JEUK
/iï
BOLSWARDER RAAD NAM AFSCHEID
VAN DE HEER P. ENSINGH
I
Filmvertoning
Bi
1
hen:
I
1
1
BOLSV
WONS
WY1
BO
J. F. B.
Wordt vervolgd.
s
t
Wij belasten ons met het plaatsen van
advertenties in alle bladen.
Na een heilsdronk op het scheidende
raadslid sloot de VOORZITTER de ver
gadering.
Gebore
Theres
en Mai
nes, z\
Geertri
Dirk 1
Jong.
nicus 1
Janke
Sijtske
Onde-rt
Canfie
alhier.
Gehuv,
Agnes
Overle
van E
Gebon
Joukji
Hendr
kum.
Reitsr
Sqjira
Onder
terdai
Jouke
Hibm
Gehui
Jantji
Overl
echtg
Esse
(over
AC
Hl'
AC
AL
EX
AR
BA
WI
Friesland’s oudste Passagebureau n.l.
dat van W. Zeyl en Zoon te Sneek,
houdt op 26 October a.s. een filmver
toning over Australië, Canada, Nieuw-
Zeeland en Amerika, waarin o.a. voor
komt het bezoek van H. M. de Koningin
aan de Nederlandse emigranten in Ca
nada.
Toekomstige emigranten en verdere .be
langstellenden worden in de gelegenheid
gesteld de films gratis te zien.
Voor nadere bijzonderheden raadplege
men de in dit nummer opgenomen ad
vertentie.
Gebo:
Jan I
zv k
Brinl
Onde
en A
Gehu
Geer
Siem
ziens
Over
van
end.
Gebc
Boui
gerg
Jong
Joha
en
Schs
sma
zv S
te I
Ant
Ter]
Hen
Bau
Ove
van
nes
Fro
Dit schetsje laat ons n.l. zien, hoe het slot er in de jaren
om 1700 heen aan de buitenkant heeft uitgezien. Nu kan
men uit de bouwwijze van de oude stinzen tenaastebij op
maken in welke ty’d zij ontstonden en uitgebouwd werden
tot grotere wooncomplexen. Aanvankelijk was een stins
weinig meer dan eer. massief stenen vechttoren met op
de bovenverdieping een slechts primitieve woongelegen-
Afscheid P. Ensingh.
Hierna volgde het officiële afscheid van
de heer P. Ensingh, als lid van de raad.
De VOORZITTER: Nu U de eervolle
benoeming in Drachten hebt gekregen,
willen wij bij Uw vertrek uit de raad, U
danken voor het vele werk dat U sinds
uw vestiging hier in 1948 voor de ge
meente hebt gedaan. In uw functie van
raadslid hebben wij een prettige mede
werker in U gehad, zowel in de gascom
missie als in het ondankbare werk in
de woningcommissie als in uw andere
functies.
Wü hopen, dat U in de 8 jaar die U in
’s Rijks dienst nog voor de boeg hebt,
Bolsward niet zult vergeten en met
de beste wensen voor de toekomst bied
ik U namens de raad als aandenken een
gelijste foto van het stadhuis aan, waar
in U in zoveel hebt mogen mede-arbei-
den.
Niet krabben. De helder vloei
bare D.D.D. kalmeert de jeuk
in enkele seconden, doodt de
ziektekiemen, zuivert, en ge
neest tot diep in de huidporiën.
GENEESMIDDEL TEGEN ft ft ftft Wft
HUIDAANDOENINGEN ftft- ft ft.
VLOEISTOF BALSEM - ZEEP
De VOORZITTER geeft de mening weer
dat wie eigenaar is, ook verplicht is tot
het onderhoud en dat zij, die dit niet
nakomen, hiertoe gedwongen kunnen
worden. In dat geval zou de gemeente
misschien overname van onderhoud kun
nen overwegen.
Verharding Workumertrekweg.
Op verzoek van de heer Huitema advi
seren B. en W. het trekpad tot de brug
te verharden en zodoende een behoor
lijke verbinding met de stad te geven.
