roar ST. NICOLAASVERRASSINGEN ZELFS OP BUITENLANDS POLITIEK GEBIED DRIEJARENPLAN VAN MINISTER STAF KRIS-KRAS door Nederland I Buitenlands Overzicht Men gaat met Rusland praten Perzië koos weer voor liet Westen Ontspanning rond Triest Zijn vijf divisies noodzakelijk? Staatsexamens HBS verlicht vrouw Desimbersang STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND „Keer UNO de Geprobeerd te vergiftigen? us hjoed p p to sizzen Tour-start kost 80.000 rug toe” ::r 49e Jaargang No. 97 Vrijdag 11 December 1953 De Jong’s Nieuwsblad Hwat hat KAMEROVERZICHT f995 zijn jezig d en doch idee, juwe taan, iders ider- eden □aas geen heb kon nsen. meer rsum dega. rietje arten van. :n de ioon- Dron- Igum. ndtje Anna de i der Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) Vrij ling tevreden zij sinds divisies en dat is precies wat men in Nato-verband altijd van ons heeft ge vraagd.” Natuurlijk moest onze voortvarende Mi nister van Oorlog daar een belangrijke voorwaarde aan verbinden: de Ameri kanen moeten het materieel leveren. De gelearde bigjint dêrre to tinken, dêr’t de domme der mei ophüldt Desimber-moanne wiet, Ornaris wurdt ’t kleiliet Yn alle lüden songen: O waerd it waer dochs oars, Krige wy mar hwat froast. Alden sawol as jongen. Foeterje oer it slyk, De ünbigeanbre dyk, Dridze en wétterkülen. Hja hawwe mar ien winsk: Natür haldt op fan gülen. Desimber-moanne küld, In hurde wite wrald, Alwer itselde sankje: t Is allegear tryst en skier, Winter is fiersto ier, Wy kinn' 't sa net bankje. msen niets i ge- >men van ïteen echt- htum 4 jr., ckum ia 75 eer- chet- wed, 1 jr., viel rend had zijn. ge il op larm justi- tnnes i der 1953 Mie- Jaco- sbeth Bau- >dora 1953 iinke, gare- loede ie de 1953 Hes- aaike 1953. Hes- iirkje trigje lebele Wit- lijlke en te ’ieter ekma 1953 ia en Her- oseph Hui- Jtena jr., IJs- wed. ebbe- van jr., 5pan- Bolswartis Nieuwsblad 1953 r en erga. rritje Nico- ruida itum. anke Europa in staat te stellen weer hun rol in een vrij Europa te spelen. In deze doelstelling en in de aanvang van het communiqué waarin gezegd wordt, dat „vereende kracht de beste waarborg voor de vrede is” spreekt sterk een Amerikaans inzicht. Het communiqué spreekt niet van ga ranties welke Engeland en Amerika zouden hebben gegeven, dat zij hun troe pen op het vasteland van Europa zul len houden. Al zegt het wel, dat door de E. D. G. een duurzame samenwer king met de Engelse en Amerikaanse strijdkrachten op het vasteland van Europa zullen houden. Al zegt het wel, dat door de E. D. G. een duurzame sa menwerking met de Engelse en Ame rikaanse strijdkrachten op het vaste land zal worden verzekerd. Zoals bekend acht de Franse Kamer de garantie no dig vóór Frankrijk zich aan de E. D. G. zou binden. Wile zwijnen in Het Gooi. Op verschei dene plaatsen in Gooi- en Eemland zijn de laatste dagen wilde zwijnen waar genomen. Door enige jagers is in de buurt van Lagevuurse en het Wasmeer tje onder Hilversum jacht gemaakt op een exemplaar van naar schatting 300 pond, zonder succes evenwel. De Woensdag Engeland in een hoofdartikel geadviseerd, de UNO de rug toe te ke ren. Volgens het blad zijn de werkzaam heden van de UNO „nadelig voor de kansen op de vrede en ruïnes voor het Britse rijk”. Het blad van Lord Beverbrook stelde de vraag, wat Engeland van de UNO kan verwachten, behalve moeilijkheden en verwijten, en wees er op, dat de Brit ten te zamen met de dominions slechts over zes stemmen beschikken, waarvan één dan nog die van Zuid-Afrika is, welk land momenteel niet deelneemt aai het werk van de UNO. Zuid-Amerika, aldus de „Daily Express” heeft echter twintig