V
DE WERELD NOG NIET VAN DE MAROK
KAANSE KWESTIE AF
HET PROBLEEM DER LOONVORMING
Dl Russen hebben een nieuwe kunst-
greep om die uitslag te beïnvloeden,
uitgehaald, door de Oost-Duitse regering
naar Moskou te ontbieden en haar daar
allerlei concessies en beloften te doen. O.a.
zullen de bezettingskosten tot 5 pet. der
begroting worden teruggebracht, na 1
Januari a.s. zal Oost-Duitsland geen her
stelbetalingen meer aan Rusland behoeven
te doen (de Russen hebben echter dit
Duitse gebied al zo goed als uitgeplunderd)
en Rusland zal belangrijke leveringen aan
Oost-Duitsland doen van eerst nodige goe- c.
deren. Bovendien zullen ambassadeurs uit
gewisseld worden. Dit alles betekent dat
Oost-Duitsland zo ongeveer de status van
satellietland van Rusland krijgt.
Arrestatie van winkelverkoopster maakte
einde aan jarenlange diefstal
m-
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave
Drukkerij Fa
A. J. OS1NGA
B o 1 s w a r d
Buitenlands Overzicht
üs hjoed
to sizzen
Mossadeq achter slot en grendel
Russen poeslief tegen Oost-Duitsland
LOL
lieg. Omroep Noord
De bromfyts
Begrotingscijfers vroeg
tijdig gepubliceerd
gEN regeling van de Perzische kwestie
zou stellig de, ook door het gebeurde
Felle strijd dit najaar te wachten
No. 67
49e Jaargang
Vrijdag 28 Aug. 1953
Bolswards Nieuwsblad
en
van
i
d.
PYT.
eit-
jen.
verdiend. Mogen de arbeiders daar niet van
Slijk
veg-
zag
L
Koudumer meisje benadeelde
Bolswarder firma.
a.
b.
e.
f.
êst
nst
ike
iels
uoi
ert
om
kes
en
iaar
We
omt
i en
gen.
zijn
aam
reek
r zo
er
rand
komen. Inderdaad kan men toegeven, dat
de kans bestaat dat de ene bedrijfstak zich
aan de andere gaat optrekken. Zodoende
kan men komen in de spiraal van steeds
hogere lonen en steeds hogere prijzen. Bo
vendien kan het E. V. C. de andere ar
beidsorganisaties gaan overtroeven bij het
stellen van de looneisen. Natuurlijk willen
de socialisten de arbeiders ook doen profi
teren van de verbeterde economische toe-
De gemeentepolitie te Bolsward is Maan
dagavond overgegaan tot de arrestatie van
de 20-jarige mej. F. de B. uit Koudum,
nadat zij op heterdaad betrapt was, inzake
winkeldiefstal, waarvan zij reeds enige tijd
werd verdacht.
Mej. F. de B., afkomstig van Koudum, was
sedert 6 jaar in dienst bij fa R. P. de B.
Ze diende een grote t{jd in het filiaal te
Koudum als verkoopster en was o.a. de
laatste tfld als zodanig aangesteld te Bols
ward. Daar er herhaaldeltjk vermissingen
geconstateerd waren en men over bepaalde
aanwijzingen beschikte, rees het vermoe
den, dat mej. de B., die overigens gunstig
bekend stond, en een zeer nette indruk
gaf, zich wellicht aan winkeldiefstallen
schuldig zou hebben gemaakt. Toen zij zich
naar de bus van de ZWH
It gekreau fan in frou is
as in stadige drip.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
188 M.
It fraechstik fan de brommer
Hat al gdns opskuor brocht;
Men sjocht it, stees mear komm’ der
Dryst mei sa’n ding foar ’t Ijocht,
Hja gounzje as miggen machtich,
Yn elke kleur en soart,
Elk wit dat ien fan tachtich,
Noch hiel wol bromme doart.
rk,
en.
