Vier maal Haitsma
(twee maal Sjerp
twee maal Bouke)
en
GUATEMALA, BOLWERK VAN HET
WERELDCOMMUNISME OP HET
WESTELIJK HALFROND
De „grote vijf
GEEN DUITS-BENELUXLEGER
van Minister Staf
DL broederstrijd in Guatemala heeft
zich na enige dagen uitgebreid tot
een twist in geheel Latijns-Amerika
over de brandende kwestie: Wie moet
er gesteund worden, de regering of de
rebellen
DL conferentie van Genève stond
Woensdag feitelijk stil in afwach
ting van het resltaat der besprekingen
die de Franse premier Mendès-France
en zijn Chinese collega Tsjou En-lai die
dag te Bern aanvingen.
DL zijn de gewone communistische
U practijken, ingesteld door een „niet-
DL internatonale spanningen, die wor-
den veroorzaakt door de huidige si
tuatie in de Midden-Amerikaanse Repu
bliek Guatemala, zijn een uitvloeisel
van het imperialisme van het Kremlin,
dat zijn vangarmen ook naar dit wereld
deel uitstrekt.
Buitenlands Overzicht
Mendès-France ontmoet Tsjou En-lai
Tweede Kamer aanvaardt
vijf divisiënplan
Geeft U de doorslag?
Weidloegje
us hjoed p p
to sizzen
Interessante
ontdekkingen in de
Martinikerk
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat bat Qabe Skroar
I '1
50e Jaargang
No. 49
Vrijdag 25. Juni 1954
PYT.
plaats
i.
2..
3.
4.
5.
i'
Stembiljet B. B.
vóór de B. B.-actie.
tegen de B. .B.-actie.
N.B.:
I
5
MM
I
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Bovenstaande foto toont ons vier geslachten Haitsma, resp. Sjerp
Haitsma (86 jaar, Heidenschap), Bouke Haitsma (51 jaar, Bolsward),
Sjerp Haitsma (27 jaar, Bozum) en Bouke Haitsma (6 jaar, id.).
Ik gryp, goai ’t hea to plak en skik,
It foar en efter, stik foar stik,
As mitsele ik in muorre.
Ik tear se dübel mei de ham
Seis tsjokke lagen en hwat bên,
Dan ryd’ wy nei de skuorre.
De pounterpeal wurdt leih, men sjocht,
In hege weide kant en rjocht,
’t Leegjen sil skoan biteare.
Bin nou de „sleepkes” mear yn tel,
Sa’n weide „alderwets model,
Dat bliuwt de boere-eare”.
Mar froeger in aparte kunst,
Stie in puike loeger yn 'e gunst;
Mear as in dreeg’ opstekker.
Hy taestte - yn 't fak goed ünderlein,
Somtyds twa reakken op ien wein,
Sa’n mantsje wie goed wekker.
Guods binne foar jild ta alles yn steat,
seis ta in goede die.
voor Nederland, België,
Duitsland, dan konden
reeds verklaren daarvoor
Nek aan nekrace inzake
de B. B.
KAMEROVERZICHT
Weidloegjen rekket üt de tiid,
Nou't elk hast mei de „sleepkes” rydt,
Men sjocht nou roune protsjes,
In frachtsje ófpast foar ien net,
De kanten hoef net mear opset,
Model: in dameshuodtsje.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Nederland op belangrijke
een nationale politiek kun-
van de com-
H. M. de Koningin in het voormalige rampgebied in Zuid-Holland.
H. M. in de gemeente Strjjen in de Hoekse Waard in gezelschap
van burgemeester Th. W. Bolman.
op touw waren gezet. De leuze „tegen
het imperialisme” en „tegen de Ver
enigde Staten” kan men er herhaalde
lijk in aantreffen. Met veel lawaai vetzet
het zich tegen ,,de samenvoeging van
kléine naties tot grote naties”, in de taal
der communisten betekent dit dat de
partij er zich tegen verzetten zal dat
kleine staten zoals Guatemala zich met
andere Latijns-Amerikaanse staten ver
binden tot samenwerking die ten doel
heeft de opmars van het communisme
op het Westelijk Halfrond tot staan te
brengen.
