VERBITTERING DER FRANSE
TEGENSTANDERS VAN DE E.D.G
VERSCHERPT
HET LOT DER INDISCHE
NEDERLANDERS
BB
t
L
WE, noemden hierboven India. Ook het
optreden van deze grote Aziatische
mogendheid in de ontwapeningskwestie
bewijst hoeveel invloed ze reeds heeft
en hoe belangrijk ze zich gevoelt. Dat
laatste bleek ook toen het zich in het
openbaar verontrust verklaarde over de
later bevestigde geruchten, dat de
Ver. Staten met Pakistan in onderhan-
deling waren getreden over het beschik
baar stellen van bases voor Amerikaan
se strijdkrachten in Pakistan, waartoe
dit land in principe bereid zou zijn. Het
is te begrijpen, dat India verontrust is.
In de eerste plaats huldigt dit land
üs hjoed p
-f
1
No. 91
Buitenlands Overzicht
Enige ontspanning in de kwestie Triest
Is hun positie in Indonesië onhoudbaar?
UOL
Truman ontzenuwde de beschuldiging
tegen hem volkomen
ll jerstympresje
Hwat bringt üs de
R.O.N.?
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
to sizzen
1®
feil
Ik
7
I
Hwat hat Cfdbe Skroar
k
||k
De Piamer kerk kreeg weer een torenspits
V
Vrijdag 20 November 1953
49e Jaargang
crante
iet dy
nje ik
F. J. BRUINSMA
en üs
de heer
PYT.
j
b.
c.
d.
it
e.
B my
KAMEROVERZICHT
e de
iger:
ge-
door
Abonnementsprijs: f 1.50 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
ter en
klach-
ndheit
>r der
siet er
1 oan
plea-
edich-
fel en
bank
ül op
yn ’e
wol
at ik
arge,
naar
rpen
oge-
d op
t de
lag
:orm
•dde:
niet
op.
iger,
het
!ver-
p te
naar
teste
toen
ror 1
van
zant
over
itter
jken
het
Dit
waarna
heven.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Het was voor Piaam Dinsdag zeer zeker een bijzondere dag, niemand was in huis
gebleven, ieder wilde er getuige van zijn, toen de torenspits weer op zijn oude
plaats werd gebracht. Eerst werd de klok- naar boven gebracht en een half uur
later de torenkap. Het weer werkte in bijzondere mate mee om dit werk vlot
te doen verlopen. Hulde aan de dappere mannen, die dit zeer gevaarlijke werkje
ten uitvoer brachten. Jammer was het, dat de klok nog niet geluid kon worden,
dit mag pas als de klokkegieter er bij tegenwoordig is. Dit werd daarom één dag
uitgesteld.
De restauratie van de kerk schiet ook flink op. Als er zich geen buitengewone
omstandigheden voordoen, zal Piaam het a.s. voorjaar weer een prachtige kerk
met torenspits rijker zijn. Zaterdag j.l. werd door enkele gemeenteleden een
nieuwe haag om het kerkgebouw geplant, onder toezicht van kweker Bosgra
uit Bergum.
zal het
aan be
Bouboer glimket stil tofreden:
Risping kaem flot binnendoar,
Ik krig’ net iens in smoarge reed en
Der gong gjin heale dei toloar.
’t Jirpelsykjen koe opsjitte,
Biten samar üt ’e groun.
Sünder dridze sünder wiette,
’k Ha ’t noch net sa gaedlik woun.
’t Simme-rbyld mei tryst oprize,
(Doe hat ’t faek lijen west),
Lykwols 't bouseisoen moat prize,
Om sa’n moaije droege hjerst.
In kritikus is in man sünder fuotten,
dy’t les jowt yn hurdrinnen
wist
im en
l oan,
had het die divisies niets eens
kunnen verplaatsen, laat staan
gebruiken, daar alleen het boven
nationaal orgaan der E. D. G.
daartoe zou hebben kunnen be
slissen.
