
maarschalk Tito het naburige Zuid-Slavië
niet voor een vrij langdurige reis naar Lon
den verlaten en was hij op zijn post ge
bleven. De maarschalk zal in Engeland
over allerlei problemen spreken o.a. over
zijn betrekkingen met Italië, die Londen
en Amerika beter willen hebben, waarvoor
echter een oplossing der Triëst-kwestie no
dig is.
De Italianen laten daarvoor allerlei proef
ballonnen op, doch Tito houdt zich op de
vlakte, tot hij te Londen overlegd heeft,
zich bovendien sterk wetend door zijn nieu
we verdrag met Griekenland en Turkije.
Maar om op de verhoudingen binnen het
Sovjetblok terug te komen, de aandacht
van het Westen is ten deze vooral geves
tigd op de ontwikkeling der betrekkingen
tussen het nieuwe Russische bewind en
het Rode China.
Voorjaar op de grote bloemententoonstelling te Heemstede, welke a.s.
Vrijdag door H. M. de Koningin zal worden geopend.
Enige meisjes bij de crocussen, welke hun kopjes boven de grond uit
steken. Op de achtergrond het monumentale hoofdgebouw.
ibod toch niet kunnen doen, omdat dit al
een heel vreemde indruk op het Russische
volle en de volken van de satellietstaten
zou maken, men zou het aanvoelen als een
aantasting van de onfeilbaarheid van de
overleden Russische dictator.
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent pet m.m.
Giro 87926
1953.
Mar-
dsrtjp:
:e van
r Cor-
Hans
1953.
Igs en
lof de
1953.
Klaas
iarne-
Herrit
Ree
m en
ndrik
Vries
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
gaan zal onder do nieuwe Russische lei
ding, welke niet het gezag van Stalin
die door Mao als zijn leermeester werd be
schouwd bij de grote partner in het
Verre Oosten heeft. Misschien ontstaan
over deze dingen moeilijkheden te Peking
zelf omdat men er naast een Moskou min
der toegedane, ook een sterke pro Russi
sche party heeft. Maar alle gezaghebbende
commentatoren op buitenlands politiek ge
bied in het Westen zijn toch wel van oor
deel, dat men om de kracht van het nieu
we Russische regiem te peilen eigenlijk
naar Peking moet zien. Er gaan ook stem
men op in het Westen, die er voor pleiten
juist nu te trachten rood China losser te
maken van Moskou, maar de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, Dulles,
meent, dat de Amerikaanse politiek daar
op het ogenblik weinig aan kan doen. Een
houding, welke te Landen weinig waar
dering zal vinden, maar van Amerika be
grijpelijk, nu dat zjjn kaarten weer meer
op Tsjang Kai Sjek zette waarna toenade
ring tussen Washington en Peking uitge
sloten is.
alle
al ris
s kri-
Rjlm
1 del
>u yn
1 oar
srset,
er it
i lust
lende
tsjin
moai
moai
dat
t wie
aek-
s, sa
mei
mei
loan-
oan
B|jl-
.eleln.
1 jr„
(won.
i D|jk
1953.
n Jo-
e, zv
na te
Hem-
Sto-
itum.
i An-
sa’n
seis
bem
fyt»,
in.
dele
wer’t
in de
je as
Rood China.
Hoeveel betekenis Moskou hecht aan die
betrekkingen blijkt uit het feit, dat het
een nieuwe ambassadeur te Peking heeft
benoemd, Koesnetsof, een kenner van het
Verre Oosten, die ook de titel voert van
onderminister van buitenlandse zaken en
in rang gelfk staat met Wysjinski, die
permanent Russisch vertegenwoordiger bij
de Var. Naties is geworden.
953.
ra en
r Fer-
,b, zv
'oseph
Wil-
Maria
Jouwe
Anna
Ontmoeting Elsenhower-Malenkow
Wel heeft Eisenhower zich bereid ver
klaard, Stalins opvolger te ontmoeten,
maar men meent dat dit op het moment
al heel weinig vruchten zou afwerpen,
want zelfs al wilden de nieuwe Russische
leiders concessies doen, wat niet aanneme
lijk is, dan zouden zij dit vlak na Stalins
Vertrouwen van het leger.
