roar
OVER HET EIGEN AARD VAN DE
FRIESE ZUIDWESTHOEK
Vier
je
I)o.oh.
eeuwen Weeshuisgescliiedenis Bolsward
1553-1953
e
I*
De blide gast
ÏU
A’
a
Fan de Martinytoer
d
us hjoed p
to sizzen
(S)
FE
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
De Menno-steen zal
worden verplaatst
Magere resultaten
Droevig ongeval
KLM-,,goud vloot”
uit Praag
Begint de Tour
in Amsterdam?
49e Jaargang
Dinsdag 1 December 1953
No. 94
<an
Hwat hat
t.
de J.
e;
>.st.
TN dat verband mogen we ons geluk-
-*• b-io- nY'iivpn oen niihliratiP van
I
o
telt,
JST
F
>.75
>.25
5.75
1-95
!.95
TJ. de J.
Abonnementsprijs: f 1.50 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Yn Desimber skynt de sinne,
Ljochte fleur dy’t soarch weibant,
Hwa rint nou noch noarts to stinnen?
Seis gjin Haechske dümny Zandt,
’k Hear him fan de stomboat sjongen.
Winkel meij’ hwat letter sluten,
Léste jounen rint it drok.
Efter de etalaezje-ruten
Prielet it bünt geskinken-lok.
Gol sil elke klant bitsjinne,
Toe mar, meitsj’ in oar mar bliid.
Wy kenn* wer in dripske winne,
Sinteklaes! Us béste tiid.
Hüsfrou tinkt in wike yn rijens,
Wis, it libben is stom djür,
Weagje ’t mar, al kin ’t net lije,
’k Garje ’t letter wol wer oer.
’t Jild moat rólje sokke dagen,
’t Is de klearste freonskipstael,
Wei fan ’t hert giet troch de mage,
Sinteklaes! Elk is royael.
Foar neat is de minske sa tankber
as foar tankberens
a
ard
ker
lem
hij
eer
uit-
’kt,
en
en
ver-
1.75
>.75
>.75
Sf
iger
ler-
van
:ru-
en
ons
Bolswards Nieuwsblad
De Jong’s Nieuwsblad
Jong en aid sit slim to switten
Oer in moai flot rinnend fers,
’t Is in toer, wy ken *t net litte,
Fjouwer rigels, great sukses.
O, past it net op in wize?
Sokke binn’ der by de fleet,
’t Hindert neat us fers sil prize
Sinteklaes! Elk is poëet.
vaak wordt aangenomen als afbakening
van de Zuid-Westhoek is, zoals men
weet, nog betrekkelijk nieuw en geen
„natuurlijke grens”. Misschien was het
daarom beter de grens te trekken tus
sen bouw en greide, die Wonseradeel
scheidt in Noord en Zuid. In elk geval
behoren tot de Zuid-Westhoek dat ty
pisch Gaasterlandse gebied en de gehele
greidhoek uit het Zuid-Westen (waar,
en dat is reeds een kenmerk, de Friese
greidhoekster sport bij uitnemendheid,
het kaatsen, vrijwel niet bekend is) en
men het rijke merengebied vindt (en
voormalige meren als de Parregaster-
en Workumer plassen) zonder dat er
evenwel de zeilsport bloeit, de terploze
streek, waar soms klokhuizen de torens
vervangen, waar de meeste oude Friese
stadjes worden gevonden en de sociaal
economische ontwikkeling een stempel
zette op de bewoners.
Yn Desimber skynt de sinne,
In blide gast giet ’t lan yn ’t roun.
De ald-man hat üs Keninginne
Al in lekker suertsje jown.
Oeral wurdt hy stil forwachte,
Oeral bringt h lüd, fortier,
Berndream, hoopjend alle nachten,
Sinteklaes! Is ’t hast safier
As dit nümer fan de BÓalsert&r Krante
by de lêzers op ’e tafel leit, dan sitte
krekt om deselde tiid de mannen fan de
Lanbou-organisaesjes byinoar om de
léste han to lizzen oan it. mienskiplik
founemint foar in Middelbere Lanbou-
skoalle yn Fryslén.