Men ziet tot welke ingrijpende beper
king van de bevoegdheid der afzonder
lijke landen de eventuele totstandkoming
van de E. D. G. zal kunnen leiden.
Juist nu daarop door de Triëstkwestie
de aandacht is gevestigd, beginnen der
gelijke dingen in de nationale parlemen
ten, waar de E. D. G. aan de orde is,
zwaarder te wegen.
rskate
min-
i aster,
lich.
mas-
hawn,
joech.
iy wie
it der
nakke
iy yn
sr hie
de in
prop
Janke
jurkje
I dat
bern
it je
»e de
Hwat
gean;
□nges
.vurk.
azend
sse.
myn
stie
tril-
iaster
sr, ek
foar-
ülden
sr koe
elpen,
kenje,
lei er
tafel
libbe
der
essi-
>pe-n.
het
it is,
iroek
zulks
roe’*.
viene
wie,
oars.
it al
ol sa
Bolswards Nieu wsbiat
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
i.
ikeïs
ne öf-
"k nei
e soe-
moas-
je en
i ikel
n ikel
:j in it
skrift
tsjin
de toestand voor de Indi
landers nog niet onhoucro:
politieke ook neteliger worden, nu Rus
land de Finse regering heeft aangebo
den te onderhandelen over teruggave
van enige door Finland in de tweede
wereldoorlog aan de Russen afgestane
gebieden. Moskou zou ook een grote
lening hebben aangeboden. Alles in ruil
voor „een Finse practische politiek in
overeenstemming met het Russisch
Finse vriendschapsverdrag”.
De Russen willen de Finnen dus meer
in hun sfeer halen, terwijl de nieuwe
Finse premier heeft verklaard, dat de
traditionele buitenlandse politiek zal
worden voortgezet.
De verbittering der Franse tegenstanders van de E. D. G. is ver
scherpt door het feit, dat de Bermuda-conferentie begin December
■wordt gehouden. Zij vrezen dat Laniël daar onder Amerikaans-En-
gelse druk zal worden gezet, om de E. D. G. te aanvaarden, terwijl
dan juist het tijdstip nadert, dat dit kabinet zal aftreden. Immers
op 22 December heeft de nieuwe presidentskeuze plaats en dan
biedt het kabinet zijn ontslag aan. Op het moment der presidents
keuze zal zich een of andere meerderheid moeten vormen, en deze
zal, nu de belangrijkste kwestie waarom de partijenstrijd zich kris
talliseert, de E. D. G. is, wel uit groeperingen tegenstander^ en
voorstanders van deze gemeenschap bestaan, en ook de nieuwe pre
sident zal dus wel een uitgesproken voor- of tegenstander zijn.
Aide minsken teil’ de dagen,
Slachtmoanne al oer de helt,
Nea hat üs 't seisoen sa hage,
Hwant men fielt gjin grevel kjeld.
Sjoch, hoe’t it oer de fjilden flammet,
Tüken hüld’ it blêd lang fêst,
Alles glinsteret en ammet
Kleare suver gouden rêst.
Seis ha wy 't wurdt field allinken,
Ek de langste tiid mei we-st,
Mei üs libbensjountiid blinke,
Fredich lyk dizz’ mylde hjerst.
Kij rin fredich yn ’e greiden,
Boer seit bliid: it waer bleau fêst,
Hja ken nou noch wol forweide,
Oeral stiet ticht, folop gêrs.
As se oant Sinteklaes tarinne,
Bütendoar, soks muoit my net:
Nedst sil molke-opbringst winne,
Stiigje de persinten fet.
