M»
DICHTGEMETSELD
„NOORMANNENPOORTJE” IN HET
PIAMER KERKJE?
QoucLdK FILMPJE
KRIS-KRAS door Nederland
n
üs hjoed p p
to sizzen
ar
jn
k.
nt
m
ir
5
Fan de Mar tiny toer
Friese landbouw
d
Tj. de J.
Waas van geheimzinnigheid rond
eeuwenoude bouwwijze
geteisterd
totaal 127 doden?
r!
ók
or
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
geen 6 pet.
„Holland Marsh”
Hwat hat Qabe Skroar
Bi
•V 1
50e Jaargang
No. 82
Dinsdag 19 October 1954
I
i
ierselen jit net oansluten
wiene, tige opkeard. Yn 1950 hat
goed
n
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Veel belangwekkends heeft men bij de
restauratie niet kunnen ontdekken. En
wüt men ontdekte, lijkt weinig specta
culair. Toch geeft het wel stof voor
een artikeltje. Alleen al over het ont
dekte Noormannenpoortje valt een aan
tal kolommen vol te schrijven. Welnu
dan
Fragment van de Noordmuur van het
kerkje te Piaam. „Noormannenpoortje”
of normale uitgang?
(Foto Boersma).
den de bekende poortjes aan de West
kant van de Noordzijde iets met de Noor
mannen hebben te maken, radicaal naar
het rijk der fabelen worden verwezen.
Ten eerste is er in de sage geen sprake
van kerken, maar slechts van wonin
gen. Bovendien was in 672 ons land nog
volslagen heidens en was er nog geen
sprake van kerkbouw. Ook de mening,
dat men de bedoelde poortjes alleen in
Friesland zou vinden, is onjuist.
ren, terwijl in Onstwedde het Noorde
lijke poortje nog steeds „het wyfshüske”
heet. Dat „hüske” zou kunnen wijzen
op een soort portaal wat er eens voor
was gebouwd. In heel wat oude kerkmu
ren vindt men n.l. overblijfsels van een
spitsboog boven het poortje, dat doet
vermoeden dat er iets heeft voorgestaan
Dit laatste heeft ook wel geleid tot de
veronderstelling, dat het de toegang zou
geweest zijn tot een vertrekje, dat dienst
deed bij de eredienst. De sacristie vindt
men echter steeds aan de Oostelijke kant
van de Noordmuur, terwijl het poortje
steeds aan de Westelijke kant zit. Bo
vendien is nergens een dergelijk „por
taal” bewaard gebleven.
Meningen verdeeld.
Er is onder de historici een drukke dis
cussie gevoerd, waarin deze en andere
meningen werden gelanceerd.
Het is Ds Klumper geweest, die de „ver
klaringen” van het poortje als ingang,
(nood)uitgang en toegang tot de sacris
tie afdoende heeft weerlegd.
Ook kan het geen ex-communicanten-
raam (Dr G. A. Wumkes) geweest zijn,
het poortje is daartoe te ver van de
altarruimte verwijderd. Ook kan het niet
Ljjkdeur?
De laatste tijd wint de mening veld,
dat de „Noormannenpoortjes” lijkdeuren
zouden zijn geweest. De geringe hoogte
en breedte (niet geschikt voor de breed-
geklede mannen en vrouwen, zoals die
ons van Middeleeuwse afbeeldingen be
kend zijn) zijn dan op aannemelijke wijze
verklaard. Maar er is meer dat er op
wijst. De spitsboog boven het poortje,
waarvan vele resten zijn gevonden, kan
behalve de aanzetting van een (verdwe-
Niet te veel, maar te weinig. De heer
J. Buitink, een 65-jarige schilderspatroon
die op het Hendrik de Keizerplein 14 te
Amsterdam woont, vond dezer dagen een
bijzonder verblijdende briefkaart in zijn
bus, afkomstig van de belastinginspec
teur. „U heeft te veel loon- en vereve-
ir» het water zet. Het beeldje, dat f 800
waard is en 40 kilo weegt, is eigendom
van de gemeente en werd vervaardigd
door de beeldhouwster mejuffrouw Car-
dasius.
ningsbelasting betaald”, luidde de in
houd ongeveer, „en u kunt dat te veel
betaalde komen terughalen.” Een ont
nuchtering volgde, toen de heer Bui
tink aan het loket vernam, dat dit een
vergissing was. Hij had te weinig be
taald. Een geluk bij dit ongeluk was,
dat het bedrag aan te weinig betaald
minimaal was, n.l. 1 ct.