Mei greate foldwaning haw ik fornomd,
dat, doe’t wy as Provinsiale Kommisje
üs mandaet weromjoegen om’t de saek
muorrefêst siet, de organisaesjes seis
fannijs om ’e tafel sitten gien binne
om dochs to bisykjen it doel to birik-
ken. En sa liket it nou dan frij wis to
wêzen, dat de skoalle der komme sil.
Fansels gean ik, nou’t de stikken sa
op ’t boerd steane, net yn op de folie fa-
setten fan dizze bilangrike kwesje. It
is in wier sprekwurd, dat men in brie-
dende hin net steure mei en der héld
ik my oan. Mar de saek fan de ünt-
revolutionnair is de bevolking aller
minst, al heeft volgens de heer Pieben-
ga de bevolking van de zeeplaatsen deze
eigenschap meer te pakken dan die van
de boeredorpen.
x kig prijzen met een publicatie van
de heer J. Piebenga over „It eigen aerd
fan de Südwesthoeke” (uitg. Branden-
burgh en Co., Sneek) dat ons ter ken
nisname werd toegezonden.
Na een overzicht van wat reeds eerder
over dit onderwerp werd geschreven en
een algemene oriëntering, komt de
de schrijver er toe het gebied van de
Zuid-Westhoek nader te bepalen. Hij
neemt dit ruimer dan schrijvers uit de
vorige eeuwen, die er alleen de stad
Staveren met een niet al te groot „ach
terland” onder verstonden en minder
ruim dan het gebied, dat de autobus
onderneming van dezelfde naam voor
het reizigersvervoer exploiteert.
Immers deze laatste neemt ook een deel
van de Noord-Oost-Polder voor haar
rekening en komt tot in het hart van
de Stellingwerven: Wolvega.
Aardrijkskundig kan men de Zuid-
Westhoek volgens schrijver het best be
grenzen door de lijn Makkum-Bolsward
tot Sneek en de straatweg van Sneek
tot Lemmer, hoewel laatstgenoemde
plaats er niet toe dient gerekend en ’n
dorp als Zurich dat juist boven de Rijks
weg ligt, wat de taalnuancering betreft,
er weer wèl bjj behoort.
Trouwens deze rijksweg, die door velen
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
J^ERKELIJK draagt de Zuid-West-
hoek ook haar eigen stempel. Hier
vooral vindt men de Friese Roomska
tholieken (Blauwhuis, Bakhuizen, St.
Nicolaasga enz.), Gereformeerden zijn
er in vergelijking met de „zware” Don-
geradelen zeer weinig, en voorzover ze
er zijn, danken zij hun herkomst meer
aan de Doliantie dan aan de Afschei
ding, terwijl anderzijds wol weer de
Mennisten een eigen plaats in het ge
heel hebben, evenals trouwens de Bap
tisten. De Zuidwesthoek is globaal ge
rekend Orthodox in de leer. Gaasterland
kenmerkt zich daarbij door een mistieke
bevindelijke inslag.
Dit alles stempelt de eigen aard van
de Zuid-Westhoek tot sterk traditioneel
met een conservatieve inslag (dit laat
ste niet in de ongunstige zin van het
woord bedoeld). Men is er over het al
gemeen trouw kerks en trouw aan het
wettig gezag. Verslagen van vechtjas-
serij, braspartijen, dieverij enz. vullen
slechts zelden de kolommen van het
omtreknieuws uit de streekbladen. Als
iemand een paar palen doorzaagt, is
dit reeds een grote en veelbesproken
gebeurtenis.
Van veel waarde is verder hetgeen de
schrijver van het door ons genoemde
boekje naar voren brengt over het in
mag ongekend groot worden genoemd
en er is veel kaf onder ’t koren. Maar
gelukkig kleven aan het boek van het
Bolswarder Weeshuis niet de nadelen,
die zovele van dergelijke gelegenheids
werken ontsieren. De schrijver, die als
historicus zijn sporen reeds heeft ver
diend, mag men uitermate dankbaar
zijn voor de brede en verantwoorde op
zet, die hij aan zijn in opdracht van de
Weeshuisvoogden vervaardigd werk ge
geven heeft.
