ACHTER HET IJZEREN GORDIJN
KRISKRAS door Nederland
Martinytoer
TO EASTEREIN PLOEGET MEN DJIPPER...
Dinsdag 13 October 1953
49e Jaargang
No. 80
- B o 1 s w a rd
Streekblad voor West-
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
en Zuidwest Friesland
Uitgave
van
Terugblik over het leven van Ernst EBenter
us hjoed
to sizzen
Fan de
hoeke, dy't
I
Oud-Ping j umer
verdronk te Amsterdam
Liftmaster „Damme”
KLM won de handicap
race met glans
Hwat hat Gabe Skroar
Tj. de J.
Bolswards Nieuwsblad
een
BYT.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie:
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Reuter verachtte het totalitaire regime in
elke vorm. Hij werd tweemaal door de Na
zi’s gearresteerd en bracht vele maanden
Dit artikel werd aan ons blad ver
strekt door de Amerikaanse Voor
lichtingsdienst. Het werd te Berlijn
geschreven door de bekende publicist
Benjamin E. West op de 6e Oct. j.l.
Benjamin West is persoonlijk meer
malen met Reuter in contact ge
weest.
Mei tiid-kriich-tochten
Is elk üt it stel,
De nijsbirjochten
Komme mear yn tel.
Men neamt ien namme,
Greaten en bern:
Liftmaster „Damme”,
De K. L. M.
’t Kin licht omstriden,
Oft it praktysk nut
Fan rekord-tiden
Folie bitsjut.
Lykwols de namme
Giet net forlern.
Liftmaster „Damme”
En K. L. M.
Sneontojouns tsjin achten,
In blide toan,
It nijs waerd forwachte:
Bihalden oan!
De geasdrift flamme,
Frij algemien.
Liftmaster „Damme”
Is nümer ien!
„Gjin üngemakken,
Stimming oké!
Op pleisterplakken
Stiet elk help ré!”
De tillegrammen
Tiidschema mans;
Liftmaster „Damme”
In goeije kans.
Op folie toeren!
’s Is fül bisocht;
Yn fyftich üren
It trajekt folbrocht.
Hoop net biskamme.
Elk passegier,
Liftmaster „Damme”
Foun fleanerstier.
Kind in kinderstoel in brand geraakt. Een
2-jarig m&isje te Deventer is, toen het al
leen in een kinderstoel in de kamer zat,
met de stoel aan het rijden gegaan.
Daardooi1 kwam het zo dicht bij een bran
dende straalkachel, dat de stoel en de
kleren van het meisje vlam vatten. Toen
de moeder binnenkwam had het kind reeds
zulke ernstige brandwonden gekregen, dat
het later in een ziekenhuis is overleden.
autoriteiten geheel kon vermijden, gaf hij
het volgende karakteristieke antwoord:
„Deze snelverkeersweg staat onder inter
nationaal toezicht en wanneer ik hem niet
zou gebruiken, zou ik een gewaarborgd
recht opgeven. Verder vind ik dat ik als
overheidsfunctionnaris een voorbeeld moet
geven aan anderen, die van ons leiding
verwachten.”
komsten krige, hat men in jiermannich lyn
to Achlom en Minnei;tsgea ek proeven
nomd. De ütkomsten dêrfan wiisden skoan
al bisiket men noch altyd wer better ris-
seltaten to krijen, fral troch middel fan
drainage, dêr’t men hjir to Eastereln riis-
hout foar brükt, dat yn ’e skalen skikt
wurdt om droeger groun to krijen.
Alle lan is net like geskikt. Seis om Eas
tereln hinne is de kwaliteit en binammen
de dikte fan de klaei wakker yngelyk.
It stik lan, dêr’t men nou dwaende is, wie
tige gaedlik om’t it krekt yn in Aid slinke
leit, dêr’t it wetter langer roun hat as
op oare plakken, mei as gefolch mear óf-
setting fan de kwelderklaei, hwant de knip-
laech is, nei’t men hjoed de del mient to
witten, almeast oanslike yn stilsteand wet
ter mei reidbigroeijing.
