DE RUS: EEN MEESTER OP HET POLITIEKE SCHAAKBORD KRIS-KRAS door Nederland Buitenlands Overzicht Oostenrijk herkreeg zijn vrijheid Tito op de wip Het raadhuis van Bolsward us hjoed p p to sizzen Zilveren filmpjes STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Keningiiine-appèl Snits waerd samar fomeamd, Elk moat soks wol bikenne, In stéd fol keninginnen, 't Wie lyk in mearkedream. ’t Each krige nei greater lean, Yn wiffe Maitiidssinne, Seach ’t feestpublyk se rinnen, Mei Ijochte staesjeklean. Hwat Lat Qabe Skroar Vrijdag 20 Mei 1955 51e Jaargang No. 39 PYT. Dat nu: Béste de Wetten f 1.20; Read Star f 1. L. Sieperda, Lytse Dylakkei’ 5,. Boal- sert. Mr. P. S. Gerbrandy te Sneek is be noemd tot gewoon hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Te Sneek was Mr. Gerbrandy o.a. lid van de gemeenteraad. Het is bijna niet te geloven, maar voor speld wordt, dat reeds over twee jaar koeien kunnen grazen in de droogge maakte Wieringermeerpolder. Overleden te Bolsward: de heer G. A. Leverland, aldaar een zeer bekende en zeer geziene figuur op onderwijsgebied. Ook had de heer Leverland veel liefde voor het toneel, o.a. heeft het Krite- toneel veel stukken onder zijn leiding gespeeld. De opbouw van het Dorpshuis te Arum vordert. Piter Jelles is dea. Mr. Troelstra is overleden. Dit was de tijding, die deze week als een schok door onze provincie ging. Er worden hoe langer hoe meer bananen gegeten, een vrucht, die voor enige ja.- ren nog onbekend was. Fa. Wed. N. Buma en Zn., die 33 jaar een bakkerij dreef, droeg deze over aan G. Visser. Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V. Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) 2de week Mei 1930 SCHEPPING VAN JACOB GYSBERTS Raadsel eindelijk ontsluierd De frijste minske op ierde is, dy’t gjin feint noecht to wézen, ‘mar ek gjin feinten nedich hat om him to bitsjinjen. Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 87926 Advertentieprijs: 12 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bü contract reductie Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardscbe Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad De „Bovag” (25 jaar) heeft 6262 leden. De Bond van Automobiel- en Garage bedrijven, de BOVAG hield Donderdag in de schouwburg te Arnhem zijn ju bileumcongres. Het congres valt name lijk samen met het 25-jarig bestaan van de bond. De bondsvoorzitter, mr A, F. H. Jansen, zei in zijn openings woord, dat vrijwel alle automobielbe drijven thans lid van de bond zijn. Het ledental is 6262. De heer Jansen vroeg zich af of de emigratie van automon teurs op dit moment wel verantwoord is ten aanzien van het groeiend aantal automobilisten en de verkeersveiligheid. In de autobranche werken momenteel 30.000 man tegen een loon van 75 mil- lioen gulden per jaar. Hja laitsje ien dei blier, Wurd’ dan eare en bitsjinne, Hja bliuwe keninginne, Yn namme it heechst in jier. Machtsstribjen leit har fier, Wy kinn’ üs net forsinne, Foar sokssoart keninginnen Is de kroan nea to swier. Bij hét afgraven van de terpen, gelegen op de z.g. Pannekoeken onder Witmar- sum, werden enige voorwerpen uit de oude tijd gevonden, o.a. een aarden pot mot oren, waarin beenderen enz. Ook vond men een geraamte en een schedel, waarvan de tanden nog zeer gaaf wa len. Hoe weinig waardering men ook moge hebben voor de politiek van Moskou, men moet bewondering koesteren voor de regie welke deze politiek verraadt, voor de bekwame wijze waarop ze wordt gevoerd. Toen het vaststond, dat West-Duitsland zou gaan deel nemen aan de militaire verdediging van het Westen, bracht de Sovjet-Unie haar verdekt opgestelde reserves