I
i
l
WAT SAMENWERKING VERMAG
KRIS-KRAS door Nederland
INDONESIË: EEN ENORME BLUNDER
Gebeurtenissen in Guatemala hebben
een
opvallende gelijkenis met die in Hongarije
1949
I
^IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIN
Glêd of rüch
i
in
üs hjoed p p
to sizzen
AL1 de rand van de bedreigde delta
1 van de Rode Rivier is een hevige
strijd uitgebroken.
DL Franse premier, Pierre Mendes-
France, en de Belgische minister
van Buitenlandse Zaken, Paul Henri
Spaak, zijn tot dit accoord over de EDG
gekomen: De ministers van Buitenland
se Zaken van de „Zes” (EDG-landen)
zullen bijeen worden geroepen, zodra de
Franse regering de mogelijkheid van ’n
compromis tussen de voor- en tegen
standers van een Europees leger in de
Nationale Vergadering heeft onder
zocht.
i
arts vrij
Mr Sj. Gerbrandy
hoogleraar
Hwat hat Cjabe Skroar
Mislukking nieuwe economische politiek
in Hongarije
MA™ RAKOSI, de „sterke man”
van het Communistische regime
werd gedwongen in te grijpen om enige
„misvattingen betreffende de nieuwe
richtlijnen” recht te zetten.
Bondselftal
naar de West
Broer van Berkelse
Buitenlands Overzicht
■fc
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
50e Jaargang
No. 51
Vrijdag 2 Juli 1954
A. A. HETTEMA
PYT.
Indonesische volk.
L
1
r
9
1
1
r
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
1
1
r
s
r
3
1
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Wijnglas kapot gezongen. In zijn Am
sterdamse hotelkamr heeft de heldente
nor Ramon Vinay, die tijdens het Hol-
„De Indonesiërs,” zo besluit de Daily
Telegraph, „voelen niet veel voor deze
gedachte en zullen wellicht de Unie ten
slotte eenzijdig opzeggen.”
Verjaardag van Z. K. H. Prins Bernhard. Door de cadettendrum
band „Prins Bernhard” van de Koninklijke Militaire Academie werd
de jarige Dinsdagmorgen een concert aangeboden.
Men kin jins geheim inkeld him mar
tabitouwe dy’t der net nei
pinfiske hat.
Boalsert hat hwat nijs bitocht:
Jubileum-burden
It foar en tsjin wurdt ündersocht,
Soe ’t yndied hwat wurde?
Twa weaget it foarstel swier,
Der sil net op flamme,
Troch it boun fan stêdsbarbiers
En de jonge fammen.
Boalsert hat hwat nijs bitocht:
Jubileumgilde!
Burdesier giet neist ek troch,
Measte stimmen jilde.
As wy nou takomd jier
Groei sum burdwaer krije,
Wurdt de stêd op ’t moaist forsierd.
’t Sil üs ris binije.
De earsten sizz’ dat rüch om ’t kin
Nimt üt it wurk üt hannen;
Neist is straks üs spieling tin,
Stipet elk dy plannen.
Der bliuwt foar üs neat mear oer,
As ’t model biknippe,
Né, wy kiez’ op it aventür
Foar skearmes en sjippe.
Omke Jan van Zutfen sei,
Nei syn miening frege:
Moai sa, lju, doch my mar nei,
Kom goed rüch fan wegen.
Lykwols nim dit fan my oan,
Hald it yn ’e rekken,
Nimmen sil my nei de kroan,
As burdkampjoen stekke.
g
1
1
3
3
A. A. HETTEMA,
Voorzitter.
Twadden sizz’ dat rüch om ’t kin,
Jowt üs neat as lijen;
As wy mei sa’n feint straks rin,
En ’t giet op in frijen,
Stekk’ syn stikels üs yn ’t wang,
Ros üs reade lippen.
Né, wy sjogge mear bilang
By skearmes en sjippe.
