I
I
FELLE STRIJD TEGEN DE TUBERCULOSE
OP HANDEN
KRIS-KRAS door Nederland
Qoud.<m FILMPJE
OP VOLLE TOEKEN
5
I
Eerstdaags tweede doorlichting te Bolsward
p
Fan de Martinytoer
Saar-land
over
Tj. de J.
1
D
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
RK zuster door auto
doodgereden
us hjoed p
to sizzen
II
Parijs en Bonn
verzoend
k
ia-
-
lii
ili
50e Jaargang
No. 84
Dinsdag 26 October 1954
niet
vervoerd
mogen
b.
c.
d.
Nyd byt altyd
Iffi
s
i.
2.
3.
4.
’en nij.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mts
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: Fa A. J. OSINGA te Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
nötstüken en beane en dêrtusken de wan-
hopige minsken, dy’t mei de greatste I hingje fan waer en wiette en dat hysels
litte
lang
De tweede doorlichting nodig?
Bolsward is een der eerste Friese ge
meenten welke voor de tweede maal zal
worden doorgelicht.
Was eenmaal dan niet genoeg? Natuur
lijk niet.
Er zijn sinds het eerste onderzoek in
1950 vele mensen naar andere gemeen
te vertrokken, waarvoor weer velen van
elders afkomstig in de plaats kwamen.
Voorts werden de vorige maal weliswaar
niet zovele actieve gevallen ontdekt,
maar toch een belangrijk percentage
oude (z.g. genezen) tuberculose en het
is zoals U begrepen heeft, altijd onder
bepaalde omstandigheden en als men
niet oppast mogelijk dat in actieve ge
vallen meer actief worden.
Nederlands schipperskind in België ver
dronken. Het 3-jarig zoontje van het
schippersgezin Van Gils uit Geertrui-
denberg is te Ermeton in België in de
Maas gevallen en verdronken.
Britse staking wekt zorgen in Boskoop.
Voor zover de kwekers in Boskoop op
Engeland zijn georiënteerd, ondervinden
zij grote moeilijkheden met hun zendin-
In steden wil het niet. De burgerlijke
verdediging van ons land komt organi
satorisch langzam op gang. Er is ech
ter nog een aanzienlijk tekort aan vrij
willige arbeidskrachten. Dat tekort is
liet grootst in onze grote steden. En
Amsterdam maakt ook op dit terrein het
slechtste figuur. Het is duidelijk, dat er
in de grote bevolkingscentra iets schort
aan de gemeenschapszin.
Bolswanls Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Boter op het hoofd. Een 26-jarige amb-
tenaresse liep Dinsdag op de Singel te
Amsterdam, toen men daar bezig was
boter uit een expeditie-auto te lossen.
De jongedame kreeg een pak boter met
een gewicht van 10 kg op haar hoofd
zakte prompt in elkaar en moest per
ziekenauto naai* het Binnengasthuis
worden overgebracht. Na behandeling
kon zij naar huis terugkeren.
Johan Bodegraven had auto-ongeluk. De
radio-verslaggever van de NCRV, Johan
Bodegraven, heeft Vrijdagochtend een
auto-ongeluk gehad op de rijksweg
Amersfoort-Apeldoorn. Onder Voorthui
zen wilde hij een andere auto passeren,
maar op het laatste moment zag hij dat
een derde wagen juist langs hem heen
wilde. Hij gooide het stuur om en kwam
tegen een bergje betonblokken. De auto
sloeg over de kop. Alle inzittenden kwa
men er zonder ongelukken af. -
gen. De werkzaamheden voor de uitvoer
moeten na een kweekperiode van soms
jaren binnen enkele weken worden ver
richt. Men heeft de te verzenden plan
ten reeds gedeeltelijk verpakt, doch men
durft thans hiermee niet verder te
gaan.
Coty inviteerde koninklijk paar. Konin
gin Juliana en prins Bernhard zijn
Maandagmorgen, als gast van president
Coty, voor een privé-bezoek naar het
jachtslot Rambouillet (Fr.) vertrokken.
Het koninklijk paar zal waarschijnlijk
Woensdagavond in Nederland terugke
ren.
