Li
roar
KRISKRAS door Nederland
ROND ONS STADHUIS
IN VROEGER JAREN
Internationale vogelbeschermers
bewonderen het Makkumer vogelleven
52e JAARGANG
-No. 45
DINSDAG 12 JUNI 1956
De eendenkooi van Piaam is een van de
oudsten van ons land
WAARAAN IK DACHT TOEN IK EEN DEZER DAGEN
BIJ DE INGANG VAN DE KERKSTRAAT STOND
Fan de Martinytoer
I
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat Qabe Sk
us hjoed p
to sizzen 1
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
vindt zich
verontrusting.
Slot.
Ik lit hjir in stikmannich folgje;
IN HIEL OAR TEMPO
1.
M.
2.
3.
Tj. de J.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 15
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Fietsenboelgoed in de Doele, hetgeen de
rijwielhandelaren ter plaatse slecht naar
de zin was. Zij etaleerden op de Koe
markt voor de Doele hun karretjes en
deden zulke goede zaken, dat er op het
boelgoed slechts weinig werd verkocht.
Denkt om uw drinkwater. Nergens mag
een beste waterfilter ontbreken.
Nieuwe bloempotten met zuil. Aanbe
velend B. Bjjlsma, Dijkstraat.
weinigen beschoren eens mee te maken
hoe duizenden vogels op één moment
op de wieken gaan en hun zilverkleuri
ge vleugels laten schitteren in de zon.
Voor zo’n gezicht heeft men wel een
paar natte voeten, een volgelopen laars
en wat ongemak over.
De opbouw van de broedkolonies, waar
het visdiefje, de grote en de dwergstern
rustig kan broeden, is vooral het werk
geweest van de Makkumer „vogelpolitie”
(zoals hij kenmerkend wel wordt ge
noemd) de heer Scheepvaart, die de
excursie meemaakte, maar helaas niet
mee kon overvaren naar „zijn” kolonies,
daar zijn diensten nodig waren bij het
ongeluk, dat burgemeester Oosterhoff
overkwam. Deze trachtte n.l. bij de
gang naar de boot de gemeentesecreta
ris, de heer Deinum, te steunen, kwam
hierbij te vallen en brak zijn scheen
been. Hij werd naar het ziekenhuis in
Harlingen overgebracht.
Een ander „incident” was nog het feit,
dat de motorboot met aanhangpraam
vast kwam te zitten en verlost moest
worden door de Won 34.
Ik sil de léste wêze omdat to üntstriden
of de bitsjutting dêrfan leech to lizzen.
Mar de fraech oft men yn it agrarysk
bidriuwslibben dertroch it tempo fan
produksjeforheging likernöch nei de yn-
Gjin mes dat skerper snijt, as
fan in bidler, dy’t hear wurdt.
2de week juni 1906
Fabriken
Achlum
Akkrom
Akmaryp
Balk
Bartlehiem
Burgum
De Ryp
Grou
Heech
1938
7.4
8.0
11.5
13.2
6.8
20.9
11.3
8.5
8.2
1955
8.7
7.1
9.5
13.6
6.0
19.9
11.2
8.0
8.7
Te Allingawier arriveerde een niet alle
daagse verschijning, een Drentse huif
kar. Deze kwam het lijk halen van een
maaier, die aldaar in het maaiveld plot
seling was overleden. De wagen was
helemaal afkomstig van Annerveense
kanaal.
Bolswards Nieuwsblad
loop der jaren, der eeuwen, hun dood
hebben gevonden. Het zijn er zeker mil
joenen geweest.
Het is een publiek geheim (al zijn de
officiële aantallen nooit prijs gegeven)
dat bijv. alleen al in de laatste oorlog
er op een dag duizenden vogels werden
gevangen, met natuurlijk onafzienbare
gevolgen voor de wildstand.
De kooi moet toen geen broodwinning,
maar zelfs een goudmijn zijn geweest.
Nu is dat alles geschiedenis. In de kooi
wordt niet meer voor de consumptie ge
vangen. Ze doet alleen nog dienst voor
vangkooi ten behoeve van de vogel
trek.