De heer S. W. DE JONG (chu) acht het
meer afdoende een weg door de lande
rijen van Wed. Zeinstra aan te leggen.
De VOORZITTER: De gemeente ’heeft
geen belang b(j deze weg. De trekweg
is eigendom van de gemeente Workum
en gedeeltelijk van het waterschap. Als
er een weg komt door ’t land van Wed.
Zeinstra, wil men hier een weg van 3
meter breedte hebben, waarop ook
vrachtauto’s kunnen rijden. De brug is
hiervoor in te slechte staat. De conse
quenties van dit plan zijn te groot, om
dat de daarachter gelegen eigenaars
niet medewerken. Het is echter ook
mogelijk, dat B. en W. een nog dras
tischer oplossing voor de brug overwe
gen. Voorlopig gaat de raad accoord met
het verharden van het trekpad.
Als wij ons nu aan de hand van de wel zeer schaarse ge
gevens een voorstelling willen maken van het dorp Arum,
zo omstreeks de bloeitijd van de hiervoor besproken ade
lijke huizen, dan blijkt het, dat in grote trekken althans
de bestaande dorpsindeling in beginsel reeds zeer
vroeg aanwezig moet zijn geweest. Wel dient daarbij
bedacht te worden, dat het begin van de tegenwoordige
buurten en straten van Arum op zijn vroegst ontstaan
kunnen zijn na 1550 ongeveer. Van de zeer schaarse be
bouwing van vóór 1500 zal n.l. zo goed als niets zijn
overgebleven na de brandschattingen en andere ramp
spoeden, die hier tussen 1450 en 1520 gepasseerd zijn.
Bovendien moet in aanmerking genomen worden, dat de
vroegste kernbebouwing maar zeer miniem is geweest,
omdat het begrop dorp vóór 1500 niet met de huidige
betekenis kan worden vergeleken. Voorheen maakten de
verspreide boerenhoeven in de hem tezamen het dorp
uit, waar wy nu onder dorp verstaan de aan straten,
buurten en pleinen gegroepeerde bebouwing.
De oudste bebouwingskernen van het tegenwoordige dorp
Arum zullen in de eerste plaats bestaan hebben uit kerk
en kerkhof, waaromheen een gracht en langs de buiten
zijde van die gracht, aan de torenzijde, een aantal wonin
gen van <i© verschillende kerkedienaren, zoals pastoor,
vicarus, koster en misschien nog meer andere. Verder
hier en daar een huis aan de Sylroede (Franekervaart).
Een en ander zal met het Sytzamaslot zo omstreeks 1500
de totale bebouwing hebben uitgemaakt van de westzijde
van de Franekervaart.
Oostelijk van deze vaart zal om deze tijd, behalve het
Bejjmaslot en het Camminghaslot vermoedelijk een begin
aanwezig zjjn geweest van de tegenwoordige Zilverstreek
(een verbastering van het oorspronkelijke sylroedestreek)
evenals van de Hoccaerd (een verbastering van het oor
spronkelijke hou-kaei-dyk). Het buurtje recht tegenover
de tille aan het kaatsplein zal waarschijnlijk ook bij de
oudste gedeelten behoren. Heel vroeger zal dit de verbin
ding gevormd hebben tussen het dorpscentrum en Bey’ma-
state. Want de tegenwoordige Camminghaweg (Heere-
wech) is van latere datum. Toen de grote verbindings
weg naar Bolsward en Harlingen aangelegd werd, was
een bredere brug over de Franekervaart noodzakelijk,
n ten slotte heeft nog een derde belangryke edele-state
et aanzien van het oude dorp Arum verhoogd, n.l. Cam-
mingha-state (op oude kaarten ook wel Hooghuistra ge-
noemd).
-Iet aloude huistee van deze adelijke behuizing is nog
precies aanwijsbaar, omdat het nog altijd omgeven wordt
Goor de oorspronkelijke gracht, die in de volksmond als
„swantsjegrêft” wordt betiteld. Deze benaming slaat terug
op de oude toestand, toen het houden van zwanen uitslui
tend aan.de adel was toegestaan.