Laat Bolsward ditmaal dit percentage
overtreffen
Lijders aan open t.b.c. hoesten vaak
druppels uit die geladen zijn met tuber
celbacillen. Indien deze druppels op de
grond neervallen en daar opdrogen kan
het zijn, dat de bacillen bij het opve
gen van de vloei’ of bij het opmaken van
de bedden opwarrelen en ingeademd wor
den. Men kan wel aannemen, dat de be
smetting via de ademhalingsorganen de
meest voorkomende soort is, vooral in
gebieden, waarvan bekend is, dat de tbc
onder het vee is uitgeroeid. Men is te
genwoordig van mening dat een besmet
ting ontstaat door het eenmalig inade
men van een heel klein druppeltje spu
tum, zo klein, dat het slechts één of
geheel enkele bacllen bevatten kan.
Bovendien leeft men als regel niet in
volstrekte isolatie en komt men op de
markten in de winkels, in bioscopen, in
de bus of trein enz. enz. herhaaldelijk
met anderen in contact.
Het is van uiterst veel belang, dat
iedereen, die wordt opgeroepen, komt.
In 1950 was het gemiddelde opkomst
percentage in Bolsward 91 pet.
Vlieland tevreden. Ondanks het slechte
seizoen hebben deze zomer 34000 toe
risten het eiland Vlieland bezocht.
Onze senatoren. Bij het debat in de Eer
ste Kamer over het onderwijsbeleid liet
Minister Cals zich uit, dat sommige se
natoren hadden getoond niet te kunnen
lezen.
„Het leven begint bij veertig”. Ten over
staan van een Amsterdamse notaris is
de oprichtingsakte van de stichting ,.Het
leven begint bij veertig” gepasseerd.
Hierdoor heeft deze stichting thans
rechtspersoonlijkheid verkregen.
Het ei van Columbus Proefnemingen
om aardappelen 2 jaar houdbaar te ma
ken door een bepaald soort bestraling
Zaterdagavond omstreeks acht uur is bij
hotel Jans te Rijs (Fr.) een Brabantse
kloosterzuster door een auto aangereden.
Zij werd zo zwaar gewond, dat zij een
kwartier na het ongeval overleed.
Het slachtoffer, de 28-jarige zuster
Eymard (mej. Annie Mulder) afkomstig
uit Waalwijk (N.Br.), was werkzaam in
de r.k. kinderkolonie ,,Mooi Gaasterland”
te Rijs. Met vier medezusters was zij
wandelend op weg naar Bakhuizen om
daar een filmvoorstelling bij te wonen.
Even vorbij hotel Jans werd zij aange
reden door de auto van de heer J. Mans
uit Bakhuizen, die de zusters van ach
teren naderde. Hij heeft hen waarschijn
lijk niet opgemerkt omdat hij door een
tegenligger werd verblind. De vier an
dere zusters liepen geen letsel op.
Ons jubileumtournee draait deze
week op volle toeren. Gisteravond
draafde Atalanta te Zurich
(Surch), vanavond komen we in
het dorp van Greate Pier (om te
laten zien, dat er behalve de gro
te Fries, ook een grote stalknecht
is geweest), Woensdag is Arum
aan de beurt (reeds voor de 2de
maal!), Donderdag blijven we
dicht bij huis en vieren we het
jubileum in de Bolswarder Doele-
zaal, terwijl we Vrijdag nog een
bezoek brengen aan Lollum.
Deze activiteit bewijst, hoe wij ons
haasten om elk dorp in ons lezers-
gebied voor de St. Nicolaas en
Kerstdagen een beurt te geven.
Of het zal lukken Er komen
steeds meer nieuwe aanvragen. Dit
is de reden dat we hoe graag
we het ook zouden willen niet
in elke plaats een heropvoering
kunnen geven. Een reden temeer
om U, lezer van ons blad, te ad- 1
viseren, zich tijdig bij de eerste
opvoering van een toegangsbewijs
te voorzien. Wacht U tot ’s avonds
aan de zaal, dan is het kaartje
niet alleen duurder, maar dan
loopt U ook het risico met een
staanplaats tevreden te moeten
zijn.
dan betekent dat „goed bericht”.
