1
MOTIE MAAKTE ABRUPT EINDE AAN
FRANS E.D.G. DEBAT
"g-
KRIS-KRAS door Nederland
HENNAARDERADEEL:
GEOPEND HIST0R1EB0EK
T)oDK kot
Grote teleurstelling in Westelijke landen
Adviezen tussen
us hjoed p p
to sizzen
Hwat bringt üs de
R.OJN.9
E* zijn enige voorwaarden waaraan
echter zo'n nieuwe constructie in
ieder geval zal moeten voldoen: er mag
niets in zijn wat W.-Duitsland in een
mindere positie brengt dan de andere
partners, er dient snel gehandeld te
worden en er kan geen sprake zijn van
een conferentie met Rusland voor zo’n
nieuwe constructie in kannen en krui
ken is, anders neemt het Westen een te
onvoordelige positie op zo’n conferentie
in. Het is juist met het oog op dit laat
ste dat men met grote belangstelling
naar de reactie over de Franse beslis
sing in W.-Duitsland uitziet. Misschien
is deze reactie zelfs nog van meer be
lang dan de Franse beslissing zelve,
omdat, hoe dan ook, zeker is, dat de
Fransen aan de W.-Europese verdedi
ging meedoen, terwijl het nog onzeker
is of dat met. West-Duitsland het geval
zou zijn. Want we hebben herhaaldelqk
geschreven, door het gesol met de E.
D. G. in Frankrijk is de lust om mee
te doen in West-Duitsland gaandeweg
afgenomen. Het zijn niet alleen de W.-
Duitse socialisten meer om van de
communisten niet te spreken die
Orkaan over V.S.
De zure appel
5 en 7%
WIJ roerden hierboven de toestand in
het Nabije Oosten al even aan toen
we de deelneming van Pakistan aan de
conferentie te Manilla vermeldden. De
defensie in dit gebied vraagt weer de
aandacht door de beroering in de Ara
bische Liga,, waarvan Egypte zich als
de leider beschouwt.
„Keatsebaen” blijft „Keatsebaen”
Vrijdag 3 September 1954
50e Jaargang
No. 69
Buitenlands Overzicht
F
;rs.
ids
;en
net
rer.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat (jabe Skroar
a.
b.
e.
PIET»
I
i-no.r*.
acht-
dat
slgde
feerd
>lgd.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
c.
d.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
UK 5157)
In het R. A. I.-gebouw werd de jaarlijkse herenmodebeurs geopend.
Foto: in het genre „hoedjes” waren er enkelé zeer exclusieve modellen
voor jong en oud. De modellen van links naar rechts zijn de laatste
mode in een Zeeuws hoedje, de jongen met een model Revolution 1789
en een Veromatic-pet in de hand en geheel rechts een zeer flatteuze
Lincoln Bennett Viltpet
f.
„Kijk es, collega Mendès Francs,
Nu is hij toch behoorlijk blank,
Ga er maar mee beginnen.”
Heer Mendès nam ’m in de hand,
,,Ja, ’k voel een zachte buitenkant,
Maar hij blijft zuur van binnen.”
Heer Mendès, nu ten einde raad,
Toog naar een zeer bevriende staat,
En ging met Churchill praten.
Die antwoordde: Wis, ik begrijp,
De appel is niet sappig rijp,
Kom, proef het zuur gelaten.
Frankrijk roept nog steeds wee en ach,
Dat nare E. V. G.-verdrag
Hangt ons uit honderd kelen.
En Churchill weigert doelbewust,
„Né, dank je wel, geen etenslust,
Ik wil ’t zuur maar niet meedelen.”
Op in hier nei kin men gjin
mopshoun weage
ïilda
reed
ïilda
:e in
h de
haar
was,
kon
s was
en R.
I resp.
prijs,
ver-
•ank-
hTcï
toch
Fiel-
Ze
ee.
t zei
d te
on-
be-
niet,
sling
Bolswanls Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Academie van Luchtmacht te Rijswijk.
