FRIESLAND BEZAT VAN OUDS REEDS
VEEL INDUSTRIEËN
KRIS KRAS door Nederland
4
f
Fan de Martinytoer
Ook thans is onze provincie niet enkel
agrarisch
Uitverkoop
Elfstedentocht
oorlogsslachtoffers
Gouden filmpjes
'Ie Jaargang
No. 63
3M of 335
Ti-
S
3
K
i
t
ÜNDERFINING EN WITTENSKIP
a
r
Tj. de J.
F?
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
ündersyk
In I
skippen lit
f 16.000.voor 10 pfenning. Jan Bus-
sink, wasserij-eigennaar in het grens
dorp Denekamp (22 jaar en vrijgezel)
is sinds vorige week de gelukkigste
man in het dorp, want in de Niedersach-
sische Fuszbaltoto won hij een huis ter
waarde van 18.000 D.M.
f 10.000.buit. Tienduizend gulden aan
contanten bedraagt de buit van de inbre
ker, die in de nacht van Donderdag op
Vrijdag een bezoek heeft gebracht aan
het kantoor van het Algemeen Service
Bedrijf aan de Koningskade in Den
Haag.
In Harlingen komt een R.K. tehuis voor
bejaarden. De stichting R.K.. Bejaar
denzorg te Harlingen, die het vorig jaar
Tragische afloop van woordenwisseling.
Een 49-jarige ingenieur uit Delft was
op het strand te Noordwijk aan het vlie
geren, toen zijn vlieger geraakt werd
door een bal, die kwam van een stel
volleybal-spelende badgasten. De inge
nieur beschuldigde de badgasten er van,
dat ze dit met opzet hadden gedaan en
er ontstond een hevige woordenwisse
ling. Tijdens deze woordenwisseling zak
te de man plotseling ineen. Een dokter
constateerde dat zijn hart het in deze
driftopwelling had begeven.
de voormalige R.H.B.S. kocht, is thans
eigenaresse geworden van de voorma
lige sigarenfabriek „De Nederlanden”
aan de Schritsen.
Het gebouw werd de laatste jaren uit
sluitend gebruikt voor pakhuisruimte.
Het gebouw dateert uit de 17e eeuw en
zal met de oude R.H.B.S., het voorma
lige Admiraliteitsgebouw, worden inge
richt als bejaardenhuis annex verpleeg
inrichting.
Voetjes afgerukt. De landbouwer M.
v. lersel te Udenhout was Vrijdag juist
begonnen te korenmaaien, toen zijn 3-
jarig zoontje te dicht bij de machine
kwam. Nog voor de vader het kind kon
grijpen, werden het beide voetjes afge
rukt. Het kind is in het ziekenhuis te
Tilburg opgenomen.
Huis ten Bosch. De restauratie van het
Huis ten Bosch neemt meer tijd in be
slag dan men had gedacht. Vermoedelijk
zal de Ingebruikneming dan ook niet op
de verjaardag van de Koningin op 30
April kunnen plaats hebben doch naar
men vertrouwt op de dag van de ope
ning van de Staten-Generaal in 1956.
As de brij opskept wurdt, is s«
op ’t hjitsti
t
t
1
1
s
e
r
i
e
i
s
3
1
t
r
e
e
r
t
4
de provincie
aan het plat-
Jonge „strandjutter”. Een 9-jarig Haags
jongetje werd Vrijdag door de politie in
de kraag gegrepen, terwijl hij met een
grote portemonnaie in de hand royaal
inkopen deed in een groot warenhuis.
Al spoedig bekende het knaapje, dat hij,
opgestookt door een elfjarig vriendinne
tje, geld gestolen had uit damestassen,
die achter badstoelen in Scheveningen
stonden. De buit, die meer dan f 70.
bedroeg, werd op gemaakt aan snoep
goed. Het vriendinnetje, dat bij zijn ar
restatie de benen had genomen, kon
eveneens gegrepen worden.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V. Boliwud
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 13
Telefoon 461 - Na 18.30 uor
(K 5157)
De metaalindustrie
Indien wij' de verschillende bedrijfstak
ken nagaan, welke op het ogenblik in
Friesland gevestigd zijn, dan moeten wij
in de eerste plaats de metaalindustrie
noemen.
