I
T
GISTING IN DE ARABISCHE WERELD
KRIS-KRAS door Nederland
MOSSADEQ TEN VAL GEBRACHT
1"
7
No. 65
Vrijdag 21 Aug. 1953
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave
Drukkerij Fa. A.J.OS1NGA
B o 1 s w a r d
van
üs hjoed
to sizzen
Rebellie tegen de sultan van Marokko
Amerikaanse hulp thans in hoofdzaak voor Azië
Sjah weer terug naar Perzië
nr-
Moskou poogt Duitse verkiezingen te
beïnvloeden
Strijd van 9 uur in Teheran kostte 300 mensen
het leven
Lands wijs - Lands eer
Buitenlands Overzicht j
1
7^:77 w*-F
L_
49e Jaargang
Bolswards Nieuwsblad
1 op.
as in
nea-
jrüke
earst
>t to
i” sei
ijoerd
ig op
n© de
PIET.
se de
vloed in de regering kragen, dan is dat
ar hja
schel,
Wrede tonelen in Teheran.
4
olgd.
'is I
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
sk en
joerd
t der
iu lei
an ’t
an en
dofke-
selde
'er ta
In de straten van Teheran, waar tot voor kort nog de kreet „Weg met
de Sjah" klonk, juicht de menigte thans weer „Leve de Sjah”.
In een strfld van 9 uur tussen loyale legereenheden en aanhangers van
Mossadeq, behaalden de troepen, die de Sjah trouw waren gebleven, de
overwinning. Maar de tol, die deze omwenteling heeft geëist, is niet
licht: 300 doden en honderden gewonden.
Geen schip wordt meer gelost,
Fabrlekspoort dicht gelaten,
Als brengers van de post
Fungeren dienst-soldaten.
Laniël wil, plichtsbereid,
In elke bocht zich wringen,
Spaart heel graag kool en geit,
En gaat dan zachtjes dwingen.
Maar 't blijkt hem telkens weer,
Er is niets van te maken,
Want Frankrijk meent lands eer?
Men wint de slag met staken.
Zet één man druk aan ’t werk,
Om elke noot te kraken,
Zoiets is al te sterk,
’t Zal op de duur niet smaken.
Men raakt vermoeid in ’t perk,
Wijl anderen je nog laken,
Kiest elk ’t vacantie-merk,
Laniël ga ook maar staken!
rhüs-
slot,
hjir
nder-
iltten
hjir
mar
irous
tafel
list in
m kin
oare»
jenöch
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Frankrijk zit in de knel,
Er moet bezuinigd worden;
Dreigend staat voor Laniël
Een ontevreden horde.
Men lokt hem uit de tent,
Regeer maar bfl decreten!
Wijl kan heit parlement,
Vacantie zorg vergeten.
Voor hem een zware eis,
Om nieuw op dreef te raken,
Want Frankrijk ging lands wijs!
Op alle fronten staken.
r.”
iepe.”
kkens
et om
n ver
laten
18 tot
gehou-
pulse”
,n van
Is.
■delflke
leense,
zullen
et een-
Lucht-
dood.
eerste
g cent,
n Zon-
room-
len zijn
erk en
ïfatsoe-
uren of
als hi
•huizen,
id moe
t en je
iij jullie
MOSSADEQ
de voortvluchtige
dictator
>arge
i. De
dat
i hiel
apten
ie üs
trille
jwitte
iwer’t
1 oan.
i hja
en in
r.
man,
k der
dochs
protes-
komen;
lamen!”
L
eneden-
gehad
oen be-
uitscha-
ülderde.
a hoog-
>or veel
ke Zon-
af Har-
iuis, de
tierend
van de
i omge-
egen de
i. „Kom
ke dood
jriginele
an Har-
Dér
prot-
deze laatste landen, waaronder Engeland,
ter conferentie gaarne meer dan alleen de
Koreaanse kwestie willen behandelen, ze
willen de voelhorens eens uitsteken naai
een meer algemene regeling der geschillen
in Azië. Amerika acht echter de tijd daar
voor nog niet gekomen, het wil eerst zijn
eigen positie en die van de landen in Azië
die Amerikaanse leiding willen aanvaar
den, verder opbouwen om vanuit een ster
ker stelling met de tegenstanders te kun
nen onderhandelen. De versterking van de
Amerikaanse economische en militaire
hulp aan landen in Azië past in dit doel.