Binnen twee jaar hoopt Rijswijk (Z.H.)
zetel te zijn van de militaire Academie
voor opleiding van beroepsofficieren
van de Koninklijke Luchtmacht. Deze
opleiding wordt momenteel nog gegeven
aan de K.M.A. te Breda. In de nabij
heid van de oude buitenplaats Steen
voorde tussen Rijswijk en Wateringen is
een groot stuk grond gereserveerd, waar
straks een groot complex van gebouwen
sportvelden en stormbanen wordt aan
gelegd.
OP ZOEK NAAR
SPAANS GALJOEN
Duikers zijn hun werkzaamheden be
gonnen in de Baai van Tobermory
(Argyleshire), waar pogingen worden
ondernomen om het wrak van 't Spaan
se galjoen, de Duque de Florenioa, een
van de schepen, die deel uitmaakten
van de Armada, terug te vinden. De
Nu kwamen er vier oud-premiers,
Die zeiden: eet en toon geen vrees,
Hem in de mond te steken.
De Gaulle riep: Niet doen, weet maar
grif
Je slikt moedwillig zwaar vergif,
Dat zal je zuur opbreken.
WALVIS VOOR DE KUST
Reeds enige dagen „speelt’’ bij ’t West-
i, Zweedse eiland Orust een walvis. Het
schouwspel trekt duizenden toeschou
wers. Een van de attracties is, dat de
walvis geregeld spuit.
Een zware orkaan, die in het Noord-
Oostelijke deel van de Ver. Staten en
Zuid-Canada heeft gewoed, heeft de
dood van zeker 48 mensen veroorzaakt.
De orkaan bewoog zich via Nieuw-En-
geland naar Canada, waar Montreal en
Quebec getroffen werden.
Windstoten van meer dan 170 km per
Uur veroorzaakten grote schade. Er wer
den verbindingen verbroken, straten on
der water gezet en bomen ontworteld.
De orkaan, die uit de Caraibische Zee
aanstormde, beukte de Atlantische kus
ten en veroorzaakte grote vloedgolven.
De schade wordt geschat op tussen de
100 en 500 millioen dollar.
Tiisdei 7 Septimber:
18.5019.00. Fryske ütstjürlng.
Keatspraetsje fan C. S. Roersma.
19.12—20.00.
Folksforhalen neiforteld fan E. B.
Folkertsma.
Ut üs lietesamling.
Meditaesje fan Ds A. Sybrandy fan
Burgum.
„It stamboek 75 jier”, in lüdbyld
fan Y. Schaaf.
Jitris in lietsje.
Prof, dr G. Gosses praet oer de Dok
kumer tael.
Frankrijk zit voor een hard gelag,
Moet met het E. V. G.-verdrag
Zich van zijn plichten kwijten;
Men voelt, het ligt zwaar op de maag,
En niemand wil zo bijster graag
Door een zure appel bijten.
’k Begrijp je tegenzin, zei Spaak,
Ik zou heel wel die wrange smaak
Ietwat verzachten willen.
Hij voegde dra de daad bij 't woord,
Ging netjes heus, hij weet hoe 't hoort
De zure appel schillen.
CONFERENTIE OVER ONTWIKKE
LING VAN AFRIKA
Europese landen met koloniale belangen
in Afrika wonen een zomerconferentie
bij over Afrikaans bestuur, die op het
ogenblik te Cambridge wordt gehouden
en is georganiseerd door het Britse Mi
nisterie van Koloniën. Onder de 160
afgevaardigden, die de conferentie bij
wonen, zijn gedelegeerden uit Frankrijk,
België, Portugal en Nederland.
SPREKENDE FOTO'S
Een foto had tot nu toe voor velen een
voordeel: zij was zwijgend. Men kon er
tegen zeggen wat men wilde zonder een
woord terug te krijgen. Dit wordt nu
anders.
Een Amerikaans persbureau gaat in het
vervolg van een uitvinding gebruik ma
ken, waarbij persfoto’s met het stem
geluid van de gefotografeerde worden
overgeseind. Binnenkort worden 25
Amerikaanse televisie-zenders van zulke
foto’s voorzien.
Misschien wordt het iets voor verliefde
mensen.
Visotter in een fuik. Toen de visser J.