in het veld. Het Oos tenrijks vredesverdrag, kennelijk door de Russen jarenlang opge houden voor dit doel de Russen zijn nu eenmaal uitstekende schakers en zien de ontwikkeling van ingewikkelde combinaties ver vooruit werd nu snel aanvaard. Zondag werd het te Wenen getekend en herkreeg Oostenrijk zijn vrijheid. Dit neutrale Oosten rijk wordt nu door de Russen het Duitse volk voorgehouden als een voorbeeld van zijn eigen lot, ook dat volk kan, volgens de Russen, zijn vrijheid en eenheid verkrijgen, wanneer het maar toe stemt in de neutraliteit van het herenigd Duitse rijk. De Engelse Koninklijke Familie op de Windsor Paarden Show. Foto: Aankomst van H. M. Koningin Elizabeth, de Hertog van Edinburgh en Prins Charles op de Kon. Windsor Paardenshow, gehouden in Windsor Great Park. Vlieger werd bang. Het Hoog Militair Gerechtshof heeft Dinsdagmorgen de 23-jarige J. van de L. uit Eindhoven conform de eis vrijgesproken van het hem ten laste gelegde feit, dat hij had geweigerd een vlucht te maken, omdat hij was gegrepen door een onoverwin nelijke angst voor vliegen. De krijgs raad had Van de L. eveneens vrijgespro ken, omdat deze, evenals thans het hof, overmacht had aangenomen. De audi teur-militair, die een maand gevangenis straf had geist, had beroep aangete kend. Net fan in heech komóf, Har deistich libben ibinne, De ütkarde keninginnen Forkeapster, faem, hüsfrou. Wenje yn gjin ambtsgebou, Reizgje net oeral hinne, De neisten mar allinne, Blykt harren geve trou. Gjin hege polityk, Lit har foar ’t karke rinne, Nea krij’ dizz’ keninginnen Ministers op bisyk. Yn ienfald, lokkich ryk, Hwa’t de forkiezings winne, De measte side spinne, It is har allegear gelyk. Er ligt voor de Westelijke landen on getwijfeld iets bitters in de wetenschap dat men West-Duitsland zozeer nodig heeft, maar dat zal men voor lief moe ten nemen al maken de West-Duitsers dat die landen soms niet gemakkelijk. Zo trof de hoge toon van de protest- nota welke Bonn tot Oostenrijk richtte over de regeling van de kwestie der vroegere Duitse bezittingen in het vre desverdrag, onaangenaam. Tact moeten de heren nog altijd wat meer leren. Men beweert, dat Moskou voor Amerika een apart verlokkelijk aanbod heeft inzake Formosa, waarvoor het de medewerking van rood China zou hebben gekregen. Maar wat Peking zelf daarover losliet, is niet zo veelbe lovend, want de rode Chinezen eisen Formosa nog altijd op, al willen ze er liever niet om vechten. Bovendien zal Washington extra geprikkeld zijn door de verklaring van Peking, dat het zich volkomen achter het hierboven reeds genoemde veiligheidspact van War schau schaart en in geval van oorlog in Europa zich aan de zijde van de landen van dit pact zal scharen. P. A. Gerritsma, herenkleermakerij aan de Jongemastraat te Bolsward, heeft zijn winkelhuis onderhands verkocht aan de heer Y. Kooistra, die in dit win kelpand zijn groentehandel zal voort zetten. Een uur oponthoud. De passagiers van een Amsterdamse tram werden vergeefs gefouilleerd, nadat een vrouw tot de ontdekking was gekomen, dat zij een portemonnaie met 70 gulden miste. Val van dertig meter uit een schoor steen. De 26-jarige bankwerker R. Renssen uit de Gerb. Hermansstraat in Maastricht is Donderdagmorgen uit een fabrieksschoorsteen van een hoog te van circa 30 meter gevallen. Hij was onmiddellijk dood. De heer Renssen was pas enkele maanden werkzaam bij de fabriek, waar de schoorsteen staat. Htf was gehuwd en vader van twee kinde ren. dagen aan toen hij in een interview met een Amerikaan verklaarde: „Wij kunnen samenleven zonder elkaar te beoorlogen. Lenin sprak van langdurige samenleving. Hoe lang kan