om
WORDEN NEDERLANDER
KRIS-KRAS door Nederland
Vroeg Eisenhower in zijn vredesvoorstel te
véél, om straks concessies te kunnen doen?
70.000 STAATLOZEN
üs hjoed
to sizzen
Ommelanden-conflict
Verkiezingen in Japan, Zuid-Afrika en
Denemarken
Nieuwe Gedeputeerde
gekozen
in critiek stadium
Kamer aanvaardt ontwerp zonder enthousiasme
Weeldebelasting
verlaagd
België wil
Econ. Unie of
Vrijdag 24 April ’53
No. 31
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
Bultenlands Overzicht
-
s
»l
F’
Hwat hst Gabe Skroar
Uitgave van
49e Jaargang
Bolswartls Nieuwsblad
I
Itob-
I
fave
ioe
we
oe-
Ije-
la’s
Bromfietsen gelijk gesteld met rijwielen.
Door een uitspraak van de Rotterdamse
rechtbank is er een ingrijpende verande
ring gekomen in de status van bromfietsen.
Althans in het arrondissement Rotterdam
zijn rijwielen met hulpmotoren gelijk ge
steld met gewone fietsen, hoewel tot dus
verre bromfietsen onder de motorrijtuigen
gerangschikt werden.
Goede gift. Aan getroffenen in het ramp
gebied zullen 452 geprefabriceerde huizen
uit Scandinavië beschikbaar worden ge-
steld. Déze woningen vertegenwoordigen
een waarde van 2 millioen dollar en ze
worden in het kader van de internationale
Rode Kruis-hulp geschonken door Noorwe
gen, Zweden, Denemarken en Finland. De
aflevering begint binnen drie maanden.
1953.
Jlco-
’oel-
Vewckijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
dere uitvoering van de bewapeningsplan-
nen. Zoals bekend wil men deze uitsmeren
over meer jaren omdat ze anders de eco
nomie der aangesloten landen in gevaar
brengen. In de hoogste militaire kringen
van het Westen schijnt men te menen dat
door de aanwezigheid van atomische wa
penen, men niet zo bevreesd voor een Rus
sische overval meer behoeft te zijn als nog
vr|j kort geleden. De zware lasten welke
de bewapening op sommige partners legt
zullen worden gecompenseerd door grote
bestellingen. Zo wordt voor een half mil
liard dollar vliegtuigen in Europa besteld,
waaraan Amerika 300 millioen dollar mee
betaalt.
woord op vragen van het Eerste Kamerlid
Brandenburg (comm.). He<t gebruik van
de in prijs verlaagde soorten bedroeg in
1952 in ons land voor huisbranddoeleinden
ongeveer 540.000 ton. In het komende jaar
zal van deze soorten zelfs een grotere hoe
veelheid beschikbaar komen.
Abonnee* eatipfije
IL50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per «i.m.
Giro 87926
van
r m
•telt
>ech
van
Tbe,
1 is
uit
mke
de
>ede
ver-
>rgd
aag.
rave
-gde
ge-
iea-
ka-
en
ar-
bi-
to
|ins
in
den
nne
1de.
;ter
of
Jje,
ver
tJk-
zal
zal
er-
je
oe-
om
De Staten van Friesland hebben Dinsdag
morgen in een buitengewone zitting de
heer J. Brouwer (Arb.) benoemd tot Ge
deputeerde als opvolger van de heer D.
de Loor, die burgemeester van Delft is ge
worden, De heer Brouwer is 51 jaar en
secretaris van het gewest Friesland van
de Party van de Arbeid.
I jr.,
lem-
|r.
er-
Drd
ris-
op
de
Mn-
lld
ear
och
as
de
for-
1 is
Ei
ste
nel
de
nl-
de
lad
my
;elf
lag
lat
Ier
iel:
ste
KAMEROVERZICHT
ing
ur-
im,
jen
en,
van
Te
’edn.
rts).
nel
nr.
im-
ag-
rte
ayn
ien
aar
lftn
Ipe
iib-
uie
ar-
>ar.
