TAND DES TIJDS EN VERWAARLOOSD
ONDERHOUD STELLEN ZWARE OPGAVE
KRIS-KRAS door Nederland
üs hjoed p p
to sizzen
50e Jaargang
No. 42
Dinsdag 1 Juni 1954
Frisse wind in huidig monumentenbeleid
De Fiskers
fan Warntille
r
1
Fan de Martinytoer
Indo-Cliina
Tj. de J.
>f
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Molotov terug
Hwat hat Qabe Skroar
vol-
PYT.
in
Utrecht
overge-
restauraties
aan
O
5
yn Fryslan, I En sa mist it net, wurdt elts jier it plakje
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Advertentieprijs: 12 cent pei mtn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
f
f
f
f
Veel bezoek bij de General Motors. De
General Motors Automobieltentoonstel-
ling in de Harmonie te Leeuwarden sloot
Maandagavond j.l. haar deuren, na een
succesvolle vierdaagse show. Dat deze
show een evenement voor Friesland en
in het bijzonder voor Leeuwarden was,
bewees wel het buitengewoon grote aan
tal bezoekers, n.l. 22 a 23 duizend.
Meer personeel minder ongevallen.
Door het voeren van systematische vei-
ligheidsacties is „Philips” er in 1953 in
geslaagd om het aantal ongevallen te
verminderen, ondanks een vrij aanzien
lijke personeelsuitbreiding in dat jaar.
Er was meer personeel, doch het aantal
ongevallen daalde van 2419 in 1952 tot
Gjin moed forlem, de heale moarn,
It stil ientoanich pielen;
In lyts baksoadtsje; 't lean is skoan,
Seis bleijen en twa ielen.
Lykwols dizz sport hat dochs syn hert,
Geduld, faeks gau forsille,
Dy’t leare hwat dit wurd bitsjut:
De fiskers fan Warntille.
Stil! It koarkje wippelet op en del,
Se skine dochs to kommen;
Nou giet it oan, pas op 'e tel,
De réch wurdt juskes kromme.
In foarse swaei! Hwat is ’t? In bears?
Meten, de measte wille
In glimmende soal fan in aid lears:
De fiskbüt fan Warntille.
Hjoed de earste Juny it fiskseisoen
Mei fan de wet bigjinne;
De fêste klanten wurd’ wer sjoen,
Dy’t wy al jierren kinne.
Noch near© nacht hat foar har béd
Neist al de wekker skille.
Hja fyts’ by tropkes üt de stêd
De fiskers fan Warntille.
In flater, dy’t men tajowt, hat men
al heal goed makke
0
Ontploffing by vuurwerkfabriek. Zater
dagmiddag werd Maarssen opgeschrikt
door een ontploffing bij een vuurwerk
fabriek. De eigenaar, de heer J. S., die
in de tuin rond de fabriek aan het wer
ken was, liep ernstige brandwonden op
en is in levensgevaarlijke toestand naar
Longerend Longerhouw.
De meest indrukwekkende Friese res
tauratie vinden wij zonder twijfel in de
aloude Bolswarder Martini. Welbewust
laten we deze ditmaal echter achter ons
om de weg naar Longerhouw te zoe
ken, juist op het moment, dat kapitein
De begroeide toren der Ned. Herv. Kerk te Schraard vormt een passend
décor voor dit schilderachtige landschap. Eilaas.het hier afgebeelde
zo pittoreske spinnekopmolentje is ook reeds slachtoffer geworden van
de tand des tijds. De kerk met toren blijve als laatste bolwerk behouden
;roun, in
in boer
In plakje ütsocht, it angeltuech ré,
Neist har ’t wyt linnen sekje;
Brea üt it papier in slok lije thé,
Hja draeij’ it earste sjekje.
Rounom har glinsteret de natür,
Yn sulverreach forstille,
Hja stoarje stüf it wetter oer:
De fiskers fan Warntille.
Actie te Schraard.