Inbraak in bakkerij. Bijna vijf en twin
tig duizend gulden is in het afgelopen
weekend gestolen uit de Wester-bak-
kerij van de coöperatieve verbruiksver-
eniging „Vooruitgang” aan de Nieuwe
Binnenweg te Rotterdam. Het geld was
opgeborgen in de brandkast op het kan
toor. Deze brandkast was opengebro
ken.
r
i
t
Bolswards Nieu wshlai
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Burgemeester van Neede tijdens feest
overleden. De heer J. C. J. Mens, bur
gemeester van het Gelderse dorp Neede,
is Dinsdagavond even voor hij een toe
spraak zou houden onwel geworden en
enige ogenblikken later overleden. De
heer Mens was juist teruggekeerd uit
Ostende, waar de muziekvereniging van
Neede, „Crescendo” met succes had
deelgenomen aan een muziekconcours.
In optocht trok men na aankomst uit
België door het dorp. De burgemeester
liep, met enkele andere leden van het
gemeentebestuur, voorop. Hij zou van
de muziektent af een toespraak houden.
Twaalf muziekcorpsen uit de omgeving
en ettelijke duizenden belangstellenden
land Festival bij de Nederlandse Opera
optreedt, ten overstaan van enige be
trouwbare getuigen, een wijnglas kapot
gezongen. Hij deed dit met een krach
tige, hoge toon, die alles deed beven,
in het bijzonder het glas, dat ten slotte
in stukken uiteen viel. De aan het hotel
te vergoeden schade, wegens het breken
van een kristallen wijnglas, bedroeg
drie en een halve gulden. Maar Vinay
kan zich dergelijke grapjes permitteren,
want met één optreden verdient hij vijf
duizend gulden.
Nota over de toekomstige behoefte aan
onderwijzers. Binnen enkele weken zal
aan de Staten Generaal een nota wor
den toegezonden over de toekomstige
behoefte aan onderwijzers bij het lager
onderwijs. Dit heeft de minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
medegedeeld in een nota naar aanlei
ding van het verslag der Tweede Kamer
over het wetsontwerp tot wijziging van
de kweekschoolwet.
op aan die zoals nader omschreven in
de rede van Revai.
Zo bijvoorbeeld deelde Revai in
dertijd mede dat de Hongaarse
communisten aanvankelijk onder
het mom van een „anti-fascisti-
sche” groep waren opgetreden
teneinde op deze wijze een belan
gengemeenschap te kunnen aan
gaan met andere anti-fascistische
doch nict-commiinistische par
tijen. Ditzelfde verschijnsel kan
thans ook in Guatemala worden
waargenomen.
Corruptie.
In een adem maakt zij haar verlangen
bekend voor buitenlandse kapitaal-inves-
teringen en keert zij zich tegen de im
perialistische uitbuiters, die vette win
sten persen uit het zweet en bloed van
het
Van de onderhandelingen die nu in Den
Haag zijn begonnen kan men weinig
meer verwachten dan een impasse, zo
meent het blad, „omdat het gedrag van
de Indonesische regering weinig hoop
geeft, dat zij in staat is, welk ere
woord zij ook zou geven, te houden.”
De snelle toeneming van de chaos in Indonesië bevestigt slechts,
dat degenen die de verdrijving van de Hollanders uit Nederlands
Indië een catastrophale blunder hebben genoemd, het bij het reehte
eind hebben gehad, schrijft het Britse conservatieve Engelse dag
blad de Daily Telegraph.
(WV),
Van
■JFEVAI had namelijk ronduit toegege-
v ven, dat de economische maatrege
len, welke on initiatief van de Hongaar
se communisten genomen waren niet
bedoeld waren om het belang van het
land te dienen, doch slechts om het
communisme te bevorderen. Hij zeide,
dat de Hongaarse Communistische Par
tij de door haar te volgen richtlijnen
Van de Sowjet Unie ontving, en er naar
zou streven het land te hervormen van
een „Volks Democratie” in een even
beeld van de Sowjet Unie. Hij had hier
op laten volgen, dat de boeren gecol
lectiviseerd zouden worden. Voorts dat,
indien deze maatregelen tot een alge
mene opstand zouden leiden, hij op de
Sowjet Unie vertrouwde om de orde te
herstellen en het Communistische re
gime in het zadel te houden.