Waar thans de appelhof van de door de heer S. Hilarides
bewoonde boerderij is, daar verrees dus voorheen het slot
Cammingha. De oorsprong van dit slot moet vrij zeker
in de vroegste middeleeuwen gezocht worden gezien de
afbeelding ervan op de voorpagina van een Arumer alma
nak uit het jaar 1736.
VOETBAL
OOSTEREND, 10 Oct. Zaterdag j.l. had
SDS I bezoek van Zeerobben II uit Har
lingen. Daar de scheidsrechter verstek
liet gaan, werd een kwartier te laat
begonnen, nu onder leiding van een be
stuurslid van Zeerobben.
Reeds in de eerste minuten namen de
gasten de leiding. Bij een ongevaarlijke
aanval liet linksbuiten een zacht schot
los, dat de SDS-keeper liet glippen, 0-1.
SDS liet zich door deze tegenslag niet
deprimeren en met lange trappen werd
de voorhoede aan het werk gezet. Na
een half uur leidde dit tot de gelijkma
ker. De middenvoor schoot onhoudbaar
in, 1-1.
Maar Zeerobben had ’t antwoord klaar.
De rechtsbuiten kreeg de bal vrij en met
een hoog schot verdween het leer in
het doel, 2-1. Hierna was het rusten.
Na de thee kwam de thuisclub sterk op
zetten. Dit leidde na 20 minuten spelen
tot de gelijkmaker met een hard schot
van de rechtsbinnen, 2-2. Verwoed werd
nu nog om het winnende doelpunt ge
streden en hoewel de thuisclub nu en
dan nog mooie kansen kreeg, er werd
niet meer een doelpunt gemaakt, zodat
deze snelle en goede wedstrijd eindigde
zelf op het zendingsveld
vertelde hij op boeiende
op welke manieren het
Evangelie van Jezus Christus aan Hei
denen en Mohammedanen gebracht kon
worden.
heid. Hoe meer echter de strijdmiddelen zich wijzigden en
op de duur een stenen gebouw geen afdoende beveiliging
meer bood tegen het gebruik van buskruit e.d. (pl.m. 1400)
hoe meer het aanvankelijke doel van deze versterkte hui
zen ondergeschikt werd gemaakt aan een geriefelijke
woongelegenheid.
Bezien wij de afbeelding van Camminghastate nauwkeu
rig, dan onderscheiden wij onmiddellijk de oorspronkelijke
vechttoren, die dus aanvankelijk het enige bouwwerk ge
weest moet zijn binnen de wijde gracht en slechts toegan
kelijk via een door een massief poortgebouw te betreden
ophaalbrug over de gracht.
De oude kern van de stins bleef door de eeuwen heen
bestaan, maar voor een verbetering van de woongelegen
heid bouwden de achtereenvolgende latere bewoners tel
kens nieuwe vleugels aan, die naar hun bouwtrant te
oordelen ongeveer tussen 1500 en 1700 ontstaan moeten
zijn.
De tekening laat echter meer zien. O.a., dat de tegen
woordige oprit naar de boerderij en de vroegere oprijlaan
naar het slot nagenoeg dezelfde loop hebben.
Bovenstaande afbeelding geeft weer het gezicht dat men
vroeger had, als men ongeveer halverwege de huidige
oprit zou staan. Op de achtergrond komt de Arumer kerk
met toren (in de oude gedaante van vóór 1836) boven
alles uitsteken. Rechts zien wij de slottoren van Groot-
Sytzama boven het geboomte van de Sytzamahof uitko
men. Van deze laatste werd hiervoor al iets verteld.
Buiten de slotgracht van Camminghastate strekte zich
de hof (toen plantagie genoemd) uit, die op haar beurt
weer omgeven was door brede singels met geboomte, een
en ander begrensd wordende door de Sylroede (Franeker
vaart) en de Heerenwech (nu Camminghaweg genoemd).
Deze vroegere slottuin laat zich in onze fantasie gemak-
kelijk reconstrueren, als men staande op de reed naar
de boerderij van de heer S. Hilarides de grote open
ruimte tussen de „swantsjegrêft” en de huizen van de
Camminghaweg beziet.
