I
I
•1
KAPITALISTISCH WATER
IN DE COMMUNISTISCHE WIJN
KRIS KRAS door Nederland
ós hjoed
en
Honderden doden door
Sensationele, maar moeilijk te controleren
berichten van achter het ijzeren gordijn
KAATSAGENDA
1
Rog. Omroep Noord
188 M.
Muiterij in gesticht
voor vrouwen in V.S.
Het Dier
Hwat hat Gabe Skroar
Dodelijk ongeval in
Franeker gasfabriek
hittegolf
49e Jaargang
No. 53
Vrijdag 10 Juli 1953
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A.J.OSINGA - Bolsward
Buitenlands Overzicht
to sizzen
het
I
I
1
Juli
Juli
11
18
K.N.K.B.
>r de
n de
werd
jege-
k en
emde
Ikom
■jyjAAR het plan toont toch ook hoezeer
x'’i’ Rusland een werkeigk hecht en ver
enigd Westen vreest en zich inspant te
voorkomen, dat West-Duitsland in het ver
dedigingssysteem wordt opgenomen. Dat
het daarbg de Ver. Staten weer scherp aan
valt en voorst< als de drgver naar oor
log past in het Moskous programma de"
verdeeldheid in het Westen aan te wak
keren. Wat die verdeeldheid betreft, zg nog
even vermeld dat de handelsovereenkomst
welke een Engelse particuliere groep met
rood China heeft afgesloten, weer tot de
meningsverschillen zal bgdragen.
lolswards Nieuwsblad
I I
Tour
c.
de nieuwe gebouwen.
30
t
a.
b.
)s E.
hun
bes-
appe
ijssel
roor-
igen
sude
voor
aam
ie I
sum,
van
O.-
i» ln
het
van
een
iga-
De stellen wetters binne «wiet en it
forburgen brea is amaeksum.
hui
leen
Venchijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
12
12
18
18
19
20
25
25
26
29
leeft
lum-
e 1
En-
met
zeg-
Ver-
is, o
lielp
i bij
I de
een
tijd
eurd
tilte
:ten,
kele
de
aren
Nol
hg
het
non-
zfln
be-
il eu-
de
icre-
Its.)
1.
errit
0.08.
deu-
3ak-
end;
Nij-
W.
I. te
L.
art-
tuk-
de
zgi-
ge-
vor-
was,
laar
laar
aar.
ver
over
arte
zei,
„Ik
end.
van West-Europa stellen, zg zouden dus
alleen voor de E. D. G. te vinden zgn als
na onderhandellngen met Rusland absoluut
vaststond, dat die hereniging niet langs
vreedzame weg was te bereiken. Practisch
betekent dit op zgn best, dat de E. D. G.
dan naar een verschiet zal worden ver
schoven.
Op zgn best, want men zou uit de houding
der Duitse soc.-dem. misschien ook kunnen
afleiden, dat zg te vinden zouden zgn voor
een herenigd, maar geneutraliseerd Duits
land. Zoals bekend een Russisch plan, dat
Moskou volgens de berichten, nu nog eens
naar voren heeft geschoven met het lok
aas dat het Oostenrgk en Tsjecho-Slowa-
kge dan ook de vrghedd zou geven. Een
sluw plan, omdat het de verdeeldheid in
het Westen en de oppositie tegen dr Ade
nauer in West-Duitsland slechts kan aan
moedigen en het Westen de verwgten van
Oostenrgk en Tsjecho-Slowakg© op de hals
haalt als het ’t afwgst. En toch geen ac
ceptabel plan, omdat het Westen geen ge
noegen kan nemen met een geneutraliseerd
Duitsland, dat de speelbal van de politieke
intriganten zou worden en vroeg of laat
toch zelfstandig tot bewapening zou over
gaan.