H. Poepjes te Sloten zijn fuiken, die in
het Ijsselmeer een paar honderd meter
uit de wol stonden, lichtte, trof hij een
visotter aan, die vermoedelijk op jacht
in de fuik was gedoken en hierin ver
dronken. De otter had, gemeten van de
kop over de staart ongeveer een lengte
van een meter. De heer Poepjes heeft
het dier opgezonden om het te laten pre
pareren.
Door warmte bevangen. Voor de eerste
maal in dit jaar is in Amsterdam
iemand door de warmte bevangen ge
raakt. Het overkwam een 35-jarige man
op de Haarlemmerdijk. De GGD had
slechts een weinig koel water nodig om
hem weer bij te brengen.
Weesje terug. Het 11-jarig zoontje
van Frau Lotte Hahndorf, dat op Ter
schelling op zo tragische wijze zijn moe
der verloor, werd Zondagmorgen door
een familielid van Terschelling opge
haald en naar Duitsland terug ge
bracht.
Voorruit explodeerde. Een Leeuwarder
aannemer reed Vrijdag vlak bij Doetin-
chem op een vlakke asfaltweg, toen zon
der enig aanwijsbare oorzaak zijn voor
ruit met een luide knal explodeerde. Er
was op dat moment geen ander verkeer
op de weg en de ruit werd zodanig ver
gruisd, dat men er niet meer doorheen
kon zien.
plaatsvervangers voor hun ministers
van buitenlandse zaken. De grootste
Aziatische landen schitteren door afwe
zigheid; de Colombo-staten, waaronder
India en Indonesië, willen niet aan zo’n
pact deelnemen, ofschoon men zich in
Djakarta wel wat ongerust gevoelt over
de zeer grote belangstelling van Mos
kou voor dat land, blijkende uit de am
bassade, welke Moskou daar inricht
er komen 60 Russen, terwijl Djakarta
in zijn vertegenwoordiging te Moskou
slechts 9 man opnam. De Colombo-sta
ten schijnen meer te voelen voor de
niet-aanvalsverdragen welke rood China
hen aanbiedt en welke op een gegeven
ogenblik slechts vodjes papier kunnen
blijken, maar intussen de betrokken lan
den hun verdediging doen verwaarlozen.
Pakistan is wel te Manilla aanwezig,
maar slechts waarnemer en bovendien
spant het zich al in voor de verdediging
van het Nabije Oosten in samenwerking
met Turkije. Het enige land dat met de
Ver. Staten van harte wil meedoen, is
Thailand (Siam), maar dat grenst dan
ook direct aan Indo China en ligt dus
in de gevaarlijke zóne.
jVJINISTER Foster Dulles is thans in
Manilla om een conferentie daar
over bij te wonen.
Andere Westelijke kopstukken zijn er
niet, Engeland en Frankrijk zonden
ekens,
itra en
:oning
Plaats
Na drie dagen debat besloot, zoals reeds gemeld, de Franse Natio
nale Vergadering met 319 tegen 264 stemmen de verdere besprekin
gen over de Europese Defensie Gemeenschap voor onbepaalde tijd
uit te stellen. Dat geschiedde nadat slechts drie voorstanders van
het verdrag aan liet woord waren geweest. Men mag gerust zeg
gen dat het debat in de kiem is gesmoord. Dat was de bedoeling
van Mendès France niet geweest, die een langer debat had gewenst,
maar de tegenstanders waren zo gebrand op een verwerping van
de E. D. G., dat ze met een motie een abrupt einde maakten aan
de behandeling. Als de bezinning teruggekeerd is, zullen zij mis
schien ontdekken, dat slechts de communisten volledig plezier van
dit smoren van het debat zullen hebben.
Ten aanzien van de spoedig te verwach
ten beraadslagingen in de Stichting van
de Arbeid over een nieuwe loonronde,
wordt thans algemeen aangenomen, dat
de adviezen, uit te brengen door de
vakcentralen, zich tussen verhogingen
van 5 en 7 zullen bewegen.
In tegenstelling tot de vroegere werk
wijze zullen de drie grootste vakcen
tralen, N.V.V., K.A.B. en C.N.V. niet
met een gemeenschappelijk voorstel ko
men, daar immers het N.V.V, de samen
werking heeft stopgezet.