:a?
my
vat
>m-
aok
rui.
ten
Pan
’ar-
op-
die
fan
yn
are
üt-
tek
itst
jrtB.
by
oer
nar
ek,
jrk
nel
Dat
lor-
im-
A.
nat
Jn-
re-
op.
hat
ge.
fa-
yn
rou-
iem.
als
En
ch?
jzijn
ien-
'oon
rom
laar
om
Mis-
jgen
l zo
s op
TOU-
TpEN betere pers in het Wtesten niet in
het Oosten, waar de Russen spreken
van een»1 Amerikaans.-Engelse intrige
hadden de gebeurtenissen in Perzië, waar
’t Bislüt foei: by sa’n brommer,
Heart net in wegenkaert;
Der moat in plakje romme,
Foar har op ’t fytse-paed.
Hja bin net bliid ynhelle,
De fytsers sjogge sür.
Batavus en Gazelle
Neam’ har in kweade broer.
TVTISSCHIEN is het deze laatsten alleen
‘L’A te doen geweest om hun eigen belan
gen te dienen, misschien ook menen zij op
recht die van hun volk te dienen en vre
zen zfl van een overwinning van de voor
uitstrevende nationalistische beweging het
teloor gaan van kostbare tradities en van
het stamverband. Maan we weten van het
elan der nationalistische bewegingen na de
oorlog in Ajzië en Afrika voldoende om te
beseffen dat de Marokkaanse kwestie hier
mee niet is opgelost. Het nationalisme en
de democratisering der verhoudingen zal
ook in Marokko op de duur niet tegen te
houden zijn. Dat de Fransen er zich thans
opnieuw van hebben vervreemd, is te be
treuren. De klacht welke de Arabische en
Aziatische landen bjj de Veiligheidsraad te
gen Frankrijk hebben ingediend, bewijst
dat door het gebeurde de kloof tussen het
Westen en deze groep weer wat is verwijd
en dat haar wantrouwen jegens dat Wes
ten weer is aangewakkerd. De Fransen
zullen wel geen inmenging van deze raad
dulden en aanvoeren, dat het hier een bin
nenlandse kwestie der Franse Unie betreft.
Formeel hebben zjj gelijk en Engeland zal
dit Franse standpunt stellig steunen, zo
dat de Veiligheidsraad buiten deze kwestie
zal moeten blijven, want ook Amerika
staat aan Franse kant.
Maar daarmede houdt men de onafwend
bare loop der geschiedenis niet tegen. De
wereld is met deze sultanwisseling nog
niet van de Marokkaanse kwestie af.
Men kan niet zeggen, dat de Sultanwisseling in Marokko een goede pers
heeft. Allerwege erkent men dat de Fransen voor een moeilijk probleem
stonden toen de aanhangers van de Frans gezinde pasja van Marrakesj,
de Berberstammen, aan de vooravond vein het feest der schapen, waar
mee de Mohammedanen het offer van Abraham herdenken, naar Rabat
oprukten om de sultan Mohammed ben Joessef van zijn troon te stoten.
Als zij deze krijgslieden him gang hadden laten gaan, zou er een bloedbad
zijn ontstaan door botsingen met de aanhangers van de sultan, de Marok
kaanse nationalisten van de Istiqlal beweging. Vermoedelijk zou dit heb
ben geleid tot aanvallen van het gepeupel op de blanke bevolking van
Marokko en zou het een chaos geworden zijn.
voor de helft door loonsverhoging gecom
penseerd moet worden.
Nu zeggen de werknemers dat dit een goed
moment is om ook de consumptlebeperking
van 5 pet. die in 1951 vrijwillig is aan
vaard, gezien de benarde situatie van onze
betalingsbalans op te heffen. Maar hoe
veel bedraagt deze nog? Door de daling
van de prijzen bedraagt zij zeker geen 5
pet. meer. Er zijn berekeningen die spre
ken van 3.9 pet. Er zijn ook cijfers, die niet
hoger gaan dan 1 1% pet.