Geen bruidsmars.In de Gereformeer
de kerk van Leiden en omgeving zal bij
de trouwdiensten voortaan niet meer de
traditionele Bruidsmars uit Lohengrin
(van Wagner) worden gespeeld. Een
geestelijk lied of een variatie daarop
wordt meer in overeenstemming geacht
met het karakter van de plechtigheid.
Haring te over. De Nederlandse haring-
loggers hebben zulke rijke vangsten, dat
sommigen hunner die nauwelijks kunnen
bergen en de Sch. 314 moest zelfs andere
schepen te hulp roepen om de vis bin
nen te kunnen halen.
Moaije fearren meitsje
moaije fügels
ar
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jóng’s Nieuwsblad
1964. Op dit stuit binne der jit 177.000
igwetter.
fan doel is,
Godsdienstig verschijnsel.
Dat we niet met een normale ingang te
doen hebben, wordt ook aannemelijk ge
maakt door de geringe breedte.
De allersmalste poortjes zijn die van
Roodkerk en Wieuwerd (60 cm), Janum
(83 cm) en Wetzens (85 cm). Het poor
tje te Piaam, dat ook, wat de hoogte be
treft, niet afwijkt van een normale in
gang (en het in dit geval ook wel kan
zijn geweest) is 104 cm breed. Er is ove
rigens nog iets, dat er op wijst, dat
men niet met normale ingangen heeft
te doen, maar met iets, dat betrekking
heeft op een geloofspunt. Tegelijk met
het bouwen van de tufstenen kerk te
Anlo, Roodkerk en Wetzens werd het
poortje gebouwd, eveneens tegelijk met
de bakstenen kerk te Bergum, Ooster-
Nijkerk en Weidum, maar. na de
bouw van de tufstenen kerk te Boxum,
Hijum en Oosterlittens en na de bouw
van de bakstenen kerk te Bornwerd,
Finkum en Lioesens werden ze hierin
achteraf aangebracht. Hieruit volgt, dat
het „geloofspunt”, betrekking hebbend
op de bouw van de poortjes, is ingevoerd
toen reeds zowel tufstenen als bakstenen
kerken bestonden.
Naam misleidend.
De volksmond heeft het al overgenomen
dat er thans ook te Piaam een welis
waar dichtgemetseld „Noormannen-
poorje valt te zien. Deze naam is al
misleidend. Want deze „uitgang”, ook
voor re restauratie reeds bekend, maar
nu beter zichtbaar, aan de Noordzijde
van het kerkje, heeft evenmin als de
andere „Noormannenpoortjes” in den
lande (en daar buiten) iets te maken
met de eens zo gevreesde bewoners van
de „grima herna”. De naam is wellicht
ontleend aan een Friese sage, waarin
moet worden verhaald, dat na de af
stand van Koning Redbad I (672) Fries
land onder de knoet kwam van de ruwe
Deen Omund, die beval, dat de Friezen
voortaan hun woningen moesten bouwen
met de deur naar het Noorden en dan
zo laag, dat men zich bij het verlaten
van de woning automatisch had te bui
gen. In de richting van de koningszetel
in het hoge Noorden wel te verstaan.
Het is gemakkelijk te gissen, hoe men
deze legende heeft aangegrepen om een
verklaring voor de bedoelde (thans veel
al dichtgemetselde) kerkuitgangen te
vinden. Deze uitgangen op het Noorden
waren n.l. abnormaal laag. De hoogte
van het poortje te Janum bedraagt
slechts 152 cm en dat van Gitzum (O.-
Friesland) is slechts 110 cm hoog.
Het poortje te Piaam is vrij hoog, n.l.
180 cm. Toch moet de bewering al zou-
Walvisvaarder te water. De walvisvaar
der Willem Barendsz II. die op de werf
van Wilton-Feijenoord te Schiedam in
aanbouw is, gaat op 20 November te
water. De W.B. II, waarvan de bouw in
opdracht van de Mij Walvisvaart ge
schiedt, is een van de grootste schepen,
ooit bij Wilton gebouwd.
