5
I
.«La
HET PROBLEEM VAN DE
ZUIDWESTHOEK
KRIS-KRAS door Nederland
VROEDE VADEREN VROEGER
I
I
plisi i
k
f
I
Bk
52e JAARGANG
Het gebied moet nog meer worden ontsloten
Fan de Martinytoer
f
g
Tl. de J.
Oprichting van een Zuidwestlioekverband
wenselijk
I
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
■F
No. 32
DINSDAG 24 APRIL 1955
ii
b
Samen f 10664,62
AS IN GALLICH SKIEP
0
6
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 333
(K 5157)
Kerkvoogden der Ned. Herv. gemeente
te Bolsward besloten het doen bouwen
van een tweede regenwaterbak bij de
Martinikerk, welke een inhoud zal heb
ben van 18000 1. Voorwaar een goede
tegemoetkoming in de menigmaal heer
sende waternood.
Op 30 april heeft de heer K. W. Ane-
ma, directeur der zuivelfabriek te Oude-
ga. (W.), als zodanig zijn functie neer
gelegd om voor eigen rekening een der
gelijke fabriek te beheren.
Garantie voor tv-toren. De gemeente
raad van Ooststellingwerf heeft een ga
rantie van maximaal f 15000 toegezegd
aan de PTT. De garantie is bestemd
voor het maken van een plan voor een
dy kikkert, de assistent der by jim-
mes wol
mar ris oan it Baitsje.
600,—
1500,—
900,—
- 6050,—
- 566,—
- 100,—
4320,—
4de week april 1908
STERKSTE CuiTER-ZUlGExt TER VvHnEl J) Donderdag weid
de grootste cutter-zuiger ter wereld, de „Brasil”, officieel in gebruik
genomen. Op de scheepswerf „De Merwede” te Hardinxveld werkten on
geveer 200 mensen ruim een jaar aan de bouw van dit 70 meter lange
schip, dat een capaciteit van 7200 PK heeft. Via de zuigbulzen, welke
een doorsnede van 70 cm hebben, kan zeker 1500 kub. meter normaal
zand circa 9 kilometer ver weg gebracht worden.
Aan boord zijn 24 slaapplaatsen in keurige hutten en verder is er cen
trale verwarming en een geluidsinstallatie. De „Brasil” kan zijn
werk doen tot op een diepte van 16 meter. Momenteel wordt 13 meter
aangehouden voor de grote havens, zodat de boot nog een paar meter
over heeft als in de toekomst nog diepere bassis vereist zullen zijn.
Op de foto ziet men de „Brasil” in zjjn element.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
K
een hele discussie geweest over de Frie
se Vrijheid. Het typische element van
de bevolking van de weidestreek werd
hierin genoemd een zekere democratie,
een neiging tot zelfstandigheid en wars
z(jn van de horigheid.
Terwijl elders verschillende vormen van
horigheid werden gevonden, was er in
de weidestreken reeds vroeg een grote
mate van vrijheid. De weidegebieden
wisten zich n.l. spoedig te ontwikkelen
tot een zelfstandig gebied. Waar de vee-
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
het tolhek te Burgwerd.
het probleem van eigendom en pacht.
De vraag kan gesteld of op den duur
geen beter inzicht komt in de situatie
en mogelijkheden inzake ruilverkave
ling, verdere concentratie van water
schappen, enz. Moet ook het geldver
keer zich niet beter richten op het
beleggingselement om te komen tot een
doelmatige besteding?
Ook de plattelandsvrouwenorganisaties
hebben een taak, bijv, ten opzichte van
de voorlichting t. o. v. van woningin
richting en in verband hiermee betref
fende elektrificatie, aanleg waterleiding,
enz. Trouwens er zijn. nog meer concrete
wensen. De kleinere ambachten enz.
moeten bijv, meer worden gemechani
seerd.
