w.
5 DE FREULE-PARTIJ IN HET GOUD
mj ’k Heb even geaarzeld bfl het neerschrijven van dit opschrift. Immers
Jr de „Freule-partij”’ en het „goud” zijn reeds van de aanvang af zo nauw
Martinytoer
De Freulepartij: hoogtij voor de jeugd en
familiefeest der kaatsminnende ouderen
De Frelle van Wommels
Fan de
Freulepartij 1903-1953
l
&4R
Streekblad voor West-
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Bolsward
I
I 4
Tj.deJ.
en Zuidwest Friesland
Uitgave van
Dinsdag 4 Aug. 1953
No. ÓO
49e Jaargang
Bolswards Nieuwsblad
i
sanna
1. van
iga.
r van
ar Da
ieuw-
r uur
ilver-
Mak
te en
Wol-
Har-
3 uur
A..
ng.
1.45
FYT.
ir Da
Vla-
heer
ir Ds
1 van
r Ds
orttjk
Veen
a Bh-
Kor
in Jo-
uwar-
ter.
I uur
i Epe
Snoek
'er.
rman
«i In
iklng
It lükt sportive bannen hechter,
Hwant ek de ftlden bliuw’ net Ifl;
Gjin krilch is auverder en echter
As dizze jongeskeatsparttf.
De sport hat glans dermei blhelle,
Soks waerd allinken lepenbier.
Neat op dat mêd boppe „De Frelle”,
't Hat bliken dien! yn fyftich jier.
Wy groetsje de eal frou, lang forgrize,
Yn ’t nije wralddlel fier oer sé,
Har byld mei great en Ijocht forrize,
Har del is Wommels’ greatste pré.
Wy kinn’ de takomst net forspelle,
Mar hoopje jonge Friezen fier,
Doch lang jim bést noch foar de frelle,
Allyk jim ’t toanden, fyftich jier.
J. VAN HOUT,
Burgemeester van Hennaarderadeel.
Bitsjutting soe stilwei oanboazje,
De keatssport is dertroch opboud;
In fül bigear nel de haloazjes,..
It nikkel, it sulver en It goud.
Parturen ré har op to stellen,
Hja laltsje, yn It foarütsicht, bller,
Hja witt’ dy prlzen. sklnkt de frelle,
Hja die dit nou al fyftich jier.
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
For-
jkstra
lame-
1953.
n’ Ak-
Oppe-
le, zv
k.
l der
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
A.).
ir Ds
jen, v.
Tietje
Mul-
echtg.
Ie.
ren.
1 van
imers
srdam
dat men sizze moat, dit kin net lan-
met zfln grote liefde voor de kaatssport,
het tijdige met het eeuwige verwisseld. Hr
ruste in vrede. Zijn nagedachtenis zal bij
leder, die hem heeft gekend, steeds In hoge
ere blijven.
Zijn werk werd na zijn overlijden voortge
zet door zijn zoon Petrus Hlemstra, die met
zijn liefde voor het onderwijs, ook de liefde
voor de kaatssport van zjjn vader had mee
gekregen. Ondanks het feit, dat hjj van
wege zijn aanstelling als Hoofd der School
uit Wommels moest vertrekken, is hjj toch
bjj de Freulepartij nauw betrokken. HU
verzorgt alle correspondentie met Freule
de'Vos van Steenwtjk.
Ook is de heer P. Hlemstra al jaren lid
van het Hoofdbestuur en wedstrijdleider
van de K. N. K. B.
In 1911 won de heer P. Hlemstra op de.
FreulepartU ’t zilveren horloge met Julius
Gorter en Auke Wiersma, slechts één slag
waren ze verwijderd van het goud; op de
stand 5-5 6-6 tegen hun buren Oosterend,
in welk partuur Laas Bonnema op de voor
grond trad.