Wis it slagge tsjin mei haeijen,
Doe wie ’t waer dat men net lést,
Lykwols né ik wol net kleije,
Mei sa’n fruchtbre, Ijochte hjerst.
het principe „Azië voor de Aziaten”,
maar het Amerikaans-Pakistaans over
leg betekent ook de doorbraak van het
neutralisme in de strijd tussen West en
Oost, dat de Indiase regering de enige
juiste houding voor een Aziatische staat
vindt. Amerikaanse bases in Pakistan
zouden ook allicht een reactie van rood
China en Rusland ten gevolge hebben
en hun druk op andere Aziatische mo
gendheden om hun zijde te kiezen doen
toenemen. Intussen zou men het slagen
van deze Amerikaanse poging toch als
een succes voor de Amerikaanse poli
tiek moeten zien, de Amerikanen heb
ben als zij naar een machts-evenwicht
in Azië streven, sterke behoefte aan
meer partners daar, dit zou ook de be
scherming van het olierijke midden
oosten ten goede komen.
De Engelsen zullen allicht enigszins
zuur kijken als hun Pakistaans lid van
het Gemenebest, dat zich kortgeleden
tot Islamitische republiek verklaard
heeft en waarvan toen verwacht werd,
dat het vooral toenadering tot de Ara
bische staten zou zoeken, de Ameri
kaanse weg gaat. Te Londen zal men
het weer voelen als een symptoom van
tanend Brits gezag, zoals zich er ook
een openbaart op Ceylon waar een be-
weging gaande is tegen Britse invloed
in het bestuur van het eiland.
19.02—20.00.
a.
Ware er een conflict uitgebroken
dan zou Italië deze divisies heb
ben gebruikt tegen Zuid-Slavië,
dat ook tot het Westelijk verde-
digingsblok behoort, voor een
zaak, die op zijn best zuiver na
tionaal genoemd kan worden.
Italië zou dat nu nog hebben
kunnen doen, omdat de Europese
Defensie Gemeenschap er nog niet
is, ware die er wel geweest, dan 1
dus waarschijnlijk niet zullen aarden.
Ten tweede, omdat volgens de me
dedelingen van de Hoge Commissaris
lische Neder-
>aar is. Ten
derde omdat de Regering geen positieve
daad wil stellen waardoor een massale
overtocht zou worden bevorderd. Er zal
een orgaan worden opgericht, dat zal
nagaan of er een voorschot voor de
overtocht verleend moet worden en dat
zich zal bezig houden met de voorlich
ting. De betrokkenen zullen op grond
van deze voorlichting moeten beslissen
of zij naar Nederland willen gaan of
niet. Maar het orgaan zal het laatste
woord spreken.
Het waren de heren Schouten (ar), Oud
(vvd), van Rijckevorsel (kvp), van de
Wetering (ch), Zandt (sgp) en Lemaire
(knp die zich daartegen verzetten. Niet
een orgaan, maar de mensen zelf moe
ten beslissen of zij willen terugkeren.
Doet men dit niet, dan worden de op
vattingen van de betrokkenen onderge
schikt gemaakt aan die van de Rege
ring. Hier sprak dus het rechtsgevoel
en dat leverde sterke argumenten op.
De motie-Lemaire werd echter verwor
pen met 2648 stemmen. Tot de tegen
stemmers behoren de kvp op drie leden
na), de pvda en vier leden der chu-
fractie.
Er kwam nog een andere motie op ta
fel: n.l. van de heer De Graaf (kvp). Dit
voorstel was in wezen een ondersteu
ning van het Regeringsbeleid. Het te
vormen orgaan, dat zal beslissen en van
voorlichting zal dienen, zal overwegend
niet ambtelijk moeten zijn. Dit is dus
de gedachte van „niet-zelfbeslissing”.
En deze gedachte werd door de Kamer
aanvaard met 48-26 stemmen. Nu wa
ren het weer de kvp en de pvda met
enige chu.ers die de doorslag gaven.
Het was een moeilijk debat. De vraag
wat „onhoudbaar” is, is zeer betrekke
lijk. Maar een feit is, dat de berichten
elkander sterk tegenspreken. Minister
Van Thiel heeft beloofd maatregelen te
zullen nemen om de ongerustheid weg
te nemen. Maar bevredigend was dit
voor de tegenstanders geenszins. Aan
de ene kant speelt hier het lot van de
90.000 mensen, van wie er velen te be
rooid zijn om de terugtocht te kunnen
aanvaarden, een rol. Zij moeten gehol
pen worden, zo zegt het rechtsgevoel.
