Anno Domini 1
JLouat
dew.
o-ns
eta. g.acM
Kerstnacht
HET KERSTFEEST IN DE WERELD
Of
r
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND «du**
Feest van licht in duisternis» waarbij soms
het schijnsel van <le Ster verbleekt
49e Jaargang
No. 101
lil
op ons .kunnen nemen als
klein
L
Lk.
op Kerstavoi *d ontbreken ze niet.
l
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adresi
Marktstraat 15
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 33?
(K 5157)
Romeinse Rijk was ges
Herodes werd getroffei
lijke ziekte, waarvan i
Noë/
Van de Fransen, die een groot deel van
hun leven buiten de deur doorbrengen,
kan vrijwel niet anders verwacht worden,
van activiteit. Santa Claus, de Kerst-
van geschenken.
Sinterklaas zit Santa
Claus in de grote magaJinen om daar lie
ve en stoute kindertjes ontmoeten. Mag
men de verhalen geloven, dan hebben
de Santa’s het daar niet best, want de
Amerikaanse jeugd is nogal vrijmoedig
en op dit gebied niet al te lichtgelovig
De nacht werd over Bethlehem
zo zacht gespreid;
slechts uit de karavanserail
kwam nog lawijt:
een klagelijke koeienroep
loeide van ver
en boven ’t slapend-stille dorp
straalde de Ster.
Bolswards NieuwsW^SE
Waarin opgenomen: De Bolswardsdhe Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Boven het slapend Christuskind
stond boog en ver,
fonkelend als een diadeem,
de Ster
Toen klotsten schoenen op de straat,
klonk zacht een roep;
daar kwam als schimmen uit de nacht,
de herdersgroep
Zij schuifelen zo schut dichtbij,
vol ongeduld,
en zagen eeuwen profetie
in ’t Kind vervuld.
lands gebruik echter om deze feesten af
zonderlijk te vieren, behoudt het Kerst
feest zijn eigen, oorspronkelijke sfeer
meer dan wanneer het wordt tot een feest
van uitsluitend cadeaux en verrassingen.
Jingle bell
„Father Christmas” wordt hier en daar
in Engeland vreugdevol ingehaald op een
arreslee met rinkelende bellen. Daar, in
het land van de traditie, kent men ook
het aloude gebruik van ’s avonds op
straat zingen der Christmas Carols, oor
spronkelijk geestelijke liederen, later met
een wereldse inslag.
Een typisch gebruik in We;t Engeland Is
het bell-ringing. Meestal zijn daar zes
man, die ieder twee koperen handbellen
bedienen welke aan een leren riem heen
en weer worden geschud op buitenge
woon vituoze wijze. Een nieuweling moet
Hij staarde langs de smalle straat,
leeg in dit uur,
stutte zijn moede rug om steun
tegen de muur.
Dan zag hij op, en schokte recht,
want hoog en ver,
maar recht boven het stille dorp
straalde de Ster.
dan dat zij ook het Kerstfeest, Noël, ma
ken tot een groot festijn. Van Kerstmis
tot Nieuwjaar Réveillon, is het in Parijs
één feestweek. De restaurant, zijn over
vol, de prijzen gepeperd. Wie niet tijdig
een tafel gereserveerd heeft, komt er niet
meer aan te pas. Kalkoen, opgevuld met
kastanjes, is een geliefkoosd Kerstge-
recht. Geheel in tegenstelling met deze
mondaine drukte zijn de lieflijke, zange
rige „Chants de Noëde Kerstliederen,
die vanuit dit land de wereld overgaan.
Overal viert men Kerstfeest, het feest van
licht in de duisternis Men viert het met
zóveel licht, dat dit vaak de glans van
Bethlehems ster verbleekt. Men viert het
met zoveel goede gaven en zoveel lekker
eten dat de schamele kribbe in de kale
stal er geheel door op de achtergrond
komt. Maar ook: overal, waar kribbe en
kruis het leven beheersen, zijn het de
klokken, die beieren over de dalen van
Zweden en de landouven van Frankrijk,
die luiden door het lawaai van Fifth Ave
nue heen en dringen door de nevels van
Brittannië, die de d'.'pe zin doen verstaat
van Vondels verrukte uitroep:
„O Kerstnacht, schoner dan de dagen!”