Is men te Longerhouw nog in het sta
dium van het zitten in de wachtkamer,
te Schraard is de (hernieuwde) operatie
begonnen. Ook over deze restauratie
schreven we reeds. De huidige kerk
wordt zoveel mogelijk weer in de oude
staat teruggebracht. Ze zal wel dateren
van na 1524.
Toen immers was er volgens Petrus van
Thabor, een „sware fuerige blyxem, al-
soe dat die keerck toe Scheraerd ver
brande alheel en ganselick.”
Later is er aan het gebouw geducht ge
knoeid.
„Moeten” van kleine rondbogige ven
sters (die misschien over verloop van
tijd weer in ere worden hersteld?) wij
zen nog op de vroegere gevelverdeling,
die zeker fraaier was dan die met de
grote spitsbogige lichtopeningen van
thans. Merkwaardig is het halfronde
koor („koer” in de volksmond) dat over
gaat door een flauwe uitmetseling in
van een achthoek. De trekbalken in
de kerk rusten op gesneden sleutels met
diep uitgehold driedelig peerkraalpro-
fiel. In de toren vindt men nog sporen
van een stenen gewelf. De eiken preek
stoel, thans van de vieze verflaag ont
daan, toont weer de oude glorie (al
moet het gezicht voor veel Schraarders
eerst weer wennen). Bij de restauraties,
voor zover die gereed is, zijn de gesne
den eindstukken van de banken behou
den, van het deel dat thans in behan
deling is, zijn ze naar Leeuwarden op
gezonden om „in het bad’’ te gaan.
Het ryk gegraveerd Avondmaalsgerei is
ook reeds oud. De oudste beker en
schaal dragen resp. het jaartal 1688 en
1757. De klok werd nog in eerder da
gen gegoten n.l. in het geboortejaar van
Gysbert Japicx 1603 door de kinderen
van Willem Wegewart te Deventer.
„De doodbaar gaat niemand, o Heer,
voorbij,
’t Is jong of oud, ook wie hij zij;
Waak steeds en bidt en wees bereid,
Voor 't naderen der Eeuwigheid”
terwijl de oudste grafzerken dateerden
uit 1613, waarop de namen van Gabbe
Scheltes en Gabbe Schelts wijf, oud 43
en 46 jaar.
schoon. Over de kunstzinnig uitgesneden
preekstoel schreven we reeds eerder.
Voorheen werd in de toren een lijkbaar
bewaard, die de aandacht trok door de
volgende inscriptie:
dat hot aantal inwoners vroeger nog
kleiner was. Bedroeg dit in 1890 260
inwoners, in 1840 en 1811 was dit resp.
255 en 211. In ieder geval werd ook te
Schraard druk gebruik gemaakt van ’t
begraven in de kerk, getuige de graf
zerken van Epo Aelva 1586, Wiek
Scheltema syn wyff, Epe Alva olt 72
jaren en Uylck van Aylva out 61 jae-
ren, Obid den 18 April 1653.
Van de laatste vindt men tevens nog
een z.g. rouwbord in de kerk, waaruit
blykt, dat zij een z.g. eenhoorn in het
wapen voert.
In 1913 vond men onder de twee grote
zerken voor in de kerk op pl.m. 3 m.
diepte twee gewelfde grafkelders. Daar
de ingang iets lager was behoefden de
stenen niet te worden opgelicht om toe
gang tot de kelders te verkrijgen. De
kelders stonden vol (kristalhelder)
grondwater. Het was onbegonnen werk
dit te verwijderen. Het eikenhout van
de kisten was niet vergaan, maar de
planken dreven los in het water.
Har koark leit ünbiweechlik plat,
Der hoeft neat aventüre.
Hja stean allyk de frou fan Lot,
Wachtsje, in ketier, in üre.
Helje ris op, de hopk is bleat,
Hja knyp’ sêft sjerpdeechpillen;
„Seach stou al byt? Ik ha noch neat”
De fiskers fan Warntille.
Waarom zo groot?