Ten slotte dient gewag gemaakt te worden
van een onvriendelijke rede van premier
Malan van Zuid-Afrika tegen India. Hfl
verweet dit dicht bevolkte rijk penetratie-
pogingen in Afrika. India heeft het trou
wens ook bij de blanken in Kenya verkor
ven, zij verwijten Nehroe dat hij in zijn
redevoeringen feitelijk de Mau Mau-bewe-
ging aanmoedigt.
Het gist in de Mohammedaanse wereld. In Marokko hebben de pro Franse
stamhoofden onder leiding van de machtige pasja van Marrakesj de
sultan, die aan de zijde van de Marokkaanse nationalisten staat, van zijn
rellgieuse rechten vervallen verklaard en een nieuw religieus hoofd aan
gewezen. Kennelijk was de bedoeling een nieuwe sultan aan het bewind
te brengen, doch de Fransen die door het optreden van him Marokkaanse
vrienden in een moeilijk parket geraakt zijn, schijnen dat voorlopig te
hebben verhinderd. Zij hebben wel van de gelegenheid gebruik gemaakt
de sultan allerlei bevoegdheden te ontnemen en hem daarna steun be
loofd tegen hun eigen vrienden. Blijkbaar hebben de Fransen dus niet
direct de hand gehad in het optreden van de pasha van Marrakesj.
Deze en zijn vrienden beschouwen waarschijnlijk de nationalistische be
weging in Marokko als gevaarlijk voor hun eigen positie als feodale heren
en wilden deze sultan die de nationalisten goedgezind is terzijde stellen.
Té laat met zijn excuus.
De sjah was gisteravond in Rome bezig
niet het charteren van een vliegtuig. Hij
was voornemens hedenmorgen naar Perzië
terug te keren.
Er is in 24 uur wel heel wat veranderd.
Dinsdag kwamen de sjah en zijn echtge
note bijna onopgemerkt m Rome aan. Er
stonden op het vliegveld wat verslaggevers
en twee Italiaanse ambtenaren van lage
rang. Van de leden van de Perzische am-
oassade liet niemand zich zien. Zij zul-
1 len er nu spijt van hebben. De zaakgelas
tigde van Perzië, Nezam Khadje Noury,
liet de sjah door middel van zfln secretaris
weten, dat hfl werkelijk er niet officieel
van op de hoogte was gesteld, dat de sjah
naar Rome was gekomen. Hfl bevond zich
zelf in een naburige badplaats, dus
naar Europa. Een besluit dat geheel over
eenkomstig de wil van de meerderheid der
republikeinse fractie in het Amerikaanse
Congres is, die Azië van groter belang voor
de Ver. Staten acht dan Europa, dat gaan
deweg voor zich zelf moet zorgen.
„Maar natuurlijk stond Zijne Majesteits
ambassade geheel tot zijn beschikking”.
De zaakgelastigde is waarschijnlijk te laat
met zijn excuus.
De Italianen, volkomen onverschillig bij de
aankomst van het Perzische staatshoofd,
zijn plotseling in geestdrift.
Rond het zwaar versterkte huis van Mos-
sadeq is zeer zwaar gevochten. Tenslotte
sloegen de ongeveer 350 soldaten van Mes
sadeq’s lijfwacht op de vlucht. Velen van
hen werden gestenigd of onder de voet ge
lopen.
Volgens enkele persberichten werden dit
huis en de woningen er naast, die aan de
zonen van Mossadeq behoorden, geplunderd
en in brand gestoken.
Bij dit huis speelden zich harde en wrede
tonelen af. De luitenant-adjudant van Mos
sadeq, kolonel Azatollah Momtaz, die de
staatsgreep van Zahedi van Zondag had
verraden, werd door de woedende menigte
gelyncht. En de commandant van zijn lij -
garde, kolonel Daftari, onderging eenzelf
de lot.