De tijd ontbrak nog om de omvangrijke
inhoud reeds thans aan een gedetail
leerde beschouwing te kunnen onder
werpen; een eerste kennismaking met
de acht hoofdstukken, dertig bijlagen,
aanhangsel en bronnenopgave brengt
ons evenwel onmiddellijk de overtuiging
by, dat een belangwekkende bijdrage
is geleverd tot de historiographic be
treffende Bolsward. Want Hallema
heeft goed gezien om de interessante
ontwikkelingsgang van het in 1553 ge
stichte weeshuis te plaatsen binnen het
raam van een historische schets, die
tevens gewijd is aan verschillende as
pecten uit het verijlen van Bolsward,
het Sint Anthony Gasthuis en de Hen
drik Nannesstichting.
Duidelijk wordt aangetoond de relatie
tussen de oude Bolswarder instellingen
van weldadigheid en worden verschil
lende factoren aangegeven, die een gun
stig klimaat hebben geschapen voor de
fundatie van het Weeshuis.
wikkeling en it ünderwiis yn it alge-
mien kin dochs fierder bisprutsen wur-
de en yn oansluting by it foarige ar-
tikeltsje kin dat syn nut ha.
Dy’t it formogen hat om tobek to sjen,
kriget ek in oardiel oer de takomst,
dat is aide wiisheit. En as men dan ris
fyftich jier tobek sjocht, kriget men op
mannich gebiet frij düdlik in ynsicht
op de wei, dy’t de minsken, de mien-
skip, fierder gean sil. Wy seinen al, dat
it algemien bilang fan üs folk mei-
bringt, dat wy aloan wer bisykje de
greate faktoaren fan it wolwêzen, dy
lizze yn it forbetterjen fan de produk-
sjefaktor arbeid en ek dy oare, it roe
rende en ünroerende kapitael to for-
greatsjen. Dat binne de beide riemmen,
hwermei üs folk, elk folk, syn wolfeart
biskreppe moat.
Dy’t nou tobek sjocht, wit, dat fyftich
jier lyn, de arbeidsfaktor foar in hiel
great diel bistie yn it hurde, lichamelike
wurk. De lodde, de skeppe, de seine,
de foarke en de riuwe, it sjouwen, it
wrotten hie doe de aldergreatste bi-
tsjutting. Lichamelike krêft, üthalden
lange dagen en fakentiids koarte nach
ten, dêrmei moast elts bidriuw, ek it
boerebidriuw, op 'e kluten bliuwe. Mei
in minimum fan ünderwiis koe men
doedestiids ta. Melke mei de hén, tsjern-
je, tsiizje, meane, keare, skodzje, swyl-
je, tymje, operje, reakken meitsje, op-
stekke, weidlieije, greppelje, houkje,
heakkelje, slatte, kroadzje, ütsmite,
dongsljuchtsje en far sa mar troch, der-
fan moast it komme.
En alles mei de hén of hanridskip en it
trouwe hynder. De skipper mei snikke,
pream of modderskip wie de helper fan
it boerefolk, lyksa de fuorman mei syn
wein. Alles wie hanwurk en jitteris han-
wurk. Dy’t in pear goede hannen oan
it liif hie, dat wie man en de frou net
minder. Ik jow graech ta, dat ek doe
de kunst fan lieding jaen likegoed bistie
Als een soort tegenhanger tegen het
gedenkteken te Witmarsum bestaat
ruim 50 jaar in Duitsland de Menno-
Steen, die opgericht is in Fresburg-
Wüstenfelde, nabij Oldesloe, op de plek,
waar Menno Simonsz in 1559 begraven
kan zijn.
Ook Nederlandse Doopsgezinden hebben
dit granietblok, waarop een koperen
plaquette de beeltenis van Menno deed
zien, wel bezocht, maar deze steen ligt
daar niet meer op de rechte plaats,
daar er in de buurt gebouwd wordt en
de plaquette is voor drie jaar geleden
gestolen.
