rijmen
KRIS-KRAS door Nederland
DE UITBREIDING VAN ONS
PARLEMENT
Russische vredelievendheid en proef met
waterstofbom niet met elkaar te
üs hjoed p p
to sizzen
Buitenlands Overzicht
3
Ditmaal stonden de papieren gunstig
Zilveren filmpjes
d
Zal royaler westelijke hulp aan Aziatische
landen worden verleend?
Sovjetleiders spelen in India voor
Sinterklaas
z
m
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zie, de maan
Hwat hat Qabe Skroar
51e Jaargang
No. 94
De Jong’s Nieuwsblad
KAMEROVERZICHT
PIET.
Z
M
1ste week December 1930
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
De goederentrein Leeuwarden-Staveren
b(j Workum uit de rails.
De ijsvereniging „Bolsward” heeft blg-
kens het jaarverslag 150 leden en een
batig saldo van f 111.89.
Toegelaten tot de raad der gemeente
Bolsward de heer J. J. Reinders.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V. Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
(Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 33 f
(K5157)
Breekt nipt de oude sleur,
Verwarmt met gas uw interieur.
Gemeente Gasfabriek Bolsward.
Intussen, al wordt er dus critiek
in India zelf geoefend op de Rus
sische gasten critiek welke
zich ook tegen Nehroe richt om
dat hg hen door een langdurig
HET SINTERKLAASFEEST NADERT. De kinderen zetten
’s avonds hun schoentjes klaar met voedsel voor het paard en
vergeten niet hun Sinterklaasliedjes te zingen.
Het grillig lot. Welke vreemde grappen
„Het Lot” uithaalt, bleek weer eens
Zaterdagavond in het Victoria Hotel te
Amsterdam, waar met allerlei attracties
geld werd bijeengebracht voor het Ne
derlands Olympisch Comité. De tombola
bracht aan hetzelfde tafeltje achtereen
volgens een dikke vette paling, een le
vende kreeft en een fazant. De hoofd-
prys, een reisje naar Parijs, viel op no.
13. Een flesje parfum viel op nummer
honderd.
Gaswet weldra in Kamer. De minister
van Economische Zaken, prof. dr. J. Zijl-
stra, kondigt in zijn Memorie van Ant
woord op de begroting van zgn departe-
Zie, de maan schgnt door de bomen,
Och, de mensen doen zo raar.
’t Spelletje met de atomen
Radio-actief gevaar.
De maaier loert fel met zijn zeis,
.Sint, toe maak de groten wijs!
Zie, de maan schijnt door de bomen,
Steeds maar hoger conjunctuur,
Stygen vgf procent de lonen
Alles wordt weer tien keer duur.
Resultaat de lege dop,
Sint, toe stel een pryzenstop.
Zie, de maan schgnt door de bomen,
Menig paartje wacht en wacht.
Waar voor ons een eigen „home”
't Vragen werd een bittre klacht.
’t Leven is ons zonder glans,
Sint, toe geef een kleine kans.
Zie, de maan schynt door de bomen,
Niemand die zijn buur vertrouwt,
Mars laat zich niet willig tomen,
En de oorlog blijft maar koud.
Elk licht graag de ander 't been,
Sint, toe maak ze als broeders één.
Zie, de maan schijnt door de bomen,
Kwiklamp straalt een helder wit,
Ach, het dorpje waar wij wonen
Schemert by de oliepit!
't Maantje weg de nacht is dicht,
Sint, toe, geef electrisch licht!
NW steunt stakers op Curasao. Het
verbondsbestuur van het NW heeft be
sloten een bedrag van duizend dollars
te schenken aan de mynwerkers van Cu
rasao die in staking zijn wegens sociale
wanverhoudingen en voor vrijheid van
organisatie.
As it immen goed giet, hat er
altyd kweagunders
Prof. OUD (v.v.d.)
fundamentele bezwaren.