Noodzakelijk zal verder zijn de verbete
ring van de sociaal hygiënische toestan
den (gezinshulp, krotoprulming, voor-
Pijphorne
4 duikers
Arbeiders bedolven onder balen katoen.
Bij een ongeval op het fabrieksterrein
van de stoomspinnerij .Twenthe" te Al
melo is donderdag de 28-jarige arbeider
H. van Goor uit Almelo om het leven
gekomen. Bovendien werd de 37-jarige
arbeider J. M. K. E. uit Almelo gewond.
Zij waren bezig met het wegslepen van
balen katoen, die hoog opgestapeld la
gen. Plotseling raakten de zware balen
in beweging en de twee arbeiders wer
den er onder bedolven.
Al wat van het schaap komt, is dit jaar
buitengewoon prjjzig. Voor de wol meldt
men een gemiddelde prijs van f 1.25 per
kg, dit is 25 pet. meer dan in 1905.
Philips-loonzakjes te zwaar. De invoe
ring van de zilveren guldens heeft de
salarisafdeling van Philips voor nieuwe
problemen geplaatst. De omvang en
vooral het gewicht van de salariszakjes
zijn zo toegenomen, dat het huidige dis
tributiesysteem niet meer bevredigt: ’t
is niet langer mogelijk alle maandsala
rissen op één dag uit te betalen. Men
heeft nu een oplossing gevonden door
pasmunt, zilveren guldens en rijksdaal-
ders voortaan uit de loonzakjes te we
ren. De netto-salarissen worden afge
rond op een veelvoud van tien gulden
naar beneden, met dien verstande, dat
het afrondingsbedrag ’n volgende maand
Wordt bijbetaald waarna opnieuw wordt
afgerond.
teelt werd bedreven ontstond geldcircu
latie. Tevens ontstond er een uitstoten
van mannelijke krachten naar andere
beroepen (scheepvaart, handel, enz.).
Een en ander gaat ook op voor de Zuid
westhoek.
De Zuid-Westhoek is omgeven met een
krans van vissersplaatsen, terwijl de
eeuwen door vele mannelijke krachten
zijn gerecruteerd in allerlei overheids
diensten (politie, douane, onderwijs).
Daterende uit de tijd van de vroegste
middeleeuwen af werden er een groot
aantal Friese munten gevonden in het
Oostzeegebied, tot in de Oeral toe, een
bewijs hoezeer de handel bloeide. Deze
streken werden echter in de latere jaren
veelal beheerd door buiten de provincie
wonende grondeigenaren.
Door de eeuwenlange uittocht van ac
tieve krachten heeft de Zuid-Westhoek
een sterke secundaire functie, hetgeen
wellicht moge blijken uit de politieke en
kerkelijke situatie, die gekenmerkt
wordt door een zekere gematigdheid.
De Hervormde Kerk behield er haar
overwegende invloed, tegen de achter
grond van een wegkwijnende doperse
wereld. Een door de heer J. Piebenga
gesignaleerde zekere lijdelijkheid en
mystieke inslag zouden hiervan gevolg
kunnen zijn.
Politiek gezien stemt in de Z.W.hoek 40
pet. c.h.u., 20 pet. a.-r., 14 pet. kvp.
Het radicale vindt er weinig aanhan
gers.
Maatschappelijk gezien is de bevolking
grotendeels agrarisch georiënteerd.
Noodzakelijk is in dit verband het in
grote stijl zoeken van een oplossing voor
meterhuur f 7164,62
- 3500,—
Bloeddorstige honden bijten schapen
dood. Bloeddorstige honden hebben op
vreselijk wijze huisgehouden onder een
kudde schapen bij de zeedijk van de Jo
hannes Kerkhovenpolder in Noord-Gro-
ningen. Twee schapen en een lam wer
den doodgebeten. Drie andere dieren
werden zodanig toegetakeld, dat ze
moesten worden afgemaakt. Tientallen
schapen werden gewond. Personeels
leden van de Kerkhovenpolder namen
dieren, die in de slikken van de Dollard
waren gevlucht, in bescherming en joe
gen de dolgeworden honden op de
vlucht.