niemand zeggen. Dat hangt van de historische voorwaarden af.” Hieruit bljjkt dus, dat deze Communis tische leider de toestand van vrede tus sen de beide partijen niet als een blij vende beschouwt, doch als een tijdelijke. En waarschijnlijk voor de tijd die Rus land nodig heeft om de Chinese indu strialisatie op poten te zetten en zelf te trachten de achterstand op het ge bied van de atoomwapens in te halen. Deze beschouwing lijkt wat ontmoedi gend, maar men mag, ondanks het thans heersende optimisme, toch de werkelijkheid niet uit het oog verlie zen. Want wat bieden de Russen eigen lijk het Westen aan? Een neutrale zóne tussen Oost en West waaronder geheel Duitsland, zodat de ene partij, het Wes ten, op het vasteland van Europa slechts zal beschikken over een smalle strook van enige honderden kilometers breed, welke niet gedekt zal worden door Duitse of andere in Duitsland ver blijvende troepen, want alle buiten landse troepen zouden uit Duitsland te ruggetrokken moeten worden. Dat bo vendien in het kader van de Russische ontwapeningsplannen vóór die ge heel uitgevoefd zouden zijn het atoomwapen zou moeten prijsgeven, dat zelfs mét de West-Duitse deelneming aan de Navo, nog onontbeerlijk is om het Westen een zeker overwicht in de krachtsverhouding met Rusland te ver zekeren. Voorts eisen de Russen het prijsgeven van alle militaire bases, wel ke mogendheden op het gebied van an dere hebben, de Amerikaanse luchtes kaders zouden dus uit Ijsland, Enge land, Nederland, Frankrijk, Spanje, Turkije en Afrika moeten verdwijnen en juist deze garanderen een zekere mate van veiligheid voor de westelijke rand gebieden van het Europese vasteland, deze volken dan niet mogen be zwijken. Wij hebben er in een vorig overzicht reeds op gewezen, dat het Westen zich gelukkig mag prijzen dat in West-Duitsland dr Adenauer de touwtjes in handen heeft, ’n overtuigd voorstander van militaire samenwerking der westelijke landen, wiens positie in zijn land de laatste dagen nog versterkt is door de overwinning zijner partij bij de verkiezingen voor de Landdag van Rijnland Palts, waardoor ook de twee derde meerderheid voor Adenauer in de West-Duitse Bondsraad verzekerd blijft. Kor Ket wordt geopereerd. De dirigent van het Frysk Orkest. Kor Ket, zal be gin Juni een hartoperatie ondergaan, die zal worden verricht door prof. Eerland te Groningen. Bij welslagen van de operatie hoopt de heer Ket in de loop van het volgende seizoen de leiding van het Frysk Orkest weer op zich te ne men. Engelse straaljager bij Vaals neerg stort. Maandagmiddag is bij Vaals een Engelse straaljager neergestort. Het toestel dat deel uitmaakte van een uit Duitsland afkomstige formatie, boorde zich acht meter in de grond in het Hol- stererbos. De bestuurder is om het leven gekomen. Urnen in Nieuwe Kerk. In het bijzijn van burgemeester d’Ailly zijn in de late avond van Maandag de 11 urnen van het voorlopig Nationaal Monument op de Dam naar de Nieuwe Kerk overge- •yE lijken allemaal zo mooi, deze Rus- sische voorspiegelingen, maar zijn Ste meer dan dat? De ontwapening kan pas een gevolg zijn van een terugkerend vertrouwen in eikaars bedoelingen en kan het Westen het wantrouwen jegens Rusland ter zijde stellen? Ten slotte is het uiteindelijk doei der Russen, n.l. het communisme met behulp der volksmassa’s over de gehele wereld te verbreiden onveranderd gebleven. Eigenlijk heeft Chroesjtsjew, tegen woordig de grote man van de Sovjet Russische communistische partij dat zelf toegegeven de Nieuwe Rotter- damsche Courant herinnerde er dezer Het pensioen van Opa. Een familie te Amsterdam kwam tot de ontdekking, dat zij aan een