stemmen en de vijanden van Engeland kunnen op bijna alle daarvan rekenen. De En De Us Der is tomin to winnen. De 49-jarige kapper A. A. W. is Dins dagavond door de Haagse politie in een pension aan de Corn. Speelman- straat aangehouden, verdacht van po ging tot moord op de 32-jarige vrouw J. M. O., met wie hij bijna een jaar samenwoonde. Omwonenden hadden bij het politie bureau aan de Bezuidenhoutseweg aan gifte gedaan, dat de vrouw onder ver dachte omstandigheden, wellicht ten gevolge van een vergiftiging, sinds Oc tober in het pension ziek te bed lag. Bij onderzoek trof de recherche haar bewusteloos te bed aan en gelastte over brenging naar het ziekenhuis. Het politie-onderzoek is in volle gang. jeugdgevangenis. In de nacht van 26 op 27 September hadden zij bij Rijperkerk een voorbijganger, S. K., aangehouden om hem te beroven. Nadat de man was mishandeld, ontnamen zij hem zijn por- temonnaie met een flink bedrag aan geld. Luisterend Nederland. Het aantal aan gegeven radio-ontvangtoestellen in Ne derland bedroeg per 1 December 1953 1.830.753 tegen 1.822.083 op 1 Novem ber 1953. Op 1 Nov. 1953 waren er 486.050 aangeslotenen op het Rijks- radiodistributienet tegen 484.116 op 1 Oct. 1953. Abonnementsprijs: f 1.50 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Advertentieprijs: 12 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en Europa betreft, verklaart hel communiqué der Bermuda-confe- rentie dat de staatslieden het eens wa ren over de basis van samenwerking in Noord Atlantisch Verband. Middelen tot ontwikkeling van de defensieve mo gelijkheid van dit bondgenootschap wer den besproken. Dit zal wel een gesprek over atoofnwapenen geweest zijn. De Europese Defensie Gemeenschap en de Duitse medewerking aan een verenigd Europa worden noodzakelijk geacht. Natuurlijk zegt dat niets omtrent de bereidheid van Frankrijk aan E. D. G. mee te werken, want de regering La- niël die na de Franse presidentsverkie zing aftreedt, kan Frankrijk niet meer aan een afspraak binden, ze heeft daar voor geen meerderheid in de nationale vergadering. Deze E.D.G.-kwestie zal in Frankrijk eerst worden uitgevochten als de nieu we president is gekozen en als de con ferentie der Grote Vier te Berlijn is ge houden. W7EL is er op de Bermuda-conferentie gesproken over Indo-China. Dit punt kon trouwens niet onaangeroerd blijven, omdat het de gehele positie van Frankrijk beïnvloedt en Indo China ook strategisch zeer gewichtig is voor de Westerse verdediging tegen het opdrin gend communisme. Wat er op de Bermuda’s is afgespro ken over deze kwestie komt men na tuurlijk niet te weten, het slotcommu niqué van deze conferentie was trou wens zeer algemeen gehouden. Men kon wat Indo China betreft er alleen uit af leiden dat Eisenhower, Churchill en Bidault die de laatste dagen der conferentie premier Laniël wegens diens al of niet diplomatieke ziekte verving alle drie het belang van het gebied voor het Westen inzagen. Het is echter speciaal de vraag hoe Amerika, dat tot uiting zal willen brengen. Er heerst daar in Indo China eigenlijk een zeer verwarde toestand. mee te delen, dat Rusland zijn wens om een conferentie der Grote Vijf te houden, te Berlijn ter sprake kan bren gen. De Amerikanen hebben kennelijk vóór een eventuele conferentie met Rusland nog eens in het openbaar hun voorwaar den voor een ontspanning willen uiten. Misschien heeft de regering-Eisenho- wer dat ook nodig geacht om de bin nenlandse politieke verhoudingen in haar land. Waarschijnlijk heeft zij ook het initiatief in de wereldpolitiek, dat door de Russische nota inzake de con ferentie te Berlijn naar