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Grote strobrand. Te Veendam is ander
half miljoen kilo stro, ter waarde van
f 700.000, dat opgeslagen was in een
loods van een strokartonfabriek, in
vlammen opgegaan.
Auto greep meisje. Het 5-jarig doch
tertje van de familie B. te Soest werd
bij het oversteken van de straat gegre
pen door een auto en op slag gedood.
Triest record in Den Haag. Het aantal
Verkeersongelukken in Den Haag heeft
een recórd bereikt. In de week van 31
mei t.m. 6 juni zijn er 355 ongelukken
gebeurd; 21 personen werden zwaar en
107 licht gewond. De maand mei „sloot”
met 1317 ongelukken, een aantal dat
nimmer werd geboekt. Er vielen 6 do
den, 94 ernstig en 392 lichtgewonden.
Geen lint en kruis. Koningin Juliana en
Groothertogin Charlotte zijn afgeweken
van de bij officiële vorstenbezoeken gel
dende traditie dat zij onderscheidingen
uitwisselen. Daarvoor was een goede
reden. Het is gebruikelijk, dat gekroon
de hoofden uitsluitend de hoogste onder,
scheiding van een ander land ontvan-
Goed nieuws. De Minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid heeft het vol
gende meegedeeld aan het bestuur van
Beatrixoord te Appelscha. Naar aanlei
ding van uw brief van 10 november ’54
deel ik U mede dat ik mij in beginsel
kan verenigen met uw voornemen tot
restauratie van het bruikbare deel van
Uw sanatorium te Appelscha, waardoor
dit in de toekomst plaats zal bieden aan
100 patiënten.
De woningnood. De heer Van Vliet, lid
der Tweede Kamer, vroeg de minister
of het juist was, dat een Haagse onder
neming houten bungalows wilde impor
teren, maar dat de gemeentebesturen
hier geen medewerking aan wilden ver
lenen. De heer Van Vliet vroeg, wat
de bezwaren inhielden en of die niet te
ondervangen waren. Wij zijn hoogst be
nieuw naar het antwoord, daar ons werd
meegedeeld, dat deze bungalows slechts
f 16000 per stuk zouden kosten en aldus
een belangrijke bjjdrage tot leniging
van de woningnood zouden vormen.
13-jarige redt vier anderen. Op het Alk-
maardermeer bij Akersloot is zondag
morgen een roeibootje, dat veel te zwaar
beladen was, omgeslagen, waardoor 4
van de 8 jeugdige inzittenden zjjn ver
dronken. Dank zij het kordate optreden
van een 13-jarige jongen die met zijn
bootje te hulp snelde, konden de andere
vier op het nippertje gered worden. De
slachtoffers zijn de 27-jarige jeugdlei
der Herman Kuiper en de 15-jarige
Willem Boudewijn Louwerse uit Noord-
Scharwoude, de 10-jarige Han Stoop uit
Oudkarspel en de 19-jarige Pieter Hop
uit Zuid-Scharwoude.
Met autoped verdronken. Zaterdagmid
dag is de 4-jarige Reinder Lukkes uit
Wijnaldum met zijn autoped te water
geraakt. Na een half uur dreggen heeft
de rijkspolitie het lichaampje opgehaald,
doch toen waren de levensgeesten ge
weken,
Van het ongeveer zestigtal deelnemers
tellende gezelschap aan het toen reeds
officieel gesloten congres van de CIPO
namen vrijdag j.l. nog ruim een 30-tal
deel aan een excursie door het Friese
land, dat zich voor deze gelegenheid
in de schoonste zomertooi had gestoken.
Geen wonder dat de buitenlandse gas
ten uitermate enthousiast waren. Het
was ook inderdaad een prachtige excur
sie, waarover slechts een schaduw viel,
doordat de gastvrije burgemeester van
Wonseradeel het ongeluk had een been
te breken.