Van deze trouw van het leger hebben Ma
lenkow en de zijnen zich trachten te ver
zekeren door allerlei belangrijke posten In
de regering, ook het, in wezen echter on
betekenende presidentschap der Sovjet
Unie, toe te vertrouwen aan maarschal-
1
Deze schepen hebben elk een gezagvoerder
en een kernbemanning aan boord. Zij zijn
bestemd voor de evacuatie van hoge amb
tenaren, die daartoe elk een speciale pas
hebben ontvangen en van wie een nauw
keurige l|jst wordt b|jgehouden door de
daarvoor aangewezen regeringsinstaritie.
Aangenomen wordt, dat de leden van het
zittende kabinet in geval van oorlogsnood-
zaak per vliegtuig zullen uitwjjken. In 1940
heeft men echter ervaren, dat het ontbre
ken van topfunctionnarissen der departe
menten grote moeilijkheden oplevert voor
het vormen van een regeringsapparaat bui
ten Nederland.
Dit heeft de ministerraad doen besluiten
permanent enige schepen voor de overtocht
van hogere functionarissen in gereedheid
te houden.
we mogen veronderstellen, voorlopig in
ieder geval de toestand in het eigen land
volkomen in de hand, het is wel de vraag
hoe het zal gaan in de landen, welke b|j
het Sovjetblok aangesloten zijn. In de
buur- of vazalstaten van Rusland is de
meerderheid der bevolking tegen de Rus
sische overheersing, maar de naam Stalin
had er een magische klank. Nu deze is
heengegaan, vraagt men zich af of er zich
in deze landen actief verzet zal openbaren.
In de laatste jaren is in Polen zowel als
Tsjecho-Slowakije, Bulgarije, Hongarije en
Roemenië zoveel in de communistische
partijen, welke er met Russische steun re
geren, gezuiverd, dat voorlopig ook daar
de trouw aan Moskou verzekerd sch|jnt,
evenals in Oost-Duitsland, waar het Rus
sische bezettingsleger de zaak vast in han
den heeft.
Foster Dulles.
Waar thans de algemene verwachting in
het Westen is, dat voorlopig in ieder ge
val de Russische politiek geen verandering
zal ondergaan, is het ook begrijpelijk, dat
Dulles verklaarde, dat de Amerikaanse
politiek niet zal veranderen, hij verwacht
te echter dat de koers door de Ver. Staten
in de koude oorlog gevolgd, na Stalins
dood meer kans van slagen zou hebben.
„De periode-Eisenhower begint, waar de
periode-Stalin eindigt,” zei Dulles. „Stalin
kan zijn prestige aan niemand achterla
ten.” Het gezag van Stalin zou in het ver
volg het streven naar onafhankelijkheid,
vrijheid, vrede en beleving der mensen
rechten niet meer remmen. Dulles doelde
hier waarschijnlijk op de Amerikaanse
propaganda in de satellietstaten om het
juk van Moskou af te werpen. Men schijnt
daar te Washington nu grote resultaten
van te verwachten, in Europa is men scep
tischer gestemd. Maar zowel in de Ver.
Staten als in ons werelddeel blijft men van
mening, dat de waakzaamheid en militaire
voorbereiding geen ogenblik mag worden
verslapt.
Incidenten.
De Denen, hoewel lid van het Atlantisch
Pact, weigeren dezen een Russisch militair
vliegtuig van het nieuwste type, waarmee
een Pools piloot op him gebied gedaald is,
te laten onderzoeken om de Polen, die uit
levering van machine en piloot eisen, nog
niet meer te vertoornen dan de Deense
voorlopige weigering van deze uitlevering
reeds deed.
Een ander incident met een vliegtuig, het
neerschieten van een Amerikaanse straal
jager boven W.-Duits gebied door Tsjecho-
Slowaakse jagers heeft tot scherpe pro
testen te Praag geleid, de regering Eisen
hower is in deze ongemakkeljjker dan die
van Truman. Tenslotte moge nog even ver
meld een geschil tussen Engeland en
Saoedie Arabië over de bezetting door
laatstgenoemd land van de oase Boerend,
die volgens Londen behoort tot het door
Engeland beschermde sultanaat Oman.