Op de vraag waarom men de oude
dorpskerken in vroeger eeuwen (de mu
ren van de Schraarder kerk, die des
tijds bij de brand gespaard moeten zijn,
dateren zeker uit de 13e of 14e eeuw)
ogenschijnlijk veel te groot bouwde,
wordt wel eens als antwoord gegeven,
dat men dit deed om meer begraaf-
ruimte (in de kerk!) tot zijn beschik
king te hebben. Of dit antwoord juist
is, weten we niet. In elk geval is thans
een vrij groot gedeelte van de kerk in
onbruik en de rest voor de Schraar
der gemeente groot genoeg. Het feit, dat
Afscheiding en Doleantie scheuringen
teweeg brachten, speelt in Schraard
nauwelijks een rol, als men bedenkt, j gen was met enkele vriendinnetjes gaan
Het Franse kabinet heeft drastische
maatregelen aangekondigd om aan de
crisis in Indo-China het hoofd te bie
den.
Het voornaamste besluit is, dat het
tweede deel van de lichting 1954 n.l.
80.000 man reeds in de eerstkomende
weken, deels zelfs over enkele dagen,
onder de wapenen zal worden geroepen,
in plaats van in October. De jeugdige
dienstplichtigen zullen echter niet naar
Indo-China worden gezonden, doch be
roepsmilitairen moeten vervangen, die
dan te zamen met specialisten naar het
Verre Oosten zullen gaan; men spreekt
van drie divisies.
Meisje door bliksem gedood. Een kort,
maar hevig onweer, dat zich Zondagmid
dag boven de provincie Groningen ont
laadde, heeft een dode geëist. Voorts
werden enkele koeien door de bliksem
getroffen en sloeg het hemelvuur in op
enkele bomen. De 13-jarige Fenny
Schuilink van de Oosterweg in Gronin-
fietsen in de richting Haren. Met vele
anderen schuilde zij onder een bomen
rij voor een hevige stortbui. Toen de
bui iets minder werd, stak het meisje
over om de fietstocht te hervatten. Op
dat moment zagen velen, hoe een vuur
bal zich uit de hemel losmaakte en op
de grond neerstortte. Het meisje werd
dodelijk getroffen. Kunstmatige adem
haling door een plaatselijke arts kon
niet meer baten.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
het ziekenhuis
bracht.
De Russische minister van Buitenland
se Zaken, V. Molotov, is Maandagmor-
gen vroeg onverwacht uit Genève ver-
trokken en naar Moskou teruggevlogen.
Achter zich liet hij een sfeer van ver
warring, die zich bij vrijwel alle diplo
maten bij de conferentie over het Verre
Oosten uitte in de vraag: „Waarom?”
In Britse kringen te Genève verwacht
men echter, dat Molotov met ingrijpen
de concessies uit Moskou zal terugke
ren, al weet men niet precies, wat deze
concessies zullen inhouden. Mogelijk
zullen de Russen een compromisvoorstel
doen, dat alle problemen van het Verre
Oosten zal omvatten.
Het vertrek van Molotov naar Moskou
geschiedde met de grootste geheimzin
nigheid en zelfs de Zwitserse functio
narissen van het vliegveld werden eerst
van de réis op de hoogte gesteld toen fan en hja wurde makk
de zwarte Russische auto’s met de mi
nister en de andere Russische autori
teiten kwamen voorrijden.
De Russische delegatie weigerde elke
commentaar op het vertrek, maar vol
gens leden van de Britse vertegenwoor
diging in Genève zou Molotov aan Eden
hebben verteld, dat hij „over een dag
of twee” zal terugkeren.
E. Smit bij de N.V. Hollandia met zijn
2 ton metende „Surch” van wal steekt.
Bij Lonjé ((vroeger gespeld Lonjier of
Lunjier) werd reeds hooi geruiterd. Dit
was wel een modern contrast met het
prachtige gezicht op Longerhouw, waar
tegen de achtergrond van het zadeldak-
torentje en de beide roodgepande plaat
sen van Ruerd Boersma (1865) en Murk
Falkena een drietal mannen op een
hapje bouw aan het wieden was, zoals
men dit voor jaren ook reeds deed. Lon
gerhouw heeft als plaatsnaam waar
schijnlijk weinig met het Friese werk
woord „longerje” uit te staan (het zal
wel een verbastering zijn van Langer-
hove) „longerje” doet het wel, n.l. op
de restauratie van de toren, die hoogst,
hoogst noodzakelijk is.