Bloemencorso weer een week later. De
bloei van de hyacinten is door het kou
de weer en de nachtvorsten zo sterk
vertraagd, dat het corso in de bloembol
lenstreek uitgesteld is van 28 april tot
5 mei. Zondag was in de bollenstreek
nog niet veel te zien. Blauwe en rose
hyacinten brachten enige kleur, maar
het gebrek aan zon is oorzaak, dat de
volle bloei uitblijft. Alleen de trompet
narcissen trekken zich niet veel van de
weersgesteldheid aan.
Het wilde varken te Beetsterzwaag
heeft zijn rol uitgespeeld. Het varken
was 1 m. hoog, 1.40 lang (de kop al
leen 40 cm), de zware borstels c.a.
13 cm.
tv-toren met café-restaurant op grote
hoogte. De toren zal bij Appelscha ver
rijzen.
Chocolade smaakte naar zeep. Amster
damse keurmeesters hebben in de
maand maart tijdens hun inspecties ver
scheidene partijen imitatiechocolade
aangetroffen, die moesten worden afge
keurd. Deze chocolade, bereid uit oude,
omgesmolten chocolade, smaakte nl.
naar zeep en was daarom voor de con
sumptie ongeschikt. Voorts constateer
den zij, dat jenever en cognac werden
verkocht met te laag alcoholgehalte, dat
in chocoladevlokken vreemde vetten aan
wezig waren, rauw gehakt zwavelzuur
bevatte, vleeswaren een te hoog water-
gehalte of kunstkleurstof vertoonden en
melkbussen onrein waren.
Vijf maanden voor marine-fraude. Vijf
maanden gevangenisstraf waarvan vier
voorwaardeljjk, met aftrek legde het
Haagse gerechtshof op aan de 56-jarige
gepensioneerde J. M. T., oud-hoofd van
de afd. burgersalarissen van het mi
nisterie van Marine. Hij had meermalen
heling gepleegd van op het departement
door fraude verkregen gelden uit het
z.g. Neptunusfonds. De 38-jarige adj.-.
commissies a van het ministerie L. A. v.
I., kreeg wegens valsheid in geschrifte
en heling vijf maanden, waarvan drie
voorwaardelijk met aftrek.
Tarief omhoog voor part, ziekenhuizen?
Zo nodig dient een compenserende ta
riefsverhoging voor particuliere zieken
inrichtingen mogelijk te worden ge
maakt, opdat deze dezelfde uitkeringen
en toeslagen aan hun personeel kunnen
In de laatste tientallen jaren is er in
de Zuid-Westhoek veel veranderd, aldus
dr. H. G. W. van der Wielen in zijn j.l.
Woensdag gehouden causerie.
De autobusonderneming de Z. W. H.
vervoerde bijv, verleden jaar 1% mil
joen passagiers en dat terwijl men in
1921 nog een voetreis moest maken om
van Staveren in Sneek te komen en
daarbij pas vanaf Balk met de eerste
bus van de thans tot de huidige onder
neming uitgegroeid vervoersmaatschap
pij gebruik kon maken.
Er valt op meer dan één punt een grote
Verandering te constateren, maar de
grootste is wellicht de verlossing uit
het isolement, de verbinding met an
dere delen van de provincie en ons land.
Het lijkt zo vanzelf te zijn gegaan en
de vraag rijst of ook de andere proble
men niet „vanzelf” een oplossing zul
len vinden. De nog steeds voortdurende
„ontsluiting” van de Zuid-Westhoek,
niet alleen door het toenemende verkeer,
maar ook door radio en televisie, is in
tussen van grote invloed. Aan de ene
kant zullen we deze doorgaande ontslui
ting met blijdschap kunnen constateren,
aan de andere kant is het van belang
ook de eigen waarden te behouden.