oudeliedentehuis te Rot terdam gedurende een half jaar een be drag als bfldrage in de verpleegkosten voor een hoogbejaarde grootvader had betaald, ofschoon deze reeds was over leden. Overval was gefingeerd. De 31-jarige vertegenwoordiger P. uit Kampen deed onlangs aangifte bij de politie, dat hij op de Friese weg bij Kampen in zijn wagen was overvallen door twee lifters. Deze zouden hem neergeslagen hebben en beroofd van f 500. Verder hadden zij zijn rijbewijs en contactsleuteltje mee genomen. P. toonde een vernielde bril en een gehavende jas. Na politie-onder- zoek bleek echter, dat de zaak geheel gefingeerd was. Het geld had P. begra ven in een jampot. De politie vond het „Goud en Zilver” wil van weeldebelas ting af. De Federatie van Goud en Zilver heeft in een adres aan de Tweede Kamer afschaffing van de weeldebelas ting gevraagd, die loodzwaar drukt op de Nederlandse goud- en zilvernijver- heid. Vrijstelling zou een herleving van deze industrie betekenen, betoogt het request. Gestolen auto gevonden. De politie te Apeldoorn ontdekte op de automarkt al daar een personenauto, die te Zoeter- woude was gestolen, maar die door de eigenaar zelf nog niet eens was ver mist. Kampen heeft zijn steur. Reeds lange tijd heeft men in Kampen pogingen gedaan om een steur in handen te krij gen, met de bedoeling dit dier in Kam pen. de steurenstad, in een openlucht aquarium onder te brengen. Door me- dewerking van Alfred Rehder te Ham- t’N wat kan eigenlijk het Westen daartegen hebben, vragen de Russen en ze richten zich dan speciaal tot Frankrijk, waar altijd de aanhang voor de idee van een ontwapend neutraal Duitsland groot is geweest. Een neu traal Zweden, een neutraal Duitsland, een neutraal Oostenrijk, een neutraal Zwitserland en een neutraal Zuid-Slavië zouden immers een buffer kunnen vor men, waardoor de Russen van het Wes ten zouden worden gescheiden, zodat de kans op een botsing al zeer gering zou worden. Temeer, aldus de Russen, om dat wü immers toeschietelijk zijn, we Zijn nu bereid, met het Westen te pra ten over ontwapening op een basis, welke die van ’t Westen nadert en onze maarschalk Boelganin heeft nog pas verklaard, dat hij ook het einde van de koude oorlog wil. Seringen uit Amerika voor Koningin Juliana. Aan Hare Majesteit Koningin Juliana en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina werden Dinsdag bouquetten seringen aangeboden, af komstig van het Seringen-festival in Rochester, New York. Rochester, een stad met 332.488 inwoners, dicht bij ’t Meer Ontario gelegen, in het Westen van de staat New York, viert elk jaar zijn Seringen-festival. Het lid van het Congres, Harold C. Ostertag, die dit district in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden vertegenwoordigt, stel de voor om ook aan Koningin Juliana en Prinses Wilhelmina seringen aan te bieden. ZAP Zuid-Slavië zal blijkbaar in het bij- zonder de verleidingskunst der Rus sen gericht zijn. Chroesjtsjew, premier Boelganin en Mikojan gaan eind Mei naar Belgrado. Zij kunnen er nauwelijks op hopen Zuid Slavië weer tot de Rus sische satelliet te maken, welke het vóór 1948 was, toen Stalin, door zich te bemoeien met de binnenlandse' poli tiek van Zuid Slavië, Tito voor ‘t hoofd stootte en deze zijn land uit de Kom- informgroep deed treden. Dat was een fout van de Russische dictator, waar voor blijkbaar Molotoff nu aansprake lijk wordt gesteld, want hij gaat niet die op zich aangewezen, weerloos zou den staan tegenover de gevaren, welke uit het Oosten zij het van z.g. neu trale Duitse zijde en/of van Russische kant zouden kunnen dreigen, hoe ver de ontwapening dan ook in de gehele