Ongeveer op de plaats van de tegenwoordge boerderij
zal ook vroeger reeds een boerenbedrijf zijn uitgeoefend.
De stallen en schuren van de slotbewoner bevonden zich
gewoónlijk direct buiten de slotgracht.
Wanneer precies de Cammingha’s zich te Arum gevestigd
hebben, is niet bekend. Omstreeks 1500 kwamen wij voor
het eerst de naam tegen in een aantekening over Arum.
Tot pl.m. 1700 volgen de Cammingha’s elkaar hier in op
volgende generaties op, maar om 1720 heen blijkt deze
tak van het geslacht in mannelijke linie te zijn geëindigd
en de bezitting te zijn overgegaan aan de Van Heem
stra’s, die in latere tijden als bezitters weer door de
Burmania’s en de Sminia’s worden opgevolgd.
Een bjjzonderheid van deze bezitting is wel, dat die nim
mer verkocht is geweest, doch steeds door vererving van
eigenaar verwisselde. Zo kan dus de tegenwoordige eige
naar zich zij het via vele zijlinies dan ook min of
meer als een verre verwant van de Cammingha’s be
schouwen.
De Cammingha’s kwamen hier in Arum naar voren, nadat
de Beijma’s als dorpsbestuurders waren uitgeschakeld.
Van pl.m. 1600 tot 1800 ongeveer zijn het dan ook de
bewoners van Camminghastate geweest, die uit hoofde
van hun grondbezit ter plaatse de voornaamste bestuurs
functies in handen hadden. Wij zullen straks de naam
Van Cammingha dan ook herhaaldelijk tegenkomen, als
Stratenplan Zuid.
Door de eerder genomen raadsbesluiten
is voor het stratenplan Zuid met ver
binding Burg. Praamsmalaan met de
verkeersrondweg* en plantsoenaanleg-
Noord pl.m. f 165.000 nodig. Deze be
grotingswijziging is na voorbereiding
door B. en W. en de commissie Openbare
Werken eerst ter elfder ure aan de
raadsleden ter inzage gelegd, zodat deze
zich niet in détails konden verdiepen.
Dit laatste veroorzaakte veel tegenkan
ting, vooral van de heren Mulder, Let-
schert en Boekema, die betoogden, dat
het niet juist is, dat de raad beslissingen
moet nemen over iets, waarvan zij de
détails niet heeft kunnen bestuderen.
Daar het plan in grote lijnen was goed
gekeurd Gezien de urgentie van scholen
bouw e a.. en het begrip van B. en W.
voor deze situatie, probeerden de heren
Ensingh en Praasma nog olie op de
raadsgolven te werpen, maar de ge
noemde raadsleden namen deze formele
kwestie hoog op, zodat een stemming
nodig was
De uitslag was, dat de raad met 7 te
gen 5 stemmen (die der kvp) toch aan
nam dit punt te behandelen, waarna de
ze wijziging door de nu ook formeel wor
dende Voorzitter, vlot onder de hamer
doorging.
Termjjnverlenging.
Opnieuw werd door de raad de termijn
van ontruiming van enkele onbewoon
baar verklaarde woningen verlengd. Het
betreft hier een aantal woningen uit
het Laag, Gortsteeg, Klippen, Driepos-
tensteeg, Franekerend (’t Loo), Kerk
straat, Kleine Kampen en Nannenhof,
die volgens een eerder genomen raads
besluit reeds 23 October ontruimd moe
ten zijn. Voor de bewoners is echter nog
geen andere woning gevonden, zodat de
termjjn van ontruiming met één jaar
werd verlengd, hetgeen allerminst wil
zeggen, dat de woningen ook allemaal
nog een jaar bewoond zullen moeten
worden.
De heer BOEKEMA (kvp) benut deze
gelegenheid nogmaals het vergroten van
het bouwvolume te bepleiten. De wo-
ningpositie is, ondanks nieuwbouw, de
laatste jaren nog nooit zo moeilijk ge
weest. B. en W. doen al het mogelijke
uit deze impasse te geraken.
i -:ds succes, f
stra. door goed mee te komen, de bal
in het net schoot, 1-0.