Hij zag nog even naar het Kind
zo teer, zo klein
en peinsde wat zijn doel, zijn taak,
zijn lot zou zijn.
Toen trad hij in de duisternis
vanuit de rtal
onder de majestueuze dom
van het helal.
Onze jaarfelüng begint bij Christus’ geboorte in Bethlehem.
Voor de Romeinen was het het 750ste jaar van de stichting van de stad
Rome door Romulus en Remus, de door een wolf gevoede tweelingen.
Augustus zat op de keizerstroon, Herodes regeerde in Jeruzalem, Rome
was een wereldrijk, toen, door een keizerlijke order opgejaagd, een vrouw
uit Nazareth in het Palestijnse dorpje Bethlehem het leven schonk aan
een kind. Augustus en Herodes zijn vergeten, Rome als wereldrijk is tot
stof vergaan, maar ter ere van dat Kind vieren wij, twintig eeuwen later,
nog het Kerstfeest.
Maria lag reeds, uitgeput,
zo bleek en moe
te slapen. Jozef dekt, haar
eerbiedig toe.
Zijn voeten brandden van het gaan
dte lange dag
toch week niet van zijn moe gelaat
de stille lach.
bericht bereikte, dat hij Keizer van het
Romeinse Rijk was geworden
Herodes werd getroffen door een vrese
lijke ziekte, waarvan maagperforatie en
open wonden, waarin de maden rondkro
pen, enkele verschijnselen waren. Van
wege de stank, die hij verspreidde, kon
niemand het bij hem uithxiden, en hij
stierf als een zieke straathond. De ver
vloekingen van het volk volgden hem.
En dat kind, dat tijdens de regering van
deze beide machtig, mannen geboren
werd, vond zijn einde op de executie-
heuvel buiten Jeruzalem, aan de schand
paal, het kruis. Het gaf in Jeruzalem een
relletje, in Rome was men er zich niet
eens van bewust.
In Nederland vieren wij het Kerstfeest als
een bij uitstek hu-’selijk feest, meestal
rondom een versierde kerstboom, en
hukt, sparregroen en kaaisb’cht zorgen
voor de sfeer Zo is het ook in Duitsland
en in Scandinavië, vaar echter vooral
de nadruk valt on df Kerstavond, Heili-
genabend in Duitsland, Julafton in Zwe
den. Vrijwel iedereen gaat naar de kerk;
voor sommmen is he’. de enige keer n het
jaar, dat ze het God huis betreden, maar
Wat tijdens Kerstfeest op het gebied van
reclame vertoond wordt, slaat alles met
stukken. De versieringen van de winkels,
de advertenties, de uitstallingen, de ont
zaglijke drukte van winkelend publiek,
het brengt alles de sfeer van bezinning
en meditatie, die toch het Kerstfeest
eigen is, wel lelijk in de verdrukking.
Men eet vaak de Kerstmaaltijd buiten de
deur in propvolle restaurants met muziek
en wiegende paren on de dansvloer. Maar
buiten de grote steden vooral is het huise
lijk karakter van „Xmas” nog wel be
waard, in het bijzonder bij hen, die de
religieuze betekenis van dit feest door
alles heen hoog houden.
Ergens bij Ankara, in Turkije, vindt men
nog een gebeitelde inscriptie, die de grote
daden van Caesar Augustus verhaalt. Een
museumstuk.
Herodes leeft in de geschiedenis voort als
een exempel van bloeddorstige wreed
heid en van machtswellust.
Maar het schandhout op de doodskop-
heuvel bij Jeruzalem werd tot een sym
bool, dat hoog rees boven de stad Rome,
het symbool van een nacht, die niet van
de wereld is, maar nochtans de wereld
beheerst.