Dat dit stikje lanboutechnyk fan de bop-
peste planke gans taskógers hat, dat lit
him tinke.
Ernst Reuter, de overleden burgemeester van Wost-Berlijn, had altijd
op zijn bureau in het stadhuis een bruin, donzig speelgoedbeertje staan.
K Tegen de nieuwsgierige bezoeker, die niet op de hoogte was van de tra
dities in deze stad, placht hij bij wijze van verklaring te zeggen dat de
beer een symbool was een symbool van Berlijn.
„Er zijn in deze wereld twee soorten beren,” kon hij met een fijne glim
lach zeggen. „U heeft de Russische beer en de Berlijnse beer. Dit hier,
is een Berlijnse beer.”
De arbeid hat bittere woartels,
mar swiete fruchten.
Kind kreeg knikker in de keel. In de Ce-
lebesstraat te Delft heeft een tweejarig
zoontje van de familie J. C. van Halde-
ren een knikker in de keel gekregen. Toen
de moeder met het kind in een ziekenhuis
was aangekomen, was het al overleden.
K. v. K. bepleit helicopterhaven voor Am
sterdam. De Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Amsterdam heeft een
schrijven gericht aan B. en W., waarin zij
verzoekt met de meeste spoed naar een
zodanige oplossing te zoeken, dat ook Am
sterdam de beschikking verkrijgt over heli-
copter-landingsterreinen in zijn centrum.
it eigen 10-25- 0-28-35-38. Meiinoar binne de üt-foar lan
Werk aan de winkel. In Utrecht zal een
nieuw laboratorium voor de analystische
scheikunde ten behoeve van de rijksuniver
siteit aldaar, verrijzen, dat een inhoud zal
krijgen van 49.000 kub. M. De kosten, in
clusief inrichting en meubileren, worden
geraamd op rond 5% millioen gulden.
Zaterdagavond 19.27 uur Nederlandse tijd
49 uur, 57 minuten en 13 seconden, nadat
de Liftmaster was opgestegen van het
vliegveld London Airport, arriveerde de
„Dr. Ir. M. H. Damme” te Christchurch
(Hier was het echter reeds Zondagmor
gen).
Met een grote voorsprong op de enig over
gebleven mededinger, de Engelse Viscount
had de „Dr. Ir. Damme” hiermede de han
dicaprace naar Christchurch gewonnen.
Bij het openen van de vliegtuigdeur werden
stewardess Riet Kremer en gezagvoerder
Kooper verrast door een deinende mensen
massa aan de voet van de aangerolde trap.
Het verlaten van het toestel was volkomen
onmogelijk geworden
Onmiddellijk zonden Koningin Juliana en
Prins Bernhard aan gezagvoerder Koopér
een telegram, waarin zij de bemanning ge
luk wensten en hun bewondering voor deze
prestatie van de Nederlandse luchtvaart
tot uitdrukking brachten.
Ook minister-president dr. W. Drees zond
(uit Kaapstad) een gelukwenstelegram en
met hem deden dat duizenden Nederlandse
burgers.
Dr. A. Plesman, president-directeur van de
KLM heeft gisteren de hoofdprijs van ca.
f 100.000 verdeeld. Een Nieuw-Zeelandse
liefdadige instelling krijgt f 10.000, de 54
emigranten elk f 100, een bedrag van
f 15000 wordt verdeeld onder de beman
ning en de rest gaat naar het KLM-per-
soneelfonds voor bijzondere behoeften, dat
in 1934 werd opgericht met de door Par-
mentier gewonnen hoofdprijs in de Mel-
bourne-race.
Vondelpark gemeentepark. Ten raadhuize
te Amsterdam werd het Vondelpark offi
cieel aan de gemeente overgedragen.
Myxomatose valt mee. Het optreden van
de myxomatose heeft tot nu toe geen ver
ontrustend verloop, al blijft waakzaamheid
geboden, zo deelt het ministerie van Land
bouw mede. De voorbehoedende enting
dient voorlopig nog voortgezet te worden.
Aangifte van ziektegevallen, zowel betref
fende wilde als tamme konijnen, kan thans
ook bij de politie geschieden.