De communistische activiteiten in Gua
temala roepen krachtige herinneringen
/~|P 4 Juli zal Hongarije het tweede
jaar ingaan van de nieuwe econo
mische politiek welke het in 1953 ge
dwongen werd te volgen als gevolg van
het wijdvertakte passieve verzet tegen
de Communistische ordonnanties.
Evenwel, een jaar nadat de nieuwe po
litiek in werking is getreden heerst er
nog steeds oorlog tussen de regering
en het volk. Inplaats van genoegen te
nemen met de nieuwe politiek, hebben
de arbeiders en boeren hierin een te
ken van zwakheid van de regering ge
zien. En het standpunt dat thans in
brede lagen in Hongarije wordt ingeno-
men, komt hierop neer: Daar de rege
ring verleden jaar concessies heeft ge
daan, is het zeer goed mogelijk, dat
zij dit jaar nieuwe concessies doet.
Een jaar geleden heeft de regering bij
voorbeeld boetes afgeschaft als een
middel om arbeidsdiscipline af te dwin
gen. Doch in plaats van meer te pro
duceren, spannen de arbeiders zich nog
minder in dan voorheen en wachten op
nieuwe concessies.
De boeren houden de oogsten vast en
trainen met de betaling van belastin
gen in de hoop, dat de hen door de staat
opgelegde verplichtingen verzacht zul
len worden.
TJEVAI zeide indertijd: „Wij vormden
slechts een minderheid in de rege
ring en in het Parlement, doch tege
lijkertijd vertegenwoordigden wij een
macht, welke de touwtjes in handen
had en die volledige controle over het
politie-rpparaat had.”
„De bedrijven die reeds in Indo
nesië gevestigd zjjn en eventuele
toekomstige investeerders zien
met verontrusting naar de snelle
om zich heen grijpende inflatie,
de massale, corruptie en de wille
keur van de ambtenaren.”
„De regering heeft weinig res
pect voor de rechten van de on
derdaan; dagbladen worden ver
boden en tegenstanders in het
parlement worden bedreigd.”
In Guatemala we>rd onlangs verkondigd:
De communistische Partij beschikt
slechts over vier zetels in het parlement
doch is reeds binnen gedrongen in lei
dende politieke posities en bezet sleu
telposities in de arbeidersbonden. Aan
het hoofd van de Guatemalese politie
staat de Minister van Binnenlandse Za
ken, Augusta Chamaud Mac Donald,
die eens heeft gezegd „Hij die anti
communistisch is, is tegen de rege
ring”.
Revai sprak: De dictatuur van het pro
letariaat zoals nader omschreven door
Lenin en Stalin betekent.dat de
arbeidende klasse haar macht niet deelt
met andere klassen. Bijgevolg deelt zij
haar macht niet met de boerenstand.
In Guatemala is de boerenstand
eveneens machteloos. Krachtens
de landhervormingswet van 1952,
in de totstandkoming waarvan de
communisten een belangrjjk aan
deel hebben gehad, kunnen de
boeren geen land in eigendom
verkrijgen en kunnen zij alleen
toestemming krijgen om land te
bebouwen indien zij zich bereid
verklaren om zich achter de re
gering te scharen.
Bovenstaand is slechts een kleine greep
uit de vel° gebeurtenissen in Guatemala
welke een opvallende gelijkenis tonen
met die in Hongarije voorafgaande en
volgende op de communistische greep
naar de macht.
Volgens berichten neemt de bedreiging
van Hanoi met het uur toe.