«k,
!|jn
aar
:yn
en,
lijk
en,
Ergerlijk. Voor de derde maal is de ver-
bandkist van de E.H.B.O. bij het betonnen
weggedeelte van de weg Apeldoorn
Amersfoort vebdwenen. 'Op dit gedeelte
Van de rjjksstraatweg gebeuren steeds on
gelukken en in verband hiermee besloot
de E.H.B.O. er een verbandklst te beves
tigen. Belde vorige keren heeft men de
kist leeggestolen en een deel van de Inhoud
De vijfde Mei.
Het was ook een communist, Gortzak, die
Minister Drees interpelleerde, over de vie
ring van de vjjfde Mei. De regering heeft
n.l. besloten om op deze dag geen vrjj meer
te geven. Alle nadruk zal op Koninginne
dag worden gelegd. Zij heeft daarbij het
advies gevolgd van de Stichting voor de
Arbeid, die tot de conclusie was gekomen,
dat op de nationale bevrijdingsdag niet veel
feestelijkheden plaats vinden. In verschil
lende delen van het land viert men zijn
eigen bevrijdingsdag. Bovendien is het ge
bleken, dat de dodenherdenking aan de
vooravond van de bevrijdingsdag de feest
viering op de vijfde Mei belemmert. Geen
vry dus op deze dag. Maar wel feestelijk
de vlag uit. De omroepverenigingen zullen
ook hun best doen.
Zonder verzet verenigde de Kamer zich
met deze uiteenzetting. Het was een inter
pellatie, die een bredere beschouwing ver
diende. Maar geen der leden had daar lust
in, nadat zij de heer Gortzak hadden aan
gehoord. Deze ontvouwde nl. de stelling,
dat de regering geen bevrijdingsdag meer
wil vieren, omdat zfl de onafhankelijkheid
heeft geofferd op het Amerikaanse altaar.
De moeilijkheden bij „De Ommelanden”
culmineren in de weigering van de oud-
hoofddirecteur van „De Ommelanden” de
heer F. de Boer, om stakers in dienst te
nemen, die zich in de stakingsperiode ern
stig misdragen zouden hebben en voorts
om stakers te plaatsen in functies, welke
reeds door nieuw aangenomen personeel
bezet waren. Men vroeg dispensatie aan de
arbitrage-commissie en deze werd niet
verkregen. Toen heeft de Algemene Neder
landse Agrarische Bedrijfsbond gebruik
gemaakt van de mogelijkheid, die de arbi
trale uitspraak bood om boetes te heffen,
wanneer men weigerde stakers in het be
drijf te herplaatsen. Boetes, die inmiddels
opgelopen zijn tot rond 4 ton, welk bedrag
tot op heden niet is betaald. Dit was voor
de A. N. A. B. aanleiding arbiters te ver
zoeken „De Ommelanden” aan de bond 'n
bedrag van f 10.000 te laten betalen voor
elke dag, dat „De Ommelanden” in ge
breke bleef de boete van 4 ton te betalen.
Deze tienduizend gulden boete per dag
wordt thans op f 100.000 per dag gesteld.
Zonder enig enthousiasme heeft de Twee
de Kamer deze week met 69-10 stemmen
het wetsontwerp aangenomen, waardoor
het aan ongeveer 70.000 staatlozen moge
lijk wordt het Nederlanderschap te herkrij
gen. Het betreft hier de groep van wapen
dragers, van mensen, die in de oorlog in
vijandige, Duitse krijgsdienst, zyn getre-,
den. Wie in vreemde krijgsdienst treedt,
verliest zijn nationaliteit. Men weet dus
waar men aan toe is als men dit doet.
Deze bepaling moge gunstig kunnen wer
ken in vredestijd, helaas is het gebleken,
dat zij in oorlogstijd onvoldoende is.
Alle S.S.ers en N.S.K.K.ers hebben hun
Nederlanderschap verloren. Dat is logisch.
Maar naarmate de jaren meer verstrijken,
des te groter het probleem van de staat
lozen dreigt te worden. Staatlozen kunnen
niet bij de zeevaart tewerkgesteld worden,
daar zy geen monsterboekje krijgen. Zij
kunnen niet emigreren, daar zij niet in ’t
bezit van een paspoort worden gesteld.