In het Duits, Noordfries, Engels, Frans,
Italiaans, natuurlijk ook in het Neder
lands en in het Fries, hoorden we tal
van opmerkingen over het tragische
van dit gebeuren, daar juist Burgemees
ter Oosterhoff de harten van alle aan
wezigen had gestolen met een originele
toespraak en hij het juist was, die zich
zoveel van de excursie, wadend door
het Usselmeerwater naar de broedkolo
nies, had voorgesteld.
gen. De Koningin is echter reeds draag
ster van het Grootlint van de Eiken
kroon en de Groothertogin draagt reeds
het Grootkruis in de Orde van Oranje
Nassau.
Ontvangst.
Het gezelschap, dat zich enigszins had
Verlaat door op de tocht vanaf Beet-
Bterzwaag, waar de conferentie was ge
houden, naar Piaam, ook Jongema-state
ta Rauwerd aan te doen en te Bolsward
Voor het stadhuis even uit te stappen,
Werd in de schuur van de heer Jongepier
allerhartelijkst ontvangen. De Friese
gastvrijheid was hier tastbaar tentoon
gespreid: de koffie geurde en grote
schalen met Friese koek gingen rond.
Burgemeester Oosterhoff en secr. Dei-
lium waren namens 't gemeentebestuur
present en eerstgenoemde hield een
(Friese) toespraak, die door de heer
Buisman werd vertaald. Hij stelde hier
bij de vogel* ten voorbeeld van de ge
leerde aanwezigen. Konden n.l. de mus
sen uit Italië, Engeland of van waar
ook ter wereld elkaar verstaan, met
de mensen was het niet het geval.
men de laatste tijd last van de kraaien
die op de gemeentereiniging op de
Waard een geregelde voederplaats vin
den en als hapje toe nog graag een
jong vogeltje of een vers eitje lusten.
Aan de andere kant biedt de kooi ook
een broedplaats aan vogels, die elders
in de boomarme kontrei moeilijk terecht
kunnen, zoals verschillende soorten klei
nere zangers, de kolenduif enz.
Vooral in de winter biedt de kooi be
schutting, niet in de laatste plaats
doordat er bij strenge vorst gevoederd
wordt. In de afgelopen winter is er
per dag wel voor 60 A 70 gulden voer
verstrekt om de hongerende dieren in
het leven te houden. Merkwaardig was
hierbij, dat de hazen evengoed op de
rand van het wak kwamen zitten om
hun dagelijks aandeel in ontvangst te
nemen dan de watervogels.
Verder werd er voor zestig jaar geleden
in dit oude politiebureau eenmaal per
jaar Lommerdsboelgoed gehouden.
Bewaarschool, woningbouw, zieken
fonds, stadsspaarbank, al deze zaken
bedoelden de opheffing van een tot pau
perisme vervallen arbeidersklasse.
De Lommerd of tewel de Stadsbank van
Lening, was wel heel iets anders, maar
Hoe mear men gewaer wurdt fan de
üntjowing fan de yndustriële en agra-
ryske bidriuwen, hoe düdliker de grea-
te forskillen yn tempo foar it Ijocht
komme.
Lêstendeis bispriek ik hjirre de njje
sintrale: Harculo en liet deryn sjen
hoe fantastysk dizze elektrisiteitsfabryk
groeije koe yn inkelde jierren. Dit is
yn ekonomysk opsicht in great foardiel.
Hwant omt de kapitalen, dy’t it mo
derne bidriuw freget, aloan greater
wurde, makket it in hiel forskil oft
de tanimmende produksje yn snel tempo
it nije kaptael foar fierdere modemi-
searring byinoar bringt of dat soks giet
yn forrin fan tsientallen jierren.
En nou is it in feit, dat yn de agraryske
De Makkumerwaard.
Een ander hoogtepunt vormde het be
zoek aan de zandkop in de Makkumer
waard, waar de broedkolonies werden
bezichtigd. Het voorrecht is slechts
Geen Duitse soldaten Het is niet juist,
dat door Amerika in de Nato aan de
orde is gesteld, het leveren van soldaten
der Duitse Bundeswehr op Nederlands
grondgebied. Deze categorische ontken
ning geeft minister-president dr. W.
Drees mede namens de ministers mr.
J. W. Beyen en ir. C. Staf op -
van het Tweede Kamerlid de heer G.
Wagenaar (cpn).