Aan de andere kant vreest men een her
haling van het Ambonnezenprobleem.
Er is geen Kamerlid geweest, dat deze
kwestie niet serieus heeft behandeld.
Men heeft hierover gedebatteerd op zui
ver zakelijke wijze, zonder dat de poli
tieke sentimenten naar boven kwamen.
Dat mocht ook niet, want daarvoor is
het probleem te tragisch en te inge
wikkeld. Ongetwijfeld is men over deze
kwestie nog niet uitgepraat. Er komen
nog gelegenheden genoeg om dit onder
werp nog eens aan te snijden. Zo is er
een kans bij de behandeling van het
ontwerp over „de rechten van de mens”.
Maar een feit is, dat men nu de motie-
Lemaire heeft verworpen, waardoor aan
het uiterste zelfbeschikkingsrecht van
de Indische Nederlanders tekort wordt
gedaan. De tijd zal het leren welk deel
van de Kamer het gelijk aan zijn zijde
heeft.
TN Finland is een zakenkabinet ge-
x vormd onder formateur Tuomiola,
dat zal aanblijven tot de algemene ver
kiezingen in 1954. Finland verkeert in
moeilijke economische omstandigheden
en het lijkt er op, dat de buitenlands
T>EZE zaak heeft min of meer actuele
t-* betekenis gekregen tijdens de, nu
gelukkig dank zij een verzoenende hou
ding van beide partijen verminderende
spanning tussen Italië en Zuid-Slavië
over de Triëst-kwestie, waarover nu wel
spoedig een conferentie zal worden aan-
gekondigd. Hierbij waren wel geen
Franse troepen betrokken, maar wel die
van een ander lid van het toekomstige
kleine Europa, n.l. Italië. De Italiaanse
regering verplaatste op een gegeven
ogenblik drie van haar keur-divisies,
waaronder gepantserde, naar de Zuid-
Slavische grens, divisies die nog wel
door de Amerikanen bewapend waren.
Vestigingswet bedrijven.
De begrotingsbehandeling is overigens
deze week wel een beetje in de ver
drukking gekomen. De Ministers kun
nen het tempo niet goed bijhouden. Het
schrijven van een Memorie van Ant
woord vergt n.l. veel tijd. Dat is een
nauwkeurig werkje, want één verkeerde
zinswending en zij krijgen het met de
critische volksvertegenwoordigers aan
de stok. Er was dus even een stagna
tie. En van die gelegenheid is gebruik
gemaakt het belangrijke ontwerp „ves
tigingswet bedrijven” z. h. s. aan te ne
men. Momenteel leven we nog onder „de
vestigingswet kleinbedrijf 1937”. De
hoofdzaken daarvan zijn niet veranderd.
Drie belangrijke wijzigingen worden
aangebracht. Ten eerste: deze nieuwe
wet zal gelden voor alle bedrijven, met
uitzondering van de landbouw, de vis
serij, het bankbedrijf en het verzeke-
rings- en vervoerbedrijf. Dat is een
aanmerkelijke verruiming.
In de tweede plaats worden de organen
van de Publiekrechtelijke Bedrijfsorga
nisatie ingeschakeld naast de Kamers
van Koophandel en ten derde zal ieder
bedrijf nu geregistreerd worden. Dit is
overigens meer een administratieve
maatregel, die voor het verlenen van
een vergunning niet van belang is.
Reeds bestaande bedrijven zullen daar
van geen nadeel ondervinden.