Om bij een baas te kunnen werken, hebben
zy een werkvergunning nodig. De staat
lozen vormen dus een bron van moeilijk
heden in onze maatschappij. Daarbij komt
nog, dat de overheid een omvangrijke en
kostbare administratie moet bijhouden.
Daarom is het wel te begrijpen, dat de
regering van dit probleem af wilde. Het
was Minister Mulderye, de voorganger van
de huidige Minister van Justitie, mr Don
wetsvoorstel nodig was. Men benaderde 't
probleem van geheel verschillende zijden.
Daar was de heer Seheps (arb.) een man
met grote verdiensten in de illegaliteit, die
dit ontwerp zag als een laatste stuiptrek
king van een mislukte berechting. Alle
andere afgevaardigden waren het daar niet
mee eens. Zij stelden zich op het standpunt
door de bewindsman onderschreven, dat
nationallteitsverlies geen straf is. Hoe men
ook over de berechting denkt: na het uit
zitten is de straf voorbij. Dat is juist.
Want waarom moet een (zeer laakbare)
N.S.K.K.er zijn nationaliteit verliezen, ter
wijl mannen als Mussert en Blokzijl (de
verrichters van het meeste kwaad) Ne
derlander zijn gebleven?
De Kamer verzachtte het ontwerp op ver
schillende punten. Zo vond Jkv. Wttewaalï
van Stoetwegen het onbillijk, dat men drie
jaar ononderbroken in Nederland moet
wonen, alvorens een aanvraag te kunnen
Indienen. zy maakte er bij amendement 2
jaar van. Dit werd aangenomen met de
stemmen van de socialisten en communis
ten tegen. Naar haar mening hebben tal
loze staatlozen doelloos door Europa ge
zworven, juist omdat zij staatloos waren.
Ook vond zjj het onjuist, dat men drie jaar
uit de gevangenis moet zijn om van deze
wet te kunnen profiteren.
Zij wilde deze termijn verkorten tot twee
jaar, hetgeen haar gelukt is.
Met de heer Koersen (k.v.p.) verzette zy
zich tegen de bepaling dat iemand, die
geen belastbaar inkomen heeft toch f 25.
moet neertellen om de aanvraag te kunnen
indienen. Deze bedragen stijgen, naarmate
het inkomen stijgt, tot een bedrag van
f 1000.Ook dit amendement werd aan
genomen, zodat onbelastbare inkomens vry
zijn. De socialisten hadden hier grote be
zwaren tegen, omdat alle normale natura-
lisatieaanvragen tweehonderd gulden kos
ten. Waarom deze wapendragers ook geen
f200.te laten betalen?
By de bescheiden rol, die de a.r. dominee
Fokkema in dit debat speelde, zakte de
v.v.d. zelfs nog in het niet. Zy deed er
niet aan mee. Maar by de eindstemming
bleken er plotseling vier tegen te zijn.
Zonder daarvoor een verklaring te geven.
Mej. Klompé (k.v.p.) was ook tegen, zy
voelde het meest voor een generaal par
don, zoals Minister Mulderye had voorge
steld. Waarom een duur apparaat in stand
houden om enkele twyfelgevallen er uit
te halen? Bovendien meende zy, dat de
gemeenschap ook een taak heeft t. a. v.
de rechtse en linkse elementen. De an
dere vijf tegenstemmers kwamen uit de
communistische fractie.
Kik folk dat eer him sela foldkeB
stjert mei gauwena.
De staatssecretaris van Financiën, dr. W.
H. van den Berge, heeft by de Tweede
Kamer een wetsontwerp ingediend tot af
schaffing van het hoogste tarief in de
Omzetbelasting, de superweeldebelasting
van 30 pet.
De artikelen, die onder deze accyns vie
len, zullen worden teruggebracht onder ’t
tarief van 15 pet.
Deze maatregel zal de schatkist op een
vermindering van Inkomsten tot een be
drag van circa f10 millioen komen te
staan.