Vrouw in schuur verbrand. Donderdag
ochtend om kwart over tien ontstond
brand in een schuur aan de Tentstraat
te Vaals. Op het ogenblik van het uit
breken van de brand bevond zich de 50-
jarige mevr. S. K., moeder van vijl/
kinderen, in de schuur. Zij kwam ii
de vlammen om, voordat de brandwee:'
van Vaals kon ingrijpen. Over de oor
zaak van de brand tast men in het
duister.
De iene hwat mear, de oare hwat min
der, dat is it byld fan de produksje
mei in lytse stiging fan sahwat 0.1
per jier. De greate krêft fan de yndu-
stry om troch opfiering fan de produk
sje de kostprizen to forminderjen, fait
yn de agraryske bidriuwen wei. Dit is
in bilangrike handicap by de ynfeste-
ring fan kaptael. It is dan ek wol bi-
gryplik, dat de ütkomsten fan de parti-
kuliere bidriuwen foar bilizzers net
botte oantreklik binne. De kAnsen binne
hjir folie leger as yn de suvere yndu-
stry. En de resinte histoarje fan it oer-
dragen fan in tal fabriken fan de side
fan it partikuliere bidriuwslibben moat
ek fan dizze kant bisjoen wurde.
As bütensteander soe men sa sizze, dat
wy yn dat opsicht ek de ein jit net
hawwe. Mar dat sil de tiid wol leare.
Foar de LAnbou bitsjut dit net in gun
stige omstannichheit, hwant hja moat
yn mannich opsicht mei de yndustry
konkurearje. En dat sil har swier ge-
nöch folie.
bidriuwen, Ondanks alle ynspanning en
wittenskiplike foarljochting, it tempo
fan de tanimmende produksje folie,
folie leger leit dan yn de yndustry. En
dérmei is ien fan de djippere oarsaken
bleatlein fan it feit, dat de spanningen
tusken de agraryske en net-agraryskë
bidriuwen tanimme. Hwant beide stea-
ne hja wer as klanten op de wrald-
me-rk fan de arbeid, beide komme hja
by de oerheit, beide keapje hja masi-
nes en materialen, beide lüke hja oan
de skille by de nutsbidriuwen (wetter, -
elektrisiteit, tillefoan, gas, spoar). Mar|
de earste hat in folie langere earm as|
de oare. De hope en forwachting, dat
de moderne wittenskip ek de lanbou sa
bifruchtsje soe, dat hja it moderne,
tempo fan produksjeforheging folgje
koe, is in illuüzje wurden. Wy kinne dat
mei feiten üt eigen omkriten wier ei)
bigryplik meitsje.
FryslAn is neffens it oardiel fan des
kundigen it earste en béste molkfége-
biet op ’e wrald. Nearne fynt men
heger produksje per kou, nearne better
fé en nearne in slach boeren, dy’t sa
mei hert en siel greidboer binne. Dat
is gjin lofsang fan in chauvinistyske
jietsjesjonger, mar in nofter feit,
troch hurde sifers oantoand. Ek mei
men sizze, dat it ünderwiis en it wurk
fan de foarljochting hjirre tige popu
lair binne en de meiwurking fan de
boeren en har organisaesjes minstens
like great as op hokfor oar plak ek.
Yn mannich ding waerd hjir de foarstap
nomd en rounom tsjinnet FryslAn as
foarbyld foar fokkerij, fetforheging, fé-
syktebistriding, suvelbireiding en buor-
kjen. As dus eame it tempo op agra
rysk terrein heech lizze koe, dan moast
it wol hjir wêze. En alleman is it ek
oer iens, dat hjir in soad foroare en
forbettere is sünt pake-t-iid.
het doel was toch ook de arme arbei
ders te helpen.
In die jaren was zekere mijnheer Peke-
ma, hij woonde boven de winkel, waar
in nu Y. Kooistra een groentenzaak
heeft, directeur van de Stadsbank van
Lening (lommerd). Deze inrichting was
gevestigd in de steeg naast het Stad
huis, achter het Waaggebouw waar in
latere jaren pok de gemeente-ontvan-
ger zijn kantoor had.