Een betrekkelijk kleine groep krfjgt een
oproeping voor het naonderzoek op het
consultatiebureau. Men behoeft zich van
zelfsprekend niet ongerust te maken, ’t
na-onderzoek dient om meer gegevens
te verkrijgen. Aan de hand van deze
gegevens wordt pas een diagnose gesteld
Men moet beseffen, dat t.b.c. beter ge
nezen kan als men er vroeger bij is en
dat men zich dus niet ongerust behoeft
te maken, dat voorkomen beter is dan
genezen, en veel goedkoper, dat de kos
ten beter besteed worden naarmate zich
meer mensen laten onderzoeken.
Het is ook noodzakelijk, dat men, als
men zich heeft laten onderzoeken, niet
wegblijft bij het naonderzoek indien men
daarvoor een oproep ontvangt.
Verder moet men weten dat vrijgesteld
zijn degenen, die
a. wegens ziekte of invaliditeit op dok-
Men weet natuurlijk allemaal, dat t.b.c. een besmettelijke ziekte is,
veroorzaakt door de in 1882 door Robert Koch ontdekte tubercel-
bacil. Deze bacil is onzichtbaar klein, staafvormig en omgeven door
een waslaag, welke hem beschermt tegen invloeden van buiten en
dat is de oorzaak van zijn bijzondere hardnekkigheid tegen pogin
gen van de geneesheren om de ziekte te genezen. De besmetting
kan zowel door besmetting van mens op mens (aanhoesten) als
van dier op mens (koeien, voedingsmiddelen) plaats vinden.
dingen doen: af wachten tot dat
men met klachten b(j de huisarts
komt of regelmatig en zo dikwijls
als mogelijk is de gehele bevol
king doorlichten.
In het eerste geval kan het proces zeer
ver voortgewoekerd zijn. Niet alleen
wordt de genezing daardoor bemoeilijkt,
de kans dat men anderen heeft aange
stoken is natuurlijk groter. Bovendien
blijken zelf bjj ernstige gevallen lang
niet altijd duidelijke klachten voor te
komen, welke in de richting van tuber
culose wijzen. De ene persoon klaagt
vlugger dan een ander, verder zijn er
personen, die sommige verschijnselen
aan ouderdom enz. toeschrijven etc. etc.
De huisartsen kunnen niet allen, die
positief reageren op de krasjes bij vage
klachten voor doorlichting naar het con
sultatiebureau zenden want dit zouden
deze bureaux niet kunnen verwerken.
De gedachte, dat men min of meer dient
af te wachten totdat de patiënt met
klachten komt, kost de gemeenschap
meer dan 100 millioen gulden per jaar.
Het publiek merkt weinig of niets van
deze enorme uitgaven uit de nationale
middelen omdat men voor een groot deel
is verzekerd of herverzekerd al dan niet
via de ziekenfondsen etc. bij de Neder
landse Stichting Sanatorium Verzeke
ring.
Waar men weinig of geen financieel ri
sico draagt is men vaak geneigd dit
risico geheel te vergeten en dat is wel
eens de oorzaak, dat men de geringe
kosten per foto, welke men aan het
bevolkingsonderzoek moet betalen, ziet
als een zware uitgave. Men vergeet dan
daartegenover te stellen de kosten van
sanatoriumverpleging, de loonderving,
de kosten van levensonderhoud voor ’t
achterblijvend gezin enz., welke het ge
volg kunnen zijn van het uitschakelen
van de kostwinner gedurende gemiddeld
2 jaren.
Inderdaad behoort Nederland tot de lan
den waar weinig t.b.c. voorkomt. De
sterfte aan deze ziekte daalt enorm door
de nieuwe chirurgische mogelijkheden,
door de nieuwe geneesmiddelen en door
de activiteit van het bevolkingsonder
zoek.
Wat zijn nu de resultaten van dit bevol
kingsonderzoek. Deze kunt U vinden in
de jaarverslagen van het Groene Kruis.
Het onderzoek gaat immers uit van de
Interprovinciale Commissie van het
Groene Kruis voor de drie Noordelijke
provincies.
Een vraag, welke voor sommigen be
langrijk is, is deze: heeft U zich tegen
Sanatoriumkosten verzekerd? De mo
gelijkheid is opengesteld om zich, des
noods een paar minuten voor het onder
zoek met direct ingaande rechten te ver
zekeren.
Gezinnen van kostwinners die in mili
taire dienst zijn, kunnen van het Mi
nisterie van Oorlog onder overlegging
van een bewijs van betaling de bijdrage
terug ontvangen. U ontvangt van ge
meentewege een oproeping om op een
bepaalde tijd te komen.