10 Millioen uit Zulvelfonds gaat naar de
boeren terug. Het Bedrijfschap voor Zuivel
heeft besloten voorshands f 10 millioen uit
het zulvelfonds Hl terug te betalen aan de
melkveehouders, die er heffingen in heb
ben gestort. Het terug te betalen bedrag
is ongeveer 13 pct. van de in de periode
Nov. ’51/’52 gestorte gelden. Waarschy’n-
lijk zal er ook nog een tweede terugstor
ting komen. Uit Zulvelfonds Hl werd
reeds een millioen gulden aan het Rampen
fonds geschonken.
Goedkope kolen wèl leverbaar, zegt minis
ter. De kolensoorten, die in prys wor
den verlaagd, worden wel degeiyk geleverd,
heeft minister Zyistra schrlfteiyk geant-
In België wordt ernstig overwogen aan
Nederland de definitieve ondertekening van
de Economische Unie voor te stellen.
Dit zou dan echter een Economische Unie
zyn met ontsnappingsclausules ter be
scherming van die Belgische industrieën,
voor welke het verschil in loonpeil met
soortgelyke Nederlandse bedryven mee
dan 15 pet. zou bedragen.
De voorsteller van dit plan (een vooraan
staande Belgische minister) wil, in geva1
Nederland het plan zou afwijzen, de thans
nog van kracht zijnde Voor-Unie opzeg
gen. Het voorstel is reeds in de Belgische
ministerraad besproken.
Op het Paleis in Soestdijk heeft H.M. de Koningin Maandagmiddag het eerste
exemplaar „De Ramp” ontvangen van de voorzitter van de Vereniging ter bevor
dering van de belangen des Boekhandels.
Bovendien werd een cheque van f 1000.000,aangeboden als eerste gedeelte vwa de
opbrengst van dit fotoboek over de Ramp.
gestaan, Daar de s.d. 2 zetels wonnen in
het huls van afgevaardigden trad de re
gering, een eoalitle van conservatieven en
agrariërs, af, daar zy thans op een min
derheid steunt.
staan aan de vooravond van de of-
ficlële besprekingen tussen Engeland
*n Egypte over de ontruiming van de Su-
ezkanaalzöne, welke heel moeliyk zullen
zyn, ondank* pogingen tot bemiddeling van
de zyde van de regering van de Libanon.
Israël vreest zozeer het kind van de reke
ning te worden, dat het zich by voorbaat
tot een aantal mogendheden heeft gewend
met het verzoek een oog in ’t zeil te hou
den. In Argentinië duurt de onrust voort.
Perón zou allang verdwenen zjjn als hy
onder een democratisch bestel regeerde,
een dictatuur kan echter door uitholling
ook Ineenstorten en daar gaat het met die
van Perón heen. In Pakistan heeft de gou-
verneur-gen&raal het land is een domi
nion en heeft daarom een in naam door de
Engelse koning benoemde gouvemeur-ge-
neraal premier Nazimoedln van zyn
functie ontheven en de Pakistaanse am
bassadeur te Washington, Mohammed All
een nieuw kabinet laten vormen. Wat er
precies achter die kwestie zit is niet be
kend, wel verkeert het land in economische
moeiiykheden. Men zegt wel dat alleen een
sterke man deze te boven kan komen en
denkt dan aan het voorbeeld van Egypte.
Deze Mohammed AU is naar het heet nog
al Westers gezind; ondanks dat, mogen
wy wel schryven, meent India zich toch
ook met hem te kunnen verstaan, wat zeer
gewenst is, want de betrekkingen tussen
beide landen zyn wegens Kashmir nog al-
tyd slecht.
A7an het verdere nieuws uit deze over-
zichtsperiode vermelden we de uitslag
der verkiezingen In Japan, welke wel de
aantal zetels gaf doch aan haar absolute
meerderheid een eind maakte, zodat zij zal
moeten regeren in samenwerking met de
progressieve party, welke echter ook zetels
verloor. Deze beide partyen zyn tegen neu
tralisme en voor herbewapening die onder
het volk echter niet geliefd is, zodat de
linkse partyen winst boekten, de linkse
socialisten in het byzonder en zelfs doet
één communist zyn Intrede in het parle
ment.