„NAPOLEON” MOET
RIJLES NEMEN
Raymond Pellegrin is een bekend ac
teur en hij vervult de hoofdrol in de
film over Napoleon, van Sacha Guitry,
die nu in Parijs wordt opgenomen
op de Champs Elysées.
Alles ging goed tot de laatste scène,
waarin Raymond als Napoleon op een
schimmel naar de Are de Triomphe
zou rijden. 20.000 toeschouwers be
merkten. dat Napoleon nauwelijks in ’t
zadel kon blijven. Hij gaat nu rijles
nemen.
Men mag dus van deze conferentie niet
veel verwachten, al kan het zijn, dat de
Ver. Staten er nog eens een duidelijke
uitspraak zullen doen over de grenzen
van hun belangensfeer in Azië, welke
dan tevens een waarschuwing tot een
eventuele tegenstander en min of meer
een garantie van veiligheid voor be
paalde Aziatische landen, ook al doen
zij niet mee aan een pact, zal zijn. Dul
les schijnt ook een veiligheidsverdrag
tussen Zuid-Korea, Japan en Formosa
na te streven. Syngman Rhee van Z.-
Korea wil echter persé niet met de erf
vijand Japan in zee, al is het wel met
Tsjang Kai Sjek op Formosa. Maar
voor Tsjang Kai Sjek steken de Engel-
sen natuurlijk weer geen hand in 't
vuur.
Vliegtuig beschadigd bjj landing. Woens
dagmiddag heeft een Seafury van de
MLD tijdens oefeningen op de Noord
zee bij het landen op de „Karei Door
man” een noodlanding op het vliegdek
gemaakt. Het tweepersoons vliegtuig
bleef achter een der zwaluwnesten
hangen en werd beschadigd aan vleu
gels, romp en start. De vlieger werd
licht gewond.
Oorlogsschepen in oefening van drie
landen. Noorse, Nederlandse en Zuid-
Afrikaanse schepen zullen deze week
gezamenlijk een anti-duikboot-oefening
houden, die onder auspiciën staat van
de Royal Navy Anti-Submarine Trai
ning School te Londonderry (Noord-
lerland). De oefening zal veertien da
gen duren.
Er is in Egypte zelf verzet gerezen te
gen de Engels-Egyptische overeenkomst
inzake de Suezkanaalzóne, omdat een
deel der Egyptische nationalisten meent
dat hun land daardoor te veel in Engels-
Amerikaans vaarwater moet koersen.
Deze nationalisten menen dat niet de
Engelsen en Amerikanen de leiding
moeten hebben in de defensie van het
Nabije Oosten, doch Egypte via de Ara
bische Liga, waarvan Turkije en Pa
kistan dan lid zouden kunnen worden.
In Londen en Washington vreest men
echter, dat als de leiding van de defen
sie in het Naburige Oosten aan de Ara
bische Liga werd toevertrouwd, deze
liga zich wel eens kon keren tegen het
gehate Israël, al gelooft men niet dat
Turkije en Pakistan aan zo’n actie zou
den deelnemen. Toch heerst er enige
bezorgdheid over de tendenz van het
streven van het Egyptisch nationalisme
en Israël heeft Londen en Washington
nog eens gewezen op het gevaarlijke
der huidige situatie, welke niet anders,
kan worden verbeterd dan door een ver
zoening tussen het jonge Joodse land
en de Arabische staten.
Israël heeft dit mede gedaan, omdat En
geland thans zijn industrie weer toe
staat wapens aan Egypte te leveren.
Ten slotte zij nog vermeld, dat een com
missie uit de Amerikaanse Senaat thans
een onderzoek instelt naar de gedragin
gen van Senator Mc Carthy, doch hem
reeds onschuldig oordeelde aan een po
ging een zijner ondergeschikten aan de
militaire dienst te onttrekken.