Een kernvraag betreffende dit gebied,
waarover slechts weinig literatuur en
studies verschenen zijn, is: Hebben wy
niet op statistisch en publicistisch ge-
bied allereerst een grote taak om zo een
dieper inzicht te krijgen in de ontwik
keling van de bevolking ter plaatse?
Moet ook de Fryske Akademy hier haar
taak niet aanvatten. Heel veel materiaal
ontbreekt, terwijl op technologisch en
economisch gebied evenmin een samen
vattend werk aanwezig is. Van de ge
meentebesturen is het dan ook een lof
waardig initiatief geweest het E. T. I. F.
op te dragen een oriënterende studie
over de Zuid-Westhoek samen te stel
len. Daarnaast zal nodig zijn een studie
op het gebied van de bevolking, het so
ciale werk, het verenigingswerk en de
ontwikkeling van het culturele leven.
De Stichting Friesland voor Maatschap
pelijk Werk, de Fryske Kultuerried, de
standsorganisaties, het Landbouwschap
enz., zullen een aanvullend onderzoek
moeten instellen op het gebied van de
landbouw, verkeer, toerisme, enz.
Wanneer we de zaak overzien, ontbreekt
hier op het gebied van toegepaste stu
dies n.l. heel veel.
Er valt in de Zuid-Westhoek nog veel te
ontdekken. Een en ander staat niet los
van de aard van de bevolking. Aan de
ene kant zijn er overeenkomsten met de
agrarische bevolking elders, aan de an
dere kant vertoont deze streek ook een
eigen aard.
In 1948 is in de „Leeuwarder Courant”
uitkeren als het personeel in overheids-
ziekenhuizen op 31 mei a.s. zal krijgen.
Het Tweede Kamerlid de heer F. H. van
de Wetering (c.-h.) heeft minister J. G.
Suurhoff gevraagd hieromtrent in over
leg te willen treden met minister prof,
dr. J. Zijlstra.
lichting inzake beroepskeuze).
Zou het verder niet noodzakelyk zijn
te komen tot de oprichting van sociaal
economische raden?
Het onderwijs (ook opleiding tot de
kweekscholen) de Stichting van vereni
gingsgebouwen, vragen de aandacht,
want hierdoor is versterking van het
bestaande culturele leven mogelijk.
Er zouden ter stimulering opdrachten
voor kunstenaars tot het vastleggen
van het bestaande in beeldende kunst
of literaire vorm kunnen worden ver
leend.
Noodzakelijk zal hierbij zijn het ter be
schikking hebben van juridisch gefun
deerde organisaties en het komen tot
geconcentreerder verbanden, bijv, een
Zuidwesthoekverband, gevormd door ge
meenten, gestimuleerd door de provin
cie.
Uitgaven:
Jaarwedde directeur
Arbeidslonen
Onderhoud fabriek
6000 hl. steenkool
Meters
Diversen
Rente en aflossing
Achtjarig meisje in brandend huis om
gekomen. Zaterdagavond omstreeks 10
uur is in het dorp Wouw een woning
uitgebrand, waarbij het 8-jarige doch
tertje van de familie Moerkens om het
leven is gekomen. Drie andere kinderen
uit dit gezin konden door buren worden
gered. De ouders waren uitgegaan, na
dat de kinderen waren ingeslapen. Toen
de brand werd ontdekt, reed de motor-
spuit juist voorbij; eerst op de terugweg
ontdekte men het brandende huis. Bo
vendien duurde het enige tijd eer het
brandalarm kon worden gegeven: de
man in wiens woning de alarminstallatie
is opgesteld, was niet thuis.
Bertha LIertogh getrouwd. Bertha Her-
togh is getrouwd. Donderdagavond om
negen uur is in de grootste geheimzin
nigheid en stilte te Bergen op Zoom het
burgerlijk huwelijk voltrokken tussen
Joh. Ger. Wolkenfeit en Huberdina Ma
ria Hertogh. Het kerkelijk huwelijk
werd vrijdagmorgen in alle vroegte in
gezegend pro domo, zoals het heette
in de pastorie van de Parochiekerk
op het Fort door pastoor A. A. van
E&kelen.