Eindelijk is het dan zo ver: Donderdag a.s. zal het gerestaureerde
kerkje te Piaam voor de eredienst in gebruik worden genomen. Het
middeleeuwse bouwwerk, eens door vrome hand gewrocht, trot-
seeide weliswaar de eeuwen, maar dreigde toch, vooral in de na
oorlogse jaren, voor goed het slachtoffer te worden van de tand
des tijdstotdat men zich over het bouwsel ontfermde en
het thans in al zijn schoonheid kan worden overgedragen aan de
komende geslachten. Hoevele eeuwen nog?
De orkaan „Hazel”, die Guatemala ge
teisterd heeft, in Haïti en Portorico
stadjes van de aardbodem heeft weg
gevaagd en tientallen mensenlevens ge
ëist heeft, heeft dwars door het Ooste
lijke deel van de Ver. Staten, het ge
bied van Toronto en de Noordcanadese
wildernis een 300 km breed spoor van
verwoesting en dood getrokken.
Hij heeft ook het rijke tuinbouwgebied
Holland Marsh, waar duizenden Neder
landers in den vreemde een nieuw be
staan hadden gevonden, tot een woes
tenij van water, modder en ruïnes ge
maakt.
Het stormsein is weer gestreken. Maar
de definitieve balans kan nog steeds niet
worden opgemaakt, daar dijken bezwe
ken zijn, grote gebieden onder water
staan, verbindingen zijn verbroken, dui
zenden huizen verwoest en het gebied
rond Toronto met zijn 1.200.000 inwo
ners feitelijk van de buitenwereld is af
gesneden.
De voorlopige balans is: in de V.S. 82
doden en vele vermisten; in Canada 45
doden (volgens het blad „Toronto Tele
gram” zelfs 53 slachtoffers in deze stad)
en 25 vermisten; voor de Nederlanders
in Holland Marsh, dat zij van een moe
ras tot vruchtbare tuingrond hebben
herschapen: van anderhalf tot drie me
ter water boven hun gronden, versplin
terde huizen en duizenden tonnen fruit
en groenten drijvend boven de wegen.
Maar voor zover bekend hebben zij het
leven kunnen redden. Met bootjes wer
den zij naar Bradford aan de Noorde
lijke rand van Holland Marsh gebracht.
Het Rode Kruis te Toronto zendt nu
tonnen kleding en bedden naar hen toe.
zijn overgenomen uit het heidendom (Ds
Kalina) omdat het poortje juist in de
alleroudste kerken ontbreekt, evenmin
is het een symbool van de Wedergeboor
te, daar in het primitieve denken het
Noorden en Wedergeboorte volstrekte
tegenstellingen zijn.
Speciaal Fries (we wezen hier reeds op)
zijn de poortjes evenmin. Men vindt ze
over een groot deel van Europa terug.
Tot zelfs in Monaco, waar het „Joden
deur” wordt genoemd.
Nog meer bijgeloof.
Het was geen zeldzaamheid, dat in de
Middeleeuwen geloof en bijgeloof vaak
wonderlijk waren gemengd. Dit deed be
sluiten ook een onderzoek in te stellen
naar de drempels van de poortjes. Im
mers in het oude volksgeloof was het
steeds de drempel die iets ging verber
gen. Inderdaad bleef dit onderzoek niet
zonder resultaat. Zo vond men onder de
drempel van de Noormannenpoorten
van Marum, Heemse, Bennekom in of in
de onmiddellijke nabijheid van de funda
menten stoffelijke resten van jonge,
vaak heel jonge mensen, ook alweer be
doeld als afweer niet precies als het
bouwoffer, maar toch als afweer in
dit complex van afweerverschijnselen.
Hierbij willen we het laten. Of het poor
tje te Piaam, dat correspondeert met een
ingang op het Zuiden, inderdaad een
lijkdeur is geweest? Wie zal het zeg
gen? De stenen mogen dan bij een his
torisch bouwwerk als dit gaan spreken,
op dit punt zwijgen ze. En zo blijft het
waas van geheimzinnigheid bestaan.
de J.
nen) portaal ook wijzen op een overkoe
peling van een nis of voorstelling boven
het poortje. Inderdaad bevat het tym-
panon (gepleisterd spitsboogveld) te
Boxum een overigens moeilijk thuis te
brengen embleem. In Hoorn (Terschel
ling) was hier de afbeelding van een
zwijnskop aangebracht.