Moskou dreig de over te gaan, weer willen hernemen. Dat komt in het bijzonder uit in de rede welke president Eisenhower iq de slotvergadering der Ver. Naties heeft gehouden over de kwestie «der atoom energie. Hij heeft daarin alle mogend heden in ’t bezit van gegevens over dit onderwerp uitgenodigd tot geheime be sprekingen, om te komen tot een bureau voor internationale samenwerking, waaraan ieder dier mogendheden dan een deel van zijn gegevens zou afstaan. Als uiteindelijk doel stelde de president de bevordering van het gebruik van atoomenergie voor vredesdoeleinden en de vermindering van atoomwapenen. In het Westen vond de rede bijval, evenals in de Ver. Naties. De Russen hadden, terwijl wij dit schrijven, nog geen commentaar over dit Amerikaan se voorstel dat beoogt een verenigd front te vormen tegen de angst. Fikse straf voor overvallers. De recht bank te Leeuwarden veroordeelde Woensdag twee jeugdige Friese gang sters, de 20-jarige S. de W. en de 21- jarige R. van der W., beiden uit Ber gum, resp. tot een jaar gevangenisstraf met aftrek, waarvan vier maanden voorwaardelijk, en een jaar en vier mnd 50 jaar geleden ging het eerste motorvliegtuig in Engeland voor een zeer korte tijd de lucht in. Op de foto ziet men een moderne K. L. M.-machine, die wel iets langer in de lucht kan blijven, dan dit 50 jaar geleden het geval was. De oude dames schijnen tegen elkaar te zeggen: „Dat hadden we 50 jaar geleden niet kunnen dromen”. Desimber-moanne droech, Blykt like goed ünfoech, It sin stiet al net better; Al wiken sünder rein, Hoenear krig’ wy de ein, Der komt forlet fan wetter. Grienteboer hat syn nocht, koal ken net forkocht, brünstofhanlers stinne. kachels nimm’ hast neat, saek giet sa forkeard, gedachte, dat de Kamer te weinig re kening heeft gehouden met de onder handelingspositie waarin Minister Staf binnenkort komt te verkeren. Over eni ge weken beginnen de onderhandelin- gen in Parijs tussen de Nato-landen. Dan zal worden vastgesteld wat er de laatste jaren is gebeurd en wat Europa nog moet dóen. Het Amerikaanse Con gres dringt steeds meer aan op het verlagen van de uitgaven en dat terwijl onze drie divisies nog niet volledig van materieel zijn voorzien? Wat kan Mi nister Staf nu beter doen dan met een vijf-divisie-plan komen? De andere landen is hij dan voor en hij heeft in ieder geval een grote kans, dat onze drie divisies perfect in orde komen. Ten koste van de territoriale verdedi ging zal dat niet gaan. Deze beschikt nu over 80.000 man, waarvan 10.000 paraat. Binnenkort komen er parate eenheden op de vliegvelden. Bovendien is er versterking te verwachten in de vorm van een regiments gevechtsgroep, die voorzien zal zijn van de modernste wapens. Het was al twee uur ’s nachts toen de critiek verstomde en de begroting zon der hoofdelijke stemming werd aange nomen. Dat kon ook best, want het hele drie jarenplan zal eerst bij de begroting 1955 worden behandeld. Minister Staf heeft dus nog alle tijd om te onderhan delen en de Kamer kan nog eens rus tig nadenken. enkele maatregelen afkondigen, vergaderd zou worden op de Woensdag avonden, was te verwachten, want aan het einde van deze race met de tijd, Wordt ieder jaar het aantal avondver gaderingen op drie per week gebracht. Maar niemand zal verwacht hebben, dat ook de Maandag met de avonden gebruikt zouden worden. Dat vergt van onze volksvertegenwoordigers ongetwij feld heel veel. Zolang de debatten nog tam verlopen, is dat niet zo erg. Dan laat men het denken en het praten aan de specialisten over. Dat gaat echter niet meer als de begrotingen van Oor log en Marine aan de orde komen. Twee