De economen z(jn nu aan het werk. En
als de cijfers op tafel liggen, moeten de
werkgevers en de werknemers elkander
vinden in de Stichting van den Arbeid. De
onderhandelingen zullen niet eenvoudig
zjjn. Dat is wel duidelijk. Vooral nu het
probleem van de vrijere loonvorming een
rol gaat spelen. De verwachting is, dat
de Sociaal Economische Raad zich gaat
uitspreken over het vraagstuk van de
compensatie en de vrijere loonvorming. H|j
zal een advies moeten uitbrengen aan de
Regering. Deze zal dan ultelndelijk een be
slissing moeten nemen. Een beslissing, die
niet eenvoudig genomen kan worden. Want
de moeilijkheden, die zich in de Kamer
zullen voordoen, zullen ook spelen in het
Kabinet.
Socialisten en katholieken moeten het daar
eerst proberen eens te worden. En als het
Kabinetscompromis niet gelukkig is, dan
is het de vraag wat de Kamer zal doen.
Dan zal de grote strijd ontbranden tussen
enerzijds de socialisten en anderzijds de
katholieken, liberalen, anti-revolutionnairen
en christelifk-hlstorlschen. Hoe die strijd
zal aflopen, kan niemand zeggen. Dat
hangt van veel factoren af. Zelfs de vraag
of er een strijd komt, is nog niet geheel
zeker. Want wie weet hoe de situatie aan
het eind van dit paar zal zijn? Is er nog
wapenstilstand in Korea? Zo ja, welk eco
nomisch effect zal dit hebben? Mocht de
conjunctuur dalen, dan is er geen sprake
van vrijere loonvorming. Dan blijft een
meer geleide economische politiek noodza-
keljjk. Maar in het andere geval zal het
gaan spannen. Hoe dit nu precies moet
gaan is de vraag waarover de Kamerleden
thans in hun zomervacantie piekeren.
Hwer heart einlings sa’n brommer?
De hearen fan De Haech
(Der binne neist wol stommer!)
Hja sleten mei dy fraech.
Der is al lang oer peteare,
Oer skreaun en wreaun en spytst.
Hwat is sa’n ding (mei eare)
In motor of in fyts?
„En wat zeggen jullie van onze Pappie?” Maandagavond keerde
Arie van Vliet, die in Zurich voor de derde maal het wereld-kam-
pioenschap sprint veroverde op Schiphol in het vaderland terug en
werd in triomf door zijn vrouw en zoontjes naar de douane geleid.
De huldiging, die later op de avond in Woerden plaats vond, kan
niet spontaner geweest zijn.
Tiisdei 1 Septimber:
19.0220.00. Fryske ïitstjüring.
„Sterke stikken fan Sweitse Swetser”.
„Mei rju achtinge”.
In pear lietsjes.
„Boerereau troch alle tiden”, (H) in
praetsje fan de hear Hein Faber.
Jitris in pear lietsjes.
„Nou freegje wy Jo", in lyts oplny-
ündersyk.
„Fryske folklore”.
bedrijfsleven zelf. Gezien hun uitgangspunt
is dat verklaarbaar.
In ieder geval is het duidelijk, dat de Re
gering in het najaar voor dit probleem
een oplossing moet vinden. De werkgevers
willen per 1 Januari de vrijere loonvor
ming. Dit hebben zij duidelijk verklaard.
Momenteel is de looncommissie uit de
Stichting van de Arbeid druk bezig om de
cijfers voor de looncompensatie te bestu
deren. Men weet, dat de huurverhoging
voor de helft door belastingverlaging en
TIE Fransen hebben daarom de zijde ge-
kozen van de op het moment sterkste
partij, en dat was de pasja van Marrakkesj
met zijn Berbers. Zjj hebben sultan Moham
med ben'Joessef daarom maar gauw af-
gezet en de candidaat van de pasja, nl.
Moelai Mohammed ben Arafa, die alreeds
tot nieuw geestelijk hoofd was uitgeroe
pen, als sultan erkend. De vraag is of de
Franse autoriteiten in Marokko, die meest
al naar de inzichten van de daar wonende
Franse immigranten handelen, van den
beginne de hand in deze zaak hebben ge
had. Hebben zij met de pro Franse pasja
van Marrakkesj onder één hoedje gespeeld
Een antwoord op die vraag is niet zo ge
makkelijk te geven, en het doet er eigen
lijk ook niet toe. Evenmin als de vraag of
de regering te Parijs, door binnenlandse
moeilijkheden geheel in beslag genomen,
in dit drama een rol heeft meegespeeld of
door haar Franse vertegenwoordigers in
Marokko voor een voldongen feit is ge
steld. De naakte werkelijkheid is, dat de
Fransen een pro Franse sultan op het kus
sen hebben geholpen, de candidaat van een
groep feodale heren.