Ibn Saoed van Saoedie Arabië wil deze
zaak voor de Ver. Naties brengen, waarbij
h|J betoogt dat zjjn land de heerschappij
toekomt over alle petroleumrflke sul
tanaten aan de Perzische Golf. Een nieuwe
aanslag dus van Arabische zijde op Enge-
lands positie.
Heeft aanvankelijk de ziekte en dood van Stalin aanleiding gegeven tot
allerlei veronderstellingen over wat er nu in Rusland gebeuren ging
van de meest rooskleurige van Franse z|jde dat er met het nieuwe
bewind te praten zou z|jn tot de meest zwartgallige dat de koude oorlog
nu wel spoedig in een echte zou veranderen toe later kwam er meer
eenheid in de verwachtingen. Toen men wist dat Malenkow Stalins
plaats als premier zou innemen, Beria met de zorg voor de veiligheid
van het land ook Binnenlandse Zaken kreeg en Molotof terugkeerde aan
buitenlandse zaken, had men wel door dat deze aan Stalin verknochte
lieden z|jn politiek even hard, onaandoenltjk en meedogenloos zouden
voortzetten als h|j ze zelf voerde met als einddoel een door Rusland
overheerste wereld en als tussenstation een gewapende vrede tussen Oost
en West. De genoemde Russische leiders hebben trouwens bij de begra
fenis van Stalin dat duidelijk laten uitkomen ook.
ken en generaals van het Rode Leger. Het
z|jn voor een belangrijk deel strijdmakkers
van Stalin en misschien kunnen zij nog wel
eens een stabiliserend element in de Rus
sische politiek vormen, als in een moge
lijke strjjd om de macht tussen de politieke
figuren, zij het gewicht van het Rode Leger
in de schaal werpen. De aanwezigheid van
vele militaire functionarissen in het nieu
we bewind behoeft op zich zelf voor het
Westen geen reden tot ongerustheid te z|jn
Men heeft hier met mensen te doen die
de oorlog en z|jn precaire kansen van aan
gezicht tot aangezicht kennen en die daar
om eer geneigd zouden kunnen z|jn een
matigende invloed uit te oefenen als be
paalde figuren in het nieuwe bewind, mis
schien uit eerzuchtsoverwegingen het land
in een oorlog willen storten.
De Duitse generaals zijn er weliswaar nim
mer in geslaagd Hitler van dergelijke
avonturen te weerhouden, maar zij namen
in vredestijd dan ook nimmer zo’n belang
rijke plaats in het bewind in als nu hun
Russische collega’s.
Wel heeft Mao tee Toeng, de Chinese com
munistische leider, de steun van z|jn land
aan het nieuwe Russische bewind toege
zegd en z|jn trouw aan het verbond met
Moskou betuigd, maar een feit bl|jft het
dat Mao rood China zelf en niet Rusland
als het leidend land in het Verre Oosten
wil zien beschouwd.
Daarover z|jn onder Stalin al moeilijkhe
den tussen Moskou en Peking geweest en
I men wacht met enige spanning af hoe dat
(TQRti «zal nndor dn vniöiixxrö WnaalanViA
Politiiek is onberekenbaar. Dat (zal mi
nister Witte ook wel hebben gedacht, toen
hij deze week in de Eerste Kamer zat.
Was hij in de Tweede Kamer niet met ge
juich begroet? En werd dat gejuich niet
groter, toen hij in zijn eerste redevoering
een uiteenzetting van zijn beleid had ge
geven. Het zij zo, maar wie daaruit de
conclusie wil trekken, dat de Senatoren
domweg in het koor zouden meezingen,
heeft zich schromelijk vergist. Neen, het
is niet zo erg, dat het lot van de nieuwe
bewindsman aan een zijden draad hangt.
Daarvan is nog geen sprake, maar wel is
er door het debat in de Eerste Kamer
een domper gezet op misschien al te hoge
verwachtingen.