Zelfs werd het 2-0, toen r.binnen de bal
na een prima aanval, in het doel deed
verdwijnen. Maar dit werd de bezoekers
te bar, haar snelle linksbuiten kwam
goed naar binnen en scoorde onhoud
baar, 2-1. De ruststand werd 3-1, toen
r.buiten Wolthuizen een juweel van een
voorzet los liet en Hiemstra hem goed
afwerkte.
Na de thee kwam Scharnegoutum fel
naar voren, ze waren een hele tijd ster
ker en wisten dit in twee doelpunten
uit te drukken, 3-3.
Maar Oudega had de langste adem en
zodoende kwam de thuisclub nu weer in
de meerderheid en wist eveneens nog
tweemaal te doelpunten.
Het einde kwam zodoende met een ver
diende 5-3 overwinning voor Oudega
(W.) II.
N. C. V. B.
WOMMELS. De afd. Wommels van de
N. C. V. B. kwam voor het eerst weer
bijeen in dit seizoen onder leiding van
de 2e presidente mevr, de JagerPost-
ma.
Spreker voor deze avond was de heer
P. de Heer uit Wommels. die tot onder
werp had: „Ervaringen op het zendings-
terrein”.
Daar spreker
geweest was,
wijze hoe en
Grondprijzen.
Op voorstel van B. en W. worden de
grondprijzen van de bouwrijpe grond in
Noord en Zuid variërend van f 8.50 tot
f 14.50 vastgesteld, niet nadat de heren
BIJVOETS en HETTEMA (kvp) uit
voerig op de zijdelings verband houden
de kwestie van het onderhoud van de
walkanten ingingen.
Naar hun mening moet de gemeente het
onderhoud tegen een bepaalde vergoe
ding overnemen, zodat men zeker is,
dat deze goed onderhouden worden, zie
bijv het Stadsstreng.
POLS GEBROKEN
OOSTERLITTENS, Oct. De vrouw van
de veehouder St. Koopmans kwam zo
erg van de ts|p te vallen, dat heelkun
dige hulp moest worden ingeroepen.
Dokter Mauser van Baard constateerde
een gebroken pols. Op advies van de
medicus werd dit ongeval in het Diaco
nessenhuis te Leeuwarden behandeld,
waarna de gekwetste vrouw weer huis
waarts mocht keren.
Totaal f 2818.11
De onder a genoemde verhoging geldt
dan gedurende 13 jaren. Na deze ter
mijn kunnen de gebouwen voor de dan
overeen te komen huurprijs opnieuw ge
taxeerd worden.
Huur Rjjks Middelbare
Zuivelschool.
Bij raadsbesluit van 24 Juni 1953 werd
besloten om de Zuivelschool uit te brei
den met een machinelokaal en tevens
de centrale verwarmingsinstallatie uit
te breiden en te verbeteren.
Deze veranderingen zijn in de loop van
1954 uitgevoerd en voorzover nodig in
het begin van dit jaar voltooid.
B. en W. hebben over een huurverho
ging tengevolge van de aangebrachte
veranderingen reeds geruime tijd gele
den contact opgenomen met de rijksge-
bouwendienst.
Men kent n.l. een afzonderlijke regeling
voor een nadere vaststelling van de
huurprijs tengevolge van een „verbete
ring” of van een „verbouwing”.
Met inachtneming hiervan kan de huur
prijs jaarlijks verhoogd worden met:
a. voor aanbouw machinelokaal:
10 van 3/5 x f 41.982.31 f 2518.94
b. voor wijz. centrale verwarming:
7.358 v. 1/6 x f24.395.36 f 299.17
Afscheidsrede de heer Ensingh.
Iedere inedaille heeft twee zijden en zo
betekent een promotie bij het Rjjk ook
verhuizen, aldus de heer Ensingh. Als
men ouder wordt is het niet zo gemak
kelijk gemaakte -banden weer los te la
ten.