T’R zullen nu echter snel maatregelen ge-
nomen moeten worden om het land
economisch en financieel weer op de been
te helpen wil men de voortsmeulende on
tevredenheid der massa’s, waarvan onge
twijfeld de Tudeh partij en misschien het
extreme nationalisme van Mossadeqs aan
hang zal trachten parti) te trekken voor
een tegenbeweging, te blussen.
De Sjah is van goeden wille, hij is van de
mocratische gezindheid, maar men kan dat
niet zeggen van al zijn naaste medewer-
t-, 44 ril1 unvy V*1 n v* rv*
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.m.
Giro 87926
Ui „Het Vrije Volk” kwam Woensdagavond
in grote opmaak een beschouwing voor
over de nieuwe Rijksbegroting voor 1954,
waarbij werd medegedeeld, dat het begro
tingstekort over 1954 tussen f 600 en f 800
millioen zal liggen.
Het uitgavencijfer in de Rijksbegroting
wordt geraamd op meer dan f 6 milliard.
Het hoogste cijfer, dat ooit in de financiële
geschiedenis van ons land is voorgekomen.
Daartegenover zou een hogere raming van
de middelen (inkomsten) staan.
Op grond van de thans bekende cijfers
kan worden gezegd, dat het totale beeld
van de begroting voor 1954 ongunstiger is
dan de raming, welke vorig jaar voor 1953
werd opgesteld. Vooral het uitgavenpeil is
aanzienlijk gestegen volgens het blad.
Deze publicatie heeft in regeringskringen
grote deining veroorzaakt daar de begro
tingscijfers strikt geheim zijn en eerst op
15 September a.s. na de opening van de
Staten-Generaal mogen worden gepubli
ceerd.
Een dergelijk lek is in Nederlandse rege-
ringsbureau’s tot heden nog nooit voorge
komen. In Engeland veroorzaakte enkele
jaren geleden de voortijdige publicatie van
de begrotingscijfers van de Engelse staats
begroting, zelfs een minlsterscrlsis, waar
bij de minister van de schatkist aftrad.
Minister Van de Kieft noemde, volgens de
Tel., de publicatie „onbehoorlijk” en was
er ten zeerste over ontstemd.
begaf op thuisreis naar Koudum en zij een
tweetal pakjes bij zich droeg, werd zij op
de Bargefenne door de gemeentepolitie
aangehouden. Op het bureau bleek, dat de
inhoud (textielgoederen) inderdaad van
diefstal afkomstig was. Mej. de B. bekende
gedurende vier jaar af en toe winkeldief
stallen te hebben gepleegd. Ook zou zij ont
vreemde goederen ten eigen bate hebben
verkocht.
Een en ander was aanleiding ten huize van
mej. de B. te Koudum huiszoeking te doen.
Inderdaad kwam een grote hoeveelheid
ontvreemde textielgoederen voor de dag,
die in beslag werden genomen. Deze goe
deren betroffen o.a. coupons, ondergoed,
doeken, lakens, slopen, wol, werkmanskle-
ding, tafelzeilen, pyama’s, stofdoeken, bad
handdoeken, kleedjes, nylons, jumpers,
enz. enz.
Mej. de B. zal vandaag voor de officier
van justitie worden geleid.
hat Gabe Skroar
de nog kort geleden zo machtige Mossadeq
achter slot en grendel zit, de Sjah is te
ruggekeerd en premier Zahedi nu Mossa-
deq’s plaats heeft ingenomen.