Philips ook in Uden. De N.V. Philips is
voornemens, aldus het’ Alg. Handelsblad,
in de Brabantse gemeente Uden een kera
misch bedrijf te vestigen. Voorlopig zullen
ongeveer honderd mannen en meisjes te
werk worden gesteld. Het bedrijf zal eerst
in een industriehal van Uden worden on
dergebracht.
Staf: „Soldaten behóren niet in film te
spelen”. Minister Staf voelt er niets voor
dat Nederlandse militairen hun uniform
Abonnementsprijs
f 1.50 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 12 cent per m.tn.
Giro 87926
Standbeeld voor Monseigneur Nolens. In
zijn geboorteplaats Venlo werd onder grote
belangstelling het standbeeld onthuld van
prof. mr. dr. W. H. Nolens.
De was thuis. Te Diemen werden wonin
gen gebouwd en in gebruik genomen, waar
de huisvrouw over een ingebouwde was
machine kan beschikken.
Bij Easterein, pp in stik lan fan D. Sjaarua
skuorre twa nijmoadrige gudsen, traktoa-
ren, togearre 150 pk sterk, in ünbidich
greate ploech troch de ierde. In lape groun
150 tomme dik en 60 tomme breed, krol-
let dreech foar it blinkende ploechizer op
en kantet om. De aide kweldergroun, in
pear tüzen jier Onder letter oanspiele
ierdlagen bidobbe, leit fannijs foar waer
en wyn.en hwerom
De hear Posthumus, ass. fan de Lanbou-
foarljochting, joech üs dêrop it andert: Om
dêrmei de knip, dêr’t eltse boer it mier
oan hat, kwyt to reitsjen en in grounsoarte
boppe to krijen dy’t ryk is oan stoffen, dy’t
de planten nedich hawwe. Allinne it koal-
süre kalkgehalte kinne wy dermei bringe
fan likernöch 0.02 pet. op 20 pet., alteast
hwat dit stik lan oanbilanget; derby de
kwelderklaei if brüksumer.
Nei’t men yn de Haerlemmer en Wierin-
germar mei it djipploegjen tige goede üt-
Daar beter dan hier? Gebleken is, dat 2
Nederlandse soldaten, die van hun verlof
niet naar hun garnizoen te Steenwijker-
wold waren terugekeerd, politiek asyl in
Oost-Duitsland hebben aangevraagd; om
dat zij het er niet mee eens waren, dat de
Nederlandse regering „toestond, dat er
Amerikaanse militaire bases werden aan
gelegd” en omdat „de Amerikaanse levens
wijze in Nederland” hun tegenstond.
Televisie vooruit. Te Amsterdam zal van
15 tot 20 October een televisie-tentoonstel-
ling worden gehouden, waar als nieuwste
snufje een Nederlandse uitvinding zal wor
den gedemonstreerd, die het mogelijk
maakt, een buitenlands televisiebeeld van
een ander beeldlijnen-stelsel op te vangen,
zonder dat van een zg lijnenvertaler ge
bruik wordt gemaakt.
Staking zonder gevolgen. De vleesrijders
van het Amsterdamse abattoir zijn Woens
dagmorgen in staking gegaan. Veel succes
oogstte men niet, want de slagers hadden
net een nieuwe voorfaau ontvangen en bo
vendien gingen de chefs van de exportfir
ma’s zelf achter het stuur zitten.
Vrijdag is te Amsterdam het lijk gevon
den van d eoud-vrachtrijder J. Smit, af
komstig van Pingjum.
Smit, die sedert 8 maanden als waker bij
Werkspoor in Amsterdam werkzaam was,
had nachtdienst en was om 11 uur op post
gegaan en kwam niet terug. De familie
werd van de vermissing in kennis gesteld,
terwijl met zoeken en dreggen werd be
gonnen, omreden er veel water langs de
wachtroute liep. Dit had echter geen re
sultaat, totdat een schipper het lijk drij
vende vond in het kanaal dat langs de
fabriek loopt..
Aan de onzekerheid van een week was nu
eind gekomen. Het horloge van de
ongelukkige was om 13 min. over elf blij
ven staan, ‘zodat het ongeluk zich in de
voornacht voltrokken heeft.