Engeland heeft zijn onderdanen reeds
aangeraden zich gereed te maken Hanoi
te verlaten. Er wonen in deze stad 15
Britten en in totaal 150 leden van het
Gemenebest.
Twee divisies van de Vietminh zijn bij
de Westelijke toegang van de delta in
actie gekomen. De Fransen hebben hier
de gehele in Noord-Indo-China gesta-
tionneerde luchtmacht ingezet. Ook in
de Zuidelijke punt van de delta wordt
hevig gevochten.
Gezien de ervaring bij
kon echter op dit punt goed vertrouwen mogelijk zijn.
Volmondig moet ik erkennen, dat die spontane medewerking verre
de stoutste verwachtingen heeft overtroffen.
Het past mij dan ook om nu op de eerste plaats warme hulde
te brengen aan die velen die zo van harte meegewerkt hebben
om een programma voor te bereiden, dat er zijn mag.
U heeft natuurlijk al gezien, wat er zoal gaat komen.
Wanneer U er even bij stil wilt staan, dat alle onderdelen van
dat programma gepland, voorbereid en uitgevoerd moesten wor
den, dan zult U begrijpen dat een grote groep geïnteresseerden en
enthousiaste medewerkers nodig was.
Het is moeilijk om hier namen te noemen, maar allen, die recht
streeks of indirect hebben meegewerkt, kunnen zich overtuigd
houdên van onze welgemeende dank.
Wanneer tengevolge van slecht weer het programma niet die uit
voering zou kunnen krijgen, die wij ons ervan voorstellen, dan
nog kunnen we met volle overtuiging zeggen, dat de Heamiel-
dagen 1954 van groot nut zijn geweest.
De inzet van de Heamieldagen is immers het verstevigen van de
band tussen Bolsward en de wijde omtrek.
Deze inzet is volkomen geslaagd. Wij hebben op de meest pret
tige wijze ondervonden, dat de geest van eendracht en samen
werking in Bolsward en met de omgeving boven alle lof verhe
ven is.
De vele nieuwe contacten die zijn gelegd en de prettige samen
werking voor een gemeenschappelijk doel, kunnen niet nalaten
om een hechte band té vormen en oude banden te verstevigen.
Wij verheugen ons er ten zeerste over, dat een nauwe samen
werking met de afdelingen van de Landbouw-organisaties mede
de garantie geeft, dat wij een programma kunnen bieden dat
speciaal voor onze omgeving aantrekkelijk en waardeerbaar
zal zijn.
Bolsward maakt zich op om haar omgeving waardig te kunnen
ontvangen en mede uiting te kunnen geven aan de vreugde, die
het binnenhalen van de oogst toch steeds weer met zich brengt.
Daarbij wil Bolsward als hoedster van Cultuur medewerken om
de rijke waarden, die wij in nog zo overvloedige mate in onze
omgeving kunnen vinden, mede te bewaren en te stimuleren.
Laat onze vreugde daarom spontaan zijn en waarderen wij elkaar
steeds meer, in het besef, dat alleen waardering en medewerking
met allen om ons heen, kan leiden tot een betere wereld, vol
vreugde, vriendschap en tevredenheid.
Wanneer de Heamieldagen 1954 dit mogen bevorderen, zal onze
moeite rijkelijk beloond zijn.
Wij wensen U van harte vreugdevolle dagen en tot ziens in Bols
ward met de Heamieldagen.
De landen van de Benelux wilden deze
vergadering in het begin van Juli hou
den, maar Mendès-France heeft reeds
laten weten (en nog eens beklemtoond)
dat die datum hem niet gelegen komt.
Franciscus O., de oudere broer van de
onlangs tot levenslange gevangenisstraf
veroordeelde Berkelse arts, wiens vrouw
door vergiftiging om het leven is geko
men, is op vrije voeten gesteld.
Deze onverwachte in vrijheidstelling is
geschied op vordering van het O. M.