1953.
ra en
Jozef
Ldskje
7 Wil-
idega.
lorrit-
Tjitse
;*ti te
v Ple-
i’iaam
>r er
Aan de jubileumwedstrijd te Wommels ne
men de volgende 46 parturen deel:
Pingjum, Bolsward, Zweins, Terzool, Fra-
neker, Sexbierum-Pietersbierum, Deinum,
Marssum, Dongjum, Kimswerd, Tzum,
Warga, WUtgaard, Wflnaldum, Menaldum,
Wommels, Lieve Vrouwen Parochie, "Win-
sum, Emmeloord, BlUa, Schalsum, Baard,
St. Anna Par., Oosterlittens, Harlingen,
Witmarsum, St. Jacobi Parochie, Peins,
Wier, Hltzum, Hulns, Rauwerd, Stlens,
Ried, Hulzurn, Berllkum, Makkum, Ach-
lum, Jelsum, Leeuwarden, Oude Blldtztfl,
Hflum, Roordahuizum, Arum, Sneek en
Beetgum.
Twee keer mocht Master O. Hlemstra het
beleven, dat de gouden klokjes In Wom
mels bleven; In 1920 door E. de Groot, J.
Krips en R. Roersma en in 1925 doo
Romke Pagels, Ale Tjallema en Titus de
Haas.
Drie keer is de Freulepartij niet doorge
gaan, n.l. In 1914, bij het uitbreken van de
eerste wereldoorlog en in 1943 en 1944 in
de 2de wereldoorlog. In 1945 werden aan
de winnaars diploma’s afgegeven, daar er
toen geen gouden horloges waren te krij
gen; deze konden later voor horloges wor
den ingeruild. Ook in 1942 werden geen
horloges uitgereikt, maar luxe voorwerpen.
Er zal worden getracht, de winnaars Me
naldum en Franeker, alsnog in het bezit
te stellen van gouden en zilveren horloges.
De Freulepartjj is niet alleen een hoogtij
dag voor de jeugd, maar er komen elk jaar
duizenden kaatsliefhebbers naar Wommels
uit dé gehele provincie en ver daarbuiten.
Het is één groot familiefeest, en allen,, die
daar geregeld komen, zouden deze dag
voor geen geld willen missen.
Zo staat dan a.s. Woensdag in het teken
van het gouden jubileum. Van de heer P.
Hiemstra vernamen wij, dat de Freule met
plannen rondliep, deze dag luisterrijk te
doen vieren, maar op zijn laatste, reeds ge
ruime tijd geleden, schrijven aan de Freule,
had hij tot de vorige week Donderdag nog
niets gehoord, zodat deze feestviering tot
dan nog op losse schroeven staat.
Intussen zal de kaatsver. „Wommels” aan
deze dag in ieder geval een feestelijk tin
tje geven.
’s Morgens half negen wordt er, voorafge
gaan door het plaatseljjk muziekcorps een
optocht door het dorp gehouden, waaraan,
buiten bestuur, keurmeesters enz., ook de
eerste 8 parturen van de lijst zullen deel
nemen.
Van deze plaats wensen wfl de kaatsver-
eniging „Wommels” van harte geluk met
dit gouden jubileum. Wfl hopen, dat een
heerlijk zonnetje deze grote dag ons het
verblijf op het gezellige kaatsterrein aan
genaam mag maken en onze jongenskaat-
sers door felle en sportieve strijd deze dag
tot in lengte van jaren voor haar behou
den mag blflven en zij, evenals Woensdag
j.l. de P.C. te Franeker, eenmaal het 100-
jarig bestaan mag vieren.
Tot Woensdag In Wommels.
Har namme bleau bikind, alteast en
Hiel FryslAn soe dy klear forstean,
Hja stipet it jiertlks jongeskeatsen,
Yn wide omkriten heech forneamd.
Dy sportdei bigong mei to tellen
As Wommels moaiste doarpsfortier,
It geastlik stAnbyld fan de frelle,
Oprjochte, hjoed foar fyftich jier.
In Augustus 1902 werd in Wommels de
jaarlijkse van Lycklama-partiJ gehouden;
de prijzen hiervoor werden altijd geschon
ken door Jhr. van Lycklema. Hierbij was
als toeschouwster tegenwoordig Freule
Clara J. de Vos van Steenwijk. Ze voelde
zich dermate aangetrokken tot het oude
Friese balspel, dat ze na afloop aan Mas
ter O. Hiemstra, voorzitter van de kaats
ver, „Wommels” kwam vragen, of ze ook
iets voor de kaatssport kon doen.