De heer Smit, die de leeftijd van 45 jaar
had bereikt, droeg een bril rn is zeker door
de duisternis misleid geworden, te water
geraakt en verdronken.
Het stoffelijk overschot wordt te Pingjum
begraven.
in concentratiekampen door. Hjj werd in
1935 door het Hitler-regime uitgewezen en
vluchtte naar Turkije, waar hij tot 1946
verbleef. Hierna keerde hij naar Berlijn
terug om de bevolking van de stad te ver
enigen en te leiden in de strijd tegen de op
dringende Sovjetmacht.
Reuter was goed gewapend voor de strijd
tegen het Communisme. Hij kende de
Sovjet-taktiek van zeer nabij. In zijn jonge
jaren had hij zich bij de communisten aan
gesloten in zijn idealistisch streven naar
een beter leven voor de mensheid.
Hij kende Lenin, Stalin en Trotsky per
soonlijk. Hij was gedureride enige tijd com
missaris van de Wolga-Duitsers, een groep
Duitsers, die in de dagen van Catharina
de Grote naar Rusland geëmigreerd was.
In 1921 werd hij Secretaris-Generaal van
de Duitse Communistische partij, doch nog
in datzelfde jaar keerde hij de Partij de
rug toe, bitter- gedesillusionneerd door haar
gewelddadige praktijken en haar onderho
righeid aan Moskou.
Sedertdien heeft Reuter voor zijn idealen
gestreden als Socialist.
Er zal een dag komen, dat er een stand
beeld voor Ernst Reuter onthuld wordt.
Er is eigenlijk al een monument voor hem
de Vrijheidsklok, welke door het Ame
rikaanse volk aan Berlijn gegeven werd.
De klok hangt in de toren van het West-
Berlijnse ‘stadhuis en slaat iedere middag
om twaalf uur.
In 1950 citeerde Reuter vaak de inscriptie
van de klok een zinsnede uit de be
roemde Gettys burg-rede van President
Abraham Lincoln: „Opdat deze wereld met
de hulp van God herboren mag worden in
vrijheid.”
De bevolking van Berlijn is van mening,
dat Reuter zijn leven heeft gegeven voor
deze vrijheid. Zij geloven, dat de hartaan
val, die hem het leven kostte, het gevolg
was van zijn onvermoeibare arbeid.
Ut de krekte sifers fan de bidriuwen yn dizze
hoeke, dy't oan de kostpriisbirekkening mei-
dogge kinne wy in bulte leare. Hwant sjog-
ge wy hoe’t de ynkomsten en ütjeften hjir
yn de praktyk west binne. Fansels ek sünder
ki i'i-i ol o xmrlriiL' ron
dat allinnich in krekte administraesje yn
steat is dizze dingen los to meitsjen fan pes
simisme en optimisme, fan swiersettigens
of rüchhouwerijElts wit, dat nei de oarloch
de leanen en lésten heger wurden binne.
Mar hwa sil sizze, hoefolle dit krekt skeelt
op in La. .De hieren binne ek oanlutsen, mar
hwat wit hoefolle dit is. Soene der folie min-
sken wêze, dy’t witte, dat de stiging fan lea
nen en lésten likefolle is as de hiele hier
fan in pleats? Wy hawwe hjir de sifers fan
de léste seis jier foar és lizzen en der is
gjin ien by oft wy sizze by üs seis: jonge, is
dit safolle of in oare kear: heden, is dat net
mear? Lit üs dêrom de bilangrykste ütkom
sten ris hwat neeijr bisjen. Ik neamde al de
ünkosten fan lean en sosiale lésten.