Dy’t slop is yn syn wurk, is in broer
fan de trochbringer.
iswaar zfln eis laten varen dat Rusland
niet tegenwoordig zal zijn en als Noord-
Korea en Rood China dat wensen zal Mos
kou worden uitgenodigd, maar terwijl wfl
dit schrijven, is er nog altijd verschil van
mening tussen Amerika en Engeland over
de kwestie of India moet worden uitgeno
digd. Met Engeland hebben Canada,
Australië en Nieuw Zeeland een resoluti
ingediend, waarin aangedrongen wordt o
toelating van India. Het Gemenebest is
onderling dus eens.
We hebben in ons vorig overzicht over deze
kwestie geschreven en staan er dus thans
T>E Franse regering ziet echter in dat dit
■*-' tot grote moeilijkheden in Marokko
zelf zal kunnen leiden, terwijl het ook de
Arabische landen, die al spreken over een
klacht bij de Ver. Naties, nog meer tegen
haar in het harnas zou jagen. In Amerika,
dat terwille van zijn bases in Marokko
groot belang bfl rust in dat land heeft, zou
ook maar het vermoeden dat de Fransen
met slinkse middelen him koloniale positie
in Marokko trachten te handhaven, worden
aangewakkerd.
Het door binnen- en buitenlandse zorgen
gekwelde Frankrijk kan er in leder geval
moeilijk nog een burgeroorlog in Marokko
bij hebben, nadat het zich reeds door zwak
heid gedwongen zag de Indo Chinese staat I
Cambodja practisch volledige onafhanke
lijkheid te garanderen.
In de eerste plaats moet Parijs thans
trachten de binnenlandse rust te herstel
len en dat is al moeilijk genoeg voor de
regering-Laniël, die wel de grieven der
stakende arbeiders erkent, maar met een
lege schatkist er niet voldoende aan tege
moet kan komen. De hervorming van het
belastingstelsel, waarbij geen belangen van
bepaalde groepen meer worden ontzien,
zou eigenlijk de eerste stap tot verbetering
moeten zijn. Maar de partijen, waarvan
Laniël op steun rekent maken dat onmo
gelijk. Zoals het thans gaat, speelt men de
communisten in de kaart en zal de ar
beidsonrust voortduren, ook al voelen de
arbeiders, dat de stakingen ook voor hen
zelf zeer ernstige gevolgen hebben.
Terecht heeft president Eisenhower er in
zijn eerste verslag aan het Congres op ge
wezen, dat Frankrijk en Italië waar de
christendemocraat Pelle in arren moede
slechts een zakenkabinet heeft kunnen vor
men, dat een tijdelijk karakter heeft tot
er weer eens een meerderheidsvorming mo
gelijk zal blijken, welke een regering vol
doende kracht zal geven om hervormingen
door te voeren nog grote communisti
sche partijen hebben omdat de arbeiders er
onder zeer slechte omstandigheden leven.
in geheel Duitsland afwijzen en eerst de 1
vorming van een soort coalitieregering
willen, bestaande uit parlementsleden uit
beide delen van Duitsland, dus een half
communistisch-half anti-communistisch be
wind, dat zou moeten vaststellen, welke
partijen democratisch genoeg zouden zijn
om ‘aan de verkiezingen voor een nieuw
regering van een herenigd Duitsland deel
te nemen. $Iet is heel duidelijk, dat r’e
Russen werkelijk vrije verkiezingen n
Duitsland niet aandurven, en de West-Duit-
se soclaal-democraten voelen voor dit on
derdeel van de Russische voorstellen dan
ook niets. Maar de nota van Moskou bevat
voorts nog wel genoeg lokaas om deze
soc.-dem. te sterken in hun afzijdige hou
ding jegens de Europese Defensie Ge
meenschap en hun een ruggesteun te ge
ven in him verkiezingsstrijd. Waarbij zij
een handig gebruik maken van het feit dat gevens over de handelsbesprekingen en te-
de Oost-Duitse bevolking op 17 Juni heel vens met berichten over de toestand in
duidelijk heeft laten merken dat zfl het verscheidene Franse plaatsen.