Het p|jnl|jkste voor de bewindsman was,
dat z|jn partijgenoot Kraayvanger (k.v.p.)
de oppositie opende. Deze afgevaardigde
is een groot man in de Roterdamse archi-
E. D. G. bl|Jft sukkelen.
Overigens: het blijft met de Europese ver
dediging nog sukkelen, het lot Van de
Europese Defensie Gemeenschap bl|jft door
de geschillen tussen Bonn en Parijs on
zeker. Frankrijk is ook niet tevreden over
de Engelse toezeggingen en het overleg
dat de Engelse staatslieden ,te Washington
pleegden over economische en andere
vraagstukken schijnt ook niet geheel be
vredigend verlopen te z|jn. Daarover horen
we eind van deze maand meer als de mi
nisters der landen welke deelnemen aan de
Europese economische samenwerking ver
gaderen. Maar we weten nu al vast, dat
Engeland zich verplicht heeft Britse sche
pen geen vergunningen meer te verlenen
strategische goederen naar rood China te
vervoeren, zeer tot verontwaardiging van
Ceylon, ook een deel van het Gemenebest,
dat zeer veel rubber aan China levert.
Zit er muziek In Kleln-Europa
Te Straatsburg is het ontwerp grondwet
voor een Europese gemeenschap opge
steld door de vergadering van parlements
leden uit de landen van Klein Europa
aan de ministers van buitenlandse zaken
der zes landen overhandigd. Daar zit mis
schien voor de toekomst muziek in, de
harde feiten van het ogenblik z|jn echter
dat vele geschillen de landen van het Wes
ten nog verdeeld houden. Soms heel eigen
aardige als daar bijv, is het geschil tussen
de militaire leiders van het Atlantisch
pact en Denemarken.
Mei ’t jawurd lit him immen bine;
It néwurd jowt in blauwe skine,
Dit léste is in koarte pine,
Mar ’t earste kin men lang oan kwine.
I
heer Kraayvanger gaf toe, dat het direct
na de oorlog noodzakelijk was genoegen
te nemen met noodoplossingen. Het was
als met de pannen zonder oren. Toen deze
na de bevrljding in de handel kwamen,
waren alle huisvrouwen daarover verrukt,
want zij hadden helemaal geen pannen.
Maar toen er weer normale pannen ver
schenen, was de Uefde voor de pannen
zonder oren verdwenen. Maar wat de wo
ningbouw betreft, zitten we nog steeds in
het stadium van de pan zonder oren.
Noodoplossingen z|jn niet meer nodig, zo
vervolgde de heer Kraayvanger. Onze hui
zen moeten nu zo worden gebouwd, dat ze
in het jaar 2000 het aank|jken nog waard
zijn.
Groot was de critiek op de minister, om
dat z|jn Memorie van Antwoord niet de
indruk gaf met het oude beleid te zullen
breken. Het leek een stuk, door de ambte
naren, opgesteld, ter verdediging van het
beleid van de vorige ministers. En daar
onder heeft de nieuwe bewindsman z|)n
handtekening gezet. Een eigen beleid werd
nu verlangd. Wij moeten af van de te klei
ne woningen, waardoor huisgezinnen ver
keren tussen tafelkleed en schoorsteen
kleed, zonder zich te kunnen verroeren. Te
kleine woningen, waarin kinderen niet
kunnen spelen, tenz|j zij ’t spelletje „roer
loos zitten” en „stokstijf staan” speten.
Deze critiek werd eigenlijk door bjjna alle
afgevaardigden onderschreven. De socia
list Woudenberg maakte een uitzondering,
maar op andere punten was hij zeker niet
gematigder. De pvda-fractie is uiteraard
niet verheugd dat z|j haar partijgenoot In
’t Veld op dit departement heeft moeten
verspelen. Z|jn beleid had het vertrouwen
van de socialisten, al moest de heer In
’t Veld vaak critiek van hen slikken. Juist
van de heer Woudenberg die nu minister
Witte als doelwit had gekozen. Hoe meer
deze bewindsman tegemoet komt aan de
m en
9 van
lebers
Zou 1 Januari a-s. Ingaan.
De regering heeft na nauwgezette bestu- Heeft het nieuwe Russische bewind, naar
dering van het advies van de Sociaal Eco
nomische Raad en van alle facetten, wel
ke het probleem van de huurverhoging
heeft, het principiële besluit genomen ove
te gaan tot de langverwachte huurverho
ging met ingang van 1 Januari a.s., aldus
schrijft De Telegraaf.