Houdt U zich zoveel mogeljjk aan die
tfld, doch, als het beslist niet anders kan
mag U komen op elk willekeurig tijd
stip.
Tuberculose bestrijden is ieders plicht’
WICHTIGE FRAGEN
Nei in rêstige rite yn de agraryske wrald
komt meastentiids ek wer oar waer op-
setten. En it mist üs net, dat dit nuodlike
waer yn oantocht is. It sil saek wêze lyk-
wols ek nou de hollen koel to halden en
de herten waerm, oars reitsje minsken
oerstjür en wurdt der hiel hwat bidoarn.
Yn dübele sin steane wy foar de üngunst
fan it tij en as fansels wurdt der nou
drok praet oer garansjeprizen, leanen, so
siale lésten en sa mear. Dér is alderearst
de minne simmer en de strieminne hjerst,
dy’t by de boer greate ynfloed hat. Wy
wiene fan ’e wike yn de gelegenheit om
us lan fan Noard nei Süd troch to reiz-
gjen en seagen derby it drama, dat him
yn safolle streken ófspilet yn al syn tryste
realiteit. Forsüpte ekers, rotsjende ierd-
appels, forreind hea, ja hjir en dér jit
Huurschuld rechtvaardigt ontruiming.
De kantonrechter te Leiden is van me
ning, dat wanbetaling ontruiming van
een woning wettigt, ook al heeft de
huurder inmiddels de huurschuld aan
gezuiverd. Hij deed deze uitspraak in
een geding, dat de Leidse Bond van
huis- en grondeigenaren aanhangig had
gemaakt.
Lief vrouwtje. De politie van Zeist ar
resteerde te Rotterdam een vrouw uit
Austerlitz, die ervan wordt beschuldigd
sap van bessen van de vergiftigde
nachtschadeplant door het eten en drin
ken van haar man te hebben gemengd,
met de bedoeling de man zo ziek te ma
ken, dat hij in een ziekenhuis moest
worden opgenomen.
U kunt in deze verslagen lezen, dat de
opkomst gemiddeld 95 pet. bedroeg. Dit
percentage is berekend van de groep,
welke een oproeping ontvangt van het
gemeentebestuur (zij, die de leeftijd van
14 jaar heeft bereikt is pl.m. 70 pet.
van de bevolking) en niet om de een
of andere medische reden vrijgesteld is.
Beneden deze leeftijd krijgen de school
kinderen een krasje en de positieven on
der hen krijgen ook een oproep. Moch
ten zich onder de andere kinderen even
tueel nog een enkel geval bevinden, dan
worden deze, mits de opgeroepenen in
Voldoende mate komen op ’t bevolkings
onderzoek, door contactonderzoek ook
gevonden.
Laat daarom de ouders en ook de groot
ouders allen komen. Ook de invaliden
mogen niet wegblijven, omdat onder deze
categorie ook de gevallen van chirur
gische tuberculose (bot- en gewrichts-
tuberculose etc.) worden aangetroffen.
Voor oudjes en invaliden geldt boven
dien: verminderde weerstand, lichame
lijke weerstand kan opvlamming van ’t
eenmaal tot stilstand gekomen proces
tengevolge hebben.
Uit de jaarverslagen blijkt voorts ook
de vrijwillige bijdrage. Het tarief voor
deze medische verrichting bedraagt
fl.05 per foto en uit het verslag blijkt,
dat bijv, in 1952 f 0.85 gemiddeld door
het publiek zelf wordt opgebracht. Per
sonen, voor wie de kosten te zwaar blij
ken te zijn, worden van betaling vrijge
steld. Niemand blijve echter weg om fi
nanciële redenen. Laat geen valse
schaamte U weerhouden.
De gang van zaken bij het onderzoek is
zeer eenvoudig. Men krijgt enkele dagen
van te voren een oproep van het gemeen
tebestuur om op een bepaald tijdstip in
„Ons Gebouw” (Broereplein) te komen
in gezinsverband. Kan een of meer van
de gezinsleden op dat ogenblik beslist
niet komen, dan kome men op elk an
der tijdstip.