In rechtstreeks verband met de landbouw
staat de industrie van landbouwwerktui-
Brand maakt acht gezinnen dakloos.
Acht Haagse arbeidersgezinnen zijn in
letterlijke zin dakloos geworden, door
dat in hun complex eengezinswoningen
aan de Winterweg Vrijdagavond het ge
meenschappelijke plattedak boven hun
hoofd is afgebrand. De huizen zijn eigen
dom van de gemeente.
De brandweer zag kans deze felle uit
slaande brand, die waarschijnlijk ’s mid
dags is ontstaan tijdens het verrichten
van schildersweek aan de dakrand, on
danks de sterke wind te beperken en in
40 minuten te blussen.
Alle getroffen gezinnen zijn voorlopig
bij vrienden of familieleden gastvrij op
genomen.
Andere industrieën
Helaas heeft men zich bij het samenstel
len van het adresboek moeten beperken
tot de grootste industrieën. Zelfs de enig
ste Bolswarder adverteerder in de adres
lijst, fa H. Lammertsma, speciaalfabriek
van transporteurs voor hooi, gras en
graan is in de lijst niet eens genoemd. En
het zijn vooral in Bolsward en omgeving
juist de kleinere industrieën die door
hun grote verscheidenheid een zekere le
vendigheid brengen.
Wellicht kan het zijn nut hebben de
adreslijst, waar in Bolsward slechts een
halve de door ons reeds vermelde, nog de
beide zuivelfabrieken, de wasserij Flo-
Florence, en fa. K. Plantinga en Zoon
C.V. Distill.) aan te vullen uit een andere
adreslijst, die vele lezers bij de hand heb-
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong's Nieuwsblad
De voedings- genotmiddelenindustrie telt ben, n.l. de telefoongids,
vele bedrijven.
Geschiedde de zuivelbereiding tot het
eind van de 19e eeuw op de boerderij,
thans heeft de fabriekmatige bewerking
de oude productiewijze volkomen ver
drongen. Bijna 100 zuivelfabrieken, waar
van ca 80 op coöperatieve basis zijn ge
organiseerd, verwerken dagelijks de melk
tot boter en kaas Bovendien zijn er con-
densfabrieken, welke een veel groter
rayon beslaan dan de normale zuivelfa
brieken en die uit een groot gebied de
voor hun productie benodigde melk be
trekken.
De zuivelfabricage is voor
van grote betekenis. Zij gaf
teland een eerste mogelijkheid om zich
met de industriële productiewijze ver
trouwd te maken. Zij vormde een band
tussen de leveranciers en zij maakte het
bovendien mogelijk door gezamenlijke
krachtsinspanning de productie naar kwa
liteit en kwantiteit te verhogen.
Ook in ander opzicht werkt de zuivel
industrie stimulerend. Zo ontstond b.v. in
Bolsward een fabriek voor melksuiker.
Naast deze industrie, die door haar grond
stoffen zo sterk gebonden is aan het plaf7
teland, staan nog enkele andere bedrijven,
welke eveneens hetzij als leverancier, het
zij als afnemer nauw verbonden zijn met
de agrarische sector. Wij noemen hier de
Hwat hal Qcibe Skroar
us hjoed p p
to sizzen
’t Is uitverkoop - ’t is uitverkoop,
De lokroep van vier weken.
Huisvrouwen krijgen koopjes koop,
Men raakt niet uitgekeken.
Ze klaagden meestal - veel te duur
Haast niet aan te beginnen.
Nu is ’t haar kans - nu is ’t haar uur,
Ze stapt de winkel binnen.
't Is uitverkoop - ’t is uitverkoop
Weg mét de hele lading,
Je ziet er als je wat rond loopt,
Vast wel iets van je gading.
Een koopje dat geen vrouw bezwaart,
Beslist geen spijt zal geven.