Deze, met een grote liefde voor het kaat
sen, en zo mogelijk nog groter liefde voor
de jeugd, greep direct deze kans, om met
de Freule de basis te leggen voor een per
manente kaatsdag voor de jeugd, die elk
jaar in WJommels zou worden gehouden.
Zo was dan de Freule-partij ontstaan. In
de loop der jaren is deze dag uitgegroeid
tot een hoogtijdag voor de jeugd. Wat de
P.C. te Franeker is voor de oudere kaat
sers, is de Freulepartij te Wommels voor
de jongens. Elke jongen beschouwt het als
een grote eer, in Wommels mee te mogen
kaatsen. Nog groter eer is het, hier een
prijs en zo mogelijk de prijs te mogen
winnen. Bij alle kaatsers en oud-kaatsers
soms met kasten vol eretekens en prijzen
neemt een gouden horloge, gewonnen
Wommels, nog steeds een ereplaats ir
Zonder de vele anderen, die in de loon
50 jaar een werkzaam aandeel hebben gr
had in deze jaarlijks terugkeren’de hoog
tijdag, moeten we toch even st’l staan b'
de twee oprichters, n.l. Freule de Vos va
Steenwtjk en „Master” O. Hiemstra.
De „Freule” is ruim 40 jaar geleden naar
Canada vertrokken; ondanks haar leeftijd
van 83 jaar geniet ze nog steeds een goe
de gezondheid, en haar belangstelling voor
de kaatssport is, ondanks haar 40-jarivr
scheiding van het „Heitelfin” nog onver
minderd.
Al die 50 jaren zijn de hoofdprijzen, 3 gou
den horloges, steeds door de Freule, ge
schonken. Ze voert, vooral in de zomer
maanden, een geregelde correspondentie
met de zoon van Master Hiemstra, de he°-
P. Hiemstra, hoofd der school van Win-
sum, die haar steeds op de hoogte houdt
van wat er in de kaatswereld en in het
bijzonder de Freule-partij betreffende, om
gaat.
Dan komen we de onvergefelijke „Master”
O. Hiemstra in de herinnering terugroe
pen van de zeer velen, die hem hebben ge
kend. Master Hiemstra had een grote lief
de voor de jeugd. De duizenden “jongens,
die in de loop der 50 jaar in Wommels heb
ben meegedaan, zullen hun hele leven de
beste herinneringen aan hem bewaren.
Niet alleen voor de prijswinnaars, maar
voor allen had hij een vriéndelijk woord.
Sprong er al eens een jongen uit de band,
een enkel woord of vermanend gebaar van
Master Hiemstra was voldoende om de
zondaar weer in ’t gareel te brengen.
Ook heeft hij persoonlijk vele jongens het
kaatsspel geleerd, waaronder vele, die van
buiten de provincie kwamen en nog nooit
van het kaatsspel hadden gehoord. Een
voorbeeld hiervan is de bekende jongens-
kaatser H. van der Molen, die in 1927, uit
komende voor de afd. Leeuwarden, in
Wommels het zilveren horloge won.
In het jaar 1903, het oprichtingsjaar dér
Freule-partij, werd Master Hiemstra ge
kozen in het Hoofdbestuur van de Neder
landse Kaatsbond (nu K. N. K. B.). Van
beide mocht hij het nog beleven zijn zil
veren jubileum te vieren in 1928.
Op 72-jarige leeftijd heeft deze edele mens
H. K. H. PRINSES IRENE VIERT MORGEN HAAR VERJAARDAG
Foto Paul Huf
Bolswarder successen op de Freule
partij in de afgelopen halve eeuw.
We hebben de wedstrijdverslagen van de
kaatsver. „Bolsward” over de afgelopen 50
jaar eens nagesnuffeld. De volgende suc
cessen werden in deze periode door de
Bolswarder - jongensparturen behaald:
1919: I. Wolke, A. Wolke en B. Kroon
4de prfls.
In 1922 was het een gloriedag voor Bols
ward, toen wonnen Corrie de Way, Leen-
dert en Sjoerd Kramer de gouden horlo
ges. De volgende dag maakten de winnaars
de kransen om de hals, met het bestuur
der kaatsvereniging, voorafgegaan door ’t
Stedelljk Muziekcorps, een ereronde door
de stad.