De benoeming in Drachten is echter
voor mij het hoogste kantoor, dat ik
kan behalen en deze eer is mij veel
waard. Ik prijs mij gelukkig dit na veel
arbeid te hebben bereikt.
Zowel mijn vrouw als ik hebben de ja
ren in Bolsward met vreugde doorge
bracht, omdat wij hier veel contact voel
den en hoewel wy’ er zelf om verzoch
ten, valt het ons moeilijk dit alles los
te moeten laten. De vele functies, heb
ik met plezier vervuld, ronduit ben ik
vor mijn mening uitgekomen en respec
teerde daarbij ook de eerlijke overtui
ging van de ander. Het behartigen van
de belangen van de gemeente is hierbij
steeds mijn streven geweest.
Ik spreek de wens uit, dat Bolsward er
ook eens in zal slagen net als Drachten,
groot-industrie aan te trekken. Het be
gin is er.
Hartelijk dank ik u allen voor uw me
dewerking en al het goede.
Mevr. KOKHAAR brengt mede na
mens de door ziekte afwezige wethou
der Leurink de dank over voor de sa
menwerking waarbjj men profiteerde
van de rijp overdachte eerlijke overwe
gingen. Hoewel de fractie zelf door dit
vertrek in een moeilijk parket komt te
verkeren, wensen wij u toch veel geluk
in uw nieuwe werkkring.
Namens alle raadsleden nam de heer
BOEKEMA afscheid van de heer En
singh, die in de loop der 7 jaren een
vriend geworden was. Wij zullen u mis
sen, zoals wij u ook node missen in de
commissie-vergaderingen, waarbij ik
speciaal denk aan het werk bij ’t steeds
moeilijker wordende woningprobleem,
waar U steeds met animo streefde hulp
te bieden, waar hulp ook nodig was.
Onze dank voor uw collegiaal samen
werken. Wij hopen dat het U in uw nieu.
we woonplaats goed mag gaan en wen
sen U Gods beste Zegen toe.
Plantsoen/speelweide in
Noord.
Bij de ingekomen stukken vraagt mevr.
KOKHAAR (PvdA) de speciale aan
dacht voor het request van de bewoners
van de Dr. J. Halbertsmastraat.
De VOORZITTER deelt mede, in ver
band met de begrotingswijziging voor
plan-Noord, waarvoor naast de gebruik
te f 8000 nogmaals f 16000 vereist is,
dat er reeds een jaar lang plannen be
staan om in deze straat een plantsoen
met een speelweide te creëren met zand
bakken, schommel en wip, maar geen
grote toestellen of een voetbalveld.
Hiernaast zou een speeltuinvereniging
bij het terrein van de nieuwe Protes
tantse kleuterschool, waar nu dus de
volkstuintjes liggen, grond kunnen krij.
gen.
De heer H. B. P. A. LETSCHERT (kvp)
uit de erkentelijkheid, die de bewoners
voor dit plan zullen voelen en beklem
toont de behoefte, die ook elders in de
stad bestaat voor geschikte speelruimte
voor de kinderen.
De heer P. ENSINGH (PvdA) houdt re
kening met de waarschijnlijkheid, dat de
gemeenten minder gemakkelijk een rui
mere uitkering uit het gemeentefonds
kunnen krijgen. Voor ophogen van het
eventuele speeltuinterren is geld nodig.
Hogere heesterbeplanting van de speel,
weide maakt meer of grotere speeltoe
stellen minder storend.
B. en W. zullen adressanten een plan
voorleggen en met hun suggesties re
kening houden, waarna deze begrotings
wijziging wordt aangenomen.
wü büv. de kerk van Arum bespreken. De kerk en de
kerkvoogden vertegenwoordigden n.l. in die tüd het gees
telijk zowel als het wereldlük gezag in deze samenleving.
Daarover binnenkort meer.
Van de thans besproken edelestaten Beijma, Sytzama en
Cammingha, die eertyds de dorpskern van Arum hebben
gemarkeerd, is vrijwel slechts de herinnering overgeble
ven, hoewel de by de states behoord hebbende boerenbe
drijven in alle drie gevallen nog aan te wijzen zijn.
