1 BERLIJNSE CONFERENTIE WEINIG HOOPVOL BEGONNEN E.D.G.-VERDRAG AANVAARD DE KORTE BAAN TE BOLSWARD lift» DE Russische wens naar een adem pauze, die ook in hun optreden in de Berlijnse conferentie tot uiting schijnt te komen, heeft in Engeland en naar men zegt, ook in de Noord At- Buitenlands Overzicht Rood China weer in het geding Interpellatie ging niet door ANNIE VAN DER MEER WINT NA DRIE RITTEN VAN RINA KOOI Martha Wieringa wint onbedreigd de grote prijs van Bolsward STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND It waerbirjocht us hjoed p p to sizzen I Hwat hat Qabe Skroar Amerika stuurt aan op luchtvloot van 40.000 vliegtuigen H ■B 50e Jaargang No. 8 Vrijdag 29 Januari 1954 KAMEROVERZICHT 4. Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Advertentieprijs: 12 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Zondag a.s. viert H. K. H. Prinses Bestree haar verjaardag Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat IJ Telefoon 451 - Na 1830 uur 305 of 33J (K 5157) Voor de bijeenkomst van de Grote Vier treden leden van de politiemacht te Berlijn als tolken op, die te herkennen zijn aan hun armbanden. Voor liet Brandenburger hek staan politiemannen die gaarne uitleg geven in het Engels, Frans en Russisch. Nederland heeft de toon aangegeven. Het is het eerste land in „Klein Euro pa”, dat ’t E. D. G.-ve-rdrag heeft aan vaard. Alle parlementaire obstakels zijn uit de weg geruimd en als H.M. de Ko ningin haar handtekening onder dit in grijpende ontwerp heeft geplaatst, zal het binnenkort in het Staatsblad ver- Ha nou in simmerdei de boeren Har hea yn opers of oan ’t swé, It wurkplan wurdt pas aventüre Nei ’t waerpraetsje moarns by de thé. Stean fleaners ré om op to stigen, Hja witt’: de Bilt giet aerdich lyk, Soarget dat hja oanwizing krigen, Oer wynkrêft, ütsicht en thermyk. Stoarje de skippers nei de weagen, Warsköging: stoarm is yn oantocht, Hja sizz’: ’t ütfarren kin net weage, Elk regelet him nei 't waerbirjocht. Wurde de dagen langer, Dan wurde de nachten stranger. 6. 7. 2. Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad 9. 10. 11. 12. leggen. De eerste 4 ritten verlopen zon der enige spanning, doch bij het duel tussen Annie van der Meer en Rina Kooi kunnen de vele toeschouwers, die, ondanks de felle koude, op de ijsbaan aanwezig zijn, hun hart ophalen. Tot op drie kwart van de 140 meter lange baan ligt het meisje uit Tjalhuizum een hal ve meter voor, zij aan zij flitsten zij op de eindstreep af,-waarbij de eind sprint van Rina Kooi juist iets feller blijkt te zijn. Met een schaatslengta verschil stuift zij als eerste door de finish. Ook in de 2de rit spant het weer geducht, na 100 meter ligt Annie van der Meer ongeveer een meter voor, ook nu probeert haar rivale de eindsprint in haar voordeel te beslissen, maar een valpartij maakt aan deze illusie een einde. In de 3de en beslissende rit neemt Annia reeds direct lantische militaire leiding, aanleiding gegeven tot een discussie over het tijd stip waarop men met de nieuwe bewa pening, die zal bestaan uit atoom- en rakettenwapens, gereed moet zijn. In een Engels blad wordt geschat, dat de Russen een adempauze van 5 a 6 jaar wensen om de inwendige toestand van hun land te consolideren, de levens omstandigheden van hun volk op be hoorlijk peil te brengen en met hun nieuw luchtverdedigingssysteem, waar mee ze thans bezig zijn, geheel gereed te zijn. Na het verstrijken van die tijd zou Rusland dus weer gevaarlijk kun nen worden en dus zou tegen die tijd de nieuwe bewapening van het Westen gereed moeten zijn, in ieder