Z
o»
Bolswards Nieuwsblat
De nieuwe weg Heerenveen-Zuiderzee
zal Bolsward doorsneden, waarvoor een
paar huizen aan de Broerestraat en aan
ae Grote Dyiakker opgeruimd zullen
worden (banketbakkerij van Van Dgk
en huis van de heer Kingma). Het wa
ter aan de Broerestraat wordt gedempt
Over de stadsgracht aan het Laag Bol
werk zal een grote brug komen. De
weg zal van de Snekerstraat dus recht
uit gaan in de richting Schettens.
ment voor 1956 aan, dat binnen afzien
bare tgd een of enkele ontwerpen van
wet ter regeling van de definitieve or
ganisatie van de landelgke gasvoorzie
ning de Staten-Generaal zullen bereiken.
Hg zal in de Memorie van Toelichting
by deze ontwerpen uitvoerig ingaan op
de problemen de gaspolitiek betreffen
de.
dat de grondwetswyziging van 1887 de
staat heeft gegeven tot de regeling van
de onderwyskwestie. De liberalen hebben
echter tot 1917 gewacht om deze kwes
tie royaal in de grondwet te regelen.
De Tweede Kamer heeft ten slotte de
wetsontwerpen tot verandering in de
Grondwet, strekkende tot uitbreiding
van het ledental van de Tweede Kamer
tot 150 en dat van de Eerste Kamer tot
75 leden, in eerste lezing aangenomen
met 75 tegen 6 stemmen.
Tegen stemden alleen de aanwezige le
den van de wd-fractie. De Staatkundig
Gereformeerden en de twee ex-k.n.p.ers
waren by de stemming niet aanwezig.
Drie moties.
De afgelopen dagen zyn rgk geweest
aan moties. Daar was allereerst de heer
Blom (soc.) die een poging deed om het
overheidspersoneel verdubbeling van de
vacantietoeslag te geven. Zoals bekend
is dat in het algemeen voor het bedryfs-
leven in 1956 toegestaan. Deze zaak
moet echter in het georganiseerd over
leg spelen. Behalve de socialisten en de
communisten stond de Kamer op het
standpunt, dat eerst het gesprek tussen
de ambtenarenorganisaties en de rege
ringsdelegatie maar moet worden afge
wacht.
De heer Scheps heeft een poging gedaan
om voortaan de 5de Mei „algemeen” en
„waardig” te vieren. Hij wil op deze dag
al het werk stilleggen.
De heer Koersen (k.v.p.) had er bezwa
ren tegen, dat het bedryfsleven werd
verplicht het werk te staken. Daarom
kwam hy met een motie om dit alleen
voor het overheidspersoneel toe te staan.
De a.r.- en c.h.-fracties waren bang,
dat door de viering van de 5de Mei de
Koninginnedag in gevaar zal komen.
Terwyi minister-president Drees zich
beroept op het standpunt van de Stich
ting van de Arbeid, dat alleen op Konin
ginnedag vryaf gegeven moet worden.
Het was een zaak waarover men heeriyk
van mening kan verschillen.
Zoals wij reeds in een vorig overzicht
schreven, leeft, mede om W.-Duitsland
zich goed thuis te doen gevoelen in de
gemeenschap der Westeiyke naties, de
gedachte aan de Europese integratie
weer op, o.a. in de vorm van de ge
meenschappelijke markt en laatsteiyk in
die van de Europese atoomgemeenschap
de Euratom.
Ook op dit laatste gebied is samenwer
king der West-Europese landen van ’t
grootste belang, omdat ze afzonderiyk
de kosten van de ontwikkeling der kern
energie niet kunnen dragen. Het zal
echter zaak zyn dat men, ook wat de
Euratom betreft, de samenwerking
loyaal tot stand brengt en ze niet ge
bruikt om de Duitse bewegingsvrijheid
op dit gebied te beknotten.
De Fransen schynen daarop uit te zyn,
doch de West-Duitsers verdragen dat
niet meer sedert ze hun souvereiniteit
terug kregen, en de uitslag van de stem
ming in het Saarland hun nationale
trots nog wat heeft aangewakkerd.