1 IET behoeft nauwelijks vermeld te
worden, dat de Franse beslissing
grote teleurstelling heeft gewekt in de
Westelijke landen, al is er ook zekere
opluchting, omdat men nu weet waar
aan men toe is. Het diepst teleurgesteld
zijn ongetwijfeld de Europese federalis
ten, die uit het bovennationaal orgaan
van de Europese Defensie Gemeenschap
de groei hadden verwacht van lichamen
voor de leiding van een politieke en
economische gemeenschap van de part
ners. Nu de E. D. G. aan de kant is
en men mag verwachten, dat de nieuwe
vorm van militaire samenwerking veel
meer in de dimensies van een coalitie
van nationale eenheden zal zijn gegoten
dan in een van bovennationale eenheid,
zal de gedachte van de politieke en eco
nomische eënheid geen stimulans meer
ontvangen vanuit de militaire sfeer en
zal z(j, naar wij vrezen, steeds verder
op de achtergrond geraken.
Het was, naast het ontbreken van een
volledig Engels deelgenootschap in de
E. D. G., vooral het bovennationaal be
stuursorgaan van dat lichaam, dat ver
zet in Frankrijk ontmoette; de tijd kan
nog wel eens komen, dat de loyale te
genstanders van de E. D. G., waarmede
wij niet de communisten bedoelen, die
tegen alle maatregelen zijn welke het
Westen kunen versterken in zijn positie
tegenover Rusland, zullen inzien dat
juist de samenwerking in bovennationaal
kader de enige oplossing vormt ook voor
Frankrijks moeilijkheden en dat Frank
rijk een kans vergooide om kern van
zo’n samenwerking te worden.
Zeer teleurgesteld is men natuur
lijk ook in de Ver. Staten, waar
men de verwezenlijking van de
militaire, politieke en economi
sche samenwerking van de W.-
Europese landen trouwens steeds
al te eenvoudig heeft gezien.
Dat is min of meer een algemene aan
merking op de buitenlandse politiek der
Ver. Staten. Zij geldt bijv, ook ten op
zichte van de wens der Ver. Staten om
een veiligheidspact voor de verdediging
Van Z.O. Azië te scheppen.
bodem van de baai wordt thans wegge
zogen, daar men verwacht dat het no;»
rpERWUL wij dit schrijven is nog niet
bekend of het gebeurde, dat het
einde van de E. D. G. betekent, ook
consekwenties voor het kabinet-Mendès
France meebrengt. Als de acht minis
ters in het ministerie die voorstanders
waren der E. D. G., aftreden, zal dit
natuurlijk wel het geval zijn. We gelo
ven overigens niet dat dit een verbete
ring zou zijn. Zoals Mendès France te
recht na de verwerping zeide, zal er iets
nieuws op het gebied van de W.-Euro
pese defensie moeten worden geconstru
eerd. Men kan Frankrijk daarbij niet
missen en daar Mendès France, zoals
herhaaldelijk is gebleken, een behoor
lijke meerderheid in het parlement ach
ter zich weet te verzamelen, is het 't
best dat dit kabinet mèt de voorstan
ders van het E. D. G. er in, nu zelf het
initiatief voor de nieuwe constructie
neemt.
Mendès France heeft ook her
haaldelijk verzekerd, dat de At
lantische samenwerking de grond
slag voor de Franse buitenlandse
politiek blijft en er is geen re
den om nu al aan zjjn geloofwaar
digheid te twijfelen.
Er is overigens nog niet veel van te
zeggen hoe zo’n nieuwe constructie van
de W.-Europese defensie er uit zal zien;
de gissingen lopen uiteen van een vol
ledig lidmaatschap van W.-Duitsland
van de Noord-Atlantische Verdragsor-
ganisatie tot een eenvoudig verdrag
voor een coalitieleger, waaraan ook W.-
Duitsland deelneemt.
eerst overleg met Rusland willen voor
een gemeenschappelijk plan voor de
Westelijke defensie wordt opgesteld.
Ook in kringen die niet tot de oppositie
tegen dr Adenauers politiek behoren,
hoort men nu stemmen, die betogen dat
Europa misschien veiliger zou zijn als
de voornaamste tegenstanders zich van
elkaar distancieerden, teneinde een
conflict zoveel mogelijk uit te sluiten.