geval zou den dan de nieuwe wapenen in grote hoeveelheden geproduceerd moeten wor den. Begint men met deze productie te vroeg dan zijn ze, gezien de snelle ont wikkeling van de oorlogstechniek, ver ouderd als men ze misschien zou moe ten gebruiken, begint men er te laat mee, dan is men niet gereed als de bui losbarst, die, zoals men algemeen aan neemt, zeer plotseling zal komen, en welke men alleen zal kunnen ontlopen als de agressor weet dat er onmiddellijk de verschrikkelijkste vergeldingsmaat regelen tegen hem zullen worden geno men. Zowel in Amerika als Engeland is men daarom bezig uit te kienen hoe men deze productie precies zal aanpakken. ^WAARSCHIJNLIJK zit men in Rus- land ook zo te kienen. Het is dui delijk dat op deze wijze de bewapening op zichzelf een bron van oorlogsgevaar oplevert. Draait eenmaal de productie sische eisen. Opmerkelijk was de krach tige houding van de Fransman Bidault toen hij opkwam voor de integratie van Duitsland in het Westelijke blok, het was haast te mooi als men denkt aan de zwakke positie van de regering, waarin hij de minister van buitenlandse zaken is. Al met al kan men wel zeg gen, dat de aanvankelijke verwachtin gen omtrent de conferentie van Berlijn door haar inzet bevestigd zijn. Wel heb ben de Westelijken om een eindeloze discussie over de agenda te vermijden de voorstellen van Molotof aanvaard, maar de vooruitzichten omtrent het re sultaat beloven weinig. Een conferentie met rood China komt er waarschijnlijk niet en in totaal zal het wel bij de sta tus quo blijven. Precies dat wat koele beoordelaars van de huidige verhoudin gen hadden verwacht, die menen dat de Russen slechts een adempauze wen sen, om hun binnenlands front te ver sterken en de tot standkoming van de E. D. G. te verhinderen of zo lang mo gelijk uit te stellen. Toen Dinsdagmorgen 11 uur de inschrij ving sloot, bleken zich 12 deelneemsters te hebben aangemeld, w.o. diverse pro minente rijsters. weer laten varen. Hij wist het toch niet zeker, want is het volledig verdrag aan de Kamer overgelegd? Prof. Gerretson was weer op zoek naar geheime over eenkomsten en clausules. En hij had er nog een gevonden ook: n.I. een accoord over de legeropbouw van het Europese leger. Daarin zal precies vermeld zijn hoeveel troepen en in welke onder delen de verschillende landen zullen leveren. Een overeenkomst die van groot strategisch belang is. Het is nu eenmaal niet de gewoonte om militaire geheimen aan de grote klok te hangen; zelfs niet aan een parlementaire klok. En daar om was de ontdekking van Prof. Ger retson niet zo heel bijzonder. Het zou veel eigenaardiger zijn als een zodanige overeenkomst er niet was geweest. Maar Prof. Gerretson, die moeilijk vóór kon stemmen na al zijn publicaties, stelde zich op het standpunt, dat het E.D.G.-verdrag niet volledig aan de Ka mer was overgelegd. Hij zag daarom strjjd met de grondwet. En dus kon hij tegenstemmen. in de Berlijnse conferentie ter sprake komen, men zegt, dat de Russen haar aan het Oostenrijkse vraagstuk willen koppelen en het schjjnt dat de Griekse premier maarschalk Papagos daarover o.a. met de Franse regering bij zijn be zoek aan Parijs heeft overlegd. Grie kenland is zowel bondgenoot van Italië als van Zuid-Slavië en wil dus bemid delen tussen beide landen. Ook overi gens is het bezoek van Papagos te Pa rijs nuttig. De Fransen zijn gaandeweg hun vroeger grote invloed in het nabije Oosten zo goed als kwijt geraakt ook die van Engeland is getaand Amerika is nu de grote vriend van bijv. Turkije en Griekenland, Italië tracht er ook voet aan de grond