Duitse Mennonieten hebben nu ren plan
gemaakt de steen te verplaatsen naar
het Mennohuisje dat onder de Menno-
Linde aan de weg naar Oldesloe staat.
Amerikaanse jongeren hebben deze
steen vervoerd. Om de steen komt een
klein plantsoen en er zal een nieuwe
bronzen plaquette komen, waartoe stu
denten uit Kiel het initiatief namen.
Het huisje waarin Menno zijn leven
heeft doorgebracht en een deel zijner
werken drukte (Menno-Kate) wil men
als klein museum inrichten.
Zo wordt hier een nieuwe plaats voor
herdenking verkregen van de Witmar-
sumer hervormer Menno Simonsz.
De zes minister van Buitenlandse Za
ken van „Klein Europa” zijn Zaterdag
met bijzonder magere resultaten uiteen
gegaan. Op de voornaamste punten van
geschil, die juist het wezen der politie
ke gemeenschap raken, is men geen
stap dichter bij elkaar gekomen. De
komst van Bidault, die Zaterdagmor
gen vroeg arriveerde, heeft hieraan
zoals te verwachten was niets kun
nen veranderen.
Wat Nederland betreft, de kansen, dat
Minister Beyen volledig zijn zin krijgt
op het punt van garanties voor de vor
ming der gemeenschappelijke markt,
moeten niet hog worden aangeslagen.
KRANT ZENDT LEZER NAAR
DE MAAN
Het nieuwe Engelse dagblad „Recorder”
heeft aan één van zijn lezers een bon
uitgereikt, die recht geeft op twee
plaatsen voor de eerste „gezelschaps-
reis”, welke de maan tot doel zal h&b-
zen.
De gelukkige is de winnaar van een
prijsvraag, waarbij het er om ging wie
in 5 woorden het best kon zeggen
waarom hij naar de maan wil.
„Wegens ontdekkingslust, koningin
Elizabeth waardig”, bedacht hij.
In verband met het 400-jarig bestaan
van het Weeshuis, is deze voor Bols
ward zo belangrijke instelling van wel
dadigheid de vorige week wel midden
in de publieke belangstelling geplaatst.
De grote aandacht, die de pers aan de
festiviteiten heeft besteed, was ten volle
gerechtvaardigd, doch ook de Voogden
van het Weeshuis zijn reeds jaren vol
komen doordrongen geweest van het
gewicht, dat de jubileumviering niet
alleen voor Bolsward, maar voor geheel
Friesland zou hebben.
Dit college heeft terecht beseft, dat het
meeleven, hoe spontaan ook, van de
zijd van de burgerij voor een dergelijk
feest, tenslotte slechts 'n ééndagsvlieg
is. Een bestaan van vier eeuwen wet
tigde iets groots, iets blijvends. bijv,
een gedenkboek.
En zo ligt dan nu voor ons een kloek
en stijlvol uitgevoerd boekwerk getiteld:
„Vier eeuwen Weeshuisgeschiedenis,
Bolsward 1553—1953”.
Voor wij iets dieper op de inhoud van
dit door A. Hallema geschreven werk
ingaan, moge een samenvattend oor
deel als introductie gelden: in goede
samenwerking hebben genoemde au
teur en de uitgever fa. A. J. Osinga
een voortreffelijk geschrift van wel
haast 300 pagina’s geleverd, dat voor
Bolsward een blijvend aandenken zal
vormen aan het Weeshuisjubileum.
Het aantal gedenkboeken, dat voor en
na in en buiten Friesland is verschenen,
Een abrupt en noodlottig afgebroken
plezierrit heeft drie families in diepe
rouw gedompeld, toen Zondagmiddag ’n
grote personenwagen met zes inzitten
den bij Waddinxveen in de Gouwe stort
te.
Alle zes verdronken. Het zijn de 51-
jarige afdelingschef der Hispano-Suiza
fabrieken W. Vertinde en diens echtge
note, de 58-jarige kantoorbediende A.
de Waard uit Rotterdam, diens 58-ja-
rige vrouw en zijn 22-jarige dochter
Henderika en de verloofde van deze
jonge vrouw, de 25-jarige kantoorbe
diende L. Bartels, eveneens uit Rotter
dam.