Men komt gekleed voor het toestel doch
zorgt, dat men geen knoop of metaal-
sluiting opzij heeft, ook geen knopen of
metalen versierselen en geen kleding
stukken met baleinen. Hiermede kan
men meewerken aan een vlot verloop en
zal de wachttijd tot een minimum be-
En 3ochs, dit is foar in boer swier to
dragen, mar soe him -> himsels net ün-
rêstich meitsje as der gjin oare dingen
wiene. Hwant ut ’e aerd wit de boer tige
skoan, dat syn wurk en riminge folie óf-
Gaan honden gaslekken opsporen? Het
gemeentebestuur van Utrecht heeft zich
perkt zijn. Er wordt gerekend op een tot de Rijksspeurhondendienst in Den
regelmatig werktempo van 20 personen I Haag gewend met de vraag of het mo-
per kwartier. Krijgt men binnen 2 a 4 gelijk is honden af te richten op het
weken na het onderzoek geen bericht, opsporen van lekken in gasleidingen.
Deze vraag kon nog niet definitief be
antwoord worden, maar men achtte de
mogelijkheid zeker niet uitgesloten. Het
gasverlies door lekken in het buizennet
van Utrecht bedraagt 6 procent. Het op
sporen van de lekken is een kostbare
zaak, omdat bij het opbreken van de
straat vaak blijkt, dat men op een an
dere plaats had moeten zoeken.
Coaster voor Engelse rekening. Bij de
scheepswerf J. G. Böerken te Wester-
broek (Gr.) werd met goed gevolg te
water gelaten het nieuwe motorkust-
vaartuig Marian M, dat wordt gebouwd
voor rekening van de Rederij Metcalf
te Londen. De Marian M is van ’t glad-
dektype, meet 950 ton dw en zal wor
den uitgerust met een 600 pk Werk-
spoormotor.
„Er is in Europa welhaast een wonder
geschied”. Dat was de vreugdevolle
commentaar van de Amerikaanse mi
nister Dulles op de bekroning van een
week der zwaarste onderhandelingen,
welke men zich kan herinneren en die
een nieuw tijdperk voor het oude we
relddeel inluiden.
De thans ondertekende overeenkomsten
betreffen het volgende:
Frankrijk en Duitsland hebben een
accoord bereikt over het Saargebied
en zich daarmee verzoend over een
hardnekkig geschil;
West-Duitsland heeft zijn souverei-
niteit herkregen;
de West-Europese Unie is ontstaan
met deelneming van Duitsland en
Italië;
West-Duitsland mag zich weer be
wapenen en wordt het 15e lid van
de NATO.
Tijdens een korte, maar in de volle zin
historische plechtigheid werden al deze
accoorden Zaterdagmiddag door de be
trokken ministers in Parijs ondertekend.
De volgende stap is thans de ratificatie
dezer accoorden door de onderscheiden
parlementen.
De Franse premier Mendès France heeft
al verzekerd, dat het Franse parlement
in ieder geval nog dit jaar een besluit
hierover zal moeten nemen. En hij zal
de vertrouwenskwestie verbinden aan de
stemming, die waarschijnlijk omstreeks
10 December zal plaats vinden.
Hwat bat Qabe Skroar
Wat gebeurt er nu bij deze
besmetting
Er nesten zich tubercelbacillen in de
fijnste vertakkingen van de luchtpijp,
bij voorkeur op de goed geventileerde
plaatsen in de longen en vormen daar
een zweertje, terwijl in de buurt daar
van gelegen lympheklieren worden ont
stoken. Men spreekt dan van de eerste
(primaire) infectie, welke op zich zelf
bijna altijd geneest. Zij laten alleen ver
kalkte plaatsen achter waarin nochtans
de tubercelbacillen levend achterblijven.
Enkele weken na het allereerste begin
van deze infectie krijgt de patiënt een
andersgevoeligheid voor t.b.c. (allergie)
en reageert positief op huidreacties (de
krasjes) terwijl gelijktijdig een versterk
te weerstand tegen de tuberbacil (immu
niteit) optreedt.
Een tweede infectie, hetzij van buiten
hetzij van binnenuit is echter dikwijls
lang niet zo onschuldig. Er treden dan
complicaties op en men spreekt dan van
de echte long-, been-, nier-, gewrichts
of hersentuberculose.