voor Parfls en voorsteden kunnen weer
worden verzonden, echter met dien ver
stande, dat met vertraging in de uitreiking
rekening dient te worden gehouden. Brie
ven, briefkaarten en luchtpostpakketten
voor overig Frankrijk worden per vliegtuig
naar Parijs verzonden en aldaar bewaard
tot doorzending mogelijk is. De verzending
van correspondentie zoals drukwerken enz.
die per trein geschiedt, is voorshands nog
uitgesloten.
rpERWUL de Grote Drie blikbaar een-
x stemmig zijn in hun oordeel over de
nieuwe Russische nota inzake ’n conferentie
over Duitsland en over het overleg met
Rusland betreffende een verdrag met Oos
tenrijk, ontbreekt deze nog in hun houding
ten opzichte van de politieke conferentie
over Korea. De algemene vergadering der
Ver. Naties is nu bijeen om deze voor te
bereiden, dat wil zeggen te bepalen wie er
aan zal deelnemen. Amerika heeft nu wel-
Naar verluidt hebben de aanhangers van
de sjah ook gezegevierd in Tabriz, de voor
naamste stad van Azerbeidsjan en In Isfa
han, Perzië’s grootste Industriestad en
bolwerk van de communisten.
TAEZE verschuiving van het accent van
de Amerikaanse hulp komt Europa
thans wel zeer te onpas. Niet alleen g&-
raakt de economie van Frankrijk door de
aanhoudende stakingen meer en meer
achterop, men krijgt ook de indruk dat de
ontwikkeling van de economische toestand
van geheel vrij Europa minder gunstig
verloopt dan de laatste jaren. Maar dit is
i niet het ergste. Dat zijn de gevaren, welke
de opbouw van het Europese defensiesy-
steem bedreigen. Niet alleen door de uit
holling van binnen uit van Frankrijk maar
ook door de onzekerheid welke West-
Duitslands deelneming aan de Europese
Defensie Gemeenschap omringt.
Zoals bekend, zullen de verkiezingen, wel
ke op 6 Sept, in West-Duitsland worden
gehouden, daarover beslissen,. Blijft de re-
gering-Adenauer aan dan is een Duitse bij
drage aan de Europese defensie verzekerd,
zouden echter de soc.dem. een zodanige
j winst behalen dat zij een overwegende in-
j vloed in de regering krijgen, dan is dat
zeer onzeker. Het is te begrijpen, dat Rus
land zijn uiterste krachten inspant om in
schakeling van West-Duitsland in de West-
Europese defensie waarvan het waar
schijnlijk de kern zou gaan vormen nu
Frankrijk zich zo zwak toont te voor
komen. In dit licht moet men deze nota
zien, welke Moskou aan de Grote Drie ge
richt heeft en waarin voorstellen worden
gedaan voor een vredesconferentie over
Duitsland. In wezen zijn deze voorstellen
voor het Westen onaanvaardbaar, alleen al
omdat de Russen nog eens het houden van zijn 137 schapen, die aan rotkreupel leden
vrije verkiezingen onder neutraal toezicht naar het abattoir te Alkmaar gebracht.
Hiermede zag de veehouder zijn gehele
schapenstapel verdwijnen. Voorlopig zal hij
ook geen schapen op zijn besmette land
mogen houden.
De sleepboot „Noord-Holland” van de fir
ma Wijsmuller te IJmuiden is Zaterdag uit
Delfzijl vertrokken naar Rangoon met twee
lichtschepen op sleeptouw. De regering van
Birma had bij een werf in Foxhol deze
schepen laten bouwen.