Er kan twee gulden uitgespaard,
Die tellen mee wacht even
fa. J. A. Bakker, Bolsward, fa. Steensma,
voorheen te Bolsward, thans te Leeuwar
den) en wat de kledingindustrie betreft
confectiefabriek De Hoop (fa Lunter) en
kleermakerij S. S. v. d. Werf te Bolsward.
kleermakerij S. S. v. d. Werf te Bolsward,
de vele koek-, beschuit- en roggebrood-
fabrieken, waarvan de producten in ge
heel Nederland 'bekendheid verwierven
Op de step naar Leeuwarden. Woensdag
is de 8-jarige H. Dijkstra van Dokkum
op zijn step even naar zijn familie ge
weest in Leeuwarden. Om zes uur ver
trok hij en ging over Veenwouden en
Hardegarijp. Om 8 uur kwam hij in de
hoofdstad aan. Om elf uur werd weer
vertrokken en om twee uur arriveerde
de kleine ma weer in Dokkum. Als men
bedenkt dat toen ruim 60 km op de
autoped was afgelegd, dan is dit zeker
geen kleinigheid.
Oliesporen in Dwingelo. De Nederland
se aardoliemaatschappij heeft op haar
boring te Dwingelo in Drente enige olie
sporen aangetroffen. De vooruitzichten
voor een economische productie zijn
uiterst gering. Het onderzoek word?
voortgezet.
hwat fan sizze, dochs wie de praktyk
fan it boerelibben net botte oertsjüge
fart it bilangrike derfan. As der immen
groun keapje of forkeapje woe, as in
oar hiere of forhiere woe, dan wie it
meast in deagewoane praktykman, dy’t
mei de taksaesje fan dizze objekten bi-
lêste waerd. En dizze taksateurs diene
dat mei in skeppe of grounboar en fier
der mei har praktyske ünderfining op
it foarste plak. Dat giet hjoed meast
nóch sa en derüt docht bliken, dat de
praktyk net botte under de yndruk komd
is fan alles, hwat de wittenski p oer
groun ütsocht hat. It grounündersyk
hat sünt de oarloch wol greatere popu
lariteit krige, mar dit grounündersyk
hat mar in biheinde funksje en wol op
it foarste plak in help wêze foar de bi-
mesting. Binammen yn de greidhoek
hat it dizze funksje tige sterk.
De weardebipaling fan de groun op
himsels wurdt troch it normale groun-
mar tige gedieltelik oanjown.
bilangryk diel fan de grouneigen-
t men dêrby lizze. It is foaral
is wurk west fan Professor Edelman en
syn helpers, dat hjiryn in greate stap
foarüt dien is. De namme hwermei men
dizze nije rjuchting yn de stüdzje fan
de groun oanjowt is: de bodemkarte
ring.
En dit wurk is sa fundamenteel oars as
it eardere grounündersyk, dat men goed
docht der bysünder oandacht oan to
jaen.
Hwant troch de bodemkartering wurdt
bisocht, net de groun to sjen as in
mingsel fan organyske en anorganyske
stoffen, mar as in libben gehiel, dat
men op it lan seis yn syn natuerlike
lizzing bisjen en bistudearje moat. De
profylstüdzje is it biedwurd fan it mo
derne grounündersyk, it neigean fan de
lagen, sa’t dy har nei ünderen foardog-
ge en it neigaan fan de ynfloed fan
dizze lagen op de wettertafoer en óf-
foer, de fiedselrykdom en it fêsthalden
dêrfan, de üntwikkeling fan it woartel-
stelsel as de trije wichtige faktoaren
briek, machinefabriek fa H. Bloemhof, fa.
P. J. de Boer, fabrikant van voedings-
artikelen, Vellenbloterij Th. van Buren,
Coehoorns mach, houtbewerking, pomp-
boorderij enz., graf steenhouwerij Wicu-
bo, Geertsma’s Ijsfabriek, fijnhoutwaren-
fabriek van J. Groenveld, sajetfabriek de
Groot en Eerdmans, Betonindustrie C.
Kuiper, machinefabriek B.M.F., terwijl
de grens soms moeilijk is te trekken en
verschillende grossiersbedrijven, aanne
mersfirma's, en zelfstandige zaken als de
autospuitinrichting van Gebr. de Groot,
zo geen industrieën in de engere zin van
het woord, dan toch plaatselijke bedrijven
van betekenis zijn.
Wanneer men in Nederland zoekt naar het voorbeeld van een agrari
sche streek of een agrarische provincie, dan wil men al gauw met
Friesland aankomen. Dat is een land, zo zegt men dan, met enkel agra
rische verhoudingen, waar het leven nog niet is aangetast door een
machtige industrie of door een ontwikkeling van steden met vele
honderdduizenden inwoners, aldus het adresboek van de Friese in
dustrie, verzorgd door het E.T.I.F.