Pake, Beppe, Heit en Mem
Ider makket wylde sprongen,
Sinteklaes! Elk wurdt wer bern.
PYT.
Een vloot van drie KLM-vliegtuigen is
Zondag naar Praag gevlogen om een
kostbare hoeveelheid goud, bestemd voor
Engeland, weg te halen achter het Ijze
ren Gordijn.
Twee Skymasters en een Dakota ver
trokken Zondagochtend van Schiphol en
keerden na twee uur wachten op het
vliegveld van Praag terug met 16000 kg
goud in baren ter waarde van ongeveer
90 millioen gulden.
nooit een goed Europees burger zijn,
zonder eerst de waarde van het Neder-
lander-zijn te hebben beleefd. Maar zo
is het ook in kleiner verband. Goed
Nederlander is bijv, een Fries pas, als
hij heeft geleerd een volbloed Fries te
zijn. In dit verband is voor Nederland
een verheugend iets, dat er zoiets als
een Friese beweging bestaat, moest het
dit tenminste zijn. In werkelijkheid
worden er bijv, geheime waarnemers ge
zonden naar de jaarlijkse herdenking
van de slag bij Warns. Maar goed, het
feit blijft hetzelfde: krachtig Fries (of
ruimer gezien regionaal) leven komt
het leven als Nederlands staatsburger
ten goede.
Misschien mogen we nog een stap ver
der gaan. Accentuering van het eigen
leven in de eigen streek is van belang
voor de ontplooiing van die van het ge
west, het beleven van een hechte stads
en dorpsgemeenschap kan alleen maar
ten goede komen aan het geheel, als
zijnde een der cellen waaruit de ge
meenschap in grotere verbanden is op
gebouwd.
nerlijk beleven van het geloofsleven, de
onderlinge verhouding tussen jongens
en meisjes en de meer psychologische
factoren, die bij dit alles een rol spe
len.
Het is niet onze bedoeling al deze me
ningen hier weer te geven, men bestelle
zelf dit boekske, dat leerzaam is en
tot nadenken stemt. Het is goed „in
eigen hert” te kijken.
De Zuidwesthoeksters zelf hebben daar
om in de allereerste plaats belang bij
dit geschrift, maar ook voor hen, die
met de bevolking van deze streek te
maken krijgen (bijv, predikanten, on
derwijzers, ambtenaren) is het een
waardevolle handleiding om de geest
van dit „vergeten” gedeelte van Fries
land te peilen.
De opzienbarende vondst van een aan
zienlijke collectie oudfriese oorkonden,
die de schrijver enige jaren geleden in
het Weeshuis-archief deed, heeft de or
dening van de archivalia en de samen
stelling van het gedenkboek bekendheid
tot ver buiten Bolsward gegeven.
De documentatie is voortreffelijk, slechts
dat de bijlagen betreft, wellicht
iets te overdadig. De schrjjver verloo
chent hier zijn voorliefde voor het op
dikken van zijn werken met talrijke bij
lagen niet.
Er is voor de inwoners van Bolsward
trouwens voor allen, die belangstel
ling hebben voor het wel en wee van
Bolsward en zijn instellingen van wel
dadigheid door de eeuwen heen, slechts
één mogelijkheid om eigen gerechtvaar
digde interesse te bêvredigen en tevens
hulde te brengen aan het initiatief van
de Weeshuisvoogden en de serieuze op
vatting van de auteur Hallema en uit
geverij Osinga: te zorgen, dat dit ge
slaagde boekwerk in zo groot mogelijke
getale wordt gekocht en verspreid.
W. H. KEIKES.
Er moet tot deze conclusie komt men onwillekeurig, zelfs hij opper
vlakkige beschouwing wel iets schorten aan onze nationale op
voeding. Alles wat samenhangt met onze verhouding tot het welzijn
van land en volk, heeft over het algemeen maar weinig belang
stelling. Slechts 10 pet. van ons is bijv, in een politieke party geor
ganiseerd en hiervan bezocht slechts 10 pet. vr(j regelmatig politieke
vergaderingen, waaruit men dus kan concluderen, dat slechts 1 pet.
van ons volk in directe zin bewust achter zijn vertegenwoordiging
staat.