Vijf belangrijke punten waren er in de anderhalf uur durende rede, welke
minister ir. C. Staf Woensdagmiddag in de Tweede Kamer gehouden
heeft na de discussies over zijn derde defensie-nota:
De Ned. regering wijst een gedeeltelijke E. D. G. (Benelux met W.-
Duitsland, dus zonder Frankrijk) onvoorwaardelijk af.
Zonder Duitse troepen kan Noord-oost-Nederland niet worden verde
digd. Dit deel van ons land zal niet geëvacueerd worden.
Op Nieuw-Guinea zal de Kon. Landmacht door Mariniers vervangen
worden. De Kon. Marine wordt met een torpedojager versterkt, om
op verrassingen van Indonesische zijde voorbereid te zijn.
„Polynorm” heeft de order van f4 millioen voor de levering van
rollend materieel gekregen, omdat dit bedrijf verreweg de laagste
prijs vroeg en de calculatie daarvan geheel normaal is.
De Amerikaanse straaljagers komen in October in ons land.
Hy róp: „Kom op mar mei jim hea,
Forblikke boppe doch ik nea.
Al tsjusteret de sinne.
Fan stikken gans ünbidich swier,,
Ik hald it tiksel yn ’t fesier,
Jim hearre my net stinnen.
De strjjd in Guatemala vertoont verscheidene punten van overeen
stemming met de revoluties, die op gezette tijden in Centraal- en
Zuid-Amerikaanse staten losbreken. Het is doorgaans een strijd om
de macht van bepaalde cliques, welke in hoofdzaak buiten het eigen
lijke volk omgaat.
Ook Guatemala zelf heeft verscheidene van deze revoluties gekend.
In 1944 werd de toenmalige dictator generaal Jorge Ubico uit
zijn ambt verdreven, vervolgens kwam een onderwijzer aan de
macht, die op zijn beurt in 1950 werd opgevolgd door de reVolution-
naire kolonel Arbenz.
TIET is nog niet zo heel lang geleden
**dat de V. S. openlijk in Centraal-
Amerika intervenieerden. De staat Pa
nama (en het Panamakanaal) zouden
nimmer in 1903 tot stand zijn gekomen,
als de toenmalige Amerikaanse presi
dent Theodore Roosevelt de Ameri
kaanse marine geen opdracht had gege-
Kon kortgeleden worden gemeld, dat in
de Sacristie bij de Martinikerk fragmen
ten van een muurschildering waren ge
vonden, thans is opnieuw een bijzonder
interessante ontdekking gedaan. Men
is momenteel bezig de over het alge
meen zeer grote grafzerken in het chqor
op de juiste hoogte te brengen en stuit
te daarbij op een afsluitsteen van één
der grafkelders. Bij nadere beschouwing
van deze uit Rode Bremer zandsteen
bestaande dekplaat, bleek het een mid
deleeuwse altaarsteen te zijn, kenbaar
aan de vijf ingegrifte wijdingskruisjes.
Daar deze stenen uiterst zelden de eeu
wen hebben overleefd, en bijna in geen
enkele oude kerk meer worden aange
troffen, mag Bolsward zich gelukkig
prijzen binnen de Martini zelfs een twee
tal altaarstenen te bezitten. Een paar
jaar geleden werden door twee genea
logen bij de registratie van de graf
schriften tussen de zerken een uit twee
delen bestaande lange altaarsteen her
kend.
Behalve de wijdingskruisjes waren er
evenwel ook andere opschriften in aan
gebracht, daar zij tweemaal tevens als
grafzerk was gebruikt. Het nu gevon
den exemplaar is iets kleiner en heeft
naar alle waarschijnlijkheid dienst ge
daan op een zij-altaar.
Zo worden tot in de laatste fase van
de restauratie nog steeds waardevolle
vondsten gedaan.