In Anlo spreekt een aangebracht beeld
hier, blijkens de naar voren gekeerde
handpalmen, terugwijzing, afweer uit.
Dit gevoegd bij de uitlegging in Vlaan
deren en Engeland, waar men dergelijke
pooltjes bij overlevering voor dodendoor
gang houdt, maakt de veronderstelling,
dat men het probleem moet zoeken in
deze richting aannemelijk. Het poortje
was groot genoeg om er de baar met
de dode, waarover een lijkmis gecele
breerd was, door te schuiven naar de
buiten wachtenden. Mocht de dode we
derkomen het volksgeloof van alle
tijden vreesde dit! dan vond hij op
zijn terugweg onherroepelijk de terug-
wijzer aan de poort, bijv, de afwerende
handen te Anlo, de zwijnskop te Hoorn.
Rattenvanger Olischlager naar Oost-
zaan. De Maastrichtse rattenvanger, de
heer J. Olischlager is door de gemeente
Oostzaan uitgenodigd de gemeentelijke
stortplaats van ratten te zuiveren. De
heer Olischlager zal tegen het einde van
de volgende week de verdelgingsactie
ten uitvoer brengen.
Het hoofdbestuur van de Friese Maat
schappij van Landbouw heeft het advies
van de Stichting voor de Landbouw om
de lonen en de tarieven met resp. zes
en vijf procent te verhogen, niet aan
vaard.
Friesland is met Limburg de enige pro
vincie, waar voor het landbouwbedrijf
geen overeenstemming is bereikt over
de jongste loonronde.
De Friese Maatschappij is van mening,
dat de gestegen welvaart niet van toe
passing kan zijn in de Friese landbouw.
Integendeel, er is zelfs achteruitgang
waar te nemen. Verscheidene werkge
vers zouden in ernstige financiële moei
lijkheden verkeren.
Al is het hoofdbestuur overtuigd van
de noodzakelijkheid van gelijkstelling
van lonen tussen land- en andere vak
arbeiders, het acht de overheid in de
eerste plaats verantwoordelijk de om
standigheden te scheppen, dat zulks voor
de landbouwwerkgevers mogelijk blijft.
Beeldje gestolen uit Museumtuin. Uit
de tuin van ’t Haagse Gemeentemusèum
is een brondzen beeldje gestolen, voor
stellende een jongetje, dat een eendje
\anwinsten voor Artis. Artis heeft na
tientallen jaren weer een eland gekre
gen en het ziet er naar uit, dat een
plaatsvervanger van „Okkie”, de inktvis,
het aquarium zal komen verrijken, De
eland is het grootste hert dat nog in de
wereld leeft. Het dier in Artis verblijft
op het ogenblik nog in quarantaine.
Allerlei gissingen.
Wat bedoelde men dan wèl met de ty
pische poortjes? Waardoor of waartoe
dienden ze? Deze vragen zijn lichter te
stellen dan te beantwoorden. Het defi
nitieve antwoord laat nog steeds op zich
wachten. Meningen zijn er genoeg. Ge
leerden poneerden reeds legio stellingen.
Maar telkens komen er weer nieuwe,
nog geleerder geleerden, die ze weg
redeneerden.
Dat de poortjes zo laag zijn, verklaart
men bijv, wel uit het feit, dat het kerk
hof in de loop der eeuwen is opgehoogd.
Inderdaad ligt de oorspronkelijke drem
pel meestal iets lager dan men thans
zou veronderstellen. Een zeer nuchtere
Verklaring, waarom de poortjes zo laag
werden gehouden, is wel, dat ze als in
gang zouden hebben gediend en men uit
vrees voor de barre Noordenwinden (er
waren destijds geen kachels in de kerk
geplaatst) deze niet overbodig groot
maakte. Daar veelal dit is ook het
geval te Piaam er tegenover het
Noormannenpoortje een Zuidelijke in
gang was, heeft men wel gedacht, dat
de Noordelijke ingang (het bewuste
„Noormannenpoortje’’ dus) was bedoeld
als toegang voor de vrouwen.