Een beetje geheimzinnig is wel het plotse
linge verlies van Mossadeq’s populariteit,
men schrijft dat wel toe aan de vlucht van
de Sjah, waardoor eerst werkelijk de slui
merende aanhankelijkheidsgevoelens van
de massa voor haar vorst weder wakker
werden. Is dat juist dan heeft deze Sjah
wel een heel sluw spel gespeeld en heeft
Mossadeq een dom ding gedaan met zijn
poging de Sjah weg te werken, tegen wie
de ex-premier ook persoonlijke wraakge
voelens had omdat Mossadeq behoorde tot
de familie der Kadsjaren, van wie een be
paalde linie enige honderden jaren over
Perzië had geregeerd, voor in 1925 de laat
ste Sjah uit dit geslacht moest plaats ma
ken voor Reza Khan de vader van de te
genwoordige Sjah.
Overigens had Mossadeq Perzië door zijn
halsstarrige houding in het olleconflict, fi
nancieel zo grondig aan de grond laten
lopen, dat hem gaandeweg de steun van
I steeds meer groepen ontviel, behalve dan
van de, Moskou toegedane, Tudeh partij,
welker aanhangers vooral in de industrie
centra zitten.
Onder deze omstandigheden schijnt het,
toen het lot van de Sjah in het geding
was, gemakkelijk geweest te zjjn het leger
mee te krijgen voor een actie tegen Mos
sadeq, waarmee diens lot bezegeld was.
in de ogen van de Oost-Dultse bevolking
de laatste maanden ontzaglijk aan pres
tige had verloren, weer te herstellen. Het
wil bljjkbaar de West-Dultse bevolking
eens laten zien hoe gped de Russen het
eigenlijk met de Duitsers menen.
Intussen zullen de Russen binnen korte tijd
gelegenheid krjjgen hun goede bedoelingen
te tonen, want Engeland, Frankrijk en di
Ver. Staten schjjnen het thans eens ge
worden te zjjn over de nota, welke zjj aan
Moskou zullen zenden om Rusland uit te
nodigen voor een conferentie van Vier over
het Duitse vraagstuk.
I npE Londen kan men er niet op hopen dat
A de nationalisatie ongedaan zal worden
gemaakt, ware de Sjah zelf al geen voor
stander van deze politiek, zjjn voornaam
ste medewerkers zijn het zeker en wil het
Westen Perzië aan zijde trachten te krij
gen, dan zal het moeten trachten de posi
tie van de Sjah te verstevigen door de
nationalisatie te aanvaarden. Te hopen is,
dat ook de Engelsen in dit geval in wer
kelijkheids niet zullen tekort schieten en
zich bij de nationalisatie van de Anglo
Iraanse petroleum maatschappij zullen
neerleggen.
Misschien kunnen de Amerikanen hier be
middeling verlenen op de oude door Mos
sadeq verworpen voorstellen van president
Truman die de vergoeding aan de petro-
leummaatschapprj wilde laten vaststellen
door het Internationale 'Hof, terwijl Ame
rika dan 100 millioen dollar voorschot aan
Perzië zou verlenen op toekomstige olie-
leveranties.
De bemiddeling van Amerika kan des te
kostbaarder zijn, omdat Washington ook in
staat is op onbekrompen wijze Perzië te
helpen ingevolge hdt programma van steun
aan minder ontwikkelde gebieden, wanneer
de nieuwe regering blijkt deze steun waar
dig te zijn en ze werkeljjk zal besteden aan
verheffing van geheel het volk en ze niet
aan enkele bevoorrechten zal ten goede
doen komen.
in Marokko weer gehavende reputatie van
het Westen in de Arabische wereld ten
goede komen. Wanneer dan daarnaast het
geschil over de Suez-zöne tussen Engeland
en Egypte uit de weg kon worden geruimd,
was er heel wat gewonnen. Misschien heb
ben we in het Egyptische voorstel aan de
andere Arabische landen om samen een
leger van 160.000 man te vormen ter ver
dediging van het Suezkanaal het begin van
zo’n oplossing te zien. Een dergeljjke le
germacht zou als ze door een verdrag tus
sen de Arabische landen en het Westen
werd aangehaakt, aan de Westelijke de- zindheid van
Moskou tracht het aanzien van de commu- j
nistische regering van Oost-Duitsland, die g.