Steeds schoner wordt onze onvolprezen
Martini; men kan veel bewondering
koesteren voor de ambachtslieden, die
met veel gevoel het koor op voortref
felijke wijze hebben gepleisterd. Alle
contouren en welvingen komen, ondanks
het opgebrachte pleisterlaagje nog vol
ledig tot haar recht.
Wanneer het late avondlicht nog even
in de ruimte van het kerkschip blijft
toeven, ontstaat een betoverend geheel:
de Bolswarder Martini ziet men dan op
haar allermooist.
Niet alleen zijn de republieken onderling
sterk verdeeld, maar ook in de verschil
lende landen staan de partijen scherp
tegenover elkaar.
Zo heeft Uruguay’s parlement met een
meerderheid van slechts twee stemmen
een socialistische resolutie aangenomen,
waarin de „agressie tegen Guatemala”
wordt veroordeeld.
Argentinië’s minister varr Buitenlandse
Zaken heeft „zijn grote bezorgdheid”
over de situatie uitgesproken. Studen
ten hielden betogingen tegen de „Yan
kees”.
Chili’s parlement komt op voorstel van
dertig linkse afgevaardigden bijeen om
de toestand te bespreken. Eveneens op
voorstel van deze volksvertegenwoordi
gers zal in Juli in Santiago een confe
rentie van parlementariërs van de La
tijns-Amerikaanse landen worden gehou
den.
Equadors studenten roepen vrijwilligers
oop om de regering-Abrenz te steunen.
Cuba’s Federatie van Studentenorga
nisaties heeft de Guatemalaanse pre-
7
Bols wards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Tegen de verwachtingen van pessimis
ten in stromen de BB-stemmen ons re-
dactiebureau binnen. Trouwens pers en
radio hebben er reeds voor gezorgd, dat
deze B.B. (Boalserter Burd-actie) in ’t
centrum van de belangstelling staat.
Daar zich evenwel in vele gezinnen
meer baardrijke mannen of jongelingen
bevinden, geven we nogmaals de gele
genheid te stemmen, vertrouwende dat
niemand tweemaal een stembiljet zal
inleveren.
Over de definitieve stand valt nog wei
nig te zeggen. Dan weer zijn de voor
stemmers in de meerderheid, dan weer
de tegenstemmers. Doet U mee en geeft
U de doorslag!
Overigens hebben baarddeskundigen
uitgemaakt, dat het beter zou zijn pas
na Pinkster de stoppels te laten staan.
Ook dan is het nog best mogelijk voor
de zomerfeesten een B.B. op te fokken.
Afgesproken dus. En wist U al dat fa
L. J. de Haan een Philishave (dubbel
scheerhoofd f49.50) gratis beschik
baar stelt aan hem die te beginnen na
Pinkster hem het eerst een baard van
10 cm kan tonen?
Zo’n krachtige baard behoeft een krach
tig apparaat, aldus de heer De Haan en
dat is een Philishave.
Onderstaand biljetje kunt U alsnog in
zenden tot en met Zaterdagavond.
Gewoon door de brievenbus werpen
mag ook.
sident Arbenz benoemd tot ere-presi-
dent.
Daarentegen heeft de Cubaanse minis
ter van Voorlichting opgeroepen de re
bellen als „oorlogvoerenden” te erken
nen.
Intussen heeft het Guatemalaanse op
perbevel tijdens een radio-uitzending
verklaard, dat „de overwinning op de
rebellen nabij” is. In drie veldslagen
zouden de opstandelingen verslagen zijn
en zware verliezen hebben geleden. Te
Gualan, nabij Zacapa aan de weg van
de hoofdstad naar de Caraïbische Zee
zijn de rebellen, aldus het communiqué,
zwaar geteisterd door vuur van artille
rie en mortieren.
Verder zijn de rebellen volgens de uit
zending uit Puerto Barrios geworpen,
waarbij een Hondurese schoener, die
landingstroepen van het „bevrijdings
leger” had vervoerd, werd overmees
terd.