Juist van de verhouding tussen Frank-
ryk en West-Duitsland zal veel afhan
gen of men West-Duitsland biyvend aan
West-Europa kan binden en van de
Deze laatste is met een amendement
gekomen om de uitbreiding te beperken
tot 25 hetgeen concreet betekende,
dat de Tweede Kamer 125 leden en de
Eerste Kamer 63 leden zou tellen. Dit
amendement was echter van meet af
aan kansloos. Volgens de heer Tilanus
zou de Kamer het werk met zo'n halve
uitbreiding net aan kunnen. En boven
dien had hij het bezwaar dat een Eer
ste Kamer van 75 leden haar eigen ka
rakter zou gaan verliezen.
De Russen schynen een fout gemaakt te hebben nu zg een proef
met een waterstofbom „van ongekende sterkte” hebben genomen,
terwyi hun voormannen nog in India op bezoek waren en daar
hoog opgaven van de Russische vredelievendheid. Chroesjtsjef gaf
op Indiase bodem nog een toelichting op die proef, hg verklaarde
dat er een maximum ontploffing met een minimum aan atoom
kracht was teweeggebracht, maar, zeide hy, wy zullen biy zyn
als deze bommen nooit ontploffen boven steden en dorpen. „Laten
zg de zenuwen van hen, die een nieuwe oorlog zouden willen ont
ketenen, op de proef stellen.”
Als de bedoeling der Russen is geweest India onder de indruk
van hun techniek te brengen, hebben ze zich misrekend.
Daarom schreef dezer dagen een
Engelse journalist dan ook: „de
kwestie is niet meer: Hoe kan
Duitsland herenigd worden maar
hoe kan Duitsland verdeeld blg-
ven?
vraag of deze beide volken de gematigd
heid kunnen opbrengen, welke bg een
goede verhouding past.
Bondskanselier Adenauer heeft de be
reidheid tot een verzoening steeds ge
toond, aan Franse zyde, is dat moeiiy-
ker, niet alleen omdat Frankryk twee
maal in betrekkelgk korte tyd slacht
offer was van Duitse agressie, maar
ook omdat te Parys zo weinig stabiele
regeringen zetelen, waarvan geen vast
beraden politiek kan uitgaan.
Het kabinet-Faure heeft de zaken be-
trekkeiyk lang geleid, het heeft ook
successen kunnen boeken als bijv, in de
Marokkaanse kwestie waar trouwens
nu de nationalistische partijen fel tegen
elkaar opbieden, waarvan het gevolg
toch nog wel eens zou zunnen zgn, dat
de band met Frankryk in gevaar komt
maar het is nu in de Franse Natio
nale Vergadering gestruikeld over de
kieswet, en de poging vervroegde ver
kiezingen te doen houden.
Als dit blad verschijnt, weten we al
of de regering is afgetreden of de na
tionale vergadering is ontbonden, en
dus binnen 30 dagen toch verkiezingen
moeten worden gehouden.
verbiyf en volkomen vryheid van
beweging in staat stelde de mas
sa’s te bereiken het blijft een
feit, dat de Russen economische
hulp hebben aangeboden, welke
India zeer behoeft.
Daarom zyn in het Westen, en vooral
ook te Londen en Washington, de stem-
nien luider geworden, die roepen om
royaler Westelgke hulp aan de Aziati
sche landen,
De Engelsen wgzen bovendien op het
gevaar, dat, als de Russische leiders na
India Afghanistan bezoeken, zich het
geval zal herhalen dat zoveel conster
natie om het Midden Oosten heeft ver
oorzaakt.
Afghanistan is de Westeiyke partner in
Z.O.Azië, Pakistan, zeer slecht gezind,
en als de Russen eerstgenoemd land
wapenleveranties gaan aanbieden, kan
ook hier een zeer gevaarlijke toestand
ontstaan. Het een met het ander schgnt
tot druk diplomatiek overleg tussen
Londen en Washington te hebben geleid,
waarvan men aan Engelse zyde hoopt
dat het zal leiden tot een vastberaden
houding der Amerikanen, om de con
currentie met de Russen op te nemen.
Dat is ook dringend nodig om de ver
houdingen in Europa zelf. Sedert de
conferentie van Genève mislukt is ne
men de stemmen in West-Duitsland toe,
die pleiten voor zelfstandige onderhan-
delingen tussen Bonn en Moskou over
de hereniging van Duitsland, desnoods
met losmaking van West-Duitsland uit
de Navo.