De zoutrijkdom van Nederland. De zout
laag te Boekelo bevat een totale voor
raad van 22 miljard ton. Men mag aan
nemen dat Nederland voor voedseldoel
einden nog \'2 miljoen ton per jaar no
dig heeft. Wij kunnen met het „eigen
zout” dus nog wel een jaartje voort.
Film over de jeugd van zeventien. Ten
einde een plan te verwezenlijken om een
film te maken onder de titel „Wij zijn
zeventien”, waarvan het verhaal zich
afspeelt in de kringen van middelbare
scholieren ook de rolbezetting zal
grotendeels uit deze groep worden ge
rekruteerd is onder deze jongeren
een prijsvraag uitgeschreven voor een
kort geformuleerd idee omtrent de feite-
lyke inhoud van zulk een film. De in
zending voor deze prijsvraag sluit 5
mei a.s. (inzendingen aan P. C. Hooft-
straat 48 te Amsterdam).
(1875)
De vroede vaderen kregen vroeger soms
heel andere stof te behandelen dan te
genwoordig. Dit blijkt b.v. uit een ge
houden aanbesteding van onderhouds
werk. Fokke F. Feenstra krijgt b.v. in
januari 1875 voor f985 (begroting
f 1400!) het onderhoud gegund van het
jaagpad van Bolsward naar T"
met 24 bruggen, 33 rolpalen, 4
en het tolhek te Burgwerd.
kilo salt noadich. Better en goedkeaper is
in bispuitsjen mei D.N.C. Dat is in tref
lik middel. De frjemde namme (dinitro-
orthocresol) wurdt algemien mei D.N.C.
oanjown en men hoecht der mar in 1%
oplossing fan, sadat men mei 5 oant 6
liter de 100 meter folstean kin. Grippels-
kanten en sleatwallen wurde bispuite mei
in gewoane rêchspuit of jit better mei in
motorspuit. Dat moat twaris barre, de
earste kear nou daliks oant 15 maeije ta
en de twadde kear yn de julymoanne. Hat
men dit in jier as twa, tnje dien, dan kin
men letter folstean mei de lege plakken.
Oan ünkosten wurdt dit net djur. Spuit-
guod en spuitlean komme op minder as
in tientsje op 1000 meter greppel. Dat
D.N.C. kostet 3.75 de kilo en jo moatte
ll/2 kilo brüke op de 1000 meter. Dat
spuitsjen duorret sahwat in ure, sadat de
kosten best oer to sjen binne. De bispui-
ting mei D.N.C. is dus better en makli-
ker mar ek goedkeaper as mei salt. Dizze
saek is in great boerebilang en troch to
spuitsjen kin men de ünkosten, dy’t men
oars meitsje moat oan de fé-dokter bi-
sparje. Dy hat syn middels ek as de bis
ten it ien kear ha, mar dan is it winlik al
to let en it kostet folie mear. Wy hoopje,
dat de boeren oan dizze saek har omtin
ken ris jaen wolle, hwant de greate skea
en de al fierdere ütwreiding fan dizze
parasyt kin allinnich fordwine, as de boe
ren meimekoar fan oanpakken witte. It
middel is der nou, dus ik soe sizze: pak
oan dy kikkert, de assistent der by jim-
jim graech meihelpe, luk him
in it Baitsje.
Het lykt gelukkig voor de vissers,
die al zoveel slagen leden dit jaar
een goed ansjovisjaar te worden. Proef-
vangsten te Hindelopen en Staveren
stemmen hoopvol.
We beloofden nog nader terug te zullen komen op het verhandelde
op de door de commissie, gevormd uit het Friese Volkshogeschool-
werk te Rijs in Gaasterland, verleden week gehouden „Süd-West-
hoekedei”, inzonderheid op de rede van Dr. H. G. W. van der Wie
len, die in zijn schetsen van de probleemstelling betreffende dit
„achtergebleven gebied” dreigend te worden gedeelte van onze
provincie, begon met het vertellen van enige anecdotische voorval
len uit zijn eigen jeugd en hierop aansluitende met een breed his
torisch overzicht van de streek.