Werd deze in 192.7 nog bepleisterd (de
gebroeders S. K. en J. K. hebben het
jaartal en hun initialen meer documen
tair dan artistiek in het pleisterwerk
vereeuwigd), de wijzerplaat thans in
onbruik draagt nog steeds het jaar
tal 1897, als een herinnering aan het
feit, dat de toren in dat jaar door de
bliksem werd getroffen, waarbij het uur
werk toen werd vernield en vernieuwd.
De kerk die van jongere datum is, al
doen de 5 rondboogjes (3 ten zuiden en 2
ten Noorden) wel oud aan, is nog be
hoorlijk hecht, de toren is echter spoedig
niet meer dan een ruïne: niet alleen de
pleisters vallen naar beneden, hele stuk
ken muurwerk worden in de val mee
gesleept. Ook sneuvelde reeds een van
de goten en wordt het psalmwoord:
„Zelfs vindt de mus een huis, o Heer.
hier letterlijk bewaardheid. Onder de
resterende dakpannen hebben ze vrije
toegang. Kortom, de toestand is hoogst
gevaarlijk en een restauratie urgent.
Rijksmonumentenzorg moge aan het
bouwwerk architectonisch weinig waar
de toekennen, de Longerhouwsters wil
len hun toren graag houden. Daarom
was het voor hen ook een verblijdend
bericht, dat het gemeentebestuur van
Wonseradeel niet geheel onverschillig
tegenover het dreigend verval blijkt te
staan.
Ook de kerk bewaarde nog historisch
ROMTE OM TO LIBJEN
Hwer't net by komt en wol óf giet, rekket
ien kear op, seit it folk torjocht. Dêr
moasten wy wol oan tinke, doe’t wy fan
’e wike in dei mei de noas set wurden op
it probleem fan üs libbensromte hjirre.
Sünt de oarloch sjogge wy hoe hurd de
romte, hwer't it Nederlanske folk op libje
moat, minder wurdt. Hwer’t men ek
komt, steane de oannimmers en faklju yn
de oanfal. Wegen, kanalen, wenten,
skoallen, tsj erken, der is driuwend forlet
yn in
tempo. De stêdden dogge it mei greate j
kompleksen, de
„Friesland is rijk aan monumenten, maar haast alle monumenten
zijn door de tand des tijds aangetast en/of door gebrekkig onder
houd in verwaarloosde staat. Op heel veel plaatsen is „periculum
in mora”. Waar monumentenzorg algemeen wordt aanvaard als deel
uit te maken van de taak der overheid, betekent dit, dat ook de
provinciale overheid in de eerstvolgende jaren voortdurend voor
de vraag zal komen te staan: moet hier worden ingegrepen?
Zonder zeer grote offers te brengen waarschijnlijk zelfs grotere
dan tot nog toe zal het werk der monumentenzorg niet kunnen
worden verricht. Een Fries dorp zou echter zijn dorpskarakter ver
liezen als toren en kerk verloren gingen. Het blijft gewenst er voor
te waken, dat Friesland elk jaar een naar evenredigheid van zijn
monumentenschat behoorlijk aandeel uit de jaarlijkse subsidiepot
op de rijksbegroting krijgt toegewezen, wanneer hier grote bedra
gen worden verwerkt, dan wordt daarmede tevens een economisch
belang gediend.”
mar hwa djipper dolt, sjocht dat
in prima’re frage is foar it hide
it hide Nedcrl’nyke folk. Flwant de grounclach
gemeenten har- fan it folk, leit primair yn de sitcwaesje
ren dan by oanslute. De fleanfjilden wur
de ütwreide, greate projekten foar de
skipfeart binne yn ütfiering of steane op
steapel. Gjin dei giet foarby of de lodde
wurdt set ”n in fruchtber stik gr<
koumelker wurdt fordreaun of i
moat in oar hinnekommen sykje. It tai
minsken wurdt yn Nederlan elts jier mei
46.000 formeardere.