Utrecht werd gehouden, heeft een suc
cesvol verloop gehad. Schoenwinkeliers
en -reparateurs uit alle delen van het
land hebben deze vakbeurs, waarop 326
firmas waren vertegenwoordigd, be
zocht. Wat het buitenlands bezoek be
treft, uit 24 landen zijn geïnteresseerde
zakenlieden naar Utrecht gekomen om
de Nederlandse markt op het gebied van
schoenen en leder te verkennen.
„Decoy”.
Toen ging het gezelschap naar de
„decoy”, zoals de Angelsaksische deel
nemers de Kooi noemden. Spreekt U
dit woord (op zijn Engels) uit, dan
luidt het „de Kooi”, ons zelfstandig
naamwoord kooi met het lidwoord ”de”
er aan vast. Inderdaad is het ook een
Nederlands woord in Engelse mond. De
Engelsen namen in voorbije eeuwen n.l.
de kooi, zowel ajs de benaming hiervoor
over.
De Kooi van Kooi-Zathe is al oud.
Reeds in authentieke stukken, daterende
Uit de 80-jarige oorlog wordt deze
reeds genoemd. Het is moeilijk te schat
ten hoeveel vogels in deze kooi in de
Bijzonderheden.
De kooi (een van de twee te Piaam nog
bestaande, vroeger waren het er 8) be
slaat een oppervlakte van niet minder
dan 7 pondemaat. In het midden be-
een meertje. Dit meertje
mondt uit in niet minder dan 6 smal
toelopende vangpijpen. Bij het vangen
worden de vogels in deze pijpen gefokt.
Zijn ze hier eenmaal in, dan kunnen
ze niet meer terug, maar alleen voor
uit, waar ze ten slotte belanden in een
vangkooitje. Zoals gezegd worden thans
alleen nog vogeis gevangen ten behoe
ve van de wetenschap.
Na geringd te zijn worden ze n.l. weer
in vrijheid gelaten. Vol spanning wacht
de heer Jongepier hierna de ringresul-
taten af. Meldingen van gevangen of
geschoten geringde vogels korrrn voor
al van langs de kust der Atlantische
Oceaan, tot in Spanje toe. Maar ook
uit Engeland, Ierland, Schotland, De
nemarken, Noorwegen en Zweden, zelfs
uit Siberië en Afrika.
Al deze registraties worden met ge
kleurde spelden in beeld gebracht op
een reusachtige landkaart, waardoor
men enigszins een idee krijgt over de
routes, die de vogels volgen.
Natuurlek zijn er, waar zoveel vogels
een veilige plaats zoeken (ook om te
broeden) altijd wel kapers op de kust.
Zo heeft er geruime tijd in de kooi een
vos huis gehouden en hebben bunzin
gen wel slachtoffers gemaakt. Stropen
komt, dank zij de goede bewaking,
praktisch niet meer voor. Wel heeft
Schoen- en lederbeurs in Utrecht wel
geslaagd. De vijfde Interlederbeurs, die
in samenwerking met de Koninklijke
Nederlandse Jaarbeurs vorige week in
Jongetje na val uit trein overleden. Het
4-jarig jongetje Van der Veen uit Leeu-
vr^®n i warden, dat uit de D-trein Keulen—
Hamburg was gevallen, is aan zijn ver
wondingen overleden. Het jongetje had
ongemerkt een portier geopend.
Kinderverlamming in Leiden. De laatste
weken zjjn in Leiden enige gevallen van
kinderverlamming geconstateerd. De
patiënten zijn opgenomen in een zieken
huis met het oog op een doeltreffende
behandeling ter voorkoming van nade
lige gevolgen. Er is geen reden tot bij
zondere verontrusting. Sluiting van
scholen is nog niet nodig geacht.
Uitslag van de te Witmarsum gehouden
kaatswedstrijd:
H. van der Veer, Oosterlittens en
R. Anema, Schingen.
Jan Kuperus, Witmarsum en
Helfrich, Kimswerd.
Sj. Dijkstra en T. Zwart, beiden te
Tzummarum.