Het voorarrest heeft namelijk zolang
geduurd, dat het O. M. niet langer de
ernst van het feit, waarvan F. O. ver
dacht wordt, het schrijven van de be
kende zelfmoordbriefjes, in overeen
stemming achtte met de tot nu toe on
dergane hechtenis.
Het zou onjuist zijn dit als een erken
ning van de onschuld van Franciscus
uit te leggen en evenmin als een ont
lasting voor de verdediger van de Ber
kelse arts, mr M. H. Huygens, die op
verdenking van medeplichtigheid of
aansporing tot het schrijven der beide
briefjes bijna een maand in voorarrest
heeft doorgebracht.
De zaak van Franciscus O. zal waar
schijnlijk na de zomer voor de rechtbank
komen en ook mr Huygens is formeel
nog onder vervolging gebleven.
Mr Sjoerd Gerbrandy is Woensdag be
noemd tot gewoon hoogleraar in het
burgerlijk recht aan de Vrije Unlversi-
teit te Amsterdam.
Prof. mr. S. Gerbrandy, die op 14 Juli
1914 te Sneek werd geboren, studeerde
van 1932 tot 1936 aan de Vrije Univer-
siteit, waar hij in 1946 promoveerde op
het proefschrift „Industriële eigendom
en subjectief recht”.
In 1937 vestigde mr Gerbrandy zich als
advocaat en procureur te Amsterdam.
Buiten de advocatuur vervulde hij de
functies van kantonrechter-plaatsver- i
vanger, secretaris scheidsgerechten zee-
ongevallenverzekering en bestuurslid
van het Algemeen Werkloosheidsfonds.
Prof. mr. Gerbrandy is een zoon van
de oud-minister-prc kient mr. P. S.
Gerbrandy.
De openhartige onthullingen van een Hongaarse communist nu
vjjf jaar geleden over de communistische aspiraties tonen een op
vallende overeenkomst met de gebeurtenissen welke vooraf zijn
gegaan aan de huidige communistische activiteit in Guatemala.
In een in 1949 door hem gehouden rede, gaf de toenmalige Minister
voor Volkscultuur Jozef Revai een uiteenzetting van de door de
Sowjet Unie toegepaste methodes om van Hongarije een satelliet
staat te maken.
Zjjn rede voor de Hongaarse Arbeiders (communistische) Partij
in het voorjaar van 1949 was zo’n volmaakt staaltje van open
hartigheid dat de Hongaarse regering zich gedwongen zag Inder
haast alle exemplaren van de „Tarsadalmi Sz.enale”, het week
blad waarin deze rede afgedrukt stond, in beslag te nemen.
De Nederlanders hebben zich steeds aan
de letter van de RTC-overeenkomst ge
houden. Zij zijn volkomen bereid van
hun politieke rechten, die in de practijk
steeds terzijde zjjn geschoven, af te zien.
Maar, zij kunnen echter hun economi
sche belangen in Indonesië niet onbe
schermd laten. Daarom dringen zij er
op aan, dat in geval de Unie wordt ont
bonden, deze door een nieuwe overeen
komst wordt vervangen, welke de nood
zakelijke economische bescherming
geeft.
In een rede, welke hij op 11 Juli hield,
legde hij er de nadruk op, dat de fun
damentele doeleiden en methodes van
de Communistische politiek ongewijzigd
waren gebleven. Hij herhaalde de toe
zegging dat het leden van collectieve
bedrijven vrij stond hun lidmaatschap
op te zeggen, doch liet tegelijkertijd ’n
waarschuwing horen om zulks na te
laten.
Niettemin daalde het lidmaatschap van
de collectieve bedrijven in de volgende
zes maanden van 446.900 tot 263.070.