te krijgen, zo dat een Franse poging om weer wat sterker banden met deze landen te krij gen, haar nut kan hebben. We spreken dan nog maar niet van de Arabische landen, waar de Fransen door him moei lijkheden met de Noord-Afrikaanse na tionalisten veel aan sympathie inboe ten. Al het gekonkel van Spanje in Ma rokko, dat de laatste tijd zoveel wrij ving tussen Parijs en Madrid veroor zaakt, heeft slechts ten doel de Ara bische sympathie voor Spanje te win der nieuwe wapenen op volle toeren en meent de ene partij de veronderstelde tegenstander in bewapening voor te zijn dan zal de drang ontstaan deze wapenen ook te gebruiken en ze niet te laten verouderen. Wat bijzonderheden der nieuwe Westelijke bewapening betreft, zij nog vermeld, dat Amerika aanstuurt op een luchtmacht van 40000 vliegtui gen, waarvan een groot deel in het eigen land zal woeden gehouden, een ander deel over luchtbases over de gehele we reld verdeeld. Zoals bekend beschikken de Amerikanen thans reeds over bases in bijna alle delen van de wereld, het midden Oosten vormde echter een la cune. Washington is er thans blijkbaar in geslaagd Pakistan als bondgenoot te winnen de regering van India heeft ook in de laatste dagen daartegen nog eens heftig geprotesteerd en naar ’t schijnt worden thans defensierelaties gesloten tussen Turkije, al een reeds oudere partner van Amerika en Pakis tan. Niet alleen in India heeft trouwens de houding van Pakistan tot protesten aanleiding gegeven, ook in de landen der Arabische liga, toch één van geloof met Pakistan, was dat het geval. Onder leiding van Egypte wenst de liga zeker neutraal te blijven tot er met Engeland overeenstemming is verkregen over de Suez-zóne. Maar een van de geschilpunten is nog, dat Engeland deze zóne ook weer wil bezetten, als Turkije wordt aangevallen en Egypte wil daar van niet weten. De verhouding van het Westen tot de Arabische landen blijft moeilijk ook omdat de laatste nog altijd tegen Israël kuipen. Dy hollen krigen djippe tearen, In nij profeet makke debiet, Hja koene it mar min forneare, Dat saneamd Bildske ynstitut Men sei: dat bin weismiten sinten, Dy lju foarspelle om it lean, Fier boppe greate ynstreminten, De lykdoarn fan üt lytse tean, Lykwols rilk gau foldie 't mar bjuster, Né, wier, wy hiene ’t sa net tocht, Dy hearen binne net fan juster, Fortrou mar op har waerbirjocht. Soe men fan aids it waer foarspelle, Inkelen hiene it yn 'e macht, Men sloech né ’t wie gjin knopen- tellen Dochs soms op nüvre tekens acht. ’t Gong faek oer ringen om ’e sinne, (Dat it dan faei stie leaude elk), Ek wol triedde-reach fan spinnen, En drippen oan de Aronskelk; Fierders oer ’t wrotten fan de mollen, De V-foarm hwer’t de güs yn fljocht, Dyjingen mei in kleare holle, Liezen üt soks it waerbirjocht. Het pessimisme dat over het algemeen omtrent de resultaten van de conferentie van Berlijn al bestond, is in niet geringe mate ge stegen, nu de vier ministers van buitenlandse zaken hun openings- speeches hebben gehouden. De ministers der Westelijke landen wens ten de Duitse en Oostenrijkse kwestie eerst behandleld te zien. Molo tof bleek echter de oude Russische lijn te volgen, hij wenste eerst een bespreking over de maatregelen, die genomen moeten worden) om een vermindering te bereiken van de internationale spanningen en over de bijeenroeping van een conferentie der ministers van buitenlandse zaken van Frankrijk, Engeland, Amerika, de Sovjet unie en de volksrepubliek China, daarna kon de Duitse kwestie aan de orde komen en de noodzaak de veiligheid van Europa te verzekeren en tenslotte