grote vragen werden hierbij behandeld. Ten eerste: is het nieuwe driejarenplan van Minister Staf verantwoord en ten tweede: mag het Humanistisch Ver bond zich bezig houden met de gees telijke verzorging van de militairen. En zo ja, hoever mag deze verzorging zich uitstrekken? Wat dit laatste pro bleem betreft, werd er uiteraard een tegenstelling geschapen tussen de con fessionele en de niet-confessionele par tijen. Minister Staf maakte zich over dit probleem niet druk. Hij liet de Ka merleden maar debatteren en zei langs zijn neus weg daar heel veel van te hebben geleerd. En intussen gaat hij zijn gang. De militaire humanistische tehuizen zullen worden gesteund, maar er komen geen humanistische geestelij ke verzorgers in het leger. Humanisti sche militairen kunnen na aan eni ge voorwaarden te hebben voldaan verlof krijgen om gedurende een paar dagen een bezoek te brengen aan een Humanistisch vormingscentrum. Na tuurlijk was het een debat, waarin de taak van de Overheid op de voorgrond stond. Het anti-kerkelijk karakter werd met een zekere felheid geplaatst naast het ontnemen van de vrijheid aan een serieuze beweging. Opmerkelijk was, dat Pater Stokman (kvp) en dr Bruins Slot (ar) elkaar wel vonden in hun afschuw van het Hu manisme, een godsdienst, zonder God, maar dat zij uit elkaar gingen bij de practische beoordeling van het beleid van de Minister. De kvp toonde zich in dit opzicht iets toleranter dan de ar., hoewel het nog lang niet zeker is of Pater Stokman namens zijn hele frac tie sprak. Wie de rk bladen van deze week er op nagelezen heeft, kan licht tot een andere veronderstelling komen. Belangrijker was het nieuwe plan van minister Staf voor onze defensieopbouw. Zoals men weet, zijn we nu aan een vierjarenplan bezig, waarvoor jaarlijks f 1500 millioen wordt uitgetrokken. Aan het einde van 1954 hopen we dan drie sterke divisies te hebben met le gercorpseenheden. Maar wat moet er na 1954 gebeuren? Dit was een vraag, die de Kamerleden reeds bij de begro ting voor 1952 hebben gesteld. En nu kwam het antwoord van Minister Staf: „Wij gaan proberen,” zo zeide hij, „om in de jaren 1955, 1956 en 1957 nog twee divisies erbij te maken. Aan het einde van dit driejarenplan hebben we dan 5 Dank zij het initiatief van de vrouwe lijke staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mej. dr. A. de Waal, zullen de eisen voor ’t staats examen HBS-A en B worden verlicht. Met ingang van 1 September j.l. zullen voor het diploma-A vervallen: natuur kunde, scheikunde, plant- en dierkunde en handtekenen. Voor het B-diploma zijn niet meer ver eist: handelswetenschappen, staatshuis houdkunde, staatsinrichting, cosmogra- fie, handtekenen, rechtlijnig tekenen en lichamelijke oefening. Bij het B-examen moet echter wel blijk worden gegeven van inzicht in wording, taak en betekenis van verschillende staatsorganen. ijntje riittje Dijk- 'VOALS bekend, is de bevrijding van Oost-Europa een wens die nogal he vig naar voren komt bij het radicale deel der republikeinen in het Ameri kaanse Congres en Foster Dulles heeft zich min of meer tot hun tolk gemaakt toen hij dezer dagen verklaarde, „dat er geen ontspanning mogelijk is, tenzij een zekere mate van vrijheid achter het ijzeren gordijn door de Russen wordt gewaarborgd. Hoe dit echter met vreedzame midde len is te bereiken is een vraag, die nie mand thans kan beantwoorden. Als we zo het geheel overzien, heeft de Bermuda-conferentie weinig positiefs opgeleverd, wat de samenwerking der Grote Drie betreft, behalve dan het besluit de Russen te Berlijn te ontmoe ten en die ontmoeting wordt er niet gemakkelijker op nu