Octavianus en Herodes hadden er beiden,
onwetend, de hand in, dat het Kruis zijn
triomftocht over de wereld begon. Een
11—1-1-1 --I
die geen
1
ter wereld te brenger één van de vele
kleine tragediën, zoals er in die nacht
ongetwijfeld méér geweest zijn.
En aan dat simpel onaanzienlijk gebeu
ren alléén hebben de grote Augustus en
de machtige Herodes het te danken, dat
ieder jaar, bij het Kerstfeest, hun namen
nog worden genoemd. Lk.
het maar niet proberen, want hij brengt
er niets van terecht, kar nrsschien een
verstuikte pok oplopen, want „bellrin-
ging” is ri betrekkelijk zwaar werk. Soms
hebben de bellenmannen een groot mu
ziekboek voor zich, waarvan zij de noten
aflezen en op aanwijzingen van een diri
gent laten zij op onnavolgbaar charmante
en gedisciplineerde manier le oude lie
deren weerklinken. Dit „bell ringing” is
een kunst, die men pas met de jaren
machtig wordt en «1 der gebruiken, die
op de vreemdeling de schoonste indruk
maken.
Verder is ook in Engeland Kerstfeest een
huiselijk feest. Daarbij wordt de inwen
dige mens niet vergeten. Een kalkoen
moet, indien enigszins mogelijk, het pièce
de milieu zijn, en verder is daar dan de
beroemde Kerst-taar\ de plumpudding.
Als Kerstbloem kent Engeland de mistle
toe, een soor*- hulst met witte bessen, en
het oude gebruik wil. dat onder de
mistletoe vrijelijk gekust mag worden.
Legio zijn dan ook de grapjes op de huw
bare jongedochters, die vaak en dicht in
de buurt van de mistletoe gezien worden,
en op de Wens’estige oudere heren, die
daar een kansje wagen
Dat op het Noordelijk halfrond het Kerstfeest valt in de periode van
kou en duisternis, heeft het zijn karakter vat l Lichtfeest gegeven. En die
viering sluit aan op eeuwenoude gebruiken v:tn vóór de vestiging van het
Christendom, die ook de tegenstelling tuiden licht en duisternis tot
motief hadden.
Santa Claus
In Amerika, in het land van de dollar, is
In Zweden i 6 het de Keistdwerg, Jultom- Kerstfeest voor de zakenman het hoogte-
ten, die beladen met pakjes de huisgeno- punt
ten en vrien Üen komt verrassen. Want in man, is daar de Menger
het buitenland is Kerstfeest ook het [En evenals bij ons Sint
feest der geschenken, terwijl bij ons in
Nederland het Sint Nicolaasfeest die
plaats inner mt. Enige overeenkoms. tus
sen Sint Ni colaas er het Kerstmannetje,
Santa Claus of Father Christmas valt al
spoedig te tentdekken. Door het Neder-
In het Jaar onzes Heren Eén (zuiver tijd-
kundig gezegd misschien beter zes) be
gint de botsing tussen twee rijken
De evangelist Lukas confronteert ons
reeds terstond met; het ene.
„En het geschiedde in diezelve dage dat
er een gebod uitging van de Keizer
Augustus, dat de gehele wereld beschre-
ving geschiedde, toen Cyrenius over
Syrië stadhouder was.
Er heerste vrede in het Romeinse we
reldrijk.
Julius Caesar had het gegrondvest.
Oorlog na oorlog was gevoerd, met de
Carthagers en de Parten, de Grieken en
de Egyptenaren. En wanneer er geen bui
tenlandse' conflicten waren, streden de
maarschalken met elkaar om de macht.
In Rome geraakte de democratie steeds
meer in staat van ontbinding en begon
men verlangend uit te zien naar de man
die als leider van de staat zou optreden
en de teugels vast in handen nemen.
Die man vond men in Octavianus.
Niet, dat hij zich op de voorgrond drong.
Integendeel. Terughoudend en voorzich
tig, hield hij zich verre van ieder openlijk
streven naar de macht. Maar des te ster
ker werd aandrang op hem uitgeoefend
om de macht in handen te nemen.