In wezen is dit een pleidooi voor een
neutraal Duitsland, dat als een buffer
tussen de tegenstanders zou liggen. Een
denkbeeld dat echter voor het Westen
niets aanlokkelijks heeft. Het zou zin
hebben als men op het woord van de
Russische machthebbers kon vertrou
wen. Maar de werkelijkheid van heden
schrijft voor dat het Westen moet zoe
ken naar een zo sterk mogelijke mili
taire positie tegen het zeer sterke Rus
land en naar een zover mogelijk naar
het Oosten verlegde verdedigbare linie.
Daarvoor is .zowel de militaire mede
werking van W.Duitsland als van
Frankrijk nodig. Is die verkregen dan
zou men een zeker evenwicht in de
machtsverhoudingen geschapen hebben,
van waaruit misschien met Rusland zou
kunnen worden onderhandeld.
twee maanden zal duren voordat er
enige kans op is, dat de duikers in de
buurt van ’t hout van het oude galjoen
zullen komen.
Htrkent U op bovenstaande graVure de Wbmmelser „Keatsebaen” Wanneer
dit niet het geval is, behoeft U zich niet te schamen. Het plaatje is al bijna 200
jaar oud. Veel is er veranderd. De toren verloor haar stoere zadeldak. De muren
van de kerk werden bepleisterd, Gekaatst wordt er op de „Keatsebaen” al
lang niet meer. Alleen de naam leefde in de volksmond nog voort. Vermoedelijk
zal ze dat nog eeuwen doen, zolang als Wommels Wommels blijft. Want nu
de gemeente Hennaarderadeel zijn dorpen „nieuwe” straatnamen en de huizen
nieuwe nummers gaat geven de oude nummering dateerde van 1880, het
werd dus wel tijd aan een hier en daar welhaast chaotische toestand een einde
te maken! wordt het hartpje van Wommels (als de raad het zeer deskundig
advies van B. en W. volgt) gelukkig geen nietszeggend: „Kerkplein” of iets
van die aard. Wordt het zelfs niet eens „Kaatsbaan”, maar blijft de Keatsebaen
Keatsebaen!
Dit is slechts één voorbeeld van de manier, waarop het voorstel een historisch
gegroeide naam onverminkt wenst te behouden. Als U de moeite neemt de lijst
van voorgestelde straatnamen elders in dit blad te bestuderen, zult U zien,
dat Hennaarderadeel een goede kans maakt één geopend historieboek te wor
den en.welk een boeiend boek.
B. en W. hebben een goede greep gedaan, toen ze zich inzake de plaatsnaam-
geving lieten voorlichten door de heren Mr. H. W. Kuipers, A. Bokma van
Wommels en Y. M. Sjaarda van Oosterend. Deze commissie heeft onder voor
zitterschap van Burgemeester J. van Hout en geassisteerd door secretaris J.
Tiekema, in een reeks van vergaderingen een „Proeve van straatnaamgeving”
samengesteld, waaraan wij onze gegevens ontleenden.
De commissie leverde zeer serieus werk en deed menige gelukkige vondst.
Aansluiting werd gezocht bij overgeleverde namen, die op hun historische waarde
werden getoetst. Moest men nieuwe namen kiezen, dan waren deze hoogst
zelden neutraal, zoals bijv. „Skoallestrjitte” te Oosterend, maar veelal aangepast
bij de historie.
Zo werden niet alleen historische namen van terpen, zathe’s, landerijen en vaar
waters aan de vergetelheid ontrukt, ook werden de namen van verschillende
grietmannen vereeuwigd en in enkele gevallen de naam van een dichter (Waling
Dijkstra) of dichteres (Petronella Moens, de.begaafde Kubaarder predikants
dochter) bewaard en in de „Andries Joustrastrjitte” te Oosterend op passende
wijze het verzet geëerd.
Het geheel van het voorstel is zó gaaf, zó volkomen afgewogen, zó boeiend,
en zó verantwoord, dat men enkel maar bewondering en waardering voor deze
„aanpak” kan hebben.
.De komende raadsvergadering stempelt Maandag a.s. voor Hennaarderadeel
tot een historische dag, die het „gezicht” van de gemeente voor tientallen van
jaren, wellicht voor eeuwen, gaat bepalen.