Oostenrijk. ^AT de Europese Defensie Gemeen- schap op zich zelf betreft, haar lot blijft onzeker. Al heeft Nederland, als eerste der zes betrokken landen het ontwerp nu geratificeerd, wat Frankrijk zal doen blijft nog twijfelachtig, hoe wel wordt verwacht dat ook dat land het tehslote zal aanvaarden, zij het met enig voorbehoud. Gaandeweg verschuift zich ten deze de aandacht meer naar Italië, waar het lot van de E.D.G. nog onzekerder zelfs wordt geacht dan in Frankrijk. Trouwens in het algemeen lijken de Italiaanse verhoudingen veel op die in Frankrijk, alleen schijnen ze nog wat ongunstiger, misschien zal de nieuwe regering-Fanfani zelfs haar eer ste verschijning voor het parlement niet overleven. Zij zou misschien gered kun nen worden als de Triëstkwestie nu plotseling in voor Italië gunstige zin Werd opgelost. Maar daarop is nog geen kijk. Vermoedelijk zal ook deze kwestie 71/TAAR Oostenrijk is een punt, waar- uit de goede wil van beide partijen zou kunnen blijken. Het is strategisch wel van betekenis, maar toch niet van zodanig belang, dat men ten deze elkaar geen concessies zou kunnen doen. Maar Rusland wil deze kwestie, die uit een oogpunt van practische politiek eigenlijk het eerst zou moeten worden behandeld, omdat de oplossing er van een begin van ont spanning zou brengen, het laatst behan delen. Dat kan enkel betekenen, dat de Russen Oostenrijk als ruilobject willen gebruiken en voor concessies inzake deze kwestie, andere van het Westen Willen hebben. Wat de wens der Rus sen betreft direct ook te spreken over een conferentie waar ook rood China tegenwoordig zou zijn, terecht zeide de Franse minister Bidault dat als men ook Aziatische zaken op deze conferentie gaat behandelen, men een wirwar van problemen krijgt, waaruit men toch niet komt. De Russen weten natuurlijk, dat het Westen onderling verdeeld is over het probleem rood China, en zoals al Verwacht werd, trachten ze het daarom direct maar naar voren te schuiven.. Misschien heeft Rusland om wat meer nadruk op deze kwestie te leggen zelf het initiatief genomen een delegatie van Peking naar Berlijn te laten komen. Misschien is het ook anders en heeft Mao zelf besloten die delegatie te zen den om indruk op de Westelijke gealli eerden te maken en om tevens een oog op de eigen bondgenoten, de Russen, te houden. Ook de Balten zijn er met een delegatie, natuurlijk niet uit de Bal- tische landen zelf gekomen, want die zijn immers in Russische handen, maar bestaande uit gevluchte Balten, die op hun beurt komen toezien dat het Wes ten hun landen niet door enigerlei koe handel voor goed zal prijs geven aan de Russen. Nu, daarop schijnt thans ook geen kans, de Westelijke drie toonden een verheugende eenheid jegens de Rus- 11/T-OLOTOF deed in zijn rede weer fel- le aanvallen op Amerika en her haalde alle oude Russische beschuldi gingen tegen dat land, zodat de sfeer al direct niet bepaald prettig was. Wat Molotofs voorstellen op zich zelf betreft, theoretisch is het natuurlijk juist, dat men eerst spreekt over oorzaken, welke de spanningen tussen Oost en West in het leven riepen en de maatregelen, die genomen kunnen worden om deze te verminderen, om daarna de gevolgen van die spanningen als o.a. de huidige gedeeldheid van Duitsland en de voort durende bezetting van Oostenrijk onder ogen te zien. Maar practisch verliest men zich dan in eindeloze debatten over de schuldvraag inzake de bestaande spanning. Er is een sterk wantrouwen omtrent eikaars bedoelingen en de prac tische mogelijkheid om dat wantrouwen te verminderen, ligt hierin, dat men zijn