Een herinfectie van binnen uit kan ge
schieden vanuit de plaatsen, waar tij
dens de eerste infectie tubercelbacillen
zich hebben vastgezet. De echte tuber
culose kan zich openbaren jaren nadat
men een eerste infectie heeft 'meege-
maakt. De kans op herbesmetting van
binnenuit hangt samen met allerlei fac
toren welke de mens niet altijd zelf in
de hand heeft (verminderde lichamelijke
weerstand tengevolge van ziekte, slechte
voeding, ouderdom enz., psychische om
standigheden, zoals b(jv. overwerkt zijn)
Op statistische gronden heeft men vast
gesteld, dat men 3 4 maal in zijn leven
Van buitenaf besmet kan worden.
Deze besmetting geschiedt dan niet al
leen door patiënten doch ook door perso
nen, die, alhoewel niet ziek, zo nu en
dan bijvorbeeld bij verkoudheid, tuber
celbacillen opg&ven.
In het algemeen is het uitbreken van
t.b.c. afhankelijk van de besmetting,
doch tevens van de toestand, waarin de
mensen verkeren tijdens de besmetting.
Het aantal van degenen, die reeds ten
minste eenmaal in hun leven besmet
werden en die dus op een bepaald ogen
blik de groep vormen, waaruit de pa
tiënten voortkomen, is overal in Neder
land nog groot. Ruw geschat zal dit
aantal voor Friesland ongeveer 48
zijn van de bevolking, welke de leeftijd
van 14 jaar heeft bereikt. Ieder van de
ze groep is een bacillendrager met dien
verstande, dat ofschoon zij allen leven
de bacillen in zich meedragen voor het
allergrootste deel geen direct gevaar
voor zich zelf of voor anderen opleve
ren.
Of en wanneer zij een gevaar op
leveren kan niemand van te vo
ren voorspellen. Men kan dan 2
tersadvies
worden;
onder contröle van een consultatie
bureau staan;
korter dan 3 maanden vóór het on
derzoek zijn doorgelicht;
regelmatig worden doorgelicht (lx
per jaar, 1 x per 2 jaar).
Deze personen dienen via derden of
schriftelijk bericht te sturen aan de con-
tróle-ambtenar, of in het doorlichtings-
lokaal.
dêrfan de risiko in hiel stik hinne heart
to dragen. Hy wit, dat hjir gjin minske
forantwurdlik foar is en dat hy dér de
Minister fan Lanbou gjin forwiten oer
meisje kin. Mar hy wit ek mear. Hy wit
dat de foarófgeande jierren bütengewoan
gunstich wiene mei it 'aer en de groei en
dat hjirmei wol rekken ..alden is, doe’t
de prizen bipseld waerden foar de ga-
ransje. Hy wit, dat tsjin syn sizzen yn,
de Minister üt de kostbirekkens fan it
L.E.I. opbringsten as normael oannomd
hat, dy’t net normael wiene en dat dêrop
de garansjeprizen nakke binne. Hy wit,
dat de tige hege weetopbringsten fan
dizze jierren de Mini'*-er brocht hawwe
ta in forleging f r de weetpriis foar dit
jier en omt hy dit wit, freget er nou mei
klam, hwat de Minister tinkt fan dit jier
en dizze opbringsten. Hwant it wol jit
net yn him del, dat men wol rekkenje
mei mei gunstige jierren en de eagen
slute soe foar de minne jierren. Hwant
der is net rekkene mei gemiddelde op
bringsten mar mei opbringsten, dy’t yn
in rite fan bysünder fruchtbere jierren
bihelle binne en dêrom is hy tige binijd,
hoe’t it andert fan de regearing wêze sil,
nou’t de medalje syn oare kant sjen lit.