Sijtse Kooistra en Cath. Werkhoven,
béiden te Witmarsum,
kombinaesje: Novac ek by FryslAn
lutsen is. Wy sjogge dan 720 tsjin 737
i en dat yn in tiidrek fan lyts tweintich
jier. Itselde blykt as wy de fabriken
stik foar stik neist mekoar sette, bi-
dustry tatriuwe kin, moat men lykwols namm'en yn dizze hoeke fan FryslAn.
A v, 1 1 r zw, v, r, Tl 1 4 4- Vii.v. 4 w- 4- 4 1 4 1 4 -
üntkenne.
Hwant hwat is troch al dizze dingen
birikt? Hwat hawwe de lyts tweintich-
tüzen boeren en de tsientallen yngeni-
eurs en féartsen, leararen en oaren ta
stAn brocht op it gebiet fan de molke-
produksje yn FryslAn. Lit üs ris in
forgeliking meitsje oer de stAn fan
saken nou en bygelyks tweintich jier
forlyn. Dus fan foar de oarloch en nou.
En lit üs dan sjen, hwat de ynspanning
en wittenskiplike foarütgong yn in tige
gunstig gebiet birikke koe. Wy nimme
dan as basis de molkeproduksje fan
alle koöperative fabriken. Wy dogge
dat, om’t hjirfan alle sifers bikend
binne en dêrom to brüken.
Wy dagge dat ek, om’t yn dizze jier
ren gjin greate foroaringen yn ledental
west hawwe, hwant hwat troch de
Lijemf déconfiture foroare is, fait hjir
büten. In inkelde korreksje sil allicht
wol nedich wêze, mar dat komt aensens
wol.
Yn dit gebiet is yn tweintich jier hiel
hwat bard, hwertroch minder goed lAn
forbettere is. De bütlannen binne hast
allegear binlAn wurden, der is yn de
Walden steesoan lAn oanmakke, der is
draineard en egaliseard, ruilforkavele
en folie net genóch.
Sjocht men lykwols nei de totale pro
duksje, dan fait it risseltaet net ta.
Yn 1938 wiene wy oan in produksje fan
720 miljoen kilo molke komd, en nou it
léste jier: 1955 stean wy op 748 miljoen.
Dit léste sifer moat jit formindere
wurde mei 11 miljoen, dy’t levere is
fan de fabryk: Bloksyl, dy’t troch de
In de eendenkooi van de heer Buisman te Piaam, deskundig en
met liefde beheerd door de heer H. F. Jongepier van Kooi-Zathe,
strijken vaak vogels neer van diverse pluimage.
Maar de koppel, die zich er j.l. vrijdag door de struiken bewoog,
zal wel alle records hebben geslagen. Tientallen professoren, vo-
geldeskundigen uit wel haast alle Europese landen, allen deel
nemers aan de conferentie van het „Comité International pour la
Préservation des Oiseaux” (C.I.P.O.) maakten een excursie en
kozen als pleisterplaats o.a. de meer dan 3 eeuwen oude eenden
kooi. En zo kon het gebeuren, dat een meer dan corpulente en
bejaarde en bebaarde Italiaanse professor vol belangstelling voor
zichtig een greep deed in het dons onder een broedende eend, zo
kon het. s maar laat ons bij het begin beginnen.
Het doel van de overheid was, om door
zelf een Stadsbank van Lening te heb
ben, de arbeiders te vrijwaren voor de
meer dan schandelijke woekerprakt(jken
die particuliere Bank-van-Lening-hou-
ders meermalen toepasten. Ook in onze
stad waren er in die jaren mensen, die
particulier en soms in alle stilte er zulk
een pandjeshuis op na hielden.
Dit soort mensen maakte heel vaak op
een zeer schromelijke wijze misbruik
van de ellende waarin vele arbeiders
verkeerden. Veelal taxeerde de particu
liere pandjeshuishouder de pand in ge
geven kledingstukken of sieraden zeer
laag en kon men deze soms niet dan
met zeer grote moeite tegen woeker
winsten terug ontvangen.
Wij kunnen ons deze tijden maar zeer
moeilijk meer voorstellen omdat nu de
tijdsomstandigheden zo gans anders zijn.