Er is reden voor deze gedachtengang, het Friese stamboekvee, de Friese
pootaardappelen, de Freise zuivelproducten, zij zijn algemeen bekend
en zij versterken de indruk, dat wij hier met een zuiver agrarische
streek te maken hebben.
Toch is het verre van juist. Van ouds is Friesland ook een industrieel
land geweest, zelfs op het platteland ontbrak de industrie niet geheel.
en de grasdrogerijen. Ook wordt in Fries
land, i.c. te Bolsward door de „Pim”-
fabriek margarine vervaardigd, (N.V.
Noord Nederlandse margarinefabriek)
Op vele plaatsen in dn provincie treffen
wij verder bedrijven aan die handelen in
veevoer en die ook zelf door mengen en
malen een eigen product fabriceren,
Daarnaast noemen wij de nog de Friese
koffiebranderijen (veelal annex thee
handel, w.o. fa. van der Plaats te
Bolsward, Douwe Egberts te Joure, fa
brieken voor bakkerijgrondstoffen (o.a.
De ieuw,enalde boerepraktyk, trochjown
fan staech op staech, famylje op famyl-
je, stiet sünt koarte jierren, in heale
ieu sahwat, ^ünder de ynfloed fan in
nije wittenskip: de lanbouwittenskip.
Hiel stadich oan kriget dizze de fuotten
ünder it gat en wurdt de ynfloed op it
praktysk hanneljen greater. It fokken,
it fuorjen, it bimesten, de lanforbette-
ring, it lanwurk en folie mear, binne al
üt de iensidige ünderfining oplutsen ta
in mear en better trochtochte praktyk.
Dat proses giet aloan fjirder en haldt
gjin skoft. Fan it bigjin óf oan wie de
oandacht fan de lanbouwittenskip ek
rjuchte op it wichtige ünderdiel fan alle
foarmen fan buorkjen: de groun. Troch-
littendheit, struktuer, rykdom oan fie-
dende stoffen, formogen om dizze fêst
to halden, sürheidsgraed, kerrelgreatte
en oare grouneigenskippen kamen ün
der wittenskiplike lampe. De wearde
In samenwerking met de Bond van Ne
derlandse Militaire Oorlogsslachtoffers de
B.N.M.O., organiseert het district Fries
land van de Stichting MOVEO, evenals
voorgaande jaren voor ueze gewonden
een tocht door Friesland.
Daar nu reeds 2 jaar achtereen een boot
tocht werd gehouden, hebben wij ge
meend onze Mannen dit jaar eens iets
anders te moeten aanbieden.
Dit jaar dan en wel op 22 Augustus a.s.
zal er een Friese Elf-Stedentocht worden
gehouden, waaraan zal worden deelgeno
men door d: Districten Friesland, Gro
ningen, Drente, Twente, Zwolle e.o., Gel
derland Noord en het district Haarlem en
omstreken van de Stichting MOVEO en
de Leden van van de Bond van Neder
landse Militaire Oorlogslachtoffers de
B.N.M.O. In totaal ongeveer 150 perso
nen.
De trouwe MOVEO-automobilisten heb
ben reeds hun medewerking voor deze
tocht toegezegd. Ook de Heren Burge
meesters van deze 11 Steden zullen voor
het slagen van deze tocht hun volledige
De Friese nijverheid in vorige eeuwen
In het midden van de vorige eeuw was de
industrie in Friesland vooral geconcen
treerd in de steden. Het silhouet van de
grotere plaatsen werd dan ook geken
merkt door de verschillende molens, die
de drijfkracht leverden aan houtzagerijen,
malerijen e.d. De plaatselijke nijverheid
was toen nog zeer gevarieerd en elke stad
telde zijn textielnijverheid, zijn touwsla-
gerijen, zadelmakerijen, scheepswerven en
soortgelijke bedrijven. Bovendien bezaten
vele Friese steden verschillende kleiver-
werkende industrieën, zoals steen- en pan
nenbakkerijen. De hier bedoelde bedrij
ven waren niet groot; slechts enkele had
den meer dan 10 werknemers in dienst
en in dit aantal waren dan altijd nog en
kele jongens begrepen. Soms maakten
deze jongens meer dan I/3 van het per
soneel uit. Slechts de cichoreifabrieken,
kalkbranderijen, pottenbakkerijen en
steenfabrieken, evenals de in sommige
plaatsen veelvuldig voorkomende leer
looierijen, hadden afzet naar andere delen
van het land. Op het ogenblik telt de pro
vincie nog steeds een vijftal steenbakke
rijen. Deze industrie, die grondstoffen
van de bodem verwerkt, heeft een uitlo
per, welke eeuwenlang van grote beteke
nis is geweest en welke ook thans nog
zeer terecht de aandacht trekt. Wij den
ken aan de aardewerkindustrie van Mak-
kum. Het Makkumer blauw geniet een
grote vermaardheid. Het is een artikel,
dat ook over de Oceaan regelmatig afzet
vindt. Ook in Workum wordt aardewerk
geproduceerd.