Bondskanselier Adenauer is over die
kwestie in hevige ruzie gewikkeld met
Dehler, de leider van de liberale partij,
welke deel uitmaakt van de West-Duit-
se regeringscoalitie. Dehler wil de bo
vengenoemde kant wel uit, dr Adenauer
wil echter trouw blgven aan het Wes
ten want hg ziet zeer goed in dat een
herenigd Duitsland, los van het Wes
ten, waarschyniyk op de duur een sa
telliet van Rusland zou worden, waar
na West-Europa zich wel kan opschrg-
ven.
Het is niet onmogeiyk, dat de liberale
party om dit meningsverschil en vooral
om de waarborgen, welke dr Adenauer
wil hebben, dat zij tot 1957, het verkie
zingsjaar, zijn politiek zal blgven steu
nen, uit de regeringscoalitie zal treden.
Deze coalitie biyft ook dan nog sterk
genoeg om te regeren, maar ongetwij
feld wordt de toestand er onbehaaglg-
ker door. En in West-Duitsland zal de
twyfel of men goed heeft gedaan zich
aan het Westen te binden, zeker toene
men als dat Westen zich elders in de
wereld niet in staat of bereid toont de
concurrentie met de Sovjetunie op i
nemen. Men moet de moeiiykheden, wel
ke dit Westen met partner W.-Duitsland
in de toekomst kan krygen, vooral niet
onderschatten. Men zal het W.-Duitse
volk moeten overtuigen dat het niet
alleen het belang van de smalle strook
West-Europa, maar ook van W.-Duits
land zelf is, dat Duitsland voorlopig ge
scheiden blijft en dat is een moeiiyke
taak.
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
Vioolsnaren in verschillende uitvoerin
gen. 1ste klas fabrikaat. Boekhandel
A. J. Qsinga, Gr. Markt, Bolsward.
Van Indiase zijde is al verklaard, dat
deze proef in strgd is met de stroming
voor vrede, de Indiase regering is ge
kant tegen waterstofbomproeven, in
welk land dan ook.
Een bekend blad in India vroeg zich
zelfs af of deze proef niet een grap op
een verkeerd moment was. De Russi
sche heren hebben stellig de stemming
jegens hen in India, tenminste in re
geringskringen, iets bedorven, al heb
ben ze getracht die snel weer te ver- „Indien wg door middel van luchtfoto’s
beteren door India Russische steun toe
te zeggen by een poging langs vreed
zame weg de Portugese koloniën, die
als enclaves op India’s gebied liggen, in
bezit van New Delhi te brengen.
Als de Sovjet-Unie met deze proef min
der beoogde India te imponeren, dan
wel de Ver. Staten en dit land te nopen
tot aanvaarding van het Russische
voorstel atoomwapenen af te schaffen,
vermoeden we dat ze ook te Washing
ton bot zal vangen.
Niet het feit, dat er op Russische bodem
weer een H-bom-proef is genomen, is
eigeniyk het belangrykste, maar wel de
officiële toelichting, dat het er een van
ongekende sterkte was. Want men be
hoeft niet bepaald een kenner van de
Amerikaanse mentaliteit té zgn om te
veronderstellen dat de Amerikanen, als
zg menen dat de Russen nu iets meer
hebben gepresteerd dan zg zelf tot nog
toe, het er niet bg zullen laten zitten,
van him zgde zal dan gestreefd worden
naar nog iets geweldigers op dit gebied.
De Amerikaanse minister van defensie
Wilson heeft dit feiteiyk reeds aange-
kondigd door te verklaren, dat het ver
mogen tot represaille van de Ameri
kaanse strgdkrachten zijn geiyke in de
wereld niet heeft en dat de Ver. Sta
ten van plan zgn dit zo te houden ook.
Deze proefnemingen met telkens
zwaardere bommen zouden de volken
overigens misschien koud kunnen la
ten, want de explosie van de orde van
één megaton (een millioen trinitroto
luol) is voor hen niet geringer dan van
meerdere megatons, ware het niet, dat
men zich gaat afvragen, waar de grens
van deze proefnemingen zal blgken te
liggen.