goede wil toont om bepaald ge schilpunten uit de weg te ruimen. De Amerikanen hebben altijd gezegd, dat Rusland eerst maar eens zjjn goede wil moest tonen, dan zou men misschien tot geleidelijke ontspanning kunnen ko men. Het zou van Rusland te veel ge ëist zijn als men het vroeg die goede wil te tonen door nu direct toe te stem men in een hereniging van Duitsland op de basis dat dit land zelf zou be slissen of het zich zou bewapenen en bü het Westen aansluiten, het zou even zeer van het Westen te veel gevraagd zijn zijn goedkeuring te hechten aan een herenigd Duitsland, dat geneutra liseerd zou worden, zoals de Russen Verlangen. Deze Duitse kwestie hangt zozeer sa men met de veiligheid van beide par tijen, dat ze eigenlijk eerst kan worden opgelost, als een totale ontspanning is bereikt. Ten deze is er dus geen ander resultaat van Berlijn te wachten, hoe het daar dan ook verder gaat, dan handhaving van de bestaande toestand, dus een status quo. dat het de Europese eenwording niet schuwt, dat het bereid is de souverei- niteit over te dragen aan boven-natlo- nale organen, als blijkt dat deze soeve reiniteit nationaal slechts een fictie is. Opmerkelijk was de geringe tegenstand in de Senaat. Met 364 stemmen werd het verdrag aanvaard. Dat de twee communisten zouden tegenstemmen, was bij voorbaat reeds duidelijk. De an dere tegenstemmers waren de heren Gerretson (ch) en Jonkman (arb.).. De tegenstand van de heer Jonkman was het meest opmerkelijk. Wie de schriftelijke stukken had bestudeerd, wist, dat de voorzitter der Eerste Ka mer zijn juridische bezwaren zou kun nen overwinnen. Snedig en puntsge wijs geformuleerd, had hij de vragen aan de Regering voorgelegd. Hoe is de juridische verhouding tussen de E. D. G.-landen en de Nato? Dit was één van de kernvragen in zijn betoog. Mr Jonkman, een scherp jurist, kan dit voor zich zelf niet in het reine bren gen. Hij verweet de Regering, dat zij te veel een politiek doel nastreeft zonder de juridische verhoudingen goed in acht te nemen. Maar zijn hoofdbezwaar was toch wel, dat men geen verdrag mag aangaan met een land, dat men niet vertrouwt. Hiermede doelde hij op Duitsland. Men vreest het Duitse ge vaar en nu wil men die vrees wegne men door Duitsland in de Europese Defensie Gemeenschap op te nemen.. Van zo’n verdrag kan, naar de mening van Mr Jonkman, niets terecht komen. Liever wil hij, dat Duitsland geassoci eerd lid van de Nato wordt. Noch de re gering, noch de rest van de Kamer kon de bezwaren van Mr Jonkman onder schrijven, waardoor men aan de houd baarheid van zijn bedenkingen gerust kan twijfelen. Een heel ander geval was het met prof. Gerretson. Deze historicus, die als dich ter grote vermaardheid heeft, ziet overal leeuwen en beren. Steeds weer heeft hij iets ontdekt; steeds weer is de Regering bijna landsverraderlijk be zig en steeds weer blijft de heer Gerret son een uiterst eenzame figuur in de politiek. Deze hoogleraar maakt de fout te willen bewijzen en met een te grote achterdocht de politiek en vooral de buitenlandse te volgen. Duidelijk is hij nimmer. Heel ingewikkeld betoogt hij dat een eenvoudige zaak toch vre selijk moeilijk is. En bovendien is hij in staat om per week van standpunt te veranderen. In verschillende perspublicaties heeft Prof. Gerretson reeds min of meer te kennen gegeven tegen de Europese De fensie Gemeenschap te zijn. Maar dit maal begon hij zijn redevoering met op te merken, dat hij een voorstander is van een Europese leger, omdat het lijfsbehoud van Europa op het spel staat. Tot vergaande concessies was hij bereid. Het