Het blad vervolgt met te zeggen: In de
grote steden zullen de huren met 17
worden verhoogd, in de tweede klas ge
meenten met 20 in de derde klas ge
meenten met 23 In de vierde klas ge
meenten met 26 en in de vijfde klas ge
meenten met 29
Hierbij wordt uitgegaan van de gemeente-
klasse -indeling der Noodwet Ouderdoms
voorziening. Plaatsen waar dus momenteel
lagere huren gelden moet een hoger per
centage opbrengen.
Van bevoegde Belgische z|)de heeft men
een opzienbarende commentaar gegeven op
het bericht, dat het Nederlandse ministerie
van Oorlog een order voor dekens ter
waarde van f 3 millioen b|j de Belgische
industrie heeft geplaatst.
Volgens deze officiële bron zou de gang
van zaken als volgt z|jn:
„De Nederlandse regering plaatst zoveel
mogel|jk orders bjj de Nederlandse in
dustrie, indien deze de desbetreffende pro
ducten kan leveren. Wanneer dit laatste
echter niet het geval is, wordt aan buiten
landse industrieën een offerte gevraagd.
Bij de millioenenorder voor dekens had de
Nederlandse textielindustrie een komplot
gemaakt en slechts 1 pr|jsoffe(rte gemaakt
in de veronderstelling, dat de order toch
wel aan de Nederlandse industrie zou toe
vallen.
Tegenover deze houding heeft de Neder
landse minister van Oorlog stelling geno
men en een offerte gevraagd aan de Bel
gische textielindustrie. Aangezien de
prijsopgave van de Belgen aanzienlijk la
ger was dan die der Nederlandse industrie
heeft het ministerie van Oorlog de order
voor dekens b|j de Belgische industrie ge
plaatst.
eren P.
;rde bij
in orde
j meer
s klaar
mlp te
tig, dit
n film
d.
De gehele reorganisatie van de Russische
regering na Stalins dood geschiedde zo
vlug en zo vlot, dat men wel mag aanne
men, dat deze zaak al lang tevoren beke
ken was en in overleg met Stalin zelf ge
regeld. Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat
er na verloop van t|jd niet iets gebeuren
kan, dat weer wijzigingen, al of niet met
schokken gepaard, in deze reorganisatie
brengen kan. Dat hangt maar van de ka
rakters der Russische leiders, die thans in
het Kremlin de eerste rol spelen af.
Streeft een van hen naar het volkomen
dictatorschap van Stalin, dan zal wrijving
tussen hen onderling niet uitbl|jven, stel
len ze echter hun persoonlijke begeerten
achter bU de grote, imperialistische idee,
welke Stalin beheerste, dan zullen ze een
drachtig samenwerken om die te verwe
zenlijken. Misschien zal er in Rusland zelf
gaandeweg meer verzet rijzen tegen het
regiem zelf nu Stalin dood is. Hij toch
was voor het gehele Russische volk, on
danks bezwaren welke een deel er van te
gen zjjn dictatuur moet hebben gehad, een
zeer grote figuur en verweven met de
Russische overwinning op Hitler. Maar zo
lang dat regiem kan rekenen op de trouw
van het leger, kan dat verzet zich toch
niet op indrukwekkende wijze uiten.
bij de
d, door
f deling
liddag-
de kin-
i onge-
film
t over-
er kort
:n ver
en, die
tectenwereld. Hij weet iets van woning
bouw af en hij kan daarover op meester
lijke wijze vertellen. Zijn woord heeft daar
om gezag. Van deze meester in de bouw
kunst was het niet te verwonderen, dat
hij bezwaren maakte tegen het beleid van
het departement van Openbare Werken en
Volkshuisvesting. Een departement kan ’t
scheppend vermogen van een architect do
den, zo zeide hij. Als wij die eentonige
gr|jze woningblokken in de grote stoden
uit de grond zien verrijzen, dan breekt er
iets in ons. De bouwkunst wordt armetie
rig en mechanisch. Goede architecten heb
ben moegestreden het hoofd in de schoot
gelegd. De grootste taak van de minister
zal dan ook moeten zijn om het huisves
tingsbeleid te veranderen. Daarvoor is
visie nodig. En daarnaast moed en uit
houdingsvermogen om die visie in het ka
binet en het Parlement te verdedigen. De