Zal men er misschien nie* eens mee
over de grens gaan, waar het naadje
van de kous losraakt, d. w. z. dat niet
meer de bom alleen ontploft, maar deze
éxplosie een ketting-reactie op aarde of
Zie, de maan schynt door de bomen,
Jong en oud vol ongeduld,
Mag weer met een wens aankomen,
ieder schoentje wordt gevuld.
Ik heb ook een lystje klaar,
Sint toe luister er even naar.
zouden ontdekken,” zei Chroesjtsjef,
„dat de Amerikanen een groter aantal
vliegvelden hebben dan wy, zouden wg
tot het besluit kunnen komen, dat wij
meer vliegvelden zouden moeten bou
wen teneinde hun aantal te evenaren.
Indien omgekeerd de Amerikanen zou
den zien, dat wg meer vliegvelden heb
ben dan zg, zullen ze zeggen, dat zg
deze dingen ook moeten bouwen en het
aantal, dat Rusland heeft, evenaren.
Zoiets leidt alleen maar tot een wapen
wedloop.”
En wat denkt de heer. Chroesjtsjef dan
dat de Amerikanen zullen doen nu hy
zelf verklaart, dat deze nieuwe atoom
explosie van ongekende kracht was?
Het heeft een der perschefs van het En
gelse ministerie van buitenlandse zaken
reeds zyn politieke kraag gekost dat
hy het optreden van de Russische lei
ders in India huichelachtig had ge
noemd.
Maar al heeft de Engelse minister van
buitenlandse zaken dan deze perschef
gedesavoureerd om der wille van de
goede betrekkingen met Rusland en het
bezoek dat Boelganin en Chroesjtsjef
volgend voorjaar aan Londen zullen
brengen, de vraag is gewettigd of deze
minister er in zgn hart niet net zo over
denkt als zijn ondergeschikte.
De regering heeft weer een grondwets
wyziging voorgesteld om belde Kamers
der Staten-Generaal met vgftig procent
uit te breiden. In 1952 heeft zg eenzelf
de poging gewaagd, die op het laatste
moment mislukte, doordat de Eerste
Kamer dit voorstel verwierp. De zaken
stonden er nu heel wat gunstiger voor.
Dat de uitbreiding destijds niet is door
gegaan, is te wijten aan de Tweede Ka
mer en aan minister Beel. De rooms
katholieke afgevaardigde Andriessen
wist n.l. met steun van de p.v.d.a. een
amendement aangenomen te krygen,
waardoor het mogelgk werd dat Kamer
leden hun stem zouden kunen overdra
gen. Ook al was dus een Kamerlid in
het buitenland, dan zou hij een fractie
genoot opdracht kunnen geven voor hem
zyn stem uit te brengen.
Dit amendement was een grote fout
Wat voor zin heeft een debat nog, als
men vooruit weet hoe er gestemd zal
worden? Juist het onderlinge gesprek
kan doorslaggevend zyn voor de stem-
bepaling, maar het Nederlandse Kamer,
lid dat toevallig in Straatsburg vertoeft
maakt dat gesprek niet mee. En toch
stemt hg.
Dit amendement heeft in de Eerste Ka
mer wrevel verwekt. Zodanig, dat daar
door de gehele uitbreiding van de kaart
was. Maar ook minister Beel heeft een
fout gemaakt. Hg had dit amendement
van de heer Andriessen destgds „onaan
vaardbaar” moeten verklaren. Dan was
het ingetrokken en de uitbreiding zou
tot stand zgn gekomen.