1932. K. Falkena, H. Tlmme en J. de Haas
3de prijs, nikkelen horloges.
1934. S. Bosma, J. van Dalen en S. Pas
ma, 4de prijs.
1937. A. Roukema, J. Stormer en KI. Nieu
wenhuis, 3de prijs, nikkelen horloges.
1938'. J. Ferwerda, B. Rijpma en W. Nota,
3de prijs nikkelen horloges.
1939. J. Ferwerda, R. van der Zee en E.
Ruiter, 5de prfjs.
1941. Sj. Roukema, H. Nota en D. Mole
naar 6e prijs.
1951. F. Haanstra, P. Veldman en I. Fran
kena, 5e prjjs.
En 1953? Afwachten. Tot nu toe wil het
met ons jongenspartuur nog niet vlotten.
Toch moet ons jongenspartuur bij de
sterkste worden gerangschikt.
Jongens, zet 'm op! Jullie hebben Zater
dag j.l. in Witmarsum gezien, dat jullie
voor geen enkel partuur bang behoeven
te zijn. Zorg, dat bij deze jubileumwedstrijd
der Fïeulepartij jullie namen onder de
prijswinnaars voorkomen.
To Wommels stie roun njuntsjen Min
dert,
Yn ’t sintrum in moderne stins.
De aide gloarje gyng to’n tinder,
Mar libbet fuort yn doarpsneltins.
Alden kinn’ der jit fan foftelle,
Dat stiennen bouwurk foars en swier,
Der wenne, ünder mear, de frelle,
Hja is fuortteln foar fjirtich jier.
W met elkaar verweven, dat slechts het verwisselen van één simpele letter
voldoende zou zijn om dit opschrift zonder dat het daardoor onjuist
zou zijn te noemen een totaal andere strekking te geven, dan door
l.J mij in dit geval wordt bedoeld.
Jv Wiant het is er mij ditmaal om begonen Uw aandacht te vragen voor het
50-jarig jubileum, het gouden feest dus, van de Freule-partij, de ver-
maande kaatswedstrijd voor onze Friese jeugd, die onder auspiciën van
Uf de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond door de afdeling Wommels van
Yj die Bond wordt georganiseerd en die in de kaatswereld wordt aangemerkt
JU als een evenement van de eerste rang.
Met gouden jubileum van de „Freule-partij”!
men heuglijk feit en zeer zeker een hartelijke gelukwens waard.
W Bij het uitspreken van deze gelukwens, gaan onze gedachten hoe
\N kan het anders in de eerste plaats uit naar Freule C. J. de Vos van
iiu Steenwijk, die door haar sympathieke en royale toezegging, nu een halve
JF eeuw geleden, dit jaarlijks terugkerend festijn voor onze jonge kaatsers
W in het leven heeft geroepen en daardoor haar naam voor altijd aan'deze
wedstrijd heeft verbonden.
W „De Freule" want zo wordt zij in Wommels nog steeds genoemd
LJ die thans al lange jaren in het buitenland woont en inmiddels de
JV leeftijd der zeer sterken heeft overschreden, zal indertijd niet kunnen
hebben vermoeden, dat deze jongenskaatspartij de partij van de gou-
V» den horloges nog eens zou uitgroeien tot wat wij niet aarzelen te
Uf noemen een manifestatie van kaatsminnend Friesland!
Yj Op ongedachte wijze heeft zfl, gedrongen door haar sympathie voor de
jeugd én voor de kaatssport, een nauwelijks naar waarde te schatten
stimulans gegeven voor de instandhouding, het voortbestaan van dit oude
Fnes-natlonale spel.
JV Daarom op deze plaats een ere-saluut voor „de Freule”!
y\ Daarnaast mogen wij een harteltjke gelukwens en een woord van warme
mij waardering niet onthouden aan de Kaatsvereniging „Wommels”, die
Jv reeds gedurende een reeks van 50 jaren de Freule-partij heeft georga-
jw nlseerd. De beloning voor al deze arbeid moge worden gevonden in het
W weten, dat zij in de loop der jaren duizenden kaatsliefhebbers aan zich
v\ heeft verplicht en dat zij op haar beurt de aloude Friese volkssport op
U een niet te overschatten wijze heeft gediend!