uitdrukkelijk is gezegd, dat het Westen een vrij Oost- Europa wil bereiken, zij het met vreed zame middelen. De Grote Drie willen, zoals uit de vol ledige tekst van de uitnodiging aan Rusland voor deze ontmoeting blijkt, de agenda ook weer beperken tot het Duit se en Oostenrijkse vraagstuk, -al komen zij anderzijds Moskou tegemoet door Broedeierenprjjs 27 et. De Vereniging van Broederijen en Pluimveefokbedrij- ven in Nederland heeft ten aanzien van de broedeierenprijs besloten de prijs op 27 cent te handhaven, waardoor ook de kuikenprijs voor ongesexte kuikens op 56 ct. blijft en die voor hennen op f 1.20. Sa bliuwt der altyd hwat, Elk klaget oer syn lot, De lju tink nea ienriedich. Mar dy’t it nimt sa’t it is, Foar dy is sünder mis Desimber it meast woldiedich. PYT. ZAOK dat is nog maar een eerste stap. Want men moet het nog eens wor den over de oplossing van het olie-ge- schil en de schadevergoeding waarop de Anglo Iraanse oliemaatschappij recht heeft, nu- haar eigendommen zijn genationaliseerd, welke nationalisatie Engeland echter heeft erkend. De Per zische regering moest wel bakzeil ha len, omdat zij de opbrengst der olie- productie niet kan missen en boven dien zolang geen regeling tussen Lon den en Teheran was getroffen de Ame rikaanse regering geen economische hulp meer aan Perzië wilde verlenen. Ook de regering-Zahedi zat dus op zwart zaad en dat bracht haar positie, die alleen gebouwd is op de steun van het leger en de landeigenaren in ge vaar. Alleen door een verbetering van de sociale toestanden kan zij haar po sitie in het binnenland versterken, maar daarvoor moeten eerst weer de bronnen vloeien waaruit het land zekere wel vaart zou kunnen putten. Men zegt, dat de Amerikanen vooral de hand gehad hebben in de verzoening tussen Londen en Teheran, de vraag blijft of nu zowel Engeland als Ame rika weer op vriendschappelijke voet met Perzië staan, de concurrentie tus sen beide Westelijke mogendheden om invloed op de nu genationaliseerde olie-industrie te krijgen, zich weer zal openbaren, zoals die zich ook al eerder demonstreerde. Maar al blijven er vragen te over, voor ’t ogenblik is er vreugde in het Westelijke kamp, omdat de Westelijke invloed in Perzië is gehandhaafd en Moskou er voor lopig geen kansen meer schijnt te zullen krijgen. Zowel te Londen als te Washington zal men wensen, dat nu ook maar het geschil met Egypte over de Suez-ka- naal-zóne was opgelost. Tijdens de Bermuda-conferentie hebben de Egyptenaren nog eens meegedeeld, dat Egypte een neutraliteitspolitiek in de koude oorlog tussen Oost en West zal blijven volgen als men niet tege moet kwam aan de Egyptische eisen in zake de Suez-zóne. Maar daarover heb ben de Grote Drie op Bermuda juist niet gesproken. De vraagstukken van het Midden Oosten en Noord-Afrika zijn er niet aan de orde geweest. regelmatig verloopt de behande- van de verschillende begrotings hoofdstukken. Nog een klein rukje en Kamer en Regering kunnen zijn over de prestaties, die October hebben geleverd. De krachtsinspanning is ditmaal wel heel groot. En om met succes het ein de te kunnen halen, moest voorzitter Kortenhorst enkele krachtdadige Dat er ook De Sint LTcolaasdag bracht enige aangename verrassingen óp bui tenlands politiek gebied. De conferentie der Grote Drie op de Ber muda's besloot op de Russische wens een conferentie van de ministers van buitenlandse zaken in West-Berlijn te houden, in te gaan, zo mogelijk zal men elkaar 4 Januari reeds ontmoeten. Zuid-Slavië en Italië besloten hun legers van de grens bij Triëst terug te trekken. Hoewel daarmede het geschil nog lang niet uit de weg is