De oorspronkelgke primitieve stallen en schuren wijzig
den zich geleidelik en groeiden tot hoofdgebouw uit, naar
mate de states om 1800 heen geleidelijk door de landadel
werden verlaten, teneinde zich in de steden te gaan ves
tigen.
Betreffende de „slotplaats” van Camminghastate kan ten
slotte nog als byzonderheid worden vermeld, dat deze blü-
kens een bestek van een in 1788 plaats gehadhebbende
herbouw van de boerenhuizinge toen voor iets minder
dan f2000.kon worden aangenomen (Sminia-archief).
maar tot die tgd was de tille aan het tegenwoordige
kaatsplein de enige verbinding tussen de beide dorps-
delen aan weerszoden van de vaart.
Waar nu de Camminghaweg is, moet eertyds een vaart
gelopen hebben, die de Franekervaart verbond met de
z.g. Molensloot, waarlangs men via de Oude Reg het dorp
Lollum binnendoor kon bereiken. Een groot gedeelte van
deze oude verbindingsweg te water bestaat nog in de
vorm van brede waterschapstochtsloten (molieren).
Aan de andere zgde van de Franekervaart waren er even
eens verscheidene van dergelyke opvaarten. Eerstens de
opvaart, die de ringgracht van Sytzamaslot met de Syl
roede verbond, verder een verbindingsvaart met de kerk-
hofsgracht, die gelopen heeft tussen de tegenwoordige
bewaarschool en de winkel van F. Huizinga. Deze kerkhof-
gracht was westelijk ook met een opvaart verbonden met
de Bolswardervaart. Dit was de latere polle-opvaart, die
eerst enkele jaren geleden gedempt is.
Aan de Noordzijde van de tegenwoordige Sytzamaweg
heeft een verbindingswater gelopen, komende uit de rich
ting Achlum, dat in de brede slotgracht van Sytzama
uitmondde. Een deel van dit water bestaat nog, n.l. de
sloot die loopt van de tegenwoordige Schoolstraat, achter
langs en naast de tuin van de Ned. Herv. Pastorie.
De sloot voor de spaarbank is eveneens nog een deel van
het hierboven bedoelde water. Een oude Arumer ingezetene
wist ons uit overlevering te vertellen, dat nog in de
vorige eeuw een koestal gestaan zou hebben op de plaats
van de tegenwoordige Ned. Herv. consistorie en dat de
gier van de naastgelegen mestvaalt afvloeide in een brede
sloot, die liep, waar nu het trottoir ligt voor de pastorie
en de consistorie. De huidige Ned. Herv. pastorie dateert
van 1860. Het is het meest waarschynlyk, dat vroeger
achter of voor de huizen opvaarten en sloten door het
dorp hebben gelopen, voorzover de huizen niet aan een
vaart stonden. Al die sloten en opvaarten hadden vroeger
een grote betekenis en zelfs een dubbele functie. Niet
alleen dienden ze als vervoersweg (voor turf, veevoer enz.)
zü fungeerden tevens als riolering. Van hygiëne had men
vroeger nog weinig begrip. Rommeligheid, kwade geuren
en wat dies meer zij behoorden vroeger onvermijdelijk by
elke opeenhoping van huizen en mensen. In dat opzicht
heeft Arum geen enkele uitzondering op de regel ge
maakt. De epidemische ziekten vierden dan ook heel vaak
hoogty. Zo maken kerkerekeningen van 1780 byv. mel
ding van de hoge chirurgijnsrekeningen (voor behandeling
door de chirurgyn van de vele kerkearmen) die voor de
z.g. „roode loop” behandeld waren (vermoedelijk een
soort disenterie). Ettelijke Arumers bezweken in die pe
riode aan deze besmettelijke ziekte.
De vervoersmogelykheid bij uitstek wa« in die tüd nog
het water. Weliswaar waren de (onverharde) wegen ’s
zomers by’ durende droogte iets beter begaanbaar, maar
voor het vervoer per as gewoonlük verre van ideaal. Het
water was dus ook in dit opzicht een belangrük hulp
middel en op de kaarten van omstreeks 1700 zien wy
dan ook geen gehucht of belangryke boerenhoeve, die
niet een eigen opvaart (je) had, verbinding gevende met
het grotere vaarwater.