Nu heeft men vier jaar moeten wach
ten. Weer is de regering met het voor
stel gekomen om de Tweede Kamer uit
te breiden tot 150 leden en de Eerste
tot 75. De motivering daarvoor was de
zelfde als in 1952. In de eerste plaats
neemt het internationale werk zodanig
toe, dat steeds meer Kamerleden in het
buitenland zyn. Het absenteïsme is dan
ook duidelgk zichtbaar. Verder is het
buiten kgf dat de overheidstaak na de
bevrgding steeds omvangryker is ge
worden. Voor een „kleine Kamer” wordt
het steeds moeilgker het overheidsbeleid
terdege te volgen. Ook de sociale- en
economische verhoudingen zijn ingrij
pend veranderd, hetgeen ook de nodige
studie vergt. Toen men in 1848 het aan
tal Kamerleden vaststelde, heeft men
bepaald, dat er op iedere 45000 inwoners
één Kamerlid zou zyn. Inmiddels is ons
bevolkingsaantal verdubbeld, maar het
aantal leden is ongewgzigd gebleven. Er
zgn dus wel sterke argumenten die voor
de uitbreiding pleiten.
Voor psychologische bezwaren is de Ka
mer bg de behandeling van dit wetsont
werp niet uit de weg gegaan. Zij zijn
er ongetwgfeld. De menden zullen ge
neigd zijn te spotten over de uitbrei
ding, terwgl de Kamer er zelfs steeds
by de regering op aandringt om sober
te zgn.
Deze spot is niet gerechtvaardigd. De
Tweede Kamer heeft haar grote bouw
plannen, die noodzakelgk zgn, voorlopig
laten varen, want de woningbouw gaat,
voorop. Na veel passen en meten zal
men de 150 Kamerleden in de vergader
zaal kunnen bergen, al blijft er dan wei
nig ruimte meer over. Misschien dat en
kele fractiekamers moeten worden ver.
groot, maar daarvoor heeft men even
eens noodoplossingen gevonden. Men
kan dus niet zeggen, dat er geld over
de balk wordt gegooid. Het is goed dat
ons Parlement in dit opzicht het goede
voorbeeld geeft.
De heren Burger (soc.), De Graaf (kvp)
en Bruins Slot (ar) hebben zich dan ook
zonder aarzelen achter het wetsontwerp
geschaard. Dat was niet het geval by
1de heien Oud (vvd) en Tilanus (ch).
Opgericht te Makkum een club van
mondorgelspelers onder leiding van de
heer H. Rombout.
Veel dieper gingen de bezwaren van de
heer Oud. Zoals ieder ander Kamerlid
ergert hij zich er aan, dat onze grond
wet telkens by stukjes en beetjes wordt
herzien. De grote lijn in dit werk ont
breekt. Nog erger vond hg het, dat deze
gedeeltelgke behandeling nu ook weer
in verscheidene delen wordt gesplitst.
Er zyn n.l. nog andere voorstellen tot
wyziging van de grondwet, die eerst la
ter aan de orde zullen komen. De Ka
mer heeft echter besloten de uitbreiding
nog voor Januari te behandelen, omdat
de partgen dan daarmee rekening kun
nen houden bg het opstellen van de
candidateniysten. Prof. Oud zag de ur
gentie van dit wetsontwerp niet in. Hg
wilde het gehele complex van voorstel
len bekijken om dan te kunnen afwegen
of grondwetswyziging wel noodzakelgk
is. Deze critiek was zo fundamenteel,
dat de liberale fractie, althans in eerste
lezing, wel moest tegenstemmen.
Dat de grondwet niet meer in haar ge
heel herzien wordt komt eigenlgk, aldus
de heer Oud, door het missen van een
liberale visie. Thorbecke is de vader van
de grondwet. En de tweede grote grond
wetswyziging is. in 1917, ook door een
liberaal tot stand gekomen. Zg behelsde
de pacificatie van het onderwgs.
Over deze gedachtengang werd een in
teressant principieel debat gevoerd.
Zo wees de heer Bruins Slot (ar) ér op
in de atmosfeer veroorzaakt, welke
rampzalige gevolgen zou kunnen heb
ben.
Wel heel eigenaardig doet de Russische
commentaar bg deze proefneming aan
als men daarnaast legt wat Chroesjtsjef
tezelfder tgd in India verklaarde om
trent de redenen waarom de Russen het
voorstel van president Eisenhower tot
wederzgdse luchtverkenning niet hadden
aangenomen.
Vrijdag 2 uecember 1955