Nimt men oan, dat 20 ta de agraryske
sektor hearre, dan soe der foar 9000 min
sken nije groun komme moatte, dat bitsjut
likernóch 35.000 ha. Der is lykwols gjin
sprake fan. Soe der net ófgean, dan kaem
der elts jier mar 10.000 by. Dat wol sizze
'5000 ha troch forbettering fan ünlan,
üntginning, forkaveling, üntwettering en
sa en dan jlt 5000 ha troch it droech meit-
sjen fan ynpoldere groun. Fan de 5000
ha per jier wurde 4500 ha foun yn de
18.225
30.400
31.974
69.780
f205.115
f 263.495
f 3.625
Aldus het op 15 Oct. 1949 gepubliceerde
rapport van de adviescommissie inzake
Monumentenzorg in de provincie Fries
land.
Nu we bijna 5 jaar verder zijn, blijken
deze woorden nog maar al te waar en
ook op onze omgeving zijn ze ruim
schoots van toepassing.
Niet alleen zijn de restauraties te Wor-
kum en Bolsward grote slokoppen ge
bleken, ook in Schraard, Makkum en
Piaam wordt gerestaureerd, terwijl
Pingjum, Longerhouw enz. er hoogno
dig aan toe zijn. Dat de restauratie als
een even zware als noodzakelijke last
op de schouders van de huidige genera
tie drukt, vindt zijn oorzaak vooral in
het feit, dat de vorige eeuw geken
merkt werd door een groot gebrek aan
historisch- en schoonheidsgevoel, wel
licht ook wel aan een zeker verantwoor
delijkheidsgevoel. Hierdoor zijn in deze
eeuw veel monumenten vorgoed ver
minkt, zo niet voor altijd verloren ge
gaan, niet alleen wat betreft stinsen en
States, maar ook wat betreft kerken
en torens.
Een typisch voorbeeld hiervan vinden
wij te Komwerd, waar de stoere zadel
dak (waarover later meer) werd ver
vangen door de tegenwoordige „lange
ekraits” en de kerk werd ombouwd.
Friesland kwam bovendien in het be
gin van de 20e eeuw slechts aarzelend
over de brug. Dr. Kalf, destijds direc
teur van het rijksbureau voor de mo
numentenzorg, gaf eens in ’n toespraak
het volgende lijstje van het totaalbe
drag dat in 10 jaar tijds (1918-’27) door
diverse provincies
werd uitgegeven:
Limburg
Zeeland
Gelderland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Friesland
Gedurende tien jaar tijd werd dus door
de provinciale staten van onze provin
cie gemiddeld nauwelijks drie en een
half honderd gulden aan restauraties
besteed, cijfers, die in het niet vallen
bij de enorme bedragen, die thans nu
het bijna te laat is worden gevoteerd,
door rijk, provincie en gemeente.
Om ons eens op de hoogte te stellen van
de huidige stand van zaken, hebben we
verleden week eens een rondritje ge
maakt, waarvan wij in dit (en wellicht
enkele volgende) artikel (s) het een en
ander in „ommetje-stijl’’ weergeven.
Sudersépolders en noch 500 ha büten-
dyks.