Alvorens gisteravond de raad van de
gemeente Bolsward officieel afscheid
nam van de heer P. Ensingh, wegens
zün benoeming tot ontvanger der Rüks-
belastingen te Drachten, handelde de
raad de volgende punten, waarvan wij
door tijd- en ruimtegebrek een verkort
overzicht geven.
TOANIELKOMMISJE
BAERDERADIEL. As ünderdiel fan
de Kultuerried .Baerderadiel hat de toa-
nielkommisje har gearkomste hólden
foar bisprek „winterwurk”, Onder lie-
ding fan Wybe Koldijk fan Jorwert.
Der is bisletten wer in foardrachtkriich
foar skoallebern üt to skriuwen. Soks is
der forline jier wol sa goed ynfallen,
dat elts it hjir mei lens wie.
Foarst sil der by ynlaske wurde in foar
drachtkriich oant en mei 15 jier. De
jonges en famkes kinne harren hjirfoar
opjaen by in toanielselskip yn elts doarp
Fierders is in plan ré makke om yn ’e
mande mei sang- en muzykkommisje in
amateursjoun to organisearjen. Ek sil
men bisykje in kommsje to bineamen
(fan trije persoanen) dy’t as taek kri-
get it toanielspyljen fan alle toaniel-
forienings yn Baerderadiel to bioardiel-
jen nei in puntestelsel mei as heechste
priis in wikselbeker.
Soks soe siker tige opbouwend en lear-
sum wêze en ien en oar sil dan ek
oan alle bistjüren bikind makke wurde.
Dus wichtige bisluten, mar de died is
fierder oan de wurkjende leden, as alles
hwat nou op stapel stiet slagje sil.
toen midvoor A. Hiem- WIJDINGSCONCERT
OOSTEREND, 11 Oct. In de Ned. Herv.
Kerk werd door het muziekcorps „Wil
helmina” een wydingsconcert gegeven.
Er werden verschillende werken uitge
voerd, afgewisseld door begeleiding van
samenzang.
Doordat te weinig ruchtbaarheid aan
dit concert gegeven was, was de belang
stelling niet groot. Toch werd deze ure
hogelijk door de aanwezigen gewaar
deerd, wiens oordeel eenparig luidde:
Laat het niet bü deze ene keer. Naar
wij vernemen, zal dit zeer zeker niet
het geval zün.
Verlaging opcenten grondbe
lasting.
Ingevolge de door de Raad vastgestelde
verordening van 30 October 1950, wor
den momenteel op de grondbelasting 190
opcenten geheven voor de gebouwde en
110 opcenten voor de ongebouwde eigen
dommen, gelük aan het aantal opcenten
dat ingevolge artikel 278 van de ge
meentewet maximaal kon worden ge
heven.
Bü wet van 15 Augustus 1955 is art.
278 van de gemeentewet zodanig ge
wijzigd, dat de te heffen opcenten van
„190” en „110” met ingang van het
belastingjaar 1956 worden vervangen
door onderscheidenlük „60” en „30”.
Deze wijziging is een gevolg van de
in het kader van de verlichting van de
belastingdruk door de regering getrof
fen maatregelen.
De gemeentelijke verordening op de
heffing van opcenten op deze belasting
zal nu aan deze verlaging moeten wor
den aangepast.
Aan de gemeenten zal als compensatie
voor deze verlaging een uitkering ten
laste van de ryksbegroting worden ge
daan ten belope van 130 onderscheiden
lijk 80 percent van de zuivere opbrengst
van de hoofdsom der grondbelasting,
welke in haar gebied is geheven, zodat
één en ander geen financieel nadeel
voor de gemeente zal opleveren.
B. en W. stellen voor de thans bestaande
verordening in te trekken en een nieu
we aangepaste verordening vast te stel
len waarmee de raad zonder hoofdelyke
stemming accoord gaat.