.Onze militaire dienst is op zijn zachtst gezegd niet populair
belangstelling voor vraagstukken als die rond het komende
enigde Europa schijnt alleen te kunnen worden gewekt met spandoe
ken en tam tam.
as nou. It buorkjen seis moast oan al
dy hannen, seinen, foarken, en sa mear
de ünmisbere lieding jaen, mar ek dy
lieding gyng binammen oer dit wurk
fan de flitige en trochsettende hannen.
Sünt dy tiid is der in bulte foroare.
De masine en de wittenskip binne op it
aljemint kommen en hoe langer hoe
mear kringe se yn it boerelibben troch.
Mei net to kearen faesje dringe hja it
aide hanwurk nei in oar plan, it twad-
de plan. Net mear de hén, dy’t it docht,
mar de hén dy’t de masine twingt it
wurk to dwaen.
Mei it iene giet it hurder as mei it
oare, mar rounom kringt de masine him
tusken de minske en it wurk. Tsjernjen
en tsiizjen gyngen nei de fabryk, de
seine waerd in meanmasine, it kearen,
skozjen, swyljen en sa mear krige -in
masine ta maet. De melker de melk-
masine, de ploeger de tractor, de sied-
ier de siedmasine, de jirpeldoller de
lichter, de man mei it sau de sortear-
masine, de fuorman de frachtauto.
Yn de skuorre stiet de heahijs, de Ja-
kobsljedder, de wetterpomper en sjou
wer waerden fordreaun troch de wetter-
lieding en automatyske drinkbakjes, de
motor stiet of. komt to stean neist de
jarrekolk en de Eureka bringt de dong
üt. It direkte hanwurk wurdt alle jier-
ren minder, it masinewurk alle jierren
mear. En dêrmei gripe, as men mar öf-
stan nimt fan hjoed en moarn, tige
wichtige foroaringen pleats, dy’t oan
alle wurkers en liedingjaende lju in bul
te to sizzen hawwe. Arbeidzje, bealigje,
wrotte, dat wiene eartiids de slachwur-
den en der stiene de lichamen nei, sawol
fan de measte boeren as fan de alder-
measte arbeiders. Forwrotten, sei men
doe, kromwrotten wiene se nei in lang
libben op ’e pleats fan 10 oant 70-75
jier ta.
Komt dy tiid werom? Binne al dy for-
halen fan heit, pake en beppe oer hwat
yo zou men door kunnen gaan, want
de feiten in dit opzicht liggen voor
het grijpen.
Toen Bolsward in Europees ver
band! ging voetballen in Castrupp
Rauxel verschenen er ingezonden stuk
ken in de krant van hen, die zich ge
passeerd vonden om mee te mogen, toen
verleden week te Bolsward een verga
dering van de Europese Beweging was
belegd (gratis toegang en films toe!)
kon men het aantal bezoekers in de
„Europese stad” wel tellen op de vin
gers van één gezin.
Zeer belangrijke beslissingen inzake
(om overe engere verbonden te spre
ken) het onderwijs in de Friese taal,
die dezer dagen in d< Kamers zullen
worden besproken, raakt de massa van
ons volk nauwelijks, het gesprek in de
scheerwinkel van Joukebaas bepaalt
zich tot het verliezen van Engeland op
eigen bodem (wat het voetballen be
treft wel te verstaan), de besluiten over
huur- en loonsverhoging volgen wij op
de voet, culturele en nationale waarden
waarover gelukkig! eveneens ko
lommen worden volgeschreven, nemen
we met een korreltje zout.
Kortom, wij schijnen weer te leven als
in de tijd toen in het Romeinse Impe
rium de decadentie intrad, in die van
brood en spelen.
LS er ergens iets hapert, moet men
de fout vaak aan het begin zoeken.