IJr Woensdag 5 Augustus 1953, gouden „Freule-dei”
De grote dag voor Wommels, het oude terp-dorp in het hart van greide-
Friesland, Wbmmels betekent in de kaatswereld niet alleen de naam
«r van een dorp, maar veeleer een begrip! Want Wommels en de Freule-
partfl ztJn. eenvoudig niet los van elkaar te denken.
JU In Wommels zal het WJoensdag feest zijn, het gouden feest van „Freüle-
V\ de4”l
Uit alle windstreken van Friesland zullen ze komen, de jonge kaatsers,
JV om elkaar in een spontane, felle, maar sportieve strtjd te bekampen de
VA hoogste eer die er voor hen valt te behalen: het winnen van het gouden
m horloge op de Freule-partij,
Uit alle streken van ons land zullen ze komen, ouderen en jongeren,
JV vrienden van de kaatssport, om mee te vieren het gouden feest van
xjï Freule-dei!
Welnu, Wommels is gereed U in grote getale te ontvangen en roept U
een hartelijk welkom toe!
skreaune binne hjiryn bineamd. Dat dizze
hearen bliid binne mei it nije baentsje sille
wy mar net freegje, mar dat se de kou fiks
by de hoarnen nimme moatte, dat mist üs
net. Hwant hoe men de oplossing ek sjocht,
der sille nije wegen foun wurde moatte, der
sil of troch allegear meiinoar middels foun
wurde moatte om ut dit labaret to kommen.
Hwant it particulier initiatyf allinne, rédt
dit net mear op. Men stiet hjir foar for-
halding fan boukosten en bieren, troch de
tsjinstelling tusken leanen en rinten akut
wurden is. Dy lost himsels net mear op. By
de wentebou hat de oerheit millioenen
gounen bistege om yn de needposysje for-
bettering to Dringen, mar hjir is praktysk
noch neat bard. En dochs is de wierheit sa
simpel. In pleats freget kaptael en dat kap-
tael, sil it biwarre bliuwe, moat rinte en 6f-
skriuwing dwaen, neist it ünderhald. Dat is
in stelling, dy’t men rounom yn it hiele bi-
driuwslibben as in stielen wet oannimt. Mar
hjir net! Krekt by de pleatsen hat men al
sunt jier en dei de eigenaerdige opfetting
huidige, dat men lan keapet en dat de pleats
derby heart, der op ta is. In normale pleats
kostet nij grif in ton. Mei it lan derby wurdt
dit twa ton. Dat earste jild moat rinte dwaen
en men moat safolle ófskriuwe, dat der nei
forrin fan jierren wer in pleats komme kin.
Siz mar, dat dit hündert jier duorje kin, foar-
dat it safier is ik mien dat dit to lang is,
mar. toemar dan sil der buten rinte, un-
derhald en hier fan it lan, elts jier in stik
kaptael oan ’e kant lein wurde moatte, sil
der ea wer in nije pleats komme kinne. Mar
de rinte fan it kaptael yn lan en gebouwen
en it heale ünderhald fan de pleats, is al
folie mear as de wetlik tastiene hier, men
sit dan al op sawntich goune de pounsmiette,
hwer sil dan it jild weikomme, hwer’t mei-
dertiid de nije pleats fan boud wurde moat?
Ik soe sa graech ris wolle, dat de agrariërs
seis dizze fraech is ünder de eagen sjen
doarsten, hwant it is op it foarste plak nar
bilang, dat der goede moderne pleatsen
bliuwe en jit folie mear komme. Hwa helpt
de kommisje ris oan in brükber idé? Is dit
net in geskikt fraechpunt foar de boere-orga-
nisaesje en de jongerein derby? Hwa nimt
de foarstap?
Mei men de ünderskate birjuchten leauwe,
dan giet üs lan de léste jierren de goede kant
üt.