>ude-
lassis
me
rken,
van
s G.
han
dend
a als
Kr zgn sensationele berichten genoeg. Het is alleen maar jammer, dat
ze de landen achter het Ijzeren Gordgn betreffen en daarom moeilijk te
controleren zgn. Voldoende bekend is dat in al de satellietstaten de voed
selvoorziening slecht is, waaraan de Russische uitbuitingspolitiek schuld
heeft, zowel als de'communistische economische maatregelen zelve, welke
er toe leidden, dat de boeren hun producten achterhielden, terwgi boven
dien de meerderheid der bevolking in alle betrokken landen, omdat
ze niets van het communisme wil weten, die maatregelen saboteert. De
mildere politiek der Russen in enkele der bezette landen heeft bovendien
de volken achter het gzeren gordgn de moed gegeven, hier minder, daar
maer openigk van hun verzet te doen bigken en in bepaalde landen niet
zonder succes. In Oost-Duitsland heeft de regering heel wat „kapitalis
tisch'’ water in de communistische wgn moeten doen, evenals in Honga-
rge, waar de meest trouwe handlanger van Moskou, premier Rékosi, is
atgetreden en opgevolgd is door Imre Nagy, die openigk tal van commu
nistische plannen heeft prgsgegeven.
De Wegenwacht telde aan het einde van
het jaar 112 man. De gele rgders verleen
den in 1952 niet minder dan 91.836 maal
hulp, waaronder 3392 keer aan buiten
landse automobilisten. Het aantal leden
van de wegenwacht nam met ruim 13000
tot 19.593 toe; op het ogenblik zelfs meer
dan 124.000.
van Duitsland zou worden beëindigd. Zoals
bekend is het Saarland thans een zelfstan
dige eenheid, economisch op Frankrgk ge
oriënteerd en deze situatie is door de Saar-
landse bevolking bg de laatste verkiezingen
met grote meerderheid goedgekeurd. Die
situatie is niet door Franse terreur, zo
als In de Bondsdag beweerd werd, ont
staan, en dat de Fransen het door hen be
zette gebied van Duitsland zouden hebben
uitgeplunderd, het argument van de meer
derheid der Duitse bondsdagleden, toen zg
In eerstg instantie de schuldenovereen
komst met Frankrgk verwierp, houdt ook
geen steek. Bovendien werden in deze
Bondsdag die woorden „terreur” en „uit
plundering” al te gemakkeigk gehanteerd
naar de zin der volken, die van 1940-’45
onder dé Duitse bezetting hebben geleden.
In de hitte van de Duitse verkiezingscam
pagne mag men weliswaar wat door de
vingers zien, maar deze anti-Franse de
monstratie ging al te ver. Ze heeft de
vrees, dat, als het toch nog tot een Euro
pese Defensie Gemeenschap komt, West-
Duitsland daarin een zeer ongemakkelij-
ke partner zal bigken, waarschgnigk niet
alleen in Frankrgk doen toenemen.
Wellicht nog dit jaar kampeerwet. Na alle
voorbereidingen, die enkele jaren hebben
geduurd, ziet het er naar uit, dat nog dit
Jaar de Tweede Kamer haar oordeel zal
kunnen geven over een ontwerp kampeer
wet, dat nu bg de betrokken ministeries
onderwgs, kunsten en wetenschappen,
binnenlandse zaken, justitie in het laat
ste stadium van voorbereiding is. t
Tllsdei 14 July;
19.0220.00. Fryske ütstjflrlng.
„Sterke stikken fan Sweitse Swetser”.
Medltaesje fan de hear J. Plebenga to
Ljouwert.
„As FryslAn sjongt”, lüdbyld fan mr
P. Kalma.
„Fryske folklore”.
Tzum: d.e.l. sen.
Achlum: d.e.l. sen.
2é Kubaard: d.e.l. jongens
^ELFS als de Fransen de Europese De-
fensie Gemeenschap nog zouden willen,
zal er echter toch voorlopig niets daarvan
komen als de Duitse sociaal-democraten
in September de verkiezingsstrgd winnen,
omdat zg de hereniging van de beide de
len van Duitsland boven de één-wording d.