En nadat hij al zijn concurrenten had ver
slagen, de verlokkingen van de beeld
schone Cleopatra had weerstaan, orde op
zaken had gesteld in Rome en daarbui
ten, toen kon eindelijk de deur van de
tempel van Janus de god met twee
aangezichten, de god van de oorlog
worden gesloten, ten teken dat het vrede
was in het Romeinse wereldrijk.
Toen kon Octavianus, die de eretitel
Augustus (Vermeerderaar) ontving, ook
tijd vinden voor een administratieve
maatregel, die sinds lang noodzakelijk
was gebleken: een volkstelling, waardoor
ook orde kon worden gebracht in de be-
lastingpolitiek.
En tengevolge van die in Rome gepubli
ceerde maatregel werden een timmerman
uit Nazareth en zijn vrouw opgejaagd
naar hun stamdorp, naar Bethlehem, op
een voor hen heel ongelegen tijdstip.
Daar werd één van de honderdduizenden
kindertjes geboren die op die dag over
heel de wereld het levenslicht aanschouw
den. Niemand schonk er aandacht aan,
niemand in Rome wist dat de stichter was
geboren van een nieuw wereldrijk, dat
(merkwaardige dialectiek!) „niet van
deze wereld” was.
In dat zelfde jaar regeerde als onderko
ning (tetrarch) over Judea de Edomiet
Herodes. Hii was d< afstammeling van
een volk, waarmee Israël altijd in strijd
was geweest, hoewel Jacob (Israël) en
Ezau (Edom) zonen waren van één
ouderpaar, zelfs tweelingen.
Herodes wist zich in te dringen in het
Judese vorstengezin der Hasmoneeërs, af
stammelingen van d< roemruchte vrij
heidshelden, de Makkabeeën. Hij huwde
Mariamne, een vrouw van wie hij op zijn
manier hield, maar op wie hij zo ziekelijk
jaloers was, dat hij haar liet vermoorden.
Zijn wantrouwen was bijna pathologisch,
in ieder die hem na stond zag hij een be
dreiging van zijn eerzuchtige, op macht
beluste plannen. Daarom bracht hij vrij
wel zijn gehele familie om, en het is niet
alleen de geschiedenis van de Kinder
moord te Bethlehem, dik. hem zijn bloe
dige reputatie heeft gegeven.
In Rome was het d< onkreukbare caesa-
renfiguur van Octavianus, in Jeruzalem
de machtswellustige, misdadige persoon
van Herodes, die de lakens uitdeelden en
zij waren zich er niet van bewust, dat hun
in principe reeds eer halt was toegeroe
pen. Herodes, op de hoogte van d-
Joodse Messiasverv achting, onderkende
het gevaar en greep ir te laat.
Octavianus leefde voor de Rijksgedachte;
daarvoor zette hij desnoods goddelijke en
menselijke wetten opzit. Zijn werk werd
bekroond met succes, het volk zegende
zijn nagedachtenis, toen bij hoogbejaard,
glimlachend stierf :n de armen van Livia,
de vrouw die méér nog dan hij bezeten
was van dorst naar macht. En zijn stief
zoon, Tiberius, zat als op duizend spel-
,,Laat ons dan henengaanen zien dat groot gezichtzo spra
ken de herders in Efratha’s velden, nadat hun de Enge lónboodschap
was verkondigd: het wonder van de geboorte van de laVzg-verwachte
Verlosser.
Dat zeiden ze tegen elkaar. En er viel geen woord over t'e kudde.
Ze gingen niet in paniek, in wilde opwinding. Ze plee gden overleg.
IVant die herders vertoefden daar niet voor hun plez. ter gedurende
de koude nachten in de velden van Bethlehem. Hun aanwezigheid
daar was wel zeer noodzakelijk. De bun toevertrouwde k »dden werden
bedreigd door wilde dieren, wolven konden de schapen* uiteen jagen,
dieven hun slag slaan. Die herders gingen ook liever nuiar bed, maar
ze moesten wel waken.