Het is de bedoeling van de Regering
een vestigingsbesluit uit te vaardigen
(als het betrokken bedrijfschap dat
vraagt), waardoor de uitoefening van
een bedrijf gebonden kan worden aan
een vergunning. Om een vergunning te
krijgen, moet men voldoen aan de drie
oude voorwaarden: credietwaardigheid,
handelskennis en vakbekwaamheid. Kan
men niet over diploma’s beschikken,
dan zijn er altijd nog de Sociaal Econo
mische Raad, een product- of hoofdbe-
ttAT is in Frankrijk nogal van be-
tekenis, want hoewel de president
daar volgens de grondwet van na de
oorlog onbetekenende invloed op de
gang van zaken heeft, heeft hij onder
de tegenwoordige wankele partijverhou
dingen in de practijk grote invloed.
Misschien is het hier de plaats om er
even op te wijzen, dat termijl een Fran
se president door de grondwet zeer be
knot is in zijn bevoegdheden, de Ame
rikaanse een uiterst belangrijke taak
in de uitvoerende macht heeft. Dit recht
en zijn vroeger ambt heeft ex -president
Truman dan ook gehouden, toen hij
weigerde voor een commissie te ver
schijnen om inlichtingen te geven over
de destijds door hem bevorderde Dexter
White, die later bleek een Russische
spion te zijn. Truman weigerde het pre
sidentschap, dat een stuk uitvoerende
macht is, als een verlengstuk van het
congres, dus van het wetgevend orgaan
te zien.
Wat de beschuldiging zelve be
treft, deze ontzenuwde hjj volko
men door aan te tonen, dat de
benoeming van White in een mis
schien hogere, maar onschuldi
ger functie geschiedde, om door
hem op het spoor te komen van
andere Amerikanen, die in dienst
van de Russische spionnage ston
den.
is volgens Truman ook gelukt,
White van zijn functie is ont-
TN het debat over de buitenlandse po-
■1 litiek dat thans in de Franse Kamer
gevoerd wordt is het voornaamste punt
niet de Europese Defensie Gemeenschap
waarover eerst in het voorjaar 1954 de
werkelijke beslissing zal vallen, doch de
Europese politieke gemeenschap, de po
litieke samenbundeling der zes landen
dus, waarvan de ministers van buiten
landse zaken in de laatste dagen van
deze maand te Den Haag bijeenkomen.
Men zal daar’ trachten in principe tot
een politieke gemeenschap te komen,
welke dan o.a. ook het overkoepelend
orgaan voor de Europese Defensie Ge
meenschap zou zijn.
Het spreekt dus dat de Franse tegen
standers van de E. D. G. als bijv, de
Gaullisten zich ook fel verzetten tegen
dit principe van de politieke gemeen
schap van het kleine Europa.
Zij en meerdere van hun medestanders
willen niet, dat er aan de souvereiniteit
van Frankrijk geknabbeld wordt door de
instelling van bovennationale organen,
waarvan er dan een, de Europese De
fensie Gemeenschap, ook over de Fran
se strijdkrachten zou beschikken, zon
der dat de Franse regering daarin meer
iets had te zeggen.
TN hoeverre de verkiezing van Mag-
1 saysay tot president van de Philip-
pijnen inplaats van de huidige functio
naris Quirino ook ten voordeel van de
Amerikaanse strategie in het Verre
Oosten zal leiden moet afgewacht.
Het ging in deze verkiezingsstrijd voor
al om binnenlandse kwesties als hervor
ming op agrarisch gebied en onder
drukking der corruptie. Met deze pro
blemen zal Magsaysay al zijn handen
vol hebben, maar men verwacht dat hij
toch meer begrip zal tonen voor de door
Amerika gewenste herbewapening van
Japan, waarvan Quirino een fel tegen
stander is.
Wat Korea betreft, de onderhandelin-
gen over de politieke conferentie duren
voort, China en Noord-Korea willen er
nog altijd een aantal neutrale Aziati
sche staten bij uitnodigen. Amerika wil
dat alleen op een latere conferentie, als
de Korea-kwestie bevredigend opgelost
is. Dan ook zouden de Ver. Staten mis
schien iets gaan voelen voor de door
H island zo vurig begeerde conferentie
der Grote Vijf. Maar zover is het nog
lang niet, als het ooit zover komt.