Een artikel, dat nog even apart genoemd
moet worden, is de Friese gele steen. Dit
artistieke product, dat zich nog altijd in
de belangstelling mag verheugen, wordt
nog steeds in Friesland gefabriceerd en 't
zou niet tot de onmogelijkheden behoren
indien de productie hiervan in de toe
komst een nieuwe bloeiperiode tegemoet
t zal gaan.
Een aantal bedrijfstakken, dat in de vorige
eeuw in Friesland vrij belangrijk was, is
thans vrijwel verdwenen. Wij noemen de
blikslagerijen, de cementmolens, de
kunstdraaierijen, de mandenmakerijen,
de mosterdmolens, de wolkammenjen e.d.
De overgang naar de moderne productie
De oorzaken van het verdwijnen behoeft
men niet ver te zoeken. De periode van
18501880 laat namelijk een kentering
in het économisch leven zien.
Zo komen in de 60-er jaren in Friesland
ue spoorwegen tot stand en na 1880 is het
de tijd van de tramwegen. Zo wordt in
1885 de directe tramverbinding tussen
Drachten, Heerenveen, Sneek, Bolsward
en Harlingen voltooid. Bovendien doet in
de 70-er jaren in Friesland de stoomma
chine zijn intrede. De toepassing van deze
stoommachine brengt in het bedrijfsleven
van Friesland een snelle en bijkans revo-
lutionnaire ontwikkeling, doordat nu ook
in dit gewest de productie voor de stad
en haar omgeving vervangen wordt door
2e week Aug. 1905.
Zeer laag water. De Bolswarder grachten
zijn veranderd in een slijkboel. De gracht
op de Kampen is vrijwel geheel droog.
Wanneer de gemeente nu eens geld had,
gooide ze zeker al die sloten dicht. Wat
zou de stad daarvan opknapper..
De kaatsvereniging Arum verkreeg ter
gelegenheid van haar 10-jarig bestaan een
vaandel. Het werd vervaardigd door Mej.
S. Mekking te Leeuwarden.
De vellenbloterij aan de trekweg nabij het
Oordje, is aangekocht door de heer R. van
Buren uit Oosterlittens voor f 1867.
De chef van het komende circus dat op de
kermis zal komen spelen bestelde een
beestenwagen bij de tram voor twee te
vervoeren paarden De „paarden’
bleken te zitten in een houten kist. Ze wa
ren niet groter dan een geit.
Mr Goeman Borgesius is gereed geko
men met zijn Kabinetsformatie.
In de omgeving
Behalve de zuivelindustrieën en grasdro
gerijen in de adreslijst nog genoemd:
In Wonseradeei: Scheepswerf „Welgele
gen”, Makkum, fa. R. G. Huisman en
zoon, landbouwwerktuigen, Pingjum,
Bouwstoffen-ind. v.h. J. van Hulst (dak
pannen, draineerbuizen) Makkum en Ti
chelaar, kleiwaren fabriek.
ld. in Hennaarderadeel Hommemea's
Bliksemafleiders te Wommels.
In Workum fa. Wed. Faber (kruiwagens
enz.), aardewerkfabriek de Boer, wasserij
Sirius (Tjeerde en Co.) en fa. Jansen en
Lohman, een lijst die ons ook wel voor
uitbreiding vatbaar lijkt.
rjuchting yn de grounkennis is fan folie
mear praktyske wearde as de aide.
Troch de bodemkartering komt men ta
echte, weardefolle kennis fan de groun
as groeimilieu foar de plant.