Ook op industrieel gebied waren de
resultaten hoogst ongunstig. In een rede
ten overstaan van een Congres van de
Communistische Partij in Mei j.l. gaf
de waarnemend Premier Erno Gero toe
dat de productiviteit was gedaald, ter
wijl de productiekosten waren geste
gen. Hij voegde hieraan toe, dat in het
eerste kwartaal van 1954 de waarde
van de productie per werkuur met 6.6
pct. was gedaald vergeleken bij de cij
fers voor 1953.
Het is niet eenvoudig aan het verzoek van de redactie van dit
blad te voldoen, om slechts enkele gedachten te uiten bij de
komende Heamieldagen.
Wanneer ik immers enkele ogenblikken
alles wat zich in deze tijd van voorberei
ding heeft voorgedaan, in gedachten de
revue laat passeren, dringt zich een zo
overweldigende hoeveelheid aangename
herinneringen op, dat een extra Heamiel-
krante te vullen zou zijn om ze allemaal
te beschrijven.
Op het ogenblik, dat ik van onze steeds
spontane Burgemeester de vererende op
dracht ontving om te pogen ook dit Jaar
de nu reeds traditionele Heamieldagen
voor te bereiden, realiseerde ik me, dat
medewerking van velen nodig zou zijn om
te kunnen slagen.
de verleden jaar gehouden „Zakenparade”
Kind verdronken. Omstreeks elf uur is
Dinsdagmorgen het 2-jarige meisje
Janna Meyboom uit Rotterdam in het
Door de KNVB zijn de volgende spelers
aangewezen voor de tournée, welke 't
bondselftal eind Julibegin Augustus
zal maken naar Curasao en Suriname:
Doelverdedigers: Steiger (PSV) en Van
der Windt (VSV).
Backs: Odenthal (Haarlem), Tebak
(Eindhoven), Kuys (Haarlem) en
Wiersma (Donar).
Half spelers: Klaassens (WV), Ter-
louw (Sparta), Van der Hoek
(Feijenoord), Biesbrouck (RCH) en
Booymans RAC
Voorspelers: Wim van der Gijp (Em
ma), Dillen (PSV), Van Melis
(Eindhoven), Bleyenberg (Rigters-
bleek), Bennaars (DOSKO), Van
Beurden (BW) en Van der Kuil
(VSV).
Louer (NOAD), die eveneens was uit
genodigd, zal de reis wegens studiere
denen niet kunnen meemaken. Een ne
gentiende speler zal nog worden aan
gewezen.
stonden daar te wachten om „Crescen
do” te huldigen. Toen de heer Mens
zich naar de muziektent begaf, werd
hij onwel en overleed kort daarna. Alle
feestelijkheden werden natuurlijk on
middellijk afgelast.
Grouw voor de radio. Wereldomroep en
N. C. R. V. hebben in Grouw op het
terras van het Theehuis opnamen ge
maakt, welke in Juli en Augustus zul
len worden uitgezonden. Johan Bode
graven hield vraaggesprekken met o.a.
de heren Benes (over het Statenjacht),
Dam (over Nationale Prinsenhoftocht),
Van der Berg (over watersportvereni
gingen), Leenstra (over Grouw als toe
ristencentrum), Sjoerdsma (eenden
kooien van vroeger) en Siekmans (over
ganzenflappen). Deze gesprekken zul
len worden omlijst met de klankbeel
den, welke vorig jaar reeds zijn opge
nomen, o.a. van het Gemengd Koor.
Texelaars krijgen extra noodrantsoen.
Langs het Texelse strand zijn honder
den blikjes noodrantsoenen aangespoeld
vermoedelijk afkomstig van een openge
barsten wrak van een schip, dat in de
tweede wereldoorlog langs onze kust
moet zijn getorpedeerd. Iedereen uit ’t
dorp Den Hoorn trok er op uit om te
jutten. De grootste „buit” bedroeg ze
ventien stuks. De blikjes bevatten
koekje®, een paar ons poederchocolade,
tabletten melkchocolade, gedroogde
vruchten enz. De inhoud was prima ge
conserveerd.