Tijdens de behandeling van de begro
ting van Maatschappelijk Werk is op
eens de moeilijke positie waarin 90.000
Indische Nederlanders in Indonesië ver
keren, ter sprake gebracht.
Het was de heer Lemaire (knp), die de
bal aan het rollen bracht door een mo
tie in te dienen, waarin de Regering
werd uitgenodigd deze mensen zelf te
laten beslissen of zij naar ons land wil
len terugkeren of niet. Minister Van
Thiel voelde niets voor deze motie. Na
mens de Regering deelde hij zelfs me
de, dat als zij werd aangenomen, zij in
ieder geval niet uitgevoerd zal worden.
Deed de bewindsman dat omdat hij niet
begaan is met het lot van de duizenden
landgenoten, die vaak in zorgelijke om
standigheden verkeren? Neen, zo was
het niet, maar hij wil de Indische Ne
derlanders zoveel mogelijk in Indone
sië houden; uit een oogpunt van zelfbe
scherming.
Ten eerste omdat velen van hen nog
nooit in Nederland zijn geweest en hier
In Den Haag in de Rid
derzaal is Maandagoch
tend door H. M. de Ko
ningin het Congres van
de Wereldfederatie van
Oorlogsveteranen
opend.
De openingsrede
H. M. de Koningin.
Achter de tafel, vierde
van rechts, president
Albert Morel.
Op 29 Mei van dit jaar was het 50 jaar
geleden, dat de heer F. J. Bruinsma
toetrad als lid van het zangkoor der
Parochie van de H. Franciscus alhier.
In die jaren heeft hij een werkzaam
aandeel gehad in de verzorging van de
kerkzang. Gedurende 36 jaar is hij secre
taris van dit koor geweest, terwijl hij
in 1946 gehuldigd werd, omdat hij 25
jaar directeur van het koor was.
Op het feest van St. Caecilia, de patro
nes van de koorzang, dat elk jaar op
22 November gevierd wordt,
a.s. Zondag de jubilaris niet
langstelling ontbreken.
Tevens gedenkt- de organist,
A. H. van de Ven, op die dag zijn zil
veren jubileum als lid van dit koor.
Tiisdel 24 Novimber:
Fryske ütstjüring.
„Fryske folklore”, in tekst fan E.
B. Folkertsma.
„Op memme skerte” (it is gau wer
fiif Desimber).
„Frysk en Frijmoed’ch”, B. Tuin-
stra set de lju op it skerp.
„Koart om ’e- hoeke”, nijs fan
kulturele mêd.
„De boer en ’e lapkekeapman”.
K
TNTUSSEN heeft generaal Grunther,
de opperbevelhebber der Atlantische
strijdkrachten in Europa, verklaard,
dat de totstandkoming van de E. D. G.
de enige weg is om de onmisbare mede
werking van W.-Duitsland in de verde
diging van Europa mogelijk te maken.
Hij verklaarde voorts, dat de strijd
krachten, waarover men nu in Europa
beschikt, verdrievoudigd waren en dat
Rusland in dit werelddeel niet sterk ge
noeg meer was om deze onder de voet
te lopen, het oorlogsgevaar van Russi
sche zijde achtte hij dan ook, zo het al
nog aanwezig was, maar gering. Deze
generaal achtte dus door het steeds
meer verwezenlijkt evenwicht der strijd
krachten de kans op een oorlog gerin
ger. Te New York in de Ver. Naties, zet
men de pogingen vport om de oorlog
langs de weg der ontwapening voor
goed uit te bannen. De besprekingen
daarover hebben jar^ilang gestagneerd
wegens groot principieel verschil van
mening tussen West en Oost hoe men
die kwestie moest aanpakken.
Thans zijn ze weer op gang gebracht
door bemiddeling van India; ten op
zichte van ’t practische resultaat, staat
men echter over het algemeen scep
tisch. De symptoom van bestaande
spanningen in de wereld en zolang die
spanningen niet zijn opgeheven, zullen
de partijen zich zo sterk mogelijk ma
ken.
r’
Lfc