De uitslag der verkiezingen in Zuid-Afri-
ka heeft Malan meer zetels bezorgd maar
niet voldoende om de tweederde meerder
heid te bereiken die hem in staat zouden
stellen zyn apartheidswetten in volledige
scherpte door te voeren. De verenigde par
ty van Strauss, die in totaal meer stem
men verwierf dan die van Malan, doch
veel minder zetels, wat te wyten is aan
de districtsindeling, wil niet dat enige van
haar aanhangers in het parlement Malans
zyde kiezen om hem toch de tweederde
meerderheid te bezorgen. De constitutio
nele strijd in Zuld-Afrika zal dus voort
duren en ook het verzet van al wat niet
blank is tegen Malans bedoelingen.
In Denemarken zyn parlementsverkiezin
gen gehouden, omdat een grondwetsher
ziening moet worden goedgekeurd, waar-
by een éénkamerstelsel wordt ingesteld en
troonsopvolging aan vrouwen wordt toe-
A Is we alles overwegen wat er sedert
Eisenhowers rede is gezegd en geschre
ven zou men geneigd zyn te betogen dat de
Ver. Staten de stelling, welke de Russen
nu al jaar en dag verkondigen dat com
munistische en democratische landen wel
naast elkaar kunnen leven, thans definitier
hebben verworpen. Het vermoeide Europa,
dat zich misschien gaarne by een compro
mis zou neerleggen, kreeg van de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken
Dulles te horen: „geen status quo”, geen
aanvaarding dus van de verhouding en de
evenwichtsstoel welke in de jaren na de
tweede wereldoorlog tussen West en Oost
is ontstaan. Dat klopt volkomen op Eisen
howers rede en ook met het feit dat in
deze rede communistisch China niet eens
werd genoemd. Er werd wel in gezegd dat
een wapenstilstand in Korea moest wor
den gesloten en dat de Chinese commu
nisten hun hulp aan de opstandelingen m
Malakka en Indo China moesten staken,
maar van de regering te Peking werd nier
gerept. Tito heeft, zoals we reeds eerder
schreven, dit negeren van de Chinese com
munistische regering een fout genoemd en
de wyze waarop Europese commentatoren
dit zwygen van Eisenhower over de rege
ring van Mao Tse-toeng behandelden
toont ook wel aan dat zij het er niet mee
eens zyn. Ook om de verhouding van her
Westen tot de Zuid-Oost-Aziatische staten
die communistisch China erkennen, is in
Europa de overheersende mening, dat het
beter zou zyn de regering te Peking maar
te aanvaarden, zy het voorlopig, zolang
zy de opstandelingen in Indo China steunt
met enige terughouding. Al met al ge
nomen geloven wij niet dat het thans uit
een gezette Amerikaanse standpunt by de
tegenstanders zo zal worden ontvangen,
dat het de wereld ontspanning brengt, hoe
zeer men ook persoonlyk ontvankeiyk mag
zyn voor Eisenhowers argumenten betref
fende de krankzinnigheid van de bewape-
ningswedstryd, waarin één bommenwerper
de kosten voor de bouw van dertig scholen
en een torpedobootjager, die voor wonin
gen voor 8000 mensen eist. Toch zal deze
bewapeningswedstryd voortduren, zy het,
naar van Amerikaanse zyde wordt mee
bedeeld voor het Westen in draagiyker
vorm.
TAeze week zyn te Parijs de kopstukken
Jjvan het Noord Atlantisch Pact bijeen,
waar men in de eerste plaats van gedach
ten zou wisselen over de bedoelingen van
het Russische vredesoffensief.