De betekenis van deze ontmoeting er
kennend, heeft de conferentie besloten
geen zitting te houden. Dinsdag heeft
men ruim vier uur vergaderd over de
vraag, hoe een contróle-systeem voor
een Indo-Chinese wapenstilstand opge
zet zou kunnen worden. Tsjou En-lai
liet zich vervangen. De gedelegeerden
bepaalden zich er hoofdzakelijk toe de
standpunten te herhalen die hun chefs
eerder in Genève hebben uiteengezet.
De Franse vertegenwoordiger, Chauvel,
deed het voorstel om door een commis
sie van deskundigen de verschillende
denkbeelden tot een synthese te laten
maken. Maar tot enig besluit kwam het
niet.
derde Defensienota vroeg, zodat aan de
hand van concrete gegevens het vijf di
visiënplan zou kunnen worden besproken.
Nu, de nota is er gekomen; zij telt maar
liefst 278 pagina’s en wat belangrijker
is, de critiek is verstomd. Alleen de heer
Korthals (vvd), sputterde nog geducht
na, zonder echter uit te spreken, dat hij
in het geheel geen vertrouwen heeft in
de plannen van de voortvarende minister.
Zijn grief was, dat de nota te veel de
historische noodzaak aantoont om tot het
vijf divisiënpla nte komen, maar bij de
doelmatigheidsgronden buiten beschou
wing laat. De Minister had naar zijn me
ning in felle kleuren de overmacht van de
bedreiger moeten aantonen om daarna te
vertellen wat het Westen daar tegenover
moet stellen. Dan zou het Nederlandse
aandeel in deze verdediging beter tot zijn ,ook voor anden
recht zijn gekomen. In deze critiek schuilt I supra-nationaal
ven te landen op het gebied, dat toen
nog aan Columbia behoorde.
Wij zijn thans vijftig jaar verder en
weer staan grote Amerikaanse belan
gen op het spel. Weer is het Panama
kanaal in het geding, de United Fruit
Company, die in Guatemala enorme ba
nanenplantages, spoorwegen etc. heeft
aangelegd, wordt benadeeld, en.er
is de strijd tegen het communisme.
Maar al behoeft over de Amerikaanse
belangen en sympathieën geen enkele
twijfel te bestaan, dit zou de V. S. nog
niet het recht geven, in te grijpen in
de binnenlandse aangelegenheden van
een onafhankelijk land.
TAEZE zette met kracht de strijd van
zijn idealistische voorganger voort
tegen de eigenaren der uitgestrekte
koffieplantages en de Amerikaanse
United Fruit Company met haar grote
bezittingen in het land, en zocht, toen
deze strijd hem te zwaar dreigde te
worden, steun bij de communisten. Deze
politiek bezorgde hem echter ook veel
vijanden onder het gematigde deel van
de bevolking, zodat langzaam maar ze
ker de tijd rijp werd voor een nieuwe
revolutie.
Tot zover zou men de toestand als
„normaal’’ kunnen beschouwen, mede
omdat de gevoelens van de grote meer
derheid der arme, apathische en half-
feodale bevolking moeilijk tot uitdruk
king komen.
Het is echter niet b(j een binnen
landse stryd gebleven. De aan
grenzende staten, zoals Honduras,
bljjkbaar bevreesd voor commu
nistische repercussies in hun land,
hebben toegestaan, dat dg Gua
temalaanse uitgewekenen zich op
hebben tooegestaan, dat de Gua
temala ging er toe over, wapens
in Tsjecho-Slowakije te kopen.
Het werd tevens duidelijk, dat de V. S.
niet alleen ideologisch tegenover de re
gering van Guatemala stonden. O.a. uit
vrees voor het Panamakanaal werden
door de Amerikaanse marine buiten
landse schepen in de Caraïbische Zee
op wapens onderzocht en er vonden
Amerikaanse wapenzendingen
naar'Honduras en Nicaragua.