Fan 1946 oant 1952 wie dit forrin sa: per
ha 261-277-280-313-350-378, Yn dizze jier-
ren i
dit ünderdiel. De gemiddele greatte fan ue
kostpriisbidriuwen wie likernóch 30
(29.51) dus dat makket fuo
po't fan fjirdeltüzen goune.
eigen wurkkrêften dan giet dat meardere ütde bilangrykste meiwurker. De sifers leare:
it ponkje wei, mar in boer me' great jonges 11-22-35-37-36-49. Der wurdt dus frijhwat
en/of famkes kriget üngemurken wei hiel I mear struid al is it net yn it rare. By de oare
hwit mear yn it beurske, hwant yn dizze kunstmeststoffen giet :t in bytsje kalmer ta:
rost sit likegoed it ütbitelle lean as it eigen 10-25- 0-28-35-38. Meiinoar binne de üt- J
fortsjinne lean. Yn de minne tiia is der fa- jeften hjirfoar lykwols dochs omheechgieni
kentiids op wiisd, dat in forleging fan lea-
nen ek meibringe soe in forleging fan eigen
ynkomsten en dat is noch sa. As de bidriu
wen it drage kinne, sil in hegere leanstan-
dert ek de boer en eigen bern to’n goede
komme.
Mei de hieren wie it forrin -a: 93-98-103-
109-H3-117. Der is dus 24 goune bykomd
op dizze bidriuwen, in stig' dy’t gjin for-
halding hat mei de bidriuws-ütkomsten 'ike-
min as mei de ünderhaldskosten. Jit altyd
kriget de lanhearre lang syn part net en de
goede lanhearre, dy’t it spul fiks ünderhaldt,
makket in fremde rekken. Hawar hy moat
him mar treaste mei it sechje: „tiden hawwe
tiden!”
De animo foar it gersdroegjen is bleaun.
Hwat de measte lju mienden, dat it in oar-
lochsberntsje wêze soe is net ütkomd. It
nimt stadich mar wis ta, ek a' binne de ün
kosten fan branje en masines bilangryk he-
clat hat men in bipaelde yndruk fan dizze ger wurden. Hjir binne de sifers: 14-18-20-
dingen, mar de underlining leart altyd wer, 28-31-48 goune de ha. Dêrüt docht wol bli-
ken, dat de praktyk dizze nije methoade mear
en mear brükt. Mei it oare koartfoer giet it
hwat mear op en óf: 67-71-102-115-142-
103. Der sil wol forban wêze tusken dizze
twa, hwant dy’t droegje lit brükt minder
koeken en moal en omgekeard. Mei strie en
biten stie it sa: 68-75-77-82-102-96. Der is
dus ek de helte bykomd. De léste foerpost
sit dan yn waei, süpe en molke, binammen
oan it jongfé. De yndruk ir dat dit sifer
op ien hichte bleaun is, al binne de sifers
dan ek omheech fien, mar dat sit binam
men yn de hegere molkpriis. Wy noteare
hjirfoar: 74-75-89-89-82-100.
Nimt men alle foerkosten byinoar, dan
sjocht met likernóch itselde byld as by de
leanen. Hjir binne de totaelsifers: 226-240-
292-308-360-352. Dos ek in goede hündert
goune de ha mear. It wie to forwachtsjen,
is der dus per ha f 119-bykomd foar dat de tüke boer by dizze foer- en molk-
a_ ue j pr{zen woj yn snotsje krije soe, dat de pro-
ha duksje op eigen groun hiel hwat foardielen
uo al in hegere bringe koe as hv dy mei help fan kunstmest
Hat in boer gjin I oansette. Dêrby is de stikstof yn dizze hoeke
Slaap wel. De hoofdstedelijke hotel-acco-
modatie zal binnen afzienbare tijd worden
uitgebreid met een acht verdiepingen hoog
hotel, dat naast het gebouw van de Raad
van Arbeid aan de Wibautstraat zal ver
rijzen. De plannen voor dit hotel zijn geba
seerd op 130 a 140 kamers en 200 bed
den. In het gebouw zullen een theater en
een winkelgalerij worden ondergebracht.