Men zal het dan ook hebben over de ver-
Hoewel het Amerikaanse vredesoffensief, dat gevolgd is op het --
Russische, in het algemeen de Instemming van het gehele Westen heeft, liberale party van Josjida weer het grootst
leest men toch tussen de regels, waarin die instemming wordt betuigd,
door, ook critiek. Dat kan ook niet anders want deze stap om te pogen
aan \de koude oorlog een eind te maken en in ieder geval achter de ware
bedoelingen van Moskou te komen is een zuiver Amerikaanse. En aan
gezien er tussen het Amerikaanse en Europese standpunt verschil van
inzicht bestaat, spreekt het dat als het Initiatief voor dit vredesoffensief
van Europese zyde zou zyn uitgegaan het er iets anders zou hebben
uitgezien.
reikt. Maar in deze els ontmoeten we geen
verlangen naar een compromis tussen twee
grote en machtige tegenstanders die wil
len pogen in vrede naast elkaar te leven,
doch een poging een tegenstander te
dwingen tot het prijsgeven van zyn
machtspositie.
ker, die het eerste wetsontwerp indiende.
Dit was echter volmaakt kansloos, daar
de Kamer niet bereid was het generaal
pardon toe te kennen, dat door Minister
Mulderye was voorgesteld. Alle wapendra
gers moesten volgens hem weer in de Ne
derlandse familie worden opgenomen. Het
ontwerp is nooit in behandeling gekomen
en dat was maar het beste, want het zou
een ontydig einde van een ministeriële
loopbaan betekend kunnen hebben. Minis
ter Donker, een man met ruime parlemen
taire ervaring, weet beter met de Kamer
om te springen. Hy stelde een aantal voor
waarden waaraan de staatloze moet vol
doen alvorens hy een aanvraag tot het
verkrygen van het Nederlanderschap kan
indienen. Een daarvan is, dat de aanvrager
drie jaar ononderbroken zyn hoofdverblyf,
na de detinering in ons land moet hebben
gehad. En vervolgens moet zijn gedrag on
berispelijk zyn, terwijl ook de ernst van de
gepleegde misdryven by de beoordeling van
de aanvraag In ogenschouw wordt geno
men. Tydens de debatten voegde Minister
Donker er nog één belangrijke voorwaar
de aan toe: Uiterst rechtse en linkse
extremisten zullen kansloos zijn.
De regering verwacht, dat het merendeel
der aanvragers snel de ambtelyke molen
kan passeren. Minister Donker noemde
zelfs de tyd van twee jaar. De twyfelge-
vallen worden voor het laatst bewaard,
zodat de „normale” gevallen vlot afge
werkt kunnen worden.
Zoals we reeds zeiden, er was weinig ent
housiasme voor dit ontwerp by de Kamer,
die echter wel begreep, dat fait ingrypende
■\Tan gezameniyke Europese zijde zou dat
echter ook al weer niet mogeiyk ge
weest zyn omdat er tussen de Westeiyke
Europese mogendheden zelve ook weer
meningsverschillen zyn over de eisen welke
men aan de Russen zou dienen te stellen.
Het vredesoffensief van Moskou echter
eiste een reactie van het Westen en onder
de gegeven omstandigheden was het daar
om maar het beste dat die van het leiden
de land in dat Westen, dus van Amerika
en President Eisenhower, uitging. Maar
daardoor draagt deze reactie dan ook het
stempel van het zelfbewuste dat aan de
machtige eigen is. Ze eist van de tegen
stander practisch de aanvaarding van
Westerse maatstaven en concessies welke
in wezen het totale beeld van het huidige
Europa zoüden veranderen, m.a.w. het
prijsgeven van de Russische machtspositie.
In ons vorig overzicht hebben we daarop
reeds gewezen toen we even by het pro
bleem Duitsland stilstonden, een eis welke
Elsenhower in zyn rede ook stelde.
Maar nog veel scherper wordt de over
gave van Moskou gesteld in Eisenhowers
els, dat de Russen de Oost-Europese vol
ken zullen toestaan him eigen regerings
vorm te kiezen en zich vryeiyk met andere
landen zullen mogen verbinden in een we
reldomvattende rechtsgemeenschap. Er is
wel geen overtuigd democraat In het Wes
ten die een dergeiyke bevryding van de
Oost-Europese landen niet zou toejuichen,
niet alleen omdat dit definitief een eind
zou maken aan de Russische bedreiging
van het Westen, maar ook omdat daar
mede een democratisch ideaal werd be-
S v