Het loonprobleem is thans in ons land
uiterst actueel. Na de bevrjjdlng heeft
iedereen de gebonden loonpolitiek aan
vaard. Men ging er mee accoord, dat de
Overheid de minimum- en maximum-lonen
vaststelde. Dit was noodzakelijk in verband
met onze financiële en economische posi
tie. Maar wanneer het beter gaat, is voor
velen het systeem van de gebonden loon
politiek niet acceptabel meer. En het gaat
beter. De positie van de handels- en beta- stand. Maar het systeem is minder een-
lingsbalans is gunstig, terwijl we boven- voudig, dan dat van de werkgevers en de
dien een grote deviezenvoorraad hebben. In confessionele werknemersorganisaties. In
verschillendde bedrijfstakken wordt goed ieder geval bestaat er bij hen de huivering
om het loonbeleid uit handen der Overheid
profiteren? Er is niemand, die deze vraag te halen en te leggen in de handen van het
ontkennend wil beantwoorden. Maar er is
verschil van inzicht over de wijze waarop
dit moet geschieden.
De geleide loonpolitiek brengt speciale
moeilijkheden met zich mede. Wij kennen
een bedrjjf, dat zijn arbeiders meer betaal
de dan, voorgeschreven was, want er werd
goed verdiend. Maar dit mocht niet. Er
dreigde een enorme boete. De directeur
zat met zijn handen in het haar. De lonen
moesten omlaag; zo luidde de verordening.
Maar zodra dit zou geschieden, dreigden
de arbeiders te staken. Want hun verte-
genwordigers stelden zich op het stand
punt, dat de lonen niet verlaagd mogen
worden. Zou de directeur zich niet aan de
regels van het spel houden, dan werd de
boete een feit, met alle ellende van dien.
Zo kon men het slachtoffer worden van zjjn
goedgunstigheid.
Nu stellen de werkgeversorganisaties en
ook de confessionele werknemers zich op
het standpunt, dat vrijere loonvorming in
principe mogelijk moet zijn. „Vrijere”, want
naar de voor-oorlogse verhoudingen wil
niemand meer terug. Het moet dus zo kun
nen zijn, dat de ene bedrijfstak meer loon
kan uitbetalen, omdat zij floreert, dan de
ander, die misschien met moeilijkheden te
kampen heeft. Volgens de werkgevers
moet niet de Regering, maar de Sociaal
Economische Raad, het toporgaan in de
P. B. O., de algemene richtlijnen voor het
loonbeleid vaststellen. In de practijk zal
daardoor niet veel veranderen. Alleen een
belangrijk principieel verschil is aange
bracht: wat eerst de Overheid deed, moet
nu het bedrijfsleven gaan doen.
Het zijn vooral de socialisten, die zich hier
tegen verzetten. Zij vinden het ongewenst
dat de ene bedrijfstak meer verdient dan
de ander.
1 Vooral het N.V.V. vreest, met de eensge-
i de arbeiders in de knoop te j Maandagavond
Wy sitte oer dy brommer
Net al to swier yn noed;
As mar net elke slommer
Har ünbitüft blstjürt.
Wy leau de fytsers stelle ’t
Om feilichheit op prils,
In wet, elk „brommer” hellet,
Earst ris in rydbiwiis.
kers en hij heeft met verzet van belang-
j rijke figuren te rekenen als hij bijv, het
groot grondbezit zou willen gaan verdelen
op de manier, zoals hfl zijn eigen enorme
landbezit bezig is te doen.
In de eerste plaats zullen de oliebronnen
wel weer in volle productie moeten worder
gebracht en daarvoor is een regeling van
het oliegeschil met Engeland nodig.
fensle het Gemenebest zowelals Amerika
geruststellen over de beveiliging van het
Suezkanaal als de Engelse troepen werde-
teruggetrokken. Maar dit alles is nog toe-
j komstmuziek. Voor Europa is het allerbe-
i langrijkste wat er in het nabije verschiet
I ligt i en waarbU ook de besprekingen in
de Assemblee der V. N. over de landen die
ter politieke conferentie over Korea tegen
woordig zullen zijn, in het niet vallen
i de uitslag der verkiezingen in West-Duits-
I land op 6 September.