klonk bemoedigend, maar vgf minuten later had men alle hoop nen opmaken uit zijn korte, moeilijke redevoering. Ongetwijfeld zullen vele Senatoren hierover nog in twijfel ver keren. Alleen de „handelingen” kun nen t.z.t. uitkomst bieden. Prof. Gerretson levert telkens weer *t bewijs, dat men niet als eenling door dit politieke leven moet gaan. Natuur lijk mag men een eigen mening heb ben, maar als men zich te veel verwij dert van de partij- of fractiegenoten, dan loopt men de kans door gebrek aan informaties op een Don Quichotte te gaan gelijken. En zo’n positie is op den duur beslist niet aangenaam. Intussen draait de parlementaire molen weer op volle toeren. Zaterdag a.s. ver schijnt het verslag van de parlementaire missie, welke naar Nieuw-Guinea is ge weest en Dinsdag a.s. komt de Tweede Kamer weer bijeen om een lange reeks van wetsontwerpen af te handelen. De vraag of de vijfde Mei blijvend als de bevrijdingsdag moet worden gevierd, zal daarbij in het middelpunt van de belangstelling staan. De altijd interes sante Algemene Beschouwingen in de Eerste Kamer zullen op 16 Februari beginnen. Na loting zag de lijst er als volgt uit: Martha Wieringa, Baard. R. KramerWijnia, Enkhuizen. 3. Tj. Kroontje, Bolsward. Frida Miedema—Wieringa, Frane- ker. 5. Geertje Brouwer, Langweer. Nel de Jong, Franeker. Geeske Koopmans, Oldetrijne. 8. Wiesje Schotanus, Bolsward. Annie van der Meer, Tjalhuizum. Rina Kooi, Wieringen. Jantje Bosga, Wolvega. Sietske Poep j os, Makkum. In de eerste omloop moeten de nos. 2. 3, 6, 8, 10 en 12 in beide ritten ’t loodje Wij geloven echter niet, dat de c.h.- hoogleraar dit argument had verzon nen. De kwestie zat hem zo zwaar, dat hq zelfs een interpellatie aan vroeg over de vraag of het niet-over- leggen van het accoord wel in over eenstemming met de grondwet is. De Ministers Beyen en Staf hebben hem waarschijnlijk geholpen. Want Dinsdag j.l. toen de interpellatie- aanvraag aan de orde kwam stak Prof. .Gerretson een speech af met de slotmededeling, dat de Interpellatie niet hoefde door te gaan. Hij was intussen achter de feiten gekomen en er was daarbij niets verontrustends aan de dag .getreden. Wel begreep hij, dat de leger- bouw-overeenkomst zeer geheim was. Prof. Gerretson liet zich niet uit over de vraag, of hij nu abusievelijk tegen het E.D.G.-verdrag heeft gestemd. En eerlijk gezegd, hebben wij dit niet kun nen en het lijkt daarbij op weg naart| ^nen. Zo heeft Nederland gewezen, succes te zijn. De Arabische liga schijnt zich zelfs uitgesproken te heb ben voor de afstand van Gibraltar door Engeland aan Spanje. Een mensenleef tijd geleden zou niemand gedacht heb ben, dat de Engelse beheersing van de twee grote strategische punten aan de Middellandse Zee: de rots van Gibral tar en de Suez-zóne nog ooit op serieu ze wijze zou worden betwist. Nu ligt de afstand van de Suez-zóne aan Egyp te, al moeten er nog een aantal geschil punten worden opgelost, in ’t verschiet. Wat Gibraltar betreft is het nog lang niet zover, maar de Spanjaarden zul len vermoedelijk denken dat de aanhou der wint. Snein meije hja 't allegearre stil bitinke: De Bilt hat hünderd jier bistien; Elkien fielt ’t oan yn tank allinken, De oprjuchting hat men goed oan dien. Elk sil ’t waerdearjend grif bikinne, Dat ynstitut docht folie nut, Wy ha der faken troch fortsjinne, Wy witte hwat har wurk bitsjut. Fanseis it ken de master misse, Hwa skat just in depresjebocht, Mar selden lit se üs yn ’t ünwisse: Lokwinske mei it waerbirjocht! PYT. na t'J

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1954 | | pagina 1