In het volgende geven we de rede van dr. v. d. Wielen in vogel
vlucht.
Perceel II is voor H. Lammertsma. voor
f 725 (begroting f 800) en betreft het
onderhoud van huis en herberg Huilken-
stein, huis en herberg Hoptille en de
ipaardestal te Bolsward. Perceel VI, huis
en herberg te Nijezijl met sluis en wip-
brug is voor f 397 wat het onderhoud be
treft voor aannemer S. Hommenga (be
groting was f 600) Al de percelen opnoe
men zou maar vermoeien. Tellen wij ze
echter allemaal op dan komt het totaal
cijfer, waarvoor het gehele timmerwerk
(perceel IV had o.a. 35 bruggen!) in
clusief onderhoud wallen en rioleringen
op.... f 5431,—
Sprekend zijn ook de jaarcijfers betref
fende het gemeentelijk gasbedrijf. Vol
ledigheidshalve geven we het jaarover
zicht:
Inkomsten:
Gasopbrengst en
Straatverlichting
Samen f 14036,
Commentaar achten we verder overbodig.
Dat b. en w. destijds vast overtuigd war
ren van de komst van een spoorlijn door
Bolsward, blijkt uit het feit dat ze niet
kunnen voldoen aan het verzoek van de
fotograaf H. J. Busé, die een stukje grond
te koop vraagt voor het stichten van een
atelier. Overwegende, dat het noodzake
lijk is, dat de overdracht van grond bij
daarstelling van een spoor, niet in eigen
dom kan geschieden, maar in huur
enz. spreekt in dit opzicht boekdelen.
Adressen die wegens de vele gevallen van
openbare dronkenschap de kermis willen
afschaffen en daarvoor „volksvermaken’*
in de plaats stellen, worden telkens voor
notificatie aangenomen.
In de vergadering van 12 febr. lezen
we een adres van de fa. J. B. van den
Oever en Zonen, waarbij te kennen wordt
gegeven dat door het verlagen van de
Brug, liggende aan het Schildwyk en
Achter de Smeden de vaart naar de op
slag van zijn pakhuis voor meest alle pot-
schepen is gestremd en daardoor ongerief
voor zijn fabriek is ontstaan.
Der wurdt op it heden propaganda mak
ke foar it stribjen, dat yn boerekringen
oandacht fortsjinnet. In aide en erflike
kwael is troch it ündersyk fan it C.I.L.O.
in hiel ein düdliker wurden en meiiens
hat men in goede en goedkeape wize
fan bistriding ütfoun, dy’t ek yn de prak-
tyk syn wearde al biwiisd hat. De kwael,
dy ’t ik op it each ha, is ek yn dizze kon-
treijen tige bikend en mannich boer haldt
der op syn wize rekken mei. Allinnich
fakentiids allinnich negatyf troch to siz-
zen: skiep kinne wy op dat stik lan net
halde, dy wurde der gallich. Dat is wol
forstannich, mar it wie better as men dat
lan wol foar dat doel brüke koe. En dat
kin yn de measte gefallen wol. De lever-
botsykte dy’t de skiep gallich makket, lit
ek de kij net büten skot. Allinne it oppe-
nearret him dêr oars. Hja jowe minder
molke, bliuwe meager, hawwe in toarre
en droege hüd, mar men kin it fan büten
meastal net düdlik sjen. By skiep is dat
meastal wol it gefal, de eagen en de lippen
wurde wyt, de bloedearmoede en de nü-
den om de kop en it liif hawwe de
kwael al forrieden. Dat it hjirre in
earnstige saek bitreft, kin men ófliede üt
it feit, dat mear as de helt fan it fé dêr-
mei bismet is, al witte de eigners it faeks
net De skea, dy’t der fan komt, rint yn
de tsientallen miljoenen, En as men
tinkt, dat dit allinnich slacht op de skiep
is men derneist, hwant yn greate dielen
fan it lan litte de levers fa.n de kij sjen,
dat in great diel fan dizze bisten de kwael
ünder de lea. hat. Yn in provinsje as
Noard-Holian wie dat sifer 68 wylst
yn it hege, droege Limboarch jit 31
oantaest wie. Fansels, de streken mei in
bulte leech lan op klaei en fean, hawwe
der de measte hinder fan, mar ek op he-
gere grounen binne faeks plakken, hwer’t
de kwael sit.