Berichten uit Frankrijk per postduif. Met
succes heeft de heer L. Fokkema, direc
teur van een fabriek te Culemborg, gebruik
gemaakt van postduiven tijdens een zaken
reis in Frankrijk, waar, zoals bekend, alle
postverkeer ten gevolge van de staking is
verlamd. Het oude beproefde middel bleek
feilloos te werken en geregeld komen de
snelle postduiven naar het kantoor met ge-
1 wat hat Gabe Skroar
rpERWIJL dan in Marokko een aantal
A invloedrijke pashas de sultan niet meer
erkennen als hun geestelijk leider, ageert
in Turkije een fanatiek Mohammedaanse
partij tegen de regering. Zij wil van Tur
kije weer een Islamietische staat maken
en de regering heeft deze groep alle poli
tieke bedrijvigheid moeten verbieden om
dat zfl revolutionnaire plannen zou trach
ten door te voeren. Het is deze groep welke
verwant is met groeperingen, welke in
Perzië en Pakistan optreden. In Perzië
heeft zfl anti-Engels als zij is, lang achter
Mossadeq gestaan, later is er een verwij
dering gekomen en het zal belangwekkend
zijn na te gaan hoe deze groep zich nu
zal gedragen, nu Mossadeq, na de mislukte
staatsgreep van de Sjah en diens vertrek,
er het rijk alleen heeft en zich meer en
meer in de armen van Rusland gaat wer
pen. Zal zfl, die ook allerminst pro Rus
sisch is, nog eens een tegenspeler van for
maat tegen Mossadeq worden?
In Pakistan is het deze fel Mohammedaan
se groep, die om de Kasjmir-kwestie naar
oorlog met India drijft. Zij vindt voor haar
optreden stellig aanmoediging in het wei
nig tegemoetkomend gedrag van premier
Nehroe van India jegens Pakistan inzake
Kasjmir, dat voor Pakistan ook econo
misch een levensbelang is en als overwe
gend Mohammedaans land eer bij Pakistan
dan bij India behoort. Het is niet mogelijk
de betekenis en omvang van dit fel Mo
hammedaanse streven in velerlei landen,
dat zich in allerlei vormen openbaart en
vaak ook slechts in het geheim werkt, te
beoordelen, het kan slechts gesignaleerd
worden als een der bronnen waaruit nieu
we verrassingen en zorgen voor een reeds
zo zwaarbeproefde wereld kunnen voort
vloeien.
Dit felle Islamietische streven damt me’
uiteraard niet in met de economische h
aan achterlijke landen, waarmee president
Eisenhower terecht meent de verspreiding
van het communisme in dergelijke land
te kunnen tegengaan.
Zoals wij reeds hierboven meldden, heeft
de president daarover in zijn eerste ver
slag aan het congres geschreven. Hij wees
er op, dat zowel de economische als mili
taire hulp van Amerika thans voor een be
langrijk deel naar Azië gaat en minder
sporingsdienst van de PTT en de rijks
politie hebben te Haren (Gr.) een geheime
zender in beslag genomen. De drie exploi
tanten, K. B. en P. P. uit Hoogezand en
H. L. uit Slochteren zijn gearresteerd.
Twaalf gevallen van typhus te Hengelo.
Twaalf jongens, die per boot een tocht naar
Limburg hebben gemaant en daarbij ook
in het buitenland vertoefden, worden op 't
ogenblik in het katholieke ziekenhuis te
Hengelo verpleegd, omdat zij typhus heb
ben opgelopen, waarschijnlijk door het eten
van besmet voedsel. De inspectie van de
volksgezondheid en de gemeentelijke ge
neeskundige dienst hebben maatregelen
genomen om uitbreiding te voorkomen.
Dodelijke val in een mes. In de slagerij
van de Hartogs Fabrieken te Oss is Maan
dag de 28-jarige heer Swinkels uit Nistel-
rode in een mes komen te vallen. Hi) werd
in het hart getroffen en overleed onmid
dellijk. De heer Swinkels was gehuwd.
BJJ zwemmen in zee verdronken. De 45-
jarige heer M. de Groot uit Beverwijk is
Dinsdag bfl het zwemmen in zee op het
Zuiderstrand te Wijk aan Zee verdronken.
De heer de Groot, die gehuwd was, stond
als een geoefend zwemmer bekend.
Gehele schapenstapel vernietigd. Van vee
houder D. Koster uit de Starnmeer (N.H.)