geruimd, vermindert dat besluit toch de bestaande span ning tussen beide landen. En Perzië en Engeland herstelden de diplo matieke betrekkingen. Amerikaanse steun. Er zit dus een speculatief element in dit plan, maar Minister Staf kon mede delen, dat de Amerikanen reeds toe zeggingen voor steunverlening hebben gedaan. Het nieuwe plan zal in 1955 f 1495 mln, vergen, in 1956 f 1408 mln. en in 1957 f 1305 mln. De uitrusting van een divisie zonder legercorpseenheden kost f 435 mln. Als deze divisie valt onder de Amerikaanse steunverlening, dan krijgen we f350 mln. cadeau, zodat Nederland nog maar f 85 mln. hoeft te betalen. De oprichting van een divisie met de nodige legercorpseenheden kost mln., waarvan de Amerikanen f 850 mln. betalen, zodat wij dan nog f 195 mln. bekostigen. Van de Amerikaanse steun hangt het dus af of Minister Staf dit plan kan uitvoeren. Om de drie divisies die we eind 1954 moeten hebben in stand te houden (in totaal 85000 man) zal f 530 mln. per jaar uitgetrokken moe ten worden. De Kamer de heren Fens (kvp), Ver meer (arb.), Korthals (vvd) en Roos jen (ar) vroeg zich af of Minister Staf niet te hoog mikt. Hebben we ge noeg beroepspersonegl voor dit plan Wat gebeurt er als de Amerikaanse steun niet doorgaat? Zijn vijf divisies wel nodig? De critiek was vrij fel. Maar Minister Staf bleef doodkalm. „De Nato heeft vijf divisies gevraagd,” zo antwoordde hij. „En als de Ameri kanen geen materiële steun verlenen, dan komt er niets van dit plan terecht. Dat was zakelijk. En bij velen rees de ■EISENHOWER moet wel gezegd heb- ben, dat de gevechtsdoeltreffend- heid van de V. S. in Europa niet zou verminderen, wat kan betekenen, dat op de Amerikaanse bases in Europa atoomwapenen zullen worden gestation- neerd, als Amerikaanse troepen uit Duitsland worden teruggetrokken. Churchill schijnt iets gezegd te hebben over de mate waarin Engeland met de E. D. G. samen wilde werken, hetgeen de Fransen niet ver genoeg schijnt te zijn gegaan. Over het Saarland trof men in het communiqué niets aan, dat kon ook niet nu West-Duitsland voortdurend tijdens de beraadslagingen werd geraadpleegd en da.ar deze kwestie een strijdpunt van de eerste orde tussen Adenauer en zijn coalitiegenoten is geworden. Binnens kamers hebben Laniël en Bidault na tuurlijk bij Churchill en Eisenhower aangedrongen op steun voor het Fran se standpunt dat het Saargebied ge- europeïseerd dient te worden. In hoeverre in het bijzonder Eisenho wer hiervoor te vinden zal zijn geweest, is de vraag. Want het is wel heel dui delijk, dat de Amerikanen die niet geloven dat de a.s. conferentie met de Russen tot ontspanning zal leiden vooral hechten aan een nauwe samen werking met W.-Duitsland om een doeltreffende verdediging op te bouwen, zodat zij de Duitsers niet voor het hoofd zullen willen stoten. Voor de Duitsers in het bijzonder was bestemd de zin snede in het communiqué, dat de Grote Drie niet blijvend aanvaarden de hui dige verdeling van Europa en dat zij hopen, dat vreedzame middelen zullen worden gevonden de volken van Oost- Het gemeentebestuur van Amsterdam heeft de raad verzocht f 25000 a fonds perdu beschikbaar te stellen om de start van de Tour de France 1954 in Amsterdam te doen plaats Vinden. Het totaal benodigde bedrag voor dit evenement is f80.000. Een combinatie van Olympisch Stadion en N.V. Nieu we Rotterdamse Courant stelt voor om samen met Amsterdam garant te zijn voor het resterende bedrag van f 55.000 Ook voor deze garantie vragen B. en W. toestemming aan de raad. Londense „Daily Express” heeft

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1953 | | pagina 1