fan 21 oant 87. En noch lizze hjir opforskate
pleatsen hiel hwat mooglikheden. Dit gebrük
en binammen it binutten fan dit gebrük
freget in tüke boer hwant it bringt fan alles
mei. Men moat earder, men moat mear kon-
servearje, men moat mear f brüke, mear
wurk dwaen en men hat mear omtinken, dat
it spul net forwurdt. Dêrom giet it allnnich
mar goed as men it geleideLk tapast en de
boel baes bliuwt. De léste rubryk fan üs
boekhalding is sa'n soarte fan jiskefet. Der
kin fan alles yn: Algemiene ünkosten,
neamt men soks. Dér falie ünder it ünderhald
fan gebouwen en masines, reau en materi
alen; lidmaetskippen fan lanbouwforienings,
lésten, fokforienings, stamboek, contróle-
forienings, boekhaldkosten, fakblêdden en
ja, tofolle om op to neamen. Dat ek dizze
kosten aerdich de hichte yngien binne, kin
men sa wol bigripe. Se dogge dat alle dagen
noch. Hjir binne de sifers wer: 111-134-137-
167-204-331. Ek dêrre is goed hündert gou
ne de ha bykomd. En sa is dan it totaelbyld
fan it greidebidriuw gear to fetsjen yn in
■>ear konklüzjes: De ünkosten fan de greate
rosten rounen mei goed f 40C.per ha om-
reech. Dêrfan fregen de leanen: f 117.
mear, foer en ':u: stmes f 192.mear, alge
miene ünkosten f 110.mear en hieren
f 24.mear.
Se stean nou sa: 1946: f712.1947:
f796.—. 1948: f877.—. 1949: f972.—.
1950 f 1098 en 1951/52 wie it f 1155.—.
By dizze ündersochte pleatsen bitsjutte dat
f 12000.mear ütjeften foar eltse pleats.
Dat is in hiel sifer, hwer’t men wol efkes
stil fan wurdt. Hwant om dan de boel goed
ünder de tomme to halden is gjin maklik
wurk. En dochs is it de greidboer slagge om
dizze meardere ütjeften baes to bliuwen en
mear dan dat.
Hy buorket nou better as yn 1946 by de sa
folle legere ünkosten. Foar in diel troch he
gere féprizen en molkprizen. Mar foar in
bilangryk diel troch mear fan de kij en mear
fan it lan to heljen. Dizze bioriuwen wisten
yn dizze seis jier trochinoar fan deselde
pleats 1100 kg per ha mear molke to win
nen. Dat is per pleats net minder as 33000
j molke. En der nimme wy dan efkes yn
Ie stilte it petsje foar óf. Hwant dat is
,A t en folk in skoander ding.
Maar de beer was niet het enige symbool
in de kamer. Er was nog een ander, veel
belangrijker symbool, n.l. Reuter zelf. Voor
nrllioenen mannen en vrouwen over de ge
hele wereld symboliseerde hij Berlijn’s
weerstand tegen de Sovjet-agressie.
Reuter was een gezette figuur, met een
groot ovaal gezicht, een vriendelijke glim
lach en droeve, grote ogen. Hij zag er niet
uit als een held, doch hij was de verper
soonlijking van de moed zelve.
Hij riskeerde dagelijks ontvoerd of doodge
schoten te worden, maar hij trotseerde alle
gevaren. Men kon hem steeds door de stra
ten van Berlijn zien lopen, met zijn ener
gieke gang, ondanks het feit, dat hij enigs
zins mank liep als gevolg van verwondin
gen, welke hij had opgelopen in de eerste
wereldoorlog. Zijn wandelstok zou hem
slechts sumiere bescherming gegeven heb
ben tegen de talloze gangsters, die maar
al te vaak mannen en vrouwen uit West-
Berlijn zonder spoor in de Russische sector
hebben doen verdwijnen.
In het laatst-e interview dat ik met hem
gehad heb, zeide hij:
„Maak U maar niet bezorgd. Ik zal heus
niet verdwijnen. Het zal niet gemakkelijk
zijn mij van Berlijn op straat te ontvoe
ren. Ik zou toch door de bevolking be
schermd worden.”
Daarna kwam ons gesprek op Reuter’s
veelvuldige autotochten door Russisch ge
bied ver verwijderd van de Berlijnse
straten en de bescherming van de vastbe
raden bevolking. Gevraagd waarom hij er
de voorkeur aan gaf per auto naar Bonn
te reizen, een rit van negen uur op de grote
weg BerlijnHelmstedt, terwijl hij door
te vliegen de moeilijkheden met Sovjet-