J;.
gacta&ft $#$4* y, tegask' y -.>.v j
a»' "s.
O J'-.::-.-. 1
'5-7' Si 7
communistische” regering. Daardoor is
het zo moeilijk een oordeel te vormen
over de wettelijke anti-communistische
gevoelens in Guatemala.
Het is echter een belangrijk feit, dat de
Communistische Partij een minder
heidsgroep is gebleven.
Hoe kon deze minderheidsgroep aan de
macht komen? Dit kon gebeuren om
dat het politieke klimaat zo bijzonder
gunstig was voor het groots opgezette
plan dat het voeren van communisti
sche activiteit beoogt. Dit klimaat
werd allereerst geschapen door de revo
lutie van 1944 van de „salon-socialist”
Juan Jose Arevalo, die tot president
Werd benoemd om zijn nationalistische
„sociale hervormingen” uit te voeren.
Doordat dit programma op be
paalde punten met de Marxisti
sche theorieën overeenstemde,
werden communisten uit alle La-
tjjns-Amerikaanse landen naar
Guatemala aangetrokken. Zjj be
gonnen zich daar in het geheim
tot clandestiene groepen te orga
niseren. Onder de regering van
Arbenz traden z(j onder een an
dere naam als de officiële Com
munistische party en haar neven
organisaties voor het voetlicht.
Er is een voortdurend gaan en komen
van Latijns Amerikaanse communisten
in de hoofdstad. Het dagblad „Octubre”
getrouwe copie van de Russische
Prawda volgt stipt alle voorschriften
van de Moskouse Partij op: zo werden
er lange tijd een „vredesoffensief” in
gevoerd en andere propaganda-campag-
nes in gepropageerd, die door Moskou
B. B. is Boalserter Burd
oftewel Bebaarding Bevol
king ter gelegenheid van
het 5de eeuwfeest van
Bolsward als stad.
Minister Staf heeft goede dagen beleefd
in de Tweede Kamer. De besprekingen
van de lijvige defensienota, waarin uit
eengezet wordt, waarom een legercorps,
bestaande uit vijf divisiën, noodzakelijk
is, verliep voor hem zeer prettig. Bij de
behandeling van de laatste Oorlogsbegro-
ting op 3 December j.l. is er op
korzelige toon twijfel uitgesproken over
de mogelijkheid van dit nieuwe leger-op-
bouwplan. Zijn vijf divisies mogelijk? Is
er voldoende materiaal? Hoe zit het met
het beroepskader? Al deze vragen wer
den toen op Minister Staf afgevuurd. En
of hij ook al beweerde, dat dit nieuwe
plan in overleg met de Nato tot stand
was gekomen en dat de Amerikanen de
nodige steun hadden toegezegd, de Kamer
was niet te overtuigen. Of beter gezegd,
zij geloofde de Minister maar half. Het
was de heer Fens (kvp), die hem om een
Amendement Richards
Bestond er op 3 Dec. j.l. twijfel over de
vraag of de Amerikanen het noodzakelijk
materiaal zullen leveren, tot vorige week
was deze twijfel geheel verdwenen. De
Amerikaanse reizen van onze Min. van
Oorlog hebben ons geen windeieren ge
legd. De Amerikanen waarderen de Hol
landse degelijkheid zeer. Zij weten, dat
als wij wat beloven, wij het ook nakomen.
De gang van zaken met het E.D.G.-ver-
drag laat echter de Amerikanen niet ge
heel onberoerd. En zo is er verleden week
op de tafel van 't Huis van Afgevaardig
den een amendement Richards terecht ge
komen, waardoor als het aangenomen
zal worden Frankrijk en Italië, de
landen, die de E.D.G. nog niet hebben
aanvaard, voortaan uitgesloten zullen wor
den van Amerikaanse steun, terwijl de
overige landen, Benelux en Duitsland
zullen worden uitgenodigd om nieuwe
initiatieven te nemen.