wereld zou zijn doorgevoerd. Goed afgelopen. In een perceel aan de Kraaienhofstraat te Amsterdam viel een vrouw bij het ophangen van wasgoed uit het raam van een derde etage, doch bekwam zo goed als geen letsel. Het Bildt gaat feestvieren. De gemeen te Het Bildt, waarvan het oudste deel dit jaar vier en een halve eeuw geleden definitief droogviel en werd ingedijkt, gaat van 11 tot en met 16 Juli feest vieren. Na een maandenlange voorbe reiding heeft men een feestprogramma gereed, waarin een historisch in Bildtse taal geschreven taferelenspel „Aren üt schelpen” domineert en waarvan voorts een omvangrijke historische optocht deel uitmaakt. mee naar Belgrado en men noemt Mi kojan reeds als zijn opvolger. Voorlopig zal Moskou er nu blijkbaar op uit zijn Zuid Slavië te winnen voor een neutraliteitsverklaring. Het beden- kelijke van de zaak is, dat deze neu traliteit Tito niet zo onwelgevallig schijnt te zijn. Op zijn reizen in Azië heeft hij zich herhaaldelijk sympathiek uitgelaten over Nehroe’s neutralisti- sche politiek en we hebben in ons vorig overzicht er reeds op gewezen dat Grie kenland en Turkije allerminst tevreden zijn over Tito wat betreft het nakomen der militaire verplichtingen van het Balkanpact, waarin de drie landen ver bonden zijn en dat, als ’t volledig werd Uitgevoerd, zeer gevaarlijke bedreigin gen voor de zuidelijke flank van Rus land in oorlogstijd zou vormen. Tito beweert meer voor de politieke, economische en culturele zijden van het pact te voelen, maar het is duidelijk, dat als de militaire voorwaarden van het verdrag niet uitgevoerd worden, ‘t zeer aan betekenis verliest voor het Westen dat het heeft beschouwd als de laatste schakel in de westelijke veilig heidsgordel, welke Rusland in Europa moet omgeven, ook al wilde Tito dan niet weten van aansluiting bij het At lantisch pact, waarvan Griekenland en Turkije doen weten, dat ze volledig door Zuid Slavië wensen te worden in gelicht over de besprekingen van Tito met de Russen en deze heeft ook het Westen zekere geruststellende verkla ringen gegeven. Maar we wachten toch met spanning af of deze zwakke schakel in de westelijke gordel het uithoudt onder de stormloop van Russische aan minnigheid welke thans op Tito, een maal zo verguisd door de Kominform, wordt losgelaten. Onlangs maakten wij reeds melding van de verrassende ontdekking bij de restau ratie van de toegangspoort tot de raad zaal. De heer H. Gerritsma, die met veel zorg en ambitie het fraaie houtsnijwerk rei nigde en zo nodig herstelde, vond ach ter gesneden bloem- en vruchtenranken een vrjj uitvoerige tekst. Op een twee tal woorden na konden de hier en daar nogal verbleekte regels spoedig worden ontcijferd; 't bleek, dat Jacob Gysberts Mr kistemaker en burgemeester van Bolsward, de poort had vervaardigd. Na herhaalde, moeizame pogingen, door de voorzitter van „Bolswards Historie” de heer W, H. Keikes, aangewend, om ook de nog onduidelijke, overblijvende tekst op te helderen, is het dezer da gen, mede dank zij het critisch vernuft van dr. M. P. van Buijtenen, rijksarchi- varis in Friesland, mogen gelukken om de gehele inscriptie te lezen. En juist deze twee laatste woorden bleken de grootste ontdekking te zijn, die sedert jaren betreffende Bolswards verleden werd gedaan. Hoe dikwijls had men zich reeds afge vraagd, wie toch wel de ontwerper zou zijn geweest van het kostelijke raadhuis van Bolsward, dat in de zeventiende eeuw zelfs een enkele maal het „palejjs” van de stad was genoemd. Bekend was, dat Jacob Gysberts een „patroon” of model van dit stadhus had gemaakt, doch zulks had ook in opdracht van anderen kunnen zijn ge schied. Sinds