Er is wel iets, dat voor deze opvatting
pleit, hoewel het bewijs nimmer is gele
verd. De vrouwen werden in de vroege
middeleeuwen min of meer veracht en
in ieder geval als minderwaardig be
schouwd. Het Noorden was de plaats
van koude en duisternis, de plaats van
de boze machten (zelfmoordenaars, ver
oordeelden, enz., werden ook aan de
Noordkant van de kerk begraven!). In
Kopenhagen heeft de Noordelijke ingang
van een oud kerkje een opschrift, dat
deze bedoeld is voor vrouwen en kinde-
Welkom in ons midden
Bolswards Nieuwsblad bestaat 50
jaar. Dit jubileum moet worden
gevierd. Hoewel de daartoe geor
ganiseerde jubileum-avonden in de
eerste plaats bedoeld zijn voor
onze abonnees, geeft ter wille van
deze avond menige ex-medelezer
zich op als zelfstandig abonnee.
Hartelijk welkom in ons midden! i
Ook zijn er wel die, bijv, als nieuw
ingekomenen, tot nu toe ons blad
niet kenden, maar na kennisma
king zich opgeven als abonnee.
Alweer: hartelijk welkom.
Wij twijfelen niet, dat U, wanneer
U eenmaal gewend bent ons blad
als abonnee te ontvangen, dit niet
weer zult willen missen.
Dit leert de practijk. Er zijn er
heel wat, die ons blad al 50 jaar C
lezen. Langer kan het niet, want
ouder is het niet. Als U nü ons
blad gaat lezen en dit 50 jaar gaat
doen, zult U het eeuwfeest mee- C
maken
Nog een zakelijke mededeling tot
slot. Te Arum is nog een tweede
avond belegd. Deze is ook be-
doeid voor inwoners van Pingjum
en Witmarsum, die de eerste 1
avond verhinderd waren.
Inwoners van Kornwerderzand
verwachten we in Zurich, inwo
ners van Kornwerd kunnen de
avond meemaken te Makkum of
Wons.
Ten slotte: Het is ons niet mo-
gelijk in alle plaatsen filmmidda-
gen voor kinderen te organiseren,
hoe graag we dit ook zouden wil
len. Daarom mogen kinderen uit
de omgeving van Bolsward gerust
naar de Doele komen. Echter ook
hier geldt: men voorzie zich tij
dig van kaarten.
iene kant die dêrüt wer bliken dat it
Westen folie sterker ..ie as de oare die-
len fan it lan, mar ek moast men tajaen,
dat de Hollanner, yn de letterlike bitsjut-
itng fan it wurd, ek folie mear der foar
oer hie om wetter to krijen. Wasktafels,
closets, badkeamers hiene dér foargoed it
pleit woun, towyl yn oare provinsjes
dizze dingen as in to greate lükse mijd
waerden. Dat léste wie binammen it gefal
yn Drinthe, mar ek yn Fryslan (45
Limboarch (32 Grins (30 Gel-
derlan (42 en yn Braban, Oerisel en
Sélan goed 20
BETTERSKIP YN SICHT
Sünt inkelde tsientallen jierren is men
algemien fan bitinken, dat de oansluting
by de wetterlieding sawol foar minsken
as foar it bidriuwslibben in eask is fan
redelikheit. De sounens, de molkepro-
duksje, de folie mindere kans op bismet-
ting freegje om striid nei it bitroubere
wetter yn alle tiden fan it jier en yn alle
omstannichheden. Wie de oarloch der
net tusken komd, dan hie it der mei de
oansluting al folie better foarstien as nou,
hwant dizze hat de plannen, dy’t der
wiene, tige opkeard. Yn 1950 hat men
op ’e nr in ynventarisaesje halden mei
as doel op de grounslach dêrfan in plan
üt to wurkjen fan sa goed as algemiene
oansluting. It bliek doe, dat de provinsje groep hat it
Drinthe jit 70 wenten en bidriuwen 1 -
hie sünder liedingwetter. Dêrfoaroer hie
men yn de beide Hollannen it al brocht
ta 2 en 3 Dit forskil wie tige great en
net langer to forantwutdzjen. Oan de
boerebidriuwen sünder liedingwetter.