Mei dizze hurde realiteit foar eagen, dy
troch emigraesje lang net lykwichtich
bliuwe kin, fait it to bigripen, dat de
oerheit mei alle krêft bisiket romte to
finen. Romte om to libjen en romte om
to arbeidzjen. Mannichien is him net bi-
wust om hokfor yngripende foroaringen
it hjir giet. Hündert jier lyn wennen yn
üs lan 80 minsken op 1 km2. Yn 1900
wiene dat al 160 en nou yn 1954 binne
dat 330. Dat is dan allinnich it bleate tal,
mar de minsken fan hjoed hawwe hiel
oare en hegere easken as eartiids. Komme
der mear minsken, dan litte dy har net
ynmitselje yn steger en sloppen, mar de
moderne forlangens freegje soune wenten 1
snel I mei fikse strjitten, skoallen fan allerhan-
ne soart, sportfjilden en gymnastiekloka-
kompleksen, de dorpen mei inkelde Ier, bibleteken en sa meat,
strjitten, yn Hollan mear as yn Fryslan, I En sa mist it net, wurdt elts jier t plakje
mar nearne litte hja de groun mei rêst. groun lytser hwerop de agrariër rekkenje
Elts gemeentebistjür, da. syn tiid forstiet, kin. Dat is yn earste opslach in boere-
is oan it bouwen en de rykstsjinsten wrot- kwestje,-1-J::-->-*■
te mei alle man en macht foar it krijen dit ek i:
fan it forantwurde wegennet oer it JJ-k 'D-'.-."
lan, hwer’t provinsjes cn
fan syn lan- en tünbou. As ünmisbere
leveransier fan de earste en wichtichste
libbensbihoeften kin nimmen him misse.
Mear as 10.000.000 minsken moatte alle
dagen har waerm en kald iten, har mol-
ke, büter, tsiis, fleis, ierdappels en grien-
te, har fruit op ’e tafel fine.
Krekt de yndusty hat it measte bilang by
in eigen apparaet foar de fiedselfoarsjen-
ning fan de hünderttüzenen arbeiders. Sil
dit farsk en foar in redelike priis koft
wurde kinne, dan moat it üt eigen lan
komme, fuort by de doar. Dêrneist mei
men net forjitte, dat mannich yndustry
krekt hjirtroch groeije ko.e, om’t de groun-
stoffen tichteby en geskikt to krijen wie
ne. Wol yn Lei jen, lear yr de Lang-
strjitte, ierdappels yn Grins, strie yn
Drinthe en sa mear. Moat men de groun-
stoffen üt it buten 1 a.i helie, dan sliept
men efter. Dan freget it destomear en
komme de earstneamde faktoaren ek wer
op it aljemint.
Men moat dan ruilje om oan ertsen, izer,
katoen, wol, kofje, cacao n oare ütlanske
produkten to kommen en alwer moatte
de eigen agraryske produkten dêrfoar de
middels leverje. Ekonomysk binne wy
oanwiisd op de yndustry, dat is wier, mar
net minder wier is, dat dêrfoar de agra
ryske sektor it founemint leverje moat,
sille wy net topswier wurde.
In iverich folk kin in bulte drage, mar de
fuotten moatte stevich op ’e groun stean.
Dat jildt op ekonomysk terrein mar dêr-
mei is it lane net üt. De oanfier fan soune
en sobere wurkkrêften is foar eltse stêd
en yndustrygebiet needsaek. It geve, mear
primitive lanfolk moat de rigen oanfolje,
oars stjert eltse greate stêd üt. De bloed-
forfarsking nei de hegerein kin net mist
kei. En dêr haw ik net folie fidüsje yn.
dustrialisaesje, mei it ófnimmen fan lib
bensromte foar de agrariër, wurdt dit
aloan nuodliker. Ek op sosiael gebiet sit
yn dizze Ontwikkeling in great gefaer.
Om in harmonyske bifolking to balden,
dy’t forantwurdlikens haldt foar oarder
en eigendom, om gjin maklike büt to
wurden fan ekstremistyske streamingen,
kin men de agrariër net misse. Syn lib-
benserfaring, syn konservatisme, syn dre-
gens en natuerlike rêst, syn üthalden en
trochsetten binne boarnen fan folkskrêtt.
Hwer't dy opdroege binne, leit de boel
yn trewyn en libbet men op in wankele
basis. Wiene der mar mear Sudersé-pol-
ders, koene der mar nije provinsjes oan-
makke wurde, it soe in seine wêze foar
it hiele folk.