Dit wittenskiplike wurk hat him dan
ek tige ütwreide en it oansjen jown oan
de „Stichting voor Bodemkartering” yn
Wageningen, dy’t nationael en ynter-
nationael mei great élan yn aksje is.
Greate bütenlanske projekten wurde
oan har opdroegen, net allinnch yn Je-
rope mar hast noch mear yn Azië en
Afrika.
De bikende Mgr. N. Hettinga yn Pa
kistan wist dêrfan ek to fortellen én hie
dêr Prof. Edelman as Adviseur fan de
regearing faken oantroffen. Dizze
tsjinst is ek ynskeakele by de tarieding
fan ynpolderingen, üntginningen en
ruilforkaveling en it tal jonge yngeni-
eurs, dy’t harren hjir mei de hiele hüd
opsmite, is al lang net lyts mear. Yn
Fryslan wurket op it heden foar dizze
Stichting in jonge yngenieur, Ir J.
Cnossen, in Fryske boeresoan, en ünder
syn lieding wurde rounom stüdzjes
makke fan de grounlagen en har eigen-
skippen. Forline iier ha wy ünder syn
lieding alris in dei de Walden troch-
west en it wie foar ós ploechje lanboü-
leararen in sensaesje to sjen hoefolle
mear en hoefolle deegliker kennis üt
dizze profylstüdzje foar it Ijocht kaem
as op de aide manear. Dêrom bin ik
tige bliid, dat de Fryske Grounkeamer,
dy’t al den dei mei grounweardearring
to meitsjen hat, de wei foun hat nei
dizze boarne fan kennisse. Op it selde
eagenblik, dat jo, achte lezer, dit stikje
léze, binne hja mei Ir J. Cnossefi op
stap yn de buert fan Drachten om ris to
sjen oft har ünderfining en praktyske
„kijk” op grounwearde, ek ófstimd is
op de moderne grounkennis. Dat wurdt
in ynteressant duel tusken de aide rót
ten yn it praktyske takseren en de jonge
wittenskip fan de bodemkartering. In
stik as acht perselen sille bisjoen en tak-
seard wurde en dan meiinoar „blikkè”.
de productie voor de nationale markt.
Niet alleen neemt sinds 1880 de capaci
teit van in het bedrijfsleven gebruikte
stoommachines steeds meer toe, maar er
valt tevens een verbetering van de pro
ductietechniek te aanschouwen, waardoor
het productievermogen der nieuwe en ge
moderniseerde fabrieken toeneemt. Bij
dalende kostprijzen heeft deze ontwikke
ling geleid tot het ontstaan van een mid
delgrote en grote industrie.
Deze groei hoe verheugend op zich
zelf had ook haar keerzijde, doordat
steeds meer kleine bedrijven van plaatse
lijke allure de bestaansstrijd niet meer
konden volhouden en vroeger of later
verdwenen. De Friese bedrijven konden
deze bestaansstrijd slechts volhouden in
zoverre zij tijdig tot modernisering over
gingen. Helaas zijn :n Friesland voor
beelden van bedrijfstakken, die zich niet
op tijd moderniseerden en ook hebben
zich enkele gevallen van verplaatsing naar
andere provinciën voorgedaan.
Volkomen ten onrechte worden deze fei
ten vaak gebruikt als bewijs dat in Fries
land de industrie niet kan gedijen. Dit is
echter onjuist. Wel zijn soms bedrijven
verdwenen, doch daar zijn maar al te
vaak zeer bloeiende ondernemingen voor
in de plaats getreden. Daarbij komt dat
ook in de meest geïndustrialiseerde ge
bieden wel eens bepaalde bedrijven ver
trekken, waarbij dan nog altijd de vesti-
gingsfactoren doorslaggevend behoeven
te zijn. Tenslotte kan gelukkig gewezen exportslachtenjen, de veevoederfabrieken
worden op een aantal nieuwe bloeiende
industrieën in ons gewest, dat de plaats
innamen van verdwenen bedrijfstakken.
Alleen voor Bolsward vinden we dan
nog (alphabetisch) Adema, knikkert-
Dragline stoorde telefoonverkeer. Het
telefoonverkeer tussen Utrecht en De
Haag is Vrijdagmiddag gestoord ge
weest.
De schepbak van een dragline, die in
actie was bij hotel Den Hommel in
Utrecht West, trok de drie-en-zeventig
centimeter diep liggende draaggolfka-
bels van het interlokale telefoonverkeer
aan stukken.