Nationale opvoeding staat niet los van
nationale bewustwording en men kan
men destiids net üt 'e wei sette, nou
noch de basis, hwerop de jongerein fan
arbeider en boeren him klear meitsje
moat? Dy’t skerp sjocht, wit wol oars.
Dat is de forline tiid, dy’t nea tobek
reizget; dy heart yn it aide petretalbum
as in stik histoarje, tige wurdich om
to hearren en to lézen, mar net om de
koers op üt to setten. In tiidrek
fan de direkte hanwurksumheden giet
mei net to kearen gong nei de ein.
De jonge boer en de jonge arbeider
moatte harren klear meitsje op in bi-
driuwslibben, hwer’t de technyk hoe
langer hoe mear it plak ynnimme sil
fan it füleindich bodzjen. Dat haldt yn,
dat it net mear op it foarste plak oan-
komt op de krêft, mar folie mear op
de handigens, de kundigens, de bitüf-
tens, it oardiel en it witten.
It hat gjin sin mear hündert poun boppe
de macht tille to kinnen, it hat wol sin
masines mei handigens to brüken, lytse
üngemakqen meitsje to kinnen, it smar-
ren en skjinmeitsjen seis handich en
goed to dwaen, birekkens to meitsjen
oer rendabiliteit, oalje en streamfor-
brük, materialen kennis op to dwaen en
ynsicht to krijen yn de fragen, dy’t
dêrmei mank geane. Dat is it hjoed al
en dat wurdt êltse dei mear de takomst
fan it bidriuwslibben. En dêrop moat de
jongerein him foargoed klear meitsje,
sille hja de kommende heale ieu op in
like treflike wize har bidriuwen liede
kinne as heit en pake destiids. En ek
yn dizze dingen moatte praktyk en for-
stanlike oplieding beide oan bod komme,
hwant it iene sünder it oare sjit to
koart.
Oer in oar bilangryk faset de oare kears
jit in wurdmannich.
Het is vrijwel zeker, dat Amsterdam in
1954 het beginpunt zal zijn van de Tour
de France.
De start zal plaats vinden op Donder
dag 8 Juli in het Olympisch Stadion en
het eindpunt Van de eerste etappe zal
ergens in België liggen.
Dit is de eerste maal, dat de Tour de
France in het buitenland begint. De be
springen tussen Franse en Nederlandse
organisatoren duren nog voort.
TTOEWEL geen deel van Friesland zo
M aan invloed van „buiten” onderhe
vig is geweest (Staveren was „voor
stad eer van Holland als van Friesland)
is de Zuid-Westhoek alles behalve anti-
Fries. Niet alleen werd nier de roem
ruchte slach by Warns gestred&n (1345)
maar ook in later jaren voelde de Zuid--
Westhoek zich voor alles Fries, al heeft
ook geen deel van Friesland meer gele
den onder de „strideraesjes" in de Mid
deleeuwen als juist dit gedeelte.
De Friese scheepvaart bloeide er. Werd
in de bloeitijd van de Hindelooper pe
riode in de 17e eeuw ook niet geschre
ven: „De Makkumers worden alomme
erkend voor stoute zeelieden”?
Omstreeks 1900 is het echter met
scheepvaart, handel en industrie voor
een groot gedeelte gedaan, al blijven er
kernen leven. Over het geheel genomen
zakt de Zuid-Westhoek echter terug in
wat Piebenga noemt de agrarische rust
En rust betekent ook in deze hoek maar
al te vaak achteruitgang. Niet alleen,
dat er weinig initiatieven zijn, maar
vele miniatuurdorpen gaan langzamer
hand achteruit.
Scholen verdwenen, kleine dorpswinkel-
tjes werden voorgoed gesloten. Het am
bacht bloeit niet meer. De concentratie
is een grote vijand van het intieme
dorpsleven, dat ten koste van de gro
tere centra langzaam maar zeker af
brokkelt. De fleur ontbreekt maar al
te vaak, hoewel de Zuidwesthoekster
bijv, weer beter kan feestvieren als
de meer stijvere Noorderling uit de
Dongeradelen. Sociale spanningen ko
men in de Zuidwesthoek weinig voor en