Yn de lyts tsien jier nei de oarloch is der
hiel hwat bard, en de kapteins op it boatsje
hawwe neist in bulte krityk grif de lof for-
tsjinne, dat de wolfeart fan it lan him oan
it herstellen is, ja yn bipaelde sektoren he-
ger is as foar de oarloch. Dat hat gjin lyts
karwei west en it is ek net gien sünder
swiere offers, marlis is net min slagge. Fan-
selssprekkend komme nou de dingen oan de
oarder, dy’t al sa lang yn de forkearde hoeke
lein hawwe en grif sil de nije keamerperi-
oade rounom folie biangstelling fine. Mid
dengroepen, de meardere frijheit foar it bi-
driuwslibben, hieren en rinten, in wettelike
regeling foar de 65-jierrigen, bilêstingfor-
leging, skoaljilden, greate hüshaldingen en
jit folie mear. Ik gean der hjir net op yn,
hwant dizze dingen binne fierst to polityk
foar dit hoekje. Mar der is ien ding, <fer
sil men ek net langer om hinne ritme kinne,
tinkt my sa en dat is de kwesje fan de ge
bouwen, dy’t noadich binne om in buorkerij
to driuwen. Net de lannen dus, mar de pleat-
sen vn ingere sin, dat sit hjoed noch krekt
sa fest as tsien jier lyn. Elk is it hjir oer iens,
dat in eigner fan in aid pleats net folie wiis
wêze soe en set hjoed de dei mar in nije
>leats. Dan kin er better de aide opbranne
itte en forhier it lan los. Hwant in nije pleats
cost likefolle as pleats mei lan kostje mei.
Dus dat kin net. Mar hoe dan
Giet in pleats nea tonein? Der komt dochs
in dei,
ger sa, de muorren wykje üt, de bynten
komme los to lizzen, de boel forsakt en for-
broazelt, it is net langer fortroud. Ja, der
sitte wy mei. En gjin minske wit er ried op.
Lapje en wer lapje as mei in aide fytsbin,
hwant nij, dat kin net. Der lizze hjir yn
Fryslan hiel hwat fan dy krepeargefallen,
pleatsen boud yn de jierren 1850-1860-1870,
dy’t skjin tonein bmne, hwer’t it bidriuw
winJik net mear yn ütoefene wurde kin,
mar derom bart it wol mar hwer’t nóch
hierder, nóch eigner fan wit, hoe de oplos
sing der üt sjen sil. Dat it hege tiid wurdt
nei dizze bilangryke agraryske kwesje ris in
goed ündersyk yn to stellen, mei bikend
stean.Mar der moat folie mear barre. Men
moat de moed ris haw^we oer de middels to
praten hwertroch oan dizze sike tastan in ein
makke wurde kin. Dat sil net maklik wêze,
sizze jo. Akkoart, mar wol needsaeklik! Dit
fraechstik moat oan de oarder steld wurde.
Hwant is is in great boerebilang, mar ek in
great algemien bilang, de wurkpleatsen fan
it agrarysk bidriuw, hwer’t üs lan foar in
great part op libbet, yn in reedlike tastan
to bringen, rounom hwer’t dat net sa is. En
dan doel ik wol op it foarste plak op de niis-
neamde needgefallen, mar ek op de folie
mear foarkommende pleatsen, dy’t net op
ynfallen steane, mar hwerfan de bou en de
ynrjochting al lang net mear mei de mo
derne bidriuwseasken oerien komme. Wy
tarre op in forskriklike wize yn op üs buor-
kerijbisit al mear as tsien jier. Utsein de
Steat en in inkelde stifting of Bank is it in
wite raef as der oan in pleats mear bart as
it ünderhald. Nou en al jierren lang is de
needsaeklike ófskriuwing foar kapitaelsbisit
op ’e soallen fan de skuon skreaun, men koe
der net oan tinke en men woe der net oan
tinke mar lykwols it is der en it bliuwt
er. De Grounkeamer foar Fryslan hat dizzer
dagen it initiatyf nomd ta t bineamen fan
in kommisje, dy’t opdracht krige hat dizze
frage ünder cagen to sjen en to kommen
mei in plan, hwertroch de oplossing bisocht
■wurde kin. In stik as trije praktyske boeren,
de hearen de Visser, C. Boersma en Hylkema
fan Harich, neist Notaris Y. K. de Boer en
de Konsulent foar Groun en Hierkwesjes,
de heer Ir Tonkes, mei Mr Hoogland de
secretaris fan de Grounkeamer en ünder-