Dizze situaesje wurdt >it forskerpe troch
oare dingen. Der is alderearst de nije
forhegin” fan de leanen. O, wy witte it
tige skoan, dat dit net oplein wurdt. Sa-
geseid de wurkjower L frij om it al as net
to dwaen, mar is dit gjin theory? Nou’t
dizze frijichheit jown wurdt en yn 'it alge-
mien de leanen mei 6 forhege wurde,
is der nou wol mear sprake f_n frijheit
yn dizzen. De minister wit better as ien,
dat de measte lanbougebieten sitte mei it
probleem fan de arbeidskrêften, dy’t
troch de yndustry weisügd wurde Nou
al is it swarte lean in hiel gewoan for-
skynsel yn party streken. Kin de Lanbou
oars dan him oanslute by it algemien
lean peil? Hawwe hja net meimekoar
pleite foar lykstelling fan leanen foar lyk-
soartich wurk? En is net oer de hiele
muoite en swierrichheden bisochten jit
hwat yn hüs to krijen. Allinnich op it
hege san wie de tastan hjir en dér ridlik
goed, mar ek dér stiene de greppels fa-
kentiids oan ’e kop ta fol. En men hoecht
gjin deskundige to wêzen om yn to sjen,
dat dit oan alle fingerseinen jild komt to
kost jen en net sa’n bytsje. De opbring
sten binne folie leger, de ünkosten folie
heger, it wurk duorret folie langer, der
wurdt folie mear fprgriem’. en yn de
skuorre fait it noch wer ris tsjin. It sü-
kergehalte fan de biten, dat trochstrings
17 is, komt oant nou ta op 14 de
ierdappels binne min fan deugd en litte
frij hwat bünten sjen. Nou’t hja sa
yn de wiete groun sitte, bigjinne hja to
rotsjen en as se al mei trijdübele kosten
oan ’e heap komme, fierst to wiet en un
der de drek, dan kin gjin minske sizze,
hoe’t hja der meidertiid üt komme sille,
mar tafallc sil it net. Yn de measte skuor-
I ren is it in raer gesieb*’, fiersto min hea
I en al in' moanne foar de wenstige tiid
mei it hea oan ’e gong, dat wiist net bést.
Wy geane nou mar foarby, hwat der al-
legearre bykomt oan forriden reden, dy’t
dochs wer byholpen wurde moatte, for-
trape lan, forwurden ark, stikkene masi-
nes, hege leanen en tariven. In boer üt
de Feankoloanjes hie de saneamde
„oogstkolonnes” brükt en krige de rek
ken foar it dollen fan de ierdappels: 543
goune de ha, mear as twa kear it normale
taryf Dat is likegoed yn de lanbou as
op ’e greide en ek yn de fruitteelt. Is it
wünder, dat de Nederlanske boer ünrês-
tich wurdt by it ünderfinen fan safolle
tsjinstuiten. En hyltyt wer reint it op
liny fan leanen en sosiale lésten it bi-
gjinsei oannommen elkoar net op dizze
wize it libben sür to meitsjen? Wolnou
dan. Is der dan foar de Lanbou in oare
wei as to gean, ek as motyf fan dizze
léste leansforheging, de greatere wol-
feart fan it bidriuwslibben, op de Lan
bou fan 1954 slacht as in tange op in
baerch? Sjoch hjir sit de ünrêst fan de
boer it meatse op fêst. Hy wol yn it mie-
ne de posysje ,a.i de La bou net wer yn
in ütsürderingskasus driuwe. Hy wol
diele mei de oare bidriuwstüken, sawol
yn de leanen as yn de sosiale biskutting
ek foar de arbeider. Mar dan kin dat al
linnich as it bidriuw seis ek yn de prijs
stelling it founemint fynt, hwertrocn dit
alles mooglik is. En e oprinnende kos
ten bringe dan konsekwinsjes mei, dy’t
it lan ek drage moatte kin en drage wol.
Oant nou ta wie de garansje foar de mol-
ke mar in wurd, der hoegde gjin gebrük
fan makke to wurden. De prizen bleau-
wen der boppe. Mar it liket der in bulte
op, dat byhwannear de kostpriis oer 1954
fêststeld wurdt, de regearing ynspringe
moat om him to realisearjen En stiet de
regearing dan foar syn wurd? Sterker
jit, kin dizze der foar stean, hat hy der
middels foar yn it fet?
It soe in greate Ontspanning bringe yn
agraryske formiddens as dizze fragen ris
helderop biandere waerden, hwant neist
de greate soargen mei lan, fé foer en
fruchten, pleagje dizze fragen de boeren
it meast. It wurdt net in florissante win
ter, dat kin elk sjen, mar de geastlike
ünrêst mei net oanboazje ta it werom-
fallen yn ünmaetskiplik isolemint, mar
moat opheind wurde troch in düdlik en
klear wurd fan de regearing. Wy hoopje
dat hja dit ynsien sille en dêrnei han-
nelje, oars wurdt it yr. dübel opsicht in
rare winter.