Onder zulke omstandigheden zonder meer de kudde in tie steek laten,
was geen kleinigheid. Maar de herders lieten wat het zu Harst was, ook
het zwaarst wegen. En daarom lieten ze de kudde in d e steek en gin
gen naar Bethlehem om ie zien en te aanbidden.
De herders moesten kiezen of delen.
En wij, bijna twintig eeuwen later, moeten dat ook.
Onze eerste opwelling is, te zoeken naar een compromis. Te trachten
van twee walletjes te eten, de kool en de geit te sparest.. Het valt niet
mee de kudde waarop wij te passen hebben, in de si u?k te laten
alle beslommeringen van het dagelijks leven, onze kansi tn, onze zorgen,
onze plannen. Dat nu maar allemaal te vergeten, radicaa l weg te bannen
uit onze gedachten, opdat hoofd en hart vervuld kunne ui raken, geheel
vervuld van ’t wonder van Kerstfeest, dat is voor ons,, moderne men
sen, niet makkelijk.
Maar wanneer ons dat niet lukt, krijgen we een Kerstfeest met hoofd
pijn. Hoofdpijn van het scheel zien: één oog op de kudde, één oog
op de kribbe.
De herders zijn gegaan.
En ze kwamen terug als andere mensen, God loven de en leder ver
tellende wat ze hadden gezien.
Maar ze blijven schaapherders, wie weet hoeveel naclUen achtereen ze
nog in diezelfde velden hebben vertoefd, de wacht l.Ujudende over de
kudde.
En ook wij zullen terug moeten keren. Straks, na het Kerstfeest, wach
ten ons gezin, onz zaken, dan confreren en verg aderen we weer,
houden we de boeken bij, staan we achter de toon bank of de boor
machine, is er het werk in de schuur en op het veld.
Maar wanneer wij hebben gedaan als de herders; i wanneer wij naar
Bethlehem zijn getogen, cotnpleet, geheel en al, zander bijgdachten,
zonder nog eens om te zien naar de kudde, met van ^verwachting klop-
nende harten, dan zullen wij die taak weer op ons kunnen nemen als
veranderde, verloste, blijde mensen.
Dan zijn de Kerstdagen maar niet dagen geweest met wat kaarslicht en
wat smullen, dagen van duimen draaien en schuifelen op onze stoelen,
de gedachten bij de dingen van het dagelijks levens het hart vervuld
van verlangen, om maar gauw weer aan de slag tit kunnen gaan na
die dagen van gedwongen lediggang.
Dan hebben die dagen ons de kans geschonken, dat tot ons doordringt
wat daar in Bethlehem is geschied, waarbij al het tijdelijke zo klein
en onbelangrijk wort.
Dan zijn we even getreden uit de tijd en hebben gestaard in de eeuwig
heid.
Dan is al het tijdelijke tot zijn ware proporties tern ggebracht.
Dan zitten we ook niet ónder ons werk, maar staan* we er boven.
Dat weten we ook dat alle dreiging, alle zorg, alle: vrees in beginsel
is teniet gedaan toen ’t Kind dat de wereld verlo tsing brengen zou,
daar in de kribbe lag, starend met nietsziende o ^^n, omringd door
knielende veehoeders.
Dan kunnen we ook instemmen met de engelenzctng, die getuigt van
Vrede op Aarde, dan klinkt die ons niet als een h-^tan in de oren, dan
liggen de kranten met haar dreigende koppen vet’geien in een hoek,
en komt die wonderbare vrede in ons eigen harte li.
Laat ons dan henengaan met de herders, onze zor gen en onze verma
ken achterlatend, om alleen maar blij en verwonderd te staren naar
Hem, die deze vrede, die alle verstand te boven gaat, in de harten
brengt. L.
I
willekeurig beveleen opgejaagd
zin een nerveuze moeder die g
plaats kon vinden om er rustig haar kind
kleine tragediën, zoals er in die nacht
\:j-
’.r
4
den ongeduldig te wachten rijt hem het