Hierdoor waren alle net nummers van
01700 en hoger tussen de districten
Utrecht en Den Haag onbereikbaar.
Onmiddellijk werd een rerserveverbin-
ding ingeschakeld, maar deze kon niet
alle verkeer verwerken, Daardoor ont
stond aanmerkelijke vertraging, in vele
gevallen van meer dan anderhalf uur.
taten wêze sille. Mar ien ding stiet by
my nou al fêst, dat as dizze praktyk-
mannen sjogge, hwat de bodemkarte
ring oan bilangryks to wittenkomd is,
hja dizze yn it forfolg net mear misse
wolle. Foaral foar de Walden sil dit
bliken dwaen, hwant mei de sangrou-
nen binne hja yn Fryslan it fierst hinne.
Yn dizze hoeke is jit it minste bard,
mar it stiet boppe op it listke om hjir
ek fiks mei to bigjinnen.
De klaei, it fean, de minggrounen fan
klaei op fean en oarsom, de knipkwesje,
it binne allegearre dingen, dy’t it hast
allinnich fan de praktykminsken haw-
we moatte. En hjir kin de profylstüdzje
jit prachtich wurk dwaen, hwert tige
forlet fan is. Ik sjoch de tiid wol kom
men, dat der by in hiertaksaesje alder-
earst in rapport frege wurde sil oan de
bodemkartering, hwant dêrtroch kriget
men in folie düdliker byld fan de kwa
liteit fan de groun as op it each of mei
de boar. As wittenskip en praktyk han
oan han geane, sille de takomstige hier-
taksaesjes rjuchtfeardiger dien wurde
kinne as oant nou ta. Dêrom is it earste
kontakt tusken de Grounkeamer en „de
Stichting voor Bodemkartering” in ding
om wiis mei to wêzen. Der kin in bulte
goeds üt fuortkommen.
It sprekt wol fanseis, dat de billike hier
ek ófhinget fan ekonomyske faktoaren
en de lizzing. Ek de gebouwen spylje
in wichtige rol, mar op dizze terreinen
hat men troch it L.E.I. al hiel hwat ma-
teriael biskikber. Komt der jit in krek-
tere taksaesje fan de groun by, dan is
de kans op in earlike weardearring, fan
de hierwearde fan lan en pleatsen wer
in stap foarüt komd en kinne boer en
eigner harren der mei mear fortrouwen
ünder deljaen. Sa sjoen sil de maetskip-
like frede, dit hege goed, dêrtroch bi-
foardere wurde en dat is wol in lok-
winsk wurdich.
De houtverwerkende bedrijven.
In de houtsector noemen wij de ‘abriek
voor houtbewerking te Grouw. In 1891
is deze klein begonnen en thans is zij
uitgegroeid tot een bedrijf met meer dan
500 werknemers. Daarnaast zijn er ver
schillende houtzagerijen en -schaverijen,
vele meubelfabrieken en talrijke riet-
vlechterijen. Deze laatste zijn nagenoeg
allemaal in Noordwolde bevestigd.
Tenslotte moeten wij in deze bedrijfstak 13-tal industrieën worden genoemd (be-
nog de fabriek van duimstokken noemen,
welke zich na de oorlog in Drachten heeft
gevestigd. Dit bedrijf werkt hoofdzakelijk
voor export.
't Is uitverkoop - 't is uitverkoop
Nog één dag profiteren!
Sla nu je slag! 't getij verloopt
Ga vlug je geld spenderen,
Ziet men misschien de beste waar,
Niet voor de ruiten prijken?
Stil, je moet 't half gegeven paard,
Nooit in de bek gaan kijken!
PIET
gen en landbouwwagens o.a. gevestigd in
Winsum en Bolsward (resp. fa. Miedema
en Schukken).
Zoals wel te verwachten is, vinden we in
Friesland enige schaatsenfabrieken, vroe
ger ~ok te Bolsward, thans nog te Ijlst
en te Heerenveen, welke in hun produc-
tie-programma echter ook andere artike
len hebben opgenomen.
Na de oorlog vestigden zich verschillen
de nieuwe bedrijven in de metaalbranche,
zoals de Philipsfabriek van scheerappara-
ten'te Drachten.
i