Als deze door President Eisenhower
worden goedgekeurd, dan krijgen de vier
landen belangrijke militaire steun. Daar
tegen had de Kamer unaniem bezwaar. In
de eerste plaats wilde men weten wat de
heer Richards bedoelde met zijn initia
tieven. Zou hij denken aan een soort
E.D.G.-leger voor Nederland, België,
Luxemburg en Duitsland, dan konden
alle fracties
niets te voelen. Duitsland zou dan veel
te machtig worden. „Het is niet onze taak
op die manier het Duitse militairisme te
beteugelen”, zo zei de heer Fens. Maar
-ook voor andere samenwerking niet op
1 niveau voelde men
De regering onder President Jacobo
Arbenz Guzman heeft geen officiële
communisten als ministers en zij houdt
hardnekkig vol dat zij een niet-commu-
nistische en nationalistische regering
is.
Inderdaad, de samenstelling van de
Communistische Party en de staat
een der kenmerken van een totalitair
bewind heeft niet openlijk en officieel
plaats gevonden. Tot op zekere hoogte
is dit niettemin het geval door de in
vloed, die de communisten in de regering
uitoefenen.
De Communistische Partij bezet slechts
vier van de 56 zetels in het Guatema
laanse Parlement: dit komt doordat de
Partij slechts een maand voor de laatst
gehouden verkiezingen in 1953 van on
dergrondse beweging zich als politieke
partij ontpopte.
Het Parlement geeft echter geen nauw
keurige afspiegeling van de volksgezind
heid in communistische of anti-commu
nistische zin. Hoewel de communisten
dus slechts een zeer klein deel van de
zetels bezetten oefenen zij echter sterke
invloed uit op de wetgeving. Door mid
del van het Nationale Democratische
Front, een crypto-communistische or
ganisatie, schrijft de Partij de candida-
turen voor en strekt haar invloed daar
door uit tot in de Tweede Kamer.
Aan de andere kant heeft de oppositie
waarvan de leiders reeds lang tot zwij
gen gebracht, gearresteerd of verbannen
zijn, weinig invloed in het Parlement.
De opheffing van de grondwettelijke
vrijheden op 8 Juni 1954 is niets anders
dan de formele bekrachtiging van de
reeds gangbare onderdrukking van de
oppositie.
stellig een billijk element, maar ander
zijds kan men het de minister niet kwa
lijk nemen, dat hij zich tot 278 bladzijden
heeft beperkt. Bovendien mag men niet
vergeten dat de vvd oppositiepartij is. En
hoewel we in 11 -’ -
punten steeds
nen voeren met uitzondering
munisten, is het toch goed, dat er één
partij is, die de zaken van een andere
kant benadert. Want voor geen enkele re
gering en voor geen één minister is het
op den duur goed om steeds in een „hoe-
ra”-stemming te worden ontvangen. Nu
wil dit niet zeggen, dat de andere spre
kers geen critiek hadden. O zeker, zij
allen aanvaaren dit vijf divisie i plan. Ook
de heer Fens (kvp), die destijds de grote
tegenstander van de minister was. En de
heren Vermeer (arb), Aelter (knp),
Bruins Slot (ar) en Tilanus (ch) waren
het met hem eens. Maar bijn alle afge
vaardigden klaagden over het feit, dat de
opbouw van de luchtmacht geen gelij
ke tred houdt met de uitbreiding van het
aantal divisies. Het was de heer Visch
(kvp) die als luchtmachtkolonel daarover
de meest gezaghebbende speech kon hou
den. Als men op de grond erg sterk is,
dan zal de vijand juist pogen door lucht
landingen de sterkte op de grond te ver
breken. Per divisie zijn eigenlijk 3 squa
drons vliegtuigen nodig, terwijl Minister
Staf voor zijn 5 divisies slechts over 6
squadrons zal beschikken. Dit is dus vol
gens het boekje niet voldoende.
De minister vertrouwt in dit opzicht ech
ter geheel op de bondgenootschappelijke
samenwerking.