Komt alles sa moai as men
dan sille dêrfan yn de kommende tsien
jier 54.650 perselen in beurt krije. Mar
dan bliuwe der jit 122.000 buorkerijen
oer, dy’t noch sitte sille mei sleatswetter
of in welle of in saed. En dêründer sit
hiel hwat üngerjochtichl eit, sawol che-
mysk as bakteriologysk. Men kin it dan
ek fan herten iens wêze mei de ütstellen
fan Prof. Krul, de direkteur fan it Ryks-
ynstitüt foar drinkwetter, dar de Lanbou
mei in eigen plan komme moat. Hwant
towyl foar de wensmtra allinnich de wet
terlieding yn oanmerking komt, kinne
hiel hwat buorkerijen ek holpen wurde
mei in goede Nortonpomp, alteast dêrre,
hwer't op bipaelde djipte goed wetter to
finen is. Hy bipleitet net allinnich sub-
sydzje foar wetterliec’rgsbidriuwen mar
likegoed foar it meitsjen fan eigen wet-
terfoarsjenning troch Nortonpompen. Ek
stiet hy de Lanbou der op oan, ris düdlik
to meitsjen hokfoar greate bilangen foar
it fé, de suvel, de folkssounens op de
buorkerijen lizze, sadat net allinnich it
Ministearje fan Sosiale Saken in han mei
ütstekt, mar ek it Minstearje fan Lanbou.
Hy riedt oan de Provinsiale stiftingen
oar it wurk to setten en.my tinkt, dat leit
alhiel op de wei fan de lju fan it Agra-
rysk Wolfeartsplan, dy’t okkerdeis hjir
yn Fryslan fan ein setten binne.
Hwant it stiet as in peal boppe wetter,
da*- foar in pleats, sawol foar de minsken
as foar it fé, de kwestje fan goed wetter
ien is fan it boppeste buordtsje. Dat soe
jit dödliker wurde as men rif in earnstich
ündersyk die nei de tastan yn bipaelde
gebieten, hwer’t de suvelfabriken perma-
nint sitte mei it minne wetter fan de oan-
sletten bidriuwen. Hjir stean greate boe-
rebilangen, mar net minder greate folks-
bilangen to wachtsjen op de mannen,
dy’t de kou by de hoarn nimme doare.
En elk sil der goed jern by spinne.
ne dan jit 156.000 perselen oerbliuwe en
de oansluiting dêrfan taksearje hja op
f 140.000.000. De'kommisje stelt üt, dat
de bidriuwen dizze percelen yn de komy-
mende tsien jier oanslqte sille. LI ja bi-
rekkenje, dat hjir troch in tokoart by dy
maetskippijen üntstean sil fan 5.000.000.
it jier en wolle dit nou bypasse litfe foar
twatredde part troch it Ryk en foar ien-
tredde part troch de provinsjes. Dizze
provinsjes moatte dan mar sjen, dat hja
mei de gemeenten it iens wurde oer de
lesten, dy’t hja allinnich net drage kinne.
Dit plan sil yn tsien jier ütfierd wurde en
fan de kant fan it Ryk is dêrfoar jild op
de bigreating set.
Ip sprekt wol fansels, dat de provinsjes
hjir tige üngelyk oer tinke, hwant de ef-
terstan is tige forskillend en de finansiële
krêft net minder. De pro insjes hawwe
gjin eigen bilêstings mear. Hja barre it
jild alderearst fan de opsinten op inkelde
bilêstings en fierder troch in Ryksütkea-
ring, dy’t foar it diel ófhinget fan de
greatte fan de provinsje en foar in oar
diel fan it tal ynwennners. Dêrneist haw
we hja dan noch in pear büssinten üt
leges en skippersjild (kanalen, slüzen en
sa) mar dan is it ek op. De wurksumhe-
den fan de provinsjes binne lykwols nei
de oarloch folie greater wurden en aige
mien sjocht men yn, da de ynkomsten
fan de provinsjes sa net bliuwe kinne,
sil de boel net speak tinne. Dit jildt op
it foarste plak foar dy provinsjes, dy’t
gans in ein fan den Haech óflizze. Hwant
yn it sintrom fan it lan sit it grótfol fan
ryksynstellingen, hwertroch dy provin
sjes fan in bulte dingen gjin pine yn it
hier mear hawwe, mar yn de bütengewes-
ten komt it measte foar ie provinsje op.