De leverbot seis is in platwjirm fan 1 by
3 cm, mar dy kriget men allinnich -by it
slachtsjen to sjen. Dy sit yn de lever en
taest de galgongen oan. By kij kinne se
der jierren mei trochgean; al dy tiid jowt
de kwael formindering fan groei en mol-
keopbringst. Allinnich de wearde fan de
ófkarde levers is yn üs lan al 2.000.000
goune.
It mei my jit skoan heugje, dat ik in tri-
tich jier lyn as jong lanbou-ünderwizer
ris in aide kursist op les krige, dy’t my in
lyts wetterplantsje sjen liet en my frege,
hwat dat wie. Ik koe him fuort net wizer
meitsje en doe sei er: „Dêr komme de
gallige skiep fan. As dy yn de greppels
stiene, sei er. dan koene jo der gjin skiep
hilde. Dat wie yn de Wiel by Bakhuzen,
hwer'!- in hiel kömpleks leech lan lei.
Dizze bijierre boer hie de eagen goed
iepen hawn, hwant hy wiisde my op in
pear lytse slakjes, dy’t op de bledtsjes sie-
ten en sei: dat binne se. En hy hie gelyk...
en ek net. Hwant hy koe net witte, dat
dy lytse slakjes fan in heale centimeter
wol de oerbringers, mar net de oarsaek
wiene. De wittenskip hat dat allegearre
hierfyn ütsocht en nou is it sa: Eltse le
verbot yn de lever kin wol tsientüzen
aeijen jaen en dizze gean mei de galle nei
de termen en komme sa yn de dong to-
rjochte.
Dy dong komt op it lan en üt de aikes
komme de larfkes, dy’t in plak sykje yn
it lichem fan dat slakje. Yn dat slakje
formearderje hja harren en sette harren
dan fêst oan in gershalm of op it blêd
fan in oar plantsje. De kij of skiep frette
dat gers op en sa komme hja wer yn de
lever om der sitten to bliuwen.
Dy larfkes neamt men systen. En dy jowe
nou de fierdere bismetting. Soene dy
slakjes der net wêze, dan koe de saek
gjin fuortgong nimme en sa sil it düdlik
wêze, hwer’t de bistriding bigjinne moat.
Slakjes binne to finen, hwer’t wetter is.
Dus it earste is to soargjen, dat de ófwet-
tering, dus de greppels goed skjin binne.
Ek apart lege plakken moatte ünder ban
nen nommen wurde, hwant dêr sitte hja
likegoed as oan de sleatskanten. Mar ta-
gelyk dêrmei en op leech lan hielendal,
moatte dy slakjes opromme wurde. Dat is
net sa’n greate toer. Fanwege it C.I.L.O.
binne nou al inkelde jierren op in stik-
mannich Fryske pleatsen, hwer t men in
bulte lést hie fan dizze kwael, proeven
nomd en it risseltaet is tige goed. Men
kin dy slakjes kwyt wurde troch spuit
sjen. Wol men dit dwaen op in hüslike
wize, dan kin dat ék. Gewoan silt (lan-
bousalt kost mar 6 st. it kilo) is der goed
foar. Men spuitet dan mei piket Foar
100 meter greppel hat men dan 15
-.2-,
jÜ
<"TT