Mar dat seit net bést. Hwat wy oan it
Waed sjoen hawwe dizze wike, hat wol
düdlik makke, dat de lanoanwinning
neffens de natuer, in s adige gong giet.
De sé makket nij lan, mar it duorret jier
ren, der moat earst in bloedich stik wurk
dien wurde foar ien nije pleats boud wur
de kin. It meitsjen fan keardammen en
slykdammen kostet in hiele slompe jild
en de gelearden binne net botte optimis-
tysk hwat d? slykfoarming oangiet. It giet
to sunich, sizze hja en it kostet tofolle;
leanen en lésten binne sa heech, dat it
op dizze wize net Jane meat troch gean
kin. It sil wol sa wêze! Mar as men dan
heart, hwat hja yn de takomst op it each
hawwe, it droechmeallen fan de greate
sanflakten op it Waed, dan wurdt it jin
grien en blau foar eagen. Hwant op de
aide wize kriget men béste groun, nou
I sil men kleare sésan w’nne wolle en dan
hoopje dat de technyk dêr kultuergroun
fan meitsje sil.
Dat b’ket in bulte op de fjouwerkante sir-
De huidige Ned. Herv. predikant heeft
in een cahier een schat van historische
aantekeningen over Schraard, ook meer
op het gebied der pastoralia. Gebrek
aan plaatsruimte belet ons deze allen
over te nemen. Toch is het misschien
wel aardig te vermelden, dat in het
voorjaar van 1899 een wijnstok tegen
de Zuidermuur der pastorie is geplant
en in October 1900 een klimop tegen de
kerktoren. In 1926 leverde de eerste 38
pond druiven, terwijl de laatste zo uit
gegroeid is, dat de toren en een spe
ciaal cachet van kreeg.
Een cachet, dat zelfs aan het gehele
landschap een zekere toon geeft.
Voorlopig moesten we afscheid nemen
van Schraard. De restauratie zullen we
echter met belangstelling blijven vol
gen.
Onze „restauratietocht’’ ging verder
via Wons, Kornwerd en Makkum, ter
wijl ook Piaam nog op ’t lijstje stond.
Hierover vertellen we echter een
gende maal het een en ander.
Colorado-kevers gesignaleerd. Dezer
dagen zijn de eerste colorado-kevers in
de gemeenten Harderwijk en Putten
waargenomen. Het betrof slechts enige
tientallen exemplaren, die alle gedood
werden. Waarschijnlijk hebben zij als
larven in de grond overwinterd.
Uit de verkeerde fles.Een arbeider te
Grave, dia met koude thee zijn dorst
wilde lessen, kreep de verkeerde fles en
dronk een giftig extract, dat hij voor
het bespuiten van bomen moest gebrui
ken met het gevolg, dat de man reeds
op weg naar het ziekenhuis aan de ge
volgen overleed.
Verlaag de Omzetbelasting. De samen
werkende Middenstandsbonden dringen
er bij de Tweede Kamer op aan, het be
drag voor de vrijgestelde fabrikanten-
leveringen en diensten van f 1200 te
brengen op f 5000.-
De grootste. Met een export van ruim
121.000 ton consumptieaardappelen ter
waarde van f31 millioen; 78000 ton
pootaardappelen ter waarde van f 70
millioen, bleek ons land ook in 1953 de
grootste aardappel-exporteur ter wereld
te zijn.
Prins Bernhard naar Surhuisterveen.
Z. K. H. Prins Bernhard zal Donderdag
10 Juni een bezoek brengen aan de Am
bachtsschool te Surhuisterveen. Z.K.H.
zal die dag verder een bezoek brengen
aan Grouw en aan Drachten (Philips-
fabrieken).
wurde. It iensidich yntellektuële, it de-
kadente it al to teare, it bloedleaze en
willeaze, it sterile fan bipaelde formid- j
dens freget krêft fan ónderen op en it
nlattelan soarget op ir natuerlike wize,
d't hjiryn for^ioen wurdt. Mar mei it ta
in immen fan de urb” lisaesje en de yn-