Minister van Buitenlandse Zaken
aan stukken gescheurd.
Mossadeq is onder het vuur van tanks uit
zijn huis (dat met beton, staal en machine-
geweemesten tot een soort fort was ver
sterkt) gevlucht. Volgens geruchten is hij
gearresteerd. Officieel weet men echter
niet, waar hij zich bevind. Veel kans om
in vrijheid te blijven heeft hij, niet.
Uit het gehele land wordt gemeld, dat ste
den en stammen zich achter de sjah heb
ben geschaard. Radio-Teheran heeft be
kend gemaakt, dat „alle leden van de ver
raderlijke regering" gevangen zijn geno
men. Behalve de minister van Buitenland
se Zaken, Fatemi, die wel „het kwade
brein” achter de regering-Mossadeq werd
genoemd. Hij werd door een woedende me
nigte „aan stukken gescheurd”.
Intussen heeft generaal Fazlollah Zahedi
door de sjah voor zijn vlucht naar Rome
nog tot minister-president benoemd, sarnfen
met de broer van de vorst, prins Hamid
Rezi, een glorieuze intocht in de hoofdstad
Teheran gehouden, na zich de laatste da
gen in de heuvels ten Noorden van de stad
te hebben schuilgehouden.
In een proclamatie voor de radio las hij
een uit acht punten bestaand sociaal her
vormingsprogramma voor, waaraan hij
kosteloze medische verzorging aan allen
beloofde, het omhoogbrengen van de le-
vensstandaard en mechanisatie vap de
landbouw.
Geheime zender in beslag genomen. De op- Witte tegels op hoeken van straten. Ten
gerieve van automobilisten. Op verschillen
de hoeken van straten in Den Haag wordt
qp het ogenblik langs de trottoirbanden 'n
grote witte tegel aangebracht, hetgeen
verband houdt met het feit, dat een auto
volgens de Politieverordening op de hoeken
van straten niet geparkeerd mag worden,
doch 10 meter van die hoeken verwijderd
moet blijven. Teneinde de automobilisten
nu duidelijk te maken, welke afstand in de
elkaar kruisende straten moet worden vrij
gelaten, worden deze tegels geplaatst.
Binnen de ruimte tussen deze twee tegels
mag dus niet geparkeerd worden.
De correspondentie voor Frankrijk. Brie
ven, briefkaarten en luchtpostpakketten
Oost-Duitse regime moe is en van een her
eniging der beide delen haar bevrflding
verwacht.
De W.-Duitse socialisten betogen daarom
dat men alles moet doen om deze heréni-
ging te bereiken en daarom het kleine
sprankje hoop, dat de Russische nota zou
bieden moet uitbuiten en niets moet doen
wat het de Russen onmogelijk zou maken
de hereniging van Duitsland te accepteren,
en dat zou zoals Moskou duidelijk heeft
laten merken de toetreding van W.-Duits-
land tot de Europese Defensie Gemeen
schap zijn. In het licht van dit alles is het
ook begrijpelijk, dat de Grote Drie van hun i niet lang meer bfl stil. Fedtelflk komt het
plannen tot het sluiten van een verkort meningsverschil tussen de Amerikanen en
vredesverdrag met Oostenrijk hebben af- een aantal andere landen hierop neer, dat
gezien. De Russen wensten dat voor zij
zich bereid verklaarden over een volledig
Oostenrijks verdrag te praten. De Grote
Drie hebben nu Rusland onder bepaalde
voorwaarden uitgenodigd voor een confe
rentie, eind Augustus te houden over een
dergelflk verdrag. Dat is een vrfl handige
tactiek omdat Moskou nu nog voor de
Duitse verkiezingen zal moeten bewflzen
dat het haar ernst is met haar bewering,
dat zfl bereid is de overworinen volken we
der werkelijk vrfl te laten.
Maandagavond is de eerste ronde gespeeld in het waterpolo-toumooi om de „Trofeo-
Italia” dat te Nflmegen wordt gehouden.
De Nederlanders tfldens de opmars.
-