As der dan jit bykomt, dat dizze lésten
folie tinner bifolke binne, dan kin men
wol riede, hwer’t de jildpine it greatst
is. Dat it mei de oansluting fan de boere
bidriuwen noch in lange wei wurde sil,
docht wol bliken as men ris neigiet hoe’t
dizze der foar stean sille as al dizze plan
nen ütfierd binne. Wy skriuwe dan al
Bevrijdingspostzegel. Ter gelegenheid
van de tienjarige herdenking van de
Duitse capitulatie is de PTT van plan
een bevrijdingspostzegel uit te geven.
Pseudo-vogelpest te Putten. Op twee
pluimveebedrijven te Putten (Gld.) is de
pseudo-vogelpest onder de hoendersta-
pel geconstateerd. De gehele stapel is
afgemaakt. Voor het gedeelte van de
gemeente liggende Oostelijk en Zuide
lijk van de rijksweg NijkerkErmelo is
een ophokgebod uitgevaardigd voor
pluimvee, honden en katten.
Late hulde. Koningin Juliana onthulde
te Den Haag een standbeeld van Johan
van Oldenbarnevelt in aanwezighëid van
burgemeester mr Schokking.
Kerstzegels. De Kon. Ned. Centrale ver
eniging tot bestrijding der tuberculose
geeft ook dit jaar weer Kerstzegels uit.
Deze sluitzegels, die o.m. achter op en
veloppen kunnen worden gebruikt, kos
ten 3 cent per stuk.
Varkenspest in Oldebroek. Bij de var
kens van de landbouwer C. van de Poll
in de Kethagen te Oldebroek, is var
kenspest geconstateerd. Drie dieren zijn
aan de ziekte gestorven.
Grote brand berokkende 10 millioen
schade. Een loeiende brand heeft de ve
men „Czaar Peter” en „Nederland” in
Zaandam geheel vernield. Honderden
brandweerlieden uit Zaandam en omge
ving zijn in de verzengende hitte en te
midden van kolkende stromen brandend
vet urenlang in actie geweest om de fa
brieken en huizen in de omgeving te be
schermen. De totale schade wordt ge
schat op tien millioen gulden. Alleen al
aan voorraden cacaoboter, cacaodoppen,
Yn de provinsjes seis wie dan noch in
great ünderskied tusken de greatere en
lytsere plakken en de buorkerijen. Hwant
wylst yn totael oer it hiele lan jit 18
sünder wetter sieten, wie dit sifer foar
de buorkerijen 63 Sa hie Süd-Hollan
yn totael mar 3 perselen sünder wet
ter, mar by de buorkerijen wie it yn dy-
selde provinsje jit 47
6070 is by de buorkerijen jit net
oansletten en dat koe de oerheit likemin
as de wetterliedingsbidriuwen seis op har
eare sitte litte. In deskundige kommisje,
bisteande üt minsken fan ünderskate de-
parteminten is oan it wurk gien en hat yn
1951 oan de Minister fan Sosiale saken
rapport ütbrocht. Hjirüt blykt, dat liker-
nóch 400.000 perselen jit net oansluten
binne. Hjirfan kin in tal fan 80.000 oan
sletten wurde binnen de bisteande
buizennetten. Dy binne dus rendabel en
freegje gjin aparte financiering. Dan
komt de twadde kategory, dy’t mei min
der as tüzen goun it stik oan to sluten
binne. Dit tal is 160.000 perselen. Bliu
we jit oer mear as 150.000 perselen,
hwerfan de kosten mear as tüzen goune
it stik bidrage sille. De ütstellen fan de
kommisje komme hjir op del. De earste
"t oan himsels to witen en moat
himsels ek rédde. De twadde groep,
165.000 wolle hja helpe, mar yn dy stre
ken fan it lan, hwer’t de wetterliedings
bidriuwen der goed foarstean, moatte
dizze ek har diel dwaen. Sadwaende soe-