In die jaren, toen wij nog jongens wa
ren, werden vooral op maandagmorgen
door arme arbeidersvrouwen kleren en
andere lijfgoederen naar de Stadsbank
van Lening gebracht.
Menig zondags pak, voor zover men het
bezat of menige duffelse jas werd op
maandagmorgen verpand in de Lom
merd. Men ontving daarvoor dan een
zeker bedrag aan geld. Dit bedrag was
de waarde waarop de Lommerdbeheer-
der het kledingstuk of het sieraad had
getaxeerd.
Benevens het geld ontving men ook het
z.g. Lommerdbriefje. Zaterdags als men
weer loon gebeurd had, kon degene die
het Lommerdbriefje had tegen betaling
der getaxeerde waarde het kledingstuk
terug ontvangen.
Hoewel dit terughalen veelal zaterdags
gebeurde, kon men op elke dag der week
de panden tegen betaling terug ontvan
gen. In die dagen waren er ook spe
ciale vrouwen in de stad, die er een
beroep van maakten om goederen naar
de Lommerd te brengen. Het gebeurde
n.l. meermalen, dat ook personen, die
nu niet dadelijk tot de armste volks
klasse behoorden, in financiële moeilijk
heden kwamen te verkeren. Zij durfden
dan zelf niet naar de Lommerd te gaan.
De goederen gaf men dan de zoëven ge
noemde vrouwen, die deze dan tegen ’n
kleine vergoeding in de Lommerd brach
ten en de Lommerdbriefjes en het geld
dan brachten bij hun opdrachtgevers.
Veelal door armoede gedwongen waren
velen vaak niet in staat om de verpan
de goederen weer te halen. De goederen,
die in de Lommerd overbleven, werden
dan eens per jaar op een boelgoed ver
kocht.
Dit Lommerdboelgoed werd in mijn jon
gensjaren altijd gehouden voor het oude
politiebureau.
Nog zie ik het gebeuren. Door het ge
opende raam van het politiebureau wer
den kledingstukken en sieraden aange
reikt aan de oproeper, in die dagen
Sjoerd. of Johannes Dijkstra. Het trapje
met de oproeper stond dan vlak voor
het politiebureau en daarvoor stond ’t
dan zwart van mensen.
Gelukkig behoren deze toestanden reeds
lang tot het verleden.
Ik had het zojuist over vrouwen, die
tegen een kleine vergoeding goederen
voor anderen in de Lommerd brachten.
Zo waren er vroegere jaren ook som
mige oudere mannen, die van het ar
beidsproces waren uitgeschakeld, die,
vooral des morgens, op werkdagen te
gen de leuning van Bölgersbrug stonden
te wachten.
Evenals thans nog gebeurt moet en
dit wordt meestal gedaan door de vader
bij de geboorte van een kind daarvan
aangifte gedaan op het gemeentehuis
bij de Ambtenaar van de Burgerlijke
Stand. Iedere geboorte moest met ge
tuigen worden bevestigd. De gelukkige
vader, die 50 A 60 jaar geleden een ge-
boorte-aangifte deed, kon op de brug
van Bölger altijd in die dagen wel een
paar man vinden, die getuigen wilden
zijn en met de vader naar ’t gemeente
huis gingen om de geboorte-aangifts
te doen ook al hadden zij dat kind nooit
gezien.
Meestal gaf men deze mannen een
kwartje voor dat getuige zijn, maar ’t
gebeurde ook vaak, dat de vader deze
getuigen nog even tracteerde op een
borrel in een der vele kroegen, die wjj
hier in die tijd hadden. Deze vaste ge
tuigen, die daar een zeker beroep van
maakten, hadden meestal liever een bor
rel dan een kwartje.
Op vele geboorte-akten uit die lang
vervlogen jaren, zal men dan ook vaak
dezelfde namen van getuigen aantref
fen; vooral als de vader van de jong
geborene een arbeider was. Want ook
meermalen gebeurde het dat de ambte
naren op he>t gemeentehuis »ls getuigen
optraden.
Nu ik toch over die Burgerlijke Stand