Maandag j.l. weten we het nu: Jacob Gysberts schiep het raadhuis, dat eeuwen later nog een ju weel in het stadsbeeld betekent. De volledige tekst op de toegangspoort luidt n.l.: IACOB GYSBERTSz. heeft dit kistenmakerswerek gemaeckt en ’t stehujjs geqnuenteert ontwórpen) Anno 1615”. Niet langer zal ons stadhuis anoniem zijn, doch als schone schepping kunnen worden aangeduid van Jacob Gysberts die zich hiermede in de rij heeft ge plaatst van de belangrijkste burgers van Bolsward. Wij weten thans ook, dat de grote Friese dichter Gysbert Jacobs (zoals hij zelf altijd tekent) of Japiks, zoals men meestal zeyt, zijn istieke gaven niet van een vreemde had. 1V| EN beweert, dat de Russen op de ontmoeting der regeringsleiders van de Grote Vier in Juli waarover men het te Wenen eens werd, zij het niet over de plaats der bijeenkomst, welke het Westen in Zwitserland, de Sovjet-Unie in Wenen wil hebben, dit laatste om nog eens extra nadruk te leggen op de Oostenrijkse neutraliteit desnoods nog verdere concessies wil len doen. Zij zouden ook Polen, Tsjeclio Slowakije en Hongarije willen ontrui men en deze tot neutrale staten willen verklaren om de bufferzóne groter te maken. We geloven niet aan zo’n con cessie. Hef veiligheidspact, dat Moskou Zaterdag te Warschau tekende met de ze landen en Albanië, Bulgarije, Oost- Duitsland en Roemenië wijst niet daar op. Slechts voor Oost-Duitsland is voor lopig een uitzondering gemaakt inzake een bijdrage aan de gemeenschappelijke strijdkrachten, welke onder de Russi sche maarschalk Koniew zullen staan, kennelijk met het doel dit de weg tot hereniging met West-Duitsland open te laten als dit laatste land bereid zou zjjn het Navolidmaatschap prijs te ge ven en de neutraliteit te accepteren. Maar zelfs als Moskou tot dit verras sende aanbod zóu komen, dan zou dit allicht betekenen dat in Centraal Euro pa een groepering z.g. neutrale staten, vermoedelijk onder leiding van Duits land, zou ontstaan, welke op den duur een sterke en gevaarlijke druk op het Westen zou kunnen gaan uitoefenen. Het onderwerp: neutraliteit van Duits land gepaard gaande met ontwapening, biedt een zo oneindig aantal voor ’t merendeel voor het Westen onaangena me aspecten dat we natuurlijk niet bij alle kunnen stilstaan. Maar ze ko men geleidelijk wel aan de orde naar mate de ontmoeting der Grote Vier meer nabtj komt. Wat echter nu al wel duidelijk 1», is dat de Westelijke landen in de komende maanden aan grote verleidingen zullen bloot staan en dat de Russen hun uiterste best zullen doen de zwakke broe ders onder hen weg te lokken uit de gezamenlijke verdedigings- inspanning en dat zij daarbij over de hoofden der westelijke rege ringen heen, ook de volken van het Westen voor hun zo aange naam aansprekende voorstellen zullen trachten te winnen. burg is het gelukt een steurtje van 40 cm in Tsjecho Slowakije te bemachti gen. Woensdagavond is de steur in een tankauto van Hamburg naar Kampen overgabracht. Eerste kabelbaan. De eerste Neder- lanse kabelbaan is Zaterdagmiddag te Valkenburg in gebruik genomen. Bur gemeester F. Breekpot drukte op een knop, haalde een handle over en de baan, die 70 meter boven het woonge bied van Valkenburg ligt, werkte. 3 Nederlanders vrjj. Drie employé’s van de „Borsumij”, de heren J. A. van Dijk, J. M. Meeuwes en B. J. A. Arnold, die onlangs te Makassar werden aangehou den, zijn weer in vrijheid gesteld. Hoog in de lucht. In Goes zal binnen niet al te lange tijd de bedoeling is nog dit jaar een 125 meter hoge tele visie- en radiotelofonietoren worden ge bouwd. A* j ft-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1955 | | pagina 1