A NDERZIJDS igkt toch de E. D. G. weer
ae enige oplossing voor de West-Duit-
se deelneming aan de verdediging van het
Westen, omdat dan ook de Duitse strgd-
krachten onder een boven-nationaal gezag
komen, zodat Bonn er niet naar willekeur
over kan beschikken. Directe deelneming
van W.-Duitsland als volwaardig partner
aan het Atlantisch Pact en met een eigen
nationaal leger schgnt nog gewaagder.
Te Bonn zou de neiging kunnen ontstaan
met dit nationale leger Oost-Duitsland te
bevrgden en dit zou, daar er ook in Ame
rika een in kracht toenemende stroming
is naar een actiever politiek jegens Oost-
Europa, het begin van een nieuwe wereld
oorlog kunnen betekenen. In de gegeven
situatie igkt de enige oplossing dan ook
de Europese Defensie Gemeenschap die
ook nog een, overigens zeer moeiigk te
verwezenlijken, mogelijkheid op Europese
eenheid op politiek gebied opent maar
dan aangehecht aan het Atlantisch Pact.
Dit laatste zou het Duitse overwicht in de
E. D. G. min of meer neutraliseren. Aan
hechting aan het Atlantisch Pact is ook
nodig, omdat een aanval vanuit het Oosten
op W.-Duitsland, dan ook de Atlantische
Strijdkrachten in beweging zou brengen.
Zolang Amerikaanse troepen in W.-Duits-
land gelegerd zgn is dat natuurigk auto
matisch het geval'maar de gehele tendenz
van de huidige Amerikaanse politiek gaat
in de richting van het terugtrekken van
die troepen, en Europa op eigen benen te-
laten staan.
De Amerikaanse economische en militaire
hulp zullen nu ook nog maar enkele jaren
worden gegeven en daarom wordt het At
lantisch Pact voor West-Europa een
steeds kostbaarder ding, het wordt gaan
deweg de enige band met de sterke part
ner over zee.
Ongeveer vijftig gevangenen in een verbete-
ringsgesticht voor vrouwen te Jessup, in ae
Amerikaanse staat Maryland, zijn Dinsdag in
opstand gekomen.
Op zijn minst één politieman werd gewond
bij het oproer, dat vier uur duurde. De vrou
wen hadden zich bewapend met messen en
stukken van 1
Ook Maandaga’
o
lij
Bolsward: Sen. vrije samenstel. Ie klas.
Winsum: Jongens afd. part.
Nlakkum: Sen. uitn. Ie Idas.
Franeker: P.C. Schoolwedstrijd.
Achlum: Sen. vrije samenstelling 2e kl.
Makkum: Sen. d.e.l.
Arum: Jongens afd. part.
Itens: Sen. d.e.l.
Arum: Sen. uitn. Ie klas.
Franeker: P.C. Eeuwfeest. Vrije samen
stelling le klas.
Franeker: P.C. Eeuwfeest. Internatio
nale wedstrijden.
CHR. FR. KAATSBOND
Amerikaanse order voor Nederland. De
Nederlandse Industrie heeft een opdracht
ontvangen van totaal 712.500 dollar voor
de productie van legeronderdelen. Dit is
j door het Amerikaanse hoofdkwartier te
Heidelberg medegedeeld. Staatssecretaris
I van oorlog dr F. J. Kranenburg heeft te
Toen we in de schoolbanken zaten
En het zomerreisje kwam
Riepen allen uitgelaten,
Fijn we gaan naar Amsterdam
Verreweg bet grootste part wist
Van die stad heel weinig af
Steeds was het ’t bezoek aan Artis,
Dat de mooiste uren’ gaf.
Alle kinderen genoten,
Daar met een intens plezier,
Gaven gul bun apenoten,
En bewonderden het dier.
Nijlpaarden - ijsberen - leeuwen!
Ook bij ’t gilde van de Kunst,
Staat de fauna al sinds eeuwen
Als model, stil in de gunst.
Westermann gaf ons zijn paarden,
Koekkoek ’t schoons van een bosrand
Timmer was 't die guitig staarde
Naar de ezeltjes op 't strand.
Maris beeldde wilde eenden
Potter droomde van zijn stier.
Allen die talenten trainden
Vol bewondering voor het dier.
Bolsward wil nieuwe geestdrift wekken,
Deed dit jaar een goede keus,
Plaatste 't dier in de vertrekken
Van zijn fraai antiek stadhuis.
Hoop dat voor deez’ schilder Artis
Ieder interesse heeft.
Voor een luttele twee kwartjes,
Zie je het alsof het leeft.
Ga, je kunt er vast van leren,
Naar deez’ rijke kunstnaarssier,
Bolsward wacht U dames - heren,
Kom bewonder stil het dier
PIET
zich bewapend met
kapotgeslagen meubelen.
javond hadden zich reeds onge
regeldheden in de inrichting voorgedaan.
Bewakers uit een in de omgeving gelegen
gevangenis voor mannen grepen toen met
traangas in. Dinsdag werd de orde hersteld
met gebruikmaking van brandslangen en
stokken.
AOK in Roemenië heeft de regering con- De gewraakte uitlatingen kunnen op zgn
cessies gedaan; in Bulgarge zgn ech- ergst leiden tot een Westerse avonturen-
ter strenge maatregelen afgekondigd te- politiek in Oost-Europa en tegen Rusland,
gen saboterende arbeiders; in Tsjecho-
Slowakge heeft de regering de teugels
weer wat losser gelaten en wat er van de
berichten over de onlusten .in Polen waar
is, weet men in 't geheel niet. Men mag
echter wel concluderen dat er thans over
de satellietstaten een golf van verzet tegen
de eigen regeringen, en de Russische gaat,
maar even zeker is, dat daar waar deze
buiten de oevers trad, ze toch door de Rus-
Door het springen van een kleine luchtketel
in de gasfabriek te Franeker is Woensdag-
•liddag de arbeider A. Beuker om het leven
gekomen.
B. was met nog drie arbeiders bezig met het
nazien van een luchtketeltje, dat plotseling
explodeerde. Het bovenstuk trof B. tegen de
kin. Hij was op slag dood. Het slachtoffer
laat een vrouw en twee kinderen achter.
De Engelse regering heeft de bedoelde
groep dan ook al gewezen op de mogeigk-
heid dat deze overeenkomst de Ameri-
kaans-Engelse betrekkingen slechter zal
maken en de reactie in het Amerikaanse
Congres zal niet mals zgn. Ook al zal de
overeenkomst eerst na een wapenstilstand
in Korea in werking treden, want daar
mee zgn de politieke geschillen tussen com
munistisch China en Amerika niet opge
lost. Wanneer die wapenstilstand komt?
We wagen ons niet aan voorspellingen;
maar op het moment dat we dit schrgven
wordt er zowel van Amerikaanse als Noor-
deigke zgde een neiging gemeld Syngman
Rhee maar te negeren. Hoe het dan echter
met de practische uitwerking van de wa-
penstilstandsbepalingenzal gaan, is een
andere vraag. Een leger der Ver. Naties
dat het geweer bg de voet houdt en een HeldeTber" de overeenkomst getekend.'
Zuid-Koreaans leger dat doorvecht is niet I
denkbaar zonder chaos. Sturen de Noor-
deigken nu daarop aan?
en op zgn minst in het Westen de wil ver
slappen de gezamenigke defensie-inspan-
ning jegens een mogendheid, waarvan nog
door niets bewezen is, dat ze haar doel,
nl. Russische expansie en de verbreiding
van het communisme over de wereld heeft
opgegeven, tot de hoogst mogeigke graad
op te voeren. Gevaarigk ook zg'n die uit
latingen omdat ze licht tot nog groter ver
deeldheid onder 'de Westeigke bondgenoten
sen hard en meedogenloos maar doeltref-als er reeds is, kunnen leiden,
fend is ingedgkt. Niets wijst er op, dat de
Russen hun greep op een der satellietsta
ten hebben verloren, of die niet nog vaster
zouden kunnen klemmen als ze dat nodig
achten. Moskou zal er wel op gerekend
hebben, dat haar milder politiek schokken
in Oost-Europa zou veroorzaken, misschien
zgn ze sterker geweest dan men er heeft
vermoed, maar als het Westen Moskou met
rust laat is er geen reden aan te nemen
dat de ontwikkeling catastrophaal voor de
Russen zal worden.
TAE lust om met Duitsland samen te wer-
ken in een Europese Defensie Gemeen
schap kreeg in Frankrgk een nieuwe
knauw door een felle anti-Franse demon
stratie in de West-Duitse Bondsdag.
Bg de behandeling van het Londense
schuldenverdrag in de Bondsdag werden
wel de overeenkomsten met de Ver. Sta
ten, Eftgeland en Denemarken goedge
keurd, doch die met .Frankrgk verworpen.
W&l slaagde dr Adenauer er de volgende
dag in een meerderheid te overreden ook
het' verdrag met Frankrijk te aanvaarden,
maar veel kwaad was er al gesticht. Te
meer omdat de Bondsdag, op de commu
nisten na, zich verenigde met een socia
listische motie waarin geëist^ werd dat de
feiteigke afscheiding van het Saargebied
Een hittegolf in het Noordwestelijke deel
van Pakistan heeft alleen al in het district
van Pesjawar aan 621 persnen het leven ge
kost, zo heeff een hoge politiefunctionaris al
daar meegedeeld. In berichten van de plaat
selijke pers wordt echter van duizend doden
gesproken.
In Pesjawar (150.000 inwoners) zijn volgens
de politie 111 personen bezweken. In de
districtsziekenhuizen zijn 500 personen met
een zonnesteek opgenomen.
schreven hierboven „als het Wes-
daarmee een der gevaarigke factoren in
de situatie. In ons vorig overzicht hebben
We reeds de Amerikaanse senator Wiley
aangehaald, die de Russen maar wilde
voorschrgven Duitsland te ontruimen, de
legers der satellietstaten te ontbinden en
Polen zgn vrgheid te geven.
Sedert dien zgn uit de Ver. Staten meer
van dergeigke uitlatingen gekomen, in die
mate zelfs dat president Eisenhower ter
geruststelling van zgn Europese bondge
noten openigk moest verklaren, dat Ame
rika niet denkt aan daadwerkeigk ingrg-
pen in de verhoudingen in Oost-Europa.
Het is gelukkig, dat de president deze uit
latingen heeft gedesavoueerd, want ze zgn
op velerlei wgzen gevaarigk. Ze wekken
de indruk, dat Rusland militair zwak is,
een onbewezen stelling, terwgi juist de
Amerikaanse leiders herhaaldeigk verze
kerd hebben, dat Rusland zeer sterk is, ook
in de lucht en wat atoomwapenen betreft.
TOUR DE FRANCE 1953. De 4e etappe werd 6 Juli gewonnen door de
Nederlander Gerrit Voorting.
Foto: v.l.n.r.; Wout Wagtmans, Gerrit Voorting en Thgs Roks.
AbonnemenUpriji
f 1.50 per kwirta»! bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Beter voorkomen dam.Een schade van
enige tonnen is op het vliegveld Ypenburg
op het nippertje voorkomen door snel in-
grgpen van Avio-Diepen’s eigen brandweer
toen het staartgedeelte van een der vele
Dakota’s van de Amerikaanse luchtmacht
die daar in groot onderhoud zgn, had vlam
gevat.
Doot trein gedood. Woensdagmorgen is
op een onbewaakte overweg tussen Putten
en Ermelo de 75-jarige mevr. K. Geurts
van de Pol door een sneltrein gegrepen en
op slag gedood, zg was op weg naar een
zieke zuster in Ermelo.
Verjfilchte verzekering tot f6000? De re
gering heeft in verband met de voorgeno
men compensatiemaatregelen voor de a.s.
huurverhoging advies gevraagd aan de
Stichting van de Arbeid over verhoging
van de loongrens tot 6000 gulden voor de
sociale verzekeringen, die onlangs al ver
hoogd is tot 5025 gulden.
2-jarige gedood onder boerenkar. Het 2-
jarig dochtertje van de familie Bennen
broek uit de Zeilberg (gem. Deurne) is
Dinsdag door een passerende boerenkar,
die geladen was met zandzakken, gegrepen
en gedood. De voerman had het meisje,
dat met een broertje langs de zandweg
liep, niet opgemerkt.
Crltlek op zorg voor Ambonezen. Het
maatschappeigke werk onder de uit Indo
nesië gerepatrieerden en de Ambonezen
wordt op veel te koele en ambteigke wijze
verricht, zei Dinsdagmiddag dr. I. A. Die
penhorst (a.r.) in de Eerste Kamer tgdens
de behandeling van de begroting van mi
nister van Thiel. De heer Diepenhorst had
op dit beleid veel critiek: met de huisves
ting in pensions en woonoorden is het droe
vig gesteld.
Ook Maastricht in hell-net. De Maastricht
se gemeenteraad heeft besloten een con
tract aan te gaan met de Sabena^ tot ves
tiging van een helicopterverbinding. Deze
zal Maastricht inschakelen in de interna
tionale luchtverbindingen met Rotterdam,
Antwerpen, Brussel, Luik en Keulen.
TN Frankrgk, waar premier Laniel al
x weer moeite heeft zgn parlementaire
meerderheid achter zich te houden, nu hg
bepaalde financiële maatregelen wil door
voeren,kan de voorstelling van zaken, als
of Rusland totaal verzwakt is, slechts die
groepen aanmoedigen welke van de Euro
pese defensiegemeenschap niets moeten
hebben. Er zgn zelfs Fransen die alweer
denken aan een samenwerking, zoals er
vóór 1914 en in de eerste jaren van "we
reldoorlog I tussen de republiek en het
Czarenrgk bestond en welke bedoelde
ten Moskou met rust laat” en noemen I Duitsland onder de knie te houden. Zulk
een samenwerking igkt nu fantastisch,
maar er zgn heel wat Fransen die menen,
dat Frankrgk nog altgd een mogendheid
van de eerste rang is en het met alle mid
delen die rol willen doen behouden.
Diep teleurgesteld zgn deze Fransen ook
over het feit, dat Amerika de Franse po
sitie als koloniale mogendheid eer heeft
ondergraven dan heeft helpen handhaven.
Als Pargs thans, gedwongen door de om
standigheden, aan de Indo-Chinese staten
onafhankeigkheid in zo ruime mate als in
het raam der Franse Unie maar mogeigk
is, wil toestaan, wrokken dergeigke Fran
sen, dat Frankrgk eigenigk door de hou
ding van Washington tot dit soort conces
sies gedwongen wordt. Het igkt wat on-
biligk, het is ook helemaal niet zeker, dat
de Indo-Chinese staten tevreden zullen zgn
met wat hun nu op papier wordt geboden,
maar het is tekenend voor de verhouding
Frankrgk-Amerika, dat vele Fransen zulke
gedachten koesteren.
Wegwgzers. Aan de opstelling van weg- zgn eeuwfeest vieren. Dit zal gepaard
wgzers heeft de A. N. W. B. in het afge- gaan met de officiële ingebruikneming van
lopen jaar weer bgzonder veel zorg besteed.
Er werden bggeplaatst 206 wegwgzers,
226 richtings- en voorrichtingsborden en
186 paddestoelen. Uit. December waren er
zodoende in ons land 4586 wegwgzers, 1457
richtlngsborden, 400 voorrichtingsborden
en 2406 paddestoelen.
Geen gereglementeerde roulette. De minis
terraad heeft zich opnieuw beraden over de
vraag of het al dan niet wenseigk is ge
reglementeerde speelgelegenheden toe te
laten in enkele op 't buitenlandse vreem
delingenverkeer ingestelde plaatsen. Daar
bg is tenslotte besloten, niet op de voor
stellen aangaande een gereglementeerde
roulette in te gaan.
100 jaar K. N. M. I. Naar het ANP ver
neemt, zal ’t Koninkigk Nederlands Mete
orologisch